E premte, 29.03.2024, 02:36 PM (GMT)

Kulturë

Demir Krasniqi: Vaji i bilbilit është vaji i atdheut

E diele, 05.02.2012, 05:59 PM


Nga folklori ynë :

 

VAJI I BILBILIT ËSHTË VAJI I ATDHEUT

 

Shkruan: Demir KRASNIQI

 

Gjatë epokës së Rilindjes Kombëtare Shqiptare , janë thurur e kënduar një varg këngësh  me motive të fuqishme atdhedashurie , të cilat përmes figurave të ndryshme , metaforave dhe sinonimeve kanë shprehur pezmin e thellë të Atdheut të shqiptarëve nën okupimin dhe robërimin e errët të Perandorisë Osmane .

Në opusin e këngëve të këtilla, të cilave fatkeqësisht nuk iu dihen as autorët e vargjeve poetike e as kompozuesit e melodive të tyre , të gjitha vuajtjet , hallet dhe përjetimet e hidhura të Atdheut të robëruar ndër shekuj, si dhe dashurinë e madhe për liri, shprehen përmes sinonimit të Bilbilit .

Pra , në këngët e këtilla , gjithmonë kënga është vaji i Bilbilit , e vaji i Bilbilit është vaji i Atdheut .

Nga cikli i këtyre këngëve , kësaj radhe përzgjodhëm një këngë të vjetër popullore, të cilën me shumë ëndje e kanë këndua dhe e këndojnë edhe sot , shumë këngëtarë e rapsodë popullor gjithandej trojeve shqiptare , por që pak kush do ta ketë kuptuar se kjo këngë ka një tematikë shumë të fuqishme atdhedashurie . Madje , ka edhe shumë interpretues dhe dëgjues të kësaj kënge , të cilët mendojnë se kjo këngë i takon ciklit të “Këngëve ashikishte”!

Kjo këngë mbanë titullin “Në agim herët kur u çova “ dhe në vazhdim do ta analizojmë çdo varg të saj , ku do të bindemi se çfarë porosie në të vërtetë ka kjo këngë .

Bilbili (Atdheu) i okupuar nën kafaz të hekurt të robërisë , nuk mund të bëjë kurrë gjumë të rehatshëm dhe as të flejë gjatë tërë natës .

Ai , zgjohet herët që në agim, ku  nga vuajtjet dhe malli për liri  e ngulfat vaji dhe lotët në sy . Rrëketë e lotëve , të cilët i rrokullisen nëpër faqe , Bilbili i molisur nga pagjumësia , mendon se ato janë rigat e shiut ! Por, duke u këndellur dalëngadalë e sheh se këto rrëke nuk janë riga të shiut , por janë vet lotët e tij !

Në vargjet e strofës së dytë të kësaj kënge , gjeniu krijues popullor , përmes figurave shumë të fuqishme , na e përshkruan zemrën e Bilbilit ( pra zemrën e Atdheut), e cila ka zënë ndryshk nga okupimi dhe robërimi shumëshekullor , për çka Bilbili i ka humbur shpresat në tërësi dhe nuk mendon se për te do të zbardhë drita , as dielli !

Nga këto brenga dhe nostalgji kaq të mëdha , Bilbili (Atdheu ) vajton pa u ndal , por që fatkeqësisht , nuk ia qanë hallin askush ?!

Në vargjet e strofës së tretë të kësaj kënge , Bilbili (Atdheu ) , qanë e vajton për fushat dhe  malet e vendit të vet, sepse aty ka lindur , aty donë të jetojë i lirë  edhe  po qe se nuk do të ketë as dushk, as bari !... Aty do të vdes dhe në asnjë mënyrë nuk do të pranonte që ta braktisë vendin e vet dhe ta lë të shkretë !

Bilbili (Atdheu) pastaj vazhdon që përmes këngës , t’iu lëshojë kushtrim bijve dhe bijave të tij – trimave dhe trimëreshave , që të luftojnë për të shtrenjtën liri , nga se vetëm atëherë do të jetojnë të lumtur dhe të gëzuar . Vetëm në Atdheun e lirë – zemra do të rrahë gëzueshëm , kënga do të jehojë e lirë dhe  pushimi do të bëhet i  rehatshëm !

Zemra e Bilbilit (Atdheut) , nuk ndalet së rrahuri fuqishëm , duke kërkuar gjithnjë që të lirohet nga robëria ! Zemra ( Atdheu ) kërkon gjithnjë lirinë , që të bisedojë lirshëm dhe të këndoj lirshëm në gjuhën e vet amtare , pa u përgjuar dhe përndjekur nga askush !

Në përfundim të këngës , gjeniu krijues popullor , ia ndërron ritmin dhe melodinë këngës , duke e pyetur Bilbilin (Atdheun ), se përse ai këndon edhe kur është në therë (robëri) , edhe pse sytë e tij nuk terën kurrë nga lotët ?!

Pastaj , e përfundon këngën duke e pyetur Bilbilin (Atdheun ) , se a e ka kund ndonjë shpresë se do të na këndojë ndonjëherë në pranverë ? Pra , a shpreson se do të na vjen ndonjëherë  liria dhe do të këndojmë edhe ne si gjithë bota të lirë dhe të gëzuar ?!

Në vazhdim, po ju sjellim komplet origjinalin e vargjeve të kësaj kënge dhe do të bindemi për porosinë e saj kaq të fuqishme :

 

N’ AGIM HERËT KUR U ÇOVA

 

Oh, n’ agim , o ,  herët , kur u çova ,

Oh, mu përga se binte shi !

Çova kryet e shikova –

Ata ishin lotët e mi !

Aman, aman,

Ata ishin lotët e mi !

 

Oh, zemra ime ndryshk , o, ka zan –e ,

Oh, nuk do t’ shoh ma dritë , as diell !

Nji bylbyl , more , qi po vajton –e  -

S’ ia din kush hallin e tij !

Aman, aman,

S’ ia din kush hallin e tij !

 

Oh, bylbyli e vajton çerdhen e vet ,

Oh, mu n’ at pyll ku ka le s’ pari !

S’ don me e lanë shkret vendin e vet –e ,

Po mos pastë aty dushk as bari !

Aman, aman,

Po mos pastë aty dushk , as bari !

 

Oh, aty asht gëzimi i ri –e ,

Oh, bini trima , o, përgjithmonë !

Për me dvetë a jeton n’ liri – e ,

Aty zemra i pushon !

Aman, aman,

Aty zemra i pushon !

 

Oh, mori zemër , je hyqmet –e ,

Oh, gjithë po lypë , ti , me u lirue !

Zemra e don gjuhën e vet – e ,

Me kanë t’ lirë me bisedue !

Aman, aman,

Me kanë t’ lirë me bisedue !

 

-II-  Ndërrohet ritmi dhe melodia :

 

Ani , ç’ ki bylbyl qi knon n’ atë therrë –

Sytë e tu kurrë pa t’u  terë ?!

 

Ani , a e kije kund  ndo’ i  shpresë ,

Qi na knon najherë n’ pranverë ,

Ah, najherë n’ pranverë ?!

 

***** Mblodhi , shënoi dhe analizoi : Demir Krasniqi  – Gjilan , Shkurt 2012.



(Vota: 5 . Mesatare: 3.5/5)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora