Fragmente nga krijimtaria e shkrimtarit Përparim Hysi

Mposhtja e frikës...

 

Kujtimit të Tahir Mehmet Bejos nga Shijaku.

 

Tregim

 

Nga Përparim Hysi

 

Prolog

 

Pyetjes a vuajmë nga kompleksi i frikës,i përgjigjemi

përgjithësisht,me jo.Kjo përgjigje,në të vërtetë,është e mangët dhe

krejt e nxituar.Saktësisht,të gjithë njerëzit kanë frikë.Provuar nga

të gjithë.Por je frikacak e shkuar frikacakut,në s'e mposht

atë:frikën.Dhe mvaret që a e mposhtim të tërë.Për fat të keq,jo të

tërë.Bilez frika shtrin domenin e saj mbi shumë njerëz:të të gjitha

moshave e të të gjitha gjinive.Unë mendoj se vetëm fëmijtë (po nuk ua

ke futur virusin e frikës )  dhe të marrët nuk kanë frikë. Kur e

pyetën një hero të Luftës së madhe patriotike në  Bashkimin Sovjetik

se a ke patur frikë gjatë luftës kundër gjermanëve,ky u

përjgigj:-Kushdo që thotë se nuk kam frikë,gënjen.Puna është që ta

mposhtësh frikën.Kush e mposht frikën është trim.Heroi ishte nga ato

pakicat ruse,më duket ujgur a kirgizas dhe quhej Babishu Momishuli.

Në u mora pak me frikën dhe mposhtjen e saj, e bëj jo pa shkak.Vetëm

kini durim dhe më ndiqni. Do tregoj për një nga ata që e mposhti

frikën në kohën e regjimit të Enver Hoxhës.Po para se të dalë në

temë,lejomëni që të bëj dhe pak përsiatje që vlejnë  si një

dekor,ku,më tej,do ravijëzohet gjithë jeta ekëtij njeriu sa të

aftë,por dhe aq trim.

Trimëria nuk tregohet vetëm në sheshin e luftës,por  dhe në betejën e

gjatë të jetës. Ata që kanë provuar luftën,thonë se beteja e jetës

është ca më e vështirë apo dhe më e ashpër.Dhe unë them që kanë të

drejtë,aq më shumë kur flitet për jetën nën një regjim që hiqej

popullor dhe ishte më shtypës  nga gjithë regjimet shtypëse në

botë.Pra,nga frika tek trimëria,një çap të ndan.E mposhte frikën,je

trim.Të mposhti,je frikacak.

 

 

*     *   *

Kur përsiatem për frikën,kam dhe një arsye më shumë.Personazhi i

tregimit tim,sado që ka qenë ushtarak dhe i lidhur me partinë (ka qenë

dhe komunist )

qe martuar me një ruse të cilën e dashuroi kur qe atje për studime. Sa

të lexoni kaq dhe nuk është e vështirë të kuptosh,pse tregimi im ka

këtë titull. E vura këtë titull enkas. Dhe ja pse:lexova mbresa të një

shkrimtari për një tjetër shkrimtar,ku,në vija të trasha,thuhej,mes

tjerash:...kur e detyruan që të ndante gruan e parë se qe ruse...". E

lexova këtë frazë dhe zura të mendoja për mikun tim,të ndjerin,Tahir

Beja,dhe thashë:-Sa qëndron kjo fjala"kur e detyruan" dhe po vet u

përgjigja:-Është krejt e vërtetë që ai regjim bënte trysni të madhe

dhe nuk njihte skrupuj,kur insistonte që të ndante burrin nga gruaja

dhe ca më tepër edhe nga fëmija (qenë dhjetra e dhjetra ata që i

shkatërruan familjet),por,nga  ana tjetër,pati nga ata

që,trimërisht,morën përsipër të gjithë pasojat dhe nuk  i ndanë.Pra,e

vunë poshtë frikën.Dhe unë,para se të flas për mikun tim,do t'u sjellë

,kalimthi,disa prej atyre që nuk  u dhanë para gjithë trysnisë.Ata

kanë qenë mes nesh,por ne trimërinë e tyre nuk e vinim re.Dhe kjo

është,pakëz,fatkeqësia jonë.

 

*

*   *

Mirë pra,le të fillojmë.Si mendoni ju të mos i kenë bërë presion që të

linte bashkëshorten,i madhi kompozitor shkodran,Pjetër Gaci? Jo vetëm

i bën presion dhe kur ky Njeri sa i  madh  si muzikant,aq i  madh dhe

trim u  tregua si njeri.Nuk e ndau të shoqen.Dhe për këtë"mosbindje"

ndaj urdhërave nga lart,muzikantin e madh e çuan ushtar në

Shëngjin.Kur shkova ushtar,kompozitori qe liruar,por gjeta kapterin që

më tregonte:-E çfarë Njeriu ishte!Me ranë dek në kamb,kur luente në

violinë. Çdo ditë kur nsiej për në tunel (punime operative quheshin në

gjuhën e ushtrisë),ia fashojsha gishtat se druj,-thoshte,- po

më"sëmuren" tuj thye grurë.I ndjeri Pjetër Gaci që i dha  aq

muzikës,ka kohë që nuk rron,por rron bashkëshortja e tij "rusja" nga

Shkodra që,edhe pse ka vdekur i shoqi,nuk është kthyer në Rusi,por

rron në Shkodër.Një grua trimëreshë që qe në sinkron me trimërinë e të

shoqit.Në  Vlorë ka  pas rrojtur një oficer i zoti që është quajtur

Hazis Hasa. Ky,Hazis Hasa,krahas studimeve në Bashkimin Sovjetik u

dashurua me një ruse nga Ekatirnoburgu.U dashurua dhe e mori me vete.E

solli në Shqipëri.Si mendoni a  nuk iu bë trysni këtij oficeri për të

lënë të shoqen?Jo vetëm nuk e la,por me të rroi deri sa mbylli sytë(ka

vdekur para dy vjetësh),por e shoqja ruse që rron ende,jeton në Vlorë.

Se  ajo e çmoi aktin e të shoqit:kurrë nuk iu nënështrua trysnisë duke

marrë mbi vet të gjitha pasojat.

Në Fier ka patur disa me gra të huaja.Mbi të gjithë u ushtrua

trysni.Por pati nga ata,që e mposhtën frikën.Një kuadër që gruan e

kish ruse,bash kur kishim nja 10-vjet të mira që qemë prishur me

rusët,e la të shoqen kot fare.Rusja qe mësuese që jepte rusisht.Kish

vajtur të merrte regjistrin në personel dhe nxënësit e ngritën klasën

në hava.Mbrriti mësuesja (qe e zonja dhe me autoritet )   dhe,nxënësit

, sa e panë , e pushuan si me urdhër zhurmën.Mësuesja u

tha:-Ç'patët?Kini frikë?Shqiptarët nuk kanë frikë.  Kaq qe i

gjithë"faji" i kësaj fatkeqeje,se kuadri,sado që ksih mbi 20 vjet me

të, iu nënështrua diktattit të partisë dhe e ndau të shoqen.Pra,kur

thonë në Myzeqe,ky,kuadri partiak  për të ruajtur karriken dhe

karrierën,i bëri trragë bythës.Dhe po në Fier.Fieri ka qenë pak me

fat,që i erdhi një doktor si i paharruari dr.Thimi Melonashi. Ky njeri

ideal dhe një nga profesionistët më të mirë që kishte jo

vetëm,Fieri,por dhe Shqipëria  (këtë e thoshin me zë të lartë në

Tiranë)  ,pati fatin e keq  dhe nuk bëri karrierë,se gruan e kishte

rumune.I dhanëe i morën që ta linte këtë"agjente" të  George Gjeorgjiu

Dezh?!" ,por doktori nuk u dha.Ia çuan  të përziente bojëra në

komunale.Dhe kë çuan.Atë,të mirën dhe të urtën.Ana Milonashi. Është

filologe e madhe,bre,- më thoshte i ndjeri në intimitet. Dhe,vërtet,

kur erdh demokracia ajo"agjentja" ia bëri bam  si autore fjalorësh

dy-gjuhësh,por i ndjeri Doktor Thimi nuk pa ditë të bardhë.Ia nxinë

jetën duke ia bërë"pis" të shoqen.

 

*    *    *

Tahir  Mehmet Bejo nga Shijaku qe jetim.Pothuaj u rrit sa në shkollën

e kadetëve aq dhe në shkollë të bashkuar.Qe jo vetëm nxënës i mirë,por

dhe shumë i gjallë.Qe,veç tjerash,edhe futbollist i mirë.Aktivizohej

asi kohe me skudrën aq simpatike "Luftëtari" që qe një skuadrë

ushtarake dhe,më pas,edhe me të famshmin "Partizani". Si nxënës

cilësor që qe,fitoi bursë për studime në Bashkimin Sovjetik,në

specialtetin e artilerisë bregdetare.Qe djalë shumë simpatik dhe

s'kishte si mos binte në sy të femrave ruse,që,siç tregojnë,kishin

obsesion dashurinë me shqiptarët.Se janë besnikë,-

thoshin.Mjerisht,shumë nga ato u zhgënjyen nga kjo  besnikëri,se pati

shumë syresh,që u mposhtën nga frika. Tahiri  u dashurua me një bjonde

majft të bukur:me Tamarën.Jo vetëm u dashurua me të,po,kur po mbaronte

afati i studimeve,atje u lindi dhe çupa që i vunë  emrin Svjetllana.

Kur u kthye,mbasi mabroi studimet,në fillim të viteve '60-të,me gjithë

grua e çupë u vendos në ishullin e Sazanit,se atje u caktua me

detyrë.Merreni me mend zhgënjimin e ruses së bukur (me të vërtetë qe

si një tulipan i plotë,i bukur dhe i verdhë,se qe shumë bjonde) ,që la

atë konfort që,krahasuar me tonin,qe si nga dita të përfundosh në

natë.Po kur e do burrin dhe anasjelltas,të gjitha vështirësitë dhe

privacionet,zënë e zvogëlohen aq sa nuk të hyjnë në sy. Aty,sa u thye

iti 1960,familajrisht kapiteni i parë Tahir Bejo,transferohet në

Shëngjin.

Kur erdha unë ushtar,e gjeta në Shëngjin si shef të shtabit.Qe një

oficer që,menjëherë,të binte në sy.Uniforma i rrinte,si të ishte i

lindur për ushtarak,dhe kish një karizëm që të bënte për vete.Pak si

brun,me ca mustaqe të zeza që aq i shkonin,në dukje të jepte

përshtypjene një njeriu të sertë e të rreptë,por,po ta njihje

mirë,atëherë do ta kuptoje që kishe të bëje jo vetëm me  një ushtarak

të zotin,por dhe me një njeri me zëmër të madhe.Mirpo ky njeri kaq i

përgatitur(mbante gjith shtabin e nënrepartet gjallë)  ,mbahej nën

surevjeim dhe shihej si"delja e zezë". Kjo që them,nuk është me

apriori,por e vërtetë e palujatshme. Sa herë e kishin thirrur dhe i

bënin presion që ta linte atë,rusen;atë agjenten;por asnjëherë nuk

lëshoi pe.Pranoi të gjitha trysnitë dhe nuk u dha. Unë punoja në zyrën

sekrete dhe e kisha titullarin tim direkt.Duke punuar bashkë,ne u bëmë

miq dhe,shpesh,më hapte barkun duke m'i treguar të tëra.

Dhe çuditesha me të:-Sa burrë i Zoti!Nuk ia bëri njëherë syri tërr.

 

*    *   *

Një ditë vere,sa për kontroll aq dhe për plazh,kish ngritur "çadrën" e

pushimit (një rrugë e dy punë),vet gjeneral Hito Çako.Atë kohë,më

duket se qe Drejtor i Aparatit Politik të Ushtrisë.Pra,qe në kokë të

udhëheqjes së ushtrisë.Kur nuk  e prisnim,trokiti dhe,kur hapa

derën,shoh gjeneralin.Para meje paraqiti frocën shefi,Tahiri,por as që

ia priti këtë paraqitje,po tha,ulu,Tahir,ulu. Dukej njihej prej kohësh

kur gjenerali,me sa më kujtohet,qe marrë dhe me bregdetin.U ulën

secili në karrike dhe unë në karriken time,por duke u kthyer me front

nga ata.Gjenerali seç kërkoi një shkresë"sekrete" dhe,si kërkova e

gjeta dhe ia dhashë,ai duke parë mbi shkresë,më pyeti:-Shok ushtar je

komunist ti?

-Jo,- iu përgjegja.

Gjenerali iu drejtua major Tahirit:-Tahir,e ke atë gruan ruse ti?

-Si urdhëron shoku gjeneral! (tek e ndiqja drejtimine bisedës,vëreja

një nervozizëm të mikut  tim dhe po më vinte keq).

-Dëgjo,Tahir,- foli gjenerali,skur t'i bjerë zjarri kësaj zyrës,së

pari nuk do thonë që e ka djegur ky ushtari,sado që ky nuk është

komunist.Do të thonë e ka djegur major Tahir Bejo se ka gruan "agjente

të rusëve",pastaj do të thonë për ushtarin dhe,në fund fare,për mua

gjeneralin.

Major Tahiri,pothuaj,qe bërë shafran i zi nga aluzionet e

gjeneralit,por qe çmësuar stomaku i tij me këto survejime e provokime

të trasha.Gjenerali,sikur të kishte ardhur enkas për këto "batuta" kaq

të rënda,ndënji dhe pak dhe u largua.

Kur u kthye shefi,nisa nga pyetjet e mia.Dhe zuri të më tregojë aq e

aq presione,të cilat ai  i kish përballuar si burrë i vërtetë.Si një

trim dhe kaluar trimit.

 

*    *   *

Kur ndodhi pushtimi i Çekosllovakisë nga rusët,shtabi qe mbledhur për

të parë zbarkimin.Major Tahiri  paskej thënë:-Ç'zbarkim i shkëlqyer! (

e kish rrëmbyer ana profesionale),por,si ish kthiellur,kishte

shtuar:-Rusët çekët i gjetën në gjumë.Pa le ta provojnë njëherë me ne?

Hafia çoi tek "mbreti" vetëm"Ç'zbarkim të shkëlqyer" dhe mikun tim e

thërresin drejt e në Komtetin Qëndror:tek komisari i madh,Hysni

Kapo.-Ke thënë"zbarkim i shkëlqyer për rusët",sado që u mbrojt miku im

dhe,sado një ofcer i ri,lab,por burrë me kockë erdhi dhe tha të

vërtetën (gjej rastin ta falnderoj atë oficer trim që ështtë quajtur

Banush Shurdhi),se tha:-Po të vijnë e ta provojnë me ne?,asgjë nuk u

mor për bazë.Tahir Bejon e përjashtuan nga partia dhe e transefruan në

Laç.Atje jepte lëndën ushtarake në shkollën e mesme Laç.Por diktatura

t'i bluante kockat pak nga pak.Morën vesh se i vëllai i Tamarës(

"agjentes") na ishte shpallur tri herë kampion bote në hedhjet me

parashutë.Pra,ky qe "desanti i parë" që do zbarkonte në Shqipëri.Major

Tahirin e çmobilzuan dhe e dërguan  në ndërmarrje e drurit në Laç.Po

ai ,përsëri,qëndroi si trimat.Tamarën jo vetëm nuk e la,po  ai kish

kohë që kishte  dhe djalë,Sokolin.Sa më e madhe qe trysnia e pushtetit

dhe partisë,aq më i madh qe qëndrimi stoik dhe për t'u marrë shëmbull

i Tahir Bejos.Punoi disa vjet në atë ndërmarrje dhe,kur erdhi

demokracia,familjarisht u vendos në Rusi.

Fillova të interesohesha për mikun tim dhe gati bërtita,kur një mik

tjetër,më dha lajmin e hidhur se miku im kish vdekur.Dhe shumë kish

rrojtur me ato seç i pa lëkura.Kish vdekur,po,për së gjalli,e kish

lënë amanet:-Të më varrosni në Shqipëri! Dhe e sollën në Shqipëri këtë

trim që diti që ta mposhtë frikën.

Për fat të mirë,ndjehesh pak krenar kur sheh që  trimëria s'ka qenë e

një njeriu të vetëm.Unë solla disa prej tyre,por lista mund të jetë e

gjatë.E,sa për ata,që i ndanë se i"detyruan",pasqyrat janë përpara.Le

të shikohen.Unë vetëm kam treguar për ç'di.

Duke e sjellë veç kalimthi jetën e këtij  njeriu,sa të guximshëm dhe

aq atdhetar,më mban shrpesa se ndoshta bie në gjurmët e familjes së

tij:Tamarës,Svjetllanës dhe Sokolit.Dikush më ka thënë se e mbesa  e

Tahirit,çupa e Svjetllanës,është si folëse tek Radio Moska-shqip.

Ndoshta shkon ky shkirm tek cilido që di për të dhe të më shkruajnë

përmjet e-mailit:perparimh@gamil.com

Ky tregim të jetë si një tufë me lule mbi varrin e mikut tim:Tahir

Mehmet Bejo nga Shijaku.Në paqe u prehtë!Amen"

 

4 nëntor 2011

 

__________

 

Hajduti me duar të "pastra?!"

 

 

Tregim

 

 

Nga    Përparim      Hysi

 

 

 

Ka qenë shtator i vitit 1964.Për "veprimtari

revolucionare"(nënkupto:biografinë)  , mua më kishin transferuar 60 km

larg shtëpisë dhe ,për të gjetur një vegë se ku do të varnin

shtëmbën,kominikuan se në atë shkollën mu në fund të Mallakastrës,më

çonin për të ngritur unë,me demek,cilësinë mësimore.Epo eli-zeli

kështu ka qenë me këto emërimet e mësuesëve që,sa herë vinte gushti,do

të ishe nën trysninë se ku do të emëronin. Them për vete dhe për ca si

kasta ime , që e përjetonim këtë trysni , se kish dhe nga ata,që më

kishin lindur me këmishë:as që donin t'ia dinin. Mua po. Më zinte era

ngado që frynte:xhaxha të pushkatuar,gjyshin kulak! Më dilte dhe më

tepronte biografia. Epo sistemi qe fotokopje e atij sistemit rus.A nuk

bënte kështu dhe Stalinii?Po dhe Cari,para Stalinit,ata të"sertit" (në

këta hyja dhe unë,për sistemin),i çonte o në Kaukaz o tutje deri në

Vladivostok.E  Kaukazi për Fierin,asi kohe,qe Mallakastra. Kështu që

mua më degdisën mu në kufi me Tepelenën dhe do kish qenë më mirë të

isha në Peqin se sa  atje. Kur them në Peqin,se Peqini me Fierin është

54 km ( e kam matur me biçikletë,kur shikoja "Apoloninë") , kurse

fshati ku fillova unë jo vetëm qe larg,por nuk gjeje makinë që,qoft

dhe një herë në javë,për të ardhur në shtëpi.   Dhe , sado që një të

shtunë preva biletë për në Fier ,makinë nuk gjeta dhe natën e kalova

tek ca mullarë me kashtë të fshatit Bejar,buzë xhadesë.

 

Megjithëse larg shtëpisë dhe,sado që qeshë dhe me fëmijë,as që e

përfillën ankesën time për transferim.Duhej zbatuar vendimi i

komitetit ekzekutiv,se,në mos,pushoheshe nga puna.Apo nuk ma kishin

sevdanë? Pastaj,po mos vija unë në detyrë,si do bënin atje,në

Mallakastër,pa punën time'cilësore?"  . U paraqita në punë dhe,pa

kaluar java,mbrriti inspektori. Qe me porosi. Më kontolloi për të

gjitha orët,jepja gjjuhë  e lexim letrar,në të tri klasat e 7-vjeçares

dhe,sado me"porosi",mbeti i kënaqur nga puna ime. Por unë isha si ai

ujku ,që,sado e zbutin ,mëndjen e ka nga pylli .Dhe mëndjen e kisha

tek familja. Një herë në javë dhe,kish raste,një herë në dy javë.

Kollë e rëndë që mënd më mbyste. Po do ta hidhje vallen sipas muzikës.

Sidoqoftë,e gjeta një  mundësi.Kisha filluar provimet  me

korrespodencë dhe llogrita: jap 5 provime,brënda pak ditësh,dhe,me që

për çdo provim fitoje tri ditë të pagueshme,i binte që për 15-ditë,ta

kisha zbutur sado pak mallin për familjen. Kështu bëra. U nisa për

Tiranë dhe për tri ditë i dhashë të pesë provimet.Atëherë lejohej që

mund të jepje edhe tri provime në ditë . Sa për provimet (ndoshta për

to do shkruaj më gjatë njjëherë tjetër )  ,duhet të them ,se ,sado me

korrespodencë,po rezultatet  i kam patur të mira .   I mora provimet

dhe me syrin pishë ,ndërsa kolegët bënin shkollë ,unë ngjisja shkallët

e bibliotekës së qytetit që,për rastësi,qe përballë zyrës së shefit të

seksionit.  Ky po më"donte" shumë  se,saj "dashurisë" së tij më

degdisën aq larg.Më  pa që nga kati i dytë dhe më dërgoi lajm me një

inspektor që të paraqitesha tek ai. Inspektori më gjeti tek lexoja

dhe,ashtu si prifti që thonë kërceu nga belaja ,i rashë pas

inspektorit dhe drejt e tek shefi . Ky po "punërëndë" siç qe,ulur

kokën mbi shkresa sikur nga to  do bënte një zbulim të madh,dhe pa e

çuar kokën hiç (po si mund vallë të më shikonte në sy,se ku unë e ku

ai?! )  ,më tha:

-Sot është e hënë dhe ti më rri e sorollatesh sokakëve.Pse nuk ke

shkuar në detyrë?

-Jam me leje provimesh.I kam dhënë ato.I kam fituar dhe,sipas

ligjit,më takojnë 15 ditë leje.

-Jo,more!!!-bëri si i habitur. Pse sa provime paske dhënë?

-Pesë provime dhe ndaj kam hyrë në bibliotekë që të studjoj për të gjashtin.

-Pa dale,- më tha,- të të shoh librezën.

E kisha në xhep dhe ia zgjata.E hapi dhe,tek pa se me të vërtetë kisha

likujduar  5 provime,tak dhe qeshi. Mos mendoni se iu gëzua

rezultateve të mia që,për të qenë i ndershëm,qenë në folklor,hyrje në

letërsi,leksikologji-fonetikë:mirë dhe shumë mirë,kurse në dy

historitë(një eLindjes së Lashtë dhe tjetrra Greko-Romake) kisha marrë

vetëm kalueshëm,ou,-bëri.-Po ti provimet i ke dhënë për tri ditë,dhe

dashke 15 ditë leje,ë?!Ku  e ke gjetur këtë lloj mathematike? Ke thyer

disiplinën shtetërore dhe do të ndëshkojmë  financiarisht.Veç

kësaj,qysh nesër të paraqitesh në punë,se,ndryshe,do t'i  propozojmë

komitetit për të të pushuar nga puna.Zërin e ngriti nja dy oktavë,se

krahët i kish të ngrohtë.Këtë karrike nuk e kish zënë me zotësi,por

rastësisht.Kish ardhur njëherë Enver Hoxha në aktiv dhe,për të thënë

se qe mbështetës i kosovarëve,e lakoi emrin e këtij  që u bë shef.Në

fakt,nuk qe kosovar,por ulqinak.Por,siodoqoftë,"uratën" e të madhit e

mori dhe i doli për hajër.Jo vetëm shef,por hë-hë,në minsitri të

Arsimit dhe më tej deri  në titullar pushteti në Tiranë.Shkurt si

kungulli:kishte marrë gardhin. Kungull- kungull po  mua  m'i mbathi dy

këmbët në një këpucë.Që të nesërmen ia mbatha në shkollë:60km larg.

 

 

*     *    *

Qe data 21 shtator. Në këtë datë merrnim,një herë në muaj,rrogat ne ,

mësuesët e fshatrave.Kisha zbritur nga fshati ku punoja dhe,sa zbrita

në Fier,takova pagatorin që kish marrë rrogat tona.Prisja

ndëshkimin.Hapa borderonë dhe nuk kisha asnjë ndalesë.U

gëzova.Shpëtova,- thashë.Futa lekët në xhep,kur tak u rrëfye shefi i

llogarisë.Unë e njihja,po ai nuk më njihte.Pyeti pagatorin:-More e

mori rrogën një Përparim Hysi? Në vënd të tij,u përjgija unë: - Po. E

mori. Unë jam ai një (e shkërbeva zërin se nuk më erdhi mirë për atë

një?!), që e mora.

Dëgjo,- foli ai,- ty të është ndaluar gjysma e rrogës se nuk  ke qenë

në punë.Duhet të na kthesh (sa mirë mbahet mënd e keqja)  ,tremijë e

pesëdhjetë e gjashtë lekë.Dhe tak më tregoi urdhërin të firmosur nga

ai,shefi zëmadh. Nxora paratë dhe ia numërova.I futi në xhep dhe,kur

do të ikte,i them:

-Ore shef,po unë këtu firmosa për rrumbullak 5700 lekë (kaq qe rroga

ime asi kohe) dhe,po marrë gjysmat e tyre.Nëmë,- i them,- një vërtetim

që po të dorëzoj kaq lekë,se,ku ta dish,nesër m'i kërkon prapë. Më pa

si nga lart-poshtë,se nuk e priste këtë kërkesë që qe nga më

racionalet.

-Mirë,- pranoi.Hajde pas meje,në zyrë.Ndoqa atë në zyrë dhe me

shkrim-dore më dha  vërtetimin.E mora,e futa në mes të pasaportës

dhe,kur mbriita në shtëpi,e lashë në një cep të dollapit.

 

 

*    *   *

Kish ardhur dhjetori dhe më kish ardhur fletë-thirrja për ushtar. Një

ditë prej ditësh,shkova në seksion se duhetë merrja një shtesë

vjetërsie në arsim (kisha mbushur 5-vjet).Shtoheshin gjithësej  600

lekë.Tek hyra në zyrë të llogarisë,drejt e tek shefja. Shefi i

mëparshëm ish transferuar.I paraqita shefes  së re kërkesën dhe më tha

që të vija pas tri orësh. Kur shkova,më thotë:-Përparim! Ty jo vetëm

nuk i merr ato shtesat,por duhet të na kthesh 3056 lekë për muajiin

shtator. Zyra e llogarisë se seksionit qe goxha e madhe:aty punonin

veç tri lllogaritarëve por dhe nja 5 inspektorë të arsimit.Unë jam tip

shumë impulsiv dhe,padrejtësitë,më bëjnë shumë acarues dhe shpërthyes.

I them shefes:-I kam paguar njëherë ato lekë. Shefja,tak nxjerr

borderotë dhe thotë:-Ja,shikoje! A nuk është firma jote kjo?  -Po,- i

them. Por unë kam një dokument që i kam paguar ato lekë. -Bjere

dokumentin,- më tha. Jo vetëm do ta bie,- thashë i nxehur,-por do t'ia

çjerrë maskën atij hajdutit,Ligor Petraqit! -bërtita.  Dikush që ishte

veç  sytë e veshtë e mbretit dhe,ndaj,e mbante atë karrike, më

thotë:-E di me kë  ke të bësh apo jo?  Shoku Ligor jo vetëm është

komunist,por është familje dëshmori dhe u bëre ti që ta mbash në gojë.

-I di të gjitha,-ia prita flakë për flakë:edhe që është komunist,edhe

është familje dëshmori. Paratë ia kam dorëzuar atij dhe,me që këtu del

që ato para nuk janë mbyllur në lllgari të shtetit,kush i ka marrë veç

tij?!!!- i mshova zërit dhe, ashtu i nxehur siç qeshë,iu lëshova:-Apo

i kini  ndarë bashkë? Dhe duket tani e kisha humbur aq,sa një nga

inspektorët,ndërhyri dhe tha: -Pse duhet të shpejtohemi?  Ky do vejë

të bjerë vërtetimin dhe e vërteta del në shesh. I hipa biçikletës dhe

frymën në shtëpi (banoj 4 km larg nga Fieri),për të marrë dokumentin.

Ndërsa unë pedaloja për shtëpi,hafija e kish lajmëruar sh.Ligor .Ky

kish sosur para meje dhe frymën drejt e tek kryetari i komitetit.

Duket seç kish llomotitur kundër meje (këtë e mora vesh shumë vonë,pas

dy vjetësh) ,por kryetari ka qenë burrë që rrallë ia gjeje shokun.

Fara elite mbin dhe në një rrasë guri.Kryetari qe  nga një derë

bjelerësh ,që,për çudi,mbajti anën e Çlirimtares,dhe,për shumë

kohë,drejtoi komitetin ekzekutiv të Fierit. Do t'i dhimbnin eshtrat,po

mos e lakoj me emër:është fjala për të ndershmin,të ndjerin Faik

Ahmeti. Me vërtetitmi tim në dorë,ndërsa në seksion po bëhej

gurguleja,mbrita unë. Shefja,sa e pa, nuk e mbajti një buzëqeshje në

fytyrë.Doli se kush qe hajduti. Më tha mua:-Na i lër këtu këtë

vërtetim.  Jo,- i thashë. Kopjoje dhe origjinali më duhet; se ruaj

faqen time. Kështu bëri.  Paratë,- më tha,- do vish t'i marrësh nesër.

U qetësova dhe me bisht të syrit pashë atë"kalecin" që nuk po i rrinte

kapelja mirë.Seç bodec po të shpon,- e gudilisa enkas. As nuk e hapi

gojën.

Të nesërmen,si kishin kaluar nja dy orë që ishin hapur zyrat,drejt e

tek shefja. -Hë,- më tha,- erdhe. Do  vemë bashkë tek kryetarii,shoku

Faik. I rashë pas dhe ngjitëm shkallët për në kat të dytë,tek

kryetari. Kur hymë brënda,ky foli: - Pa na i trego se si është puna?

Dhe fillova  të tregoja se si ndodhi.Të gjithë historinë.Më dëgjoi me

shumë prudencë dhe,në fund,më tha:- Na ke dhënë një ndihmë të madhe.Të

lumtë!  Më dha dorën dhe unë,pasi mora paratë për vjetërsinë, u ndava

me këtë histori.

 

*    *   *

Kisha vajtur ushtar në Shëngjin dhe aty,nga marsi i vitit 1965 më

thërrsin në komandën e regjimentit.Vet komisari më mori në pyetje:-

Mik vëllai (kështu e kishte me mua  se qemë miqësuar nga që luanim

shah ) ,më thotë,çfarë ke ngatërruar andej nga Fieri se ka ardhur një

telegram nga prokuroria që duhet të paraqitesh urgjent atje. Ou,-

bëra,- me siguri:ai vërtetim se  ç'tjetër? Sado që e kisha zënë pak

si"mik" këtë komisarin dhe sado që prokuroria kish dërguar

shkresë,komanda nuk u bind se mendonte,se unë kisha kurdisur ndonjë

marifet që të shkoja me leje.Dhe nuk më lejuan.Prokuroria   e Fierit e

kish përsëritur dhe dy herë  të tjera kërkesën,po ku dëgjonte ushtria

nga një prokurori civile. Ndërkaq kur,siç duket nuk mbante më ujë

pilafi,erdhi shkresa nga Prokuroria Ushtarake me qëndër në Tiranë dhe

urdhëri qe  i prerë:- Ushtar Përparim Hysi duhej dërguar pranë

Prokurorisë së Fierit për t'u pyetur për një çëshjte civile. Ky urdhër

(epo ku qaste kasollja?) që qe si shkak që të vija pranë

familjes,befas më gjeti të vënë në allçi,pas një operacioni që bëra në

spitalin ushtarak në Tiranë.Kisha një javë që  qeshë operuar dhe

gjurin e kisha në allçi ( e kam mbajtur 24 ditë kështu) ,kur hapet

dera ku qeshë shtruar dhe veshur me një bluzë të bardhë (siç ndodhte

me të gjithë vizitorët),rrëfehet para meje vet prokurori i Fierit. I

gjatë dy metrosh  dhe me atë trup kaba që në Fiier të fuste frikën (ne

njiheshim me të që në Fier),sa më pa,lëshoi një  buzëqeshje:- Të

kërkuam në qiell dhe të gjetëm në tokë.Sa bëmë ato"qokat" e

spitalit,hapi dosjen dhe më zgjati një proces-verbal. Lexoje,- më

tha,- dhe po qe dakord me ato që kam shkruar,firmose.Na duheshe,pa

tjetër,në gjyq.Po qenke operuar.Na ke dhënë një ndihmë aq të

madhe,se,në tërë prkatikën juridike,nuk kemi gjetur kund një vjedhje

kaq përfekte:me duar të"pastra".

Nisur nga vërtetimi yt,kemi shkuar shkollë më shkollë ku kishm ndalje

parash dhe zbuluam se  ka përvetësuar 257 mijë lekë.Dhe nuk linte

gjurmë.E linte mësuesin që firmoste dhe,mandej,i tregonte

urdhër-ndalimin.Në bordero nuk kish asnjë ndalesë.Si fuste paratë në

xhep,griste dhe urdhër-ndalimin dhe nuk kishte për t'u zbuluar kurrë.

E lexova një për një atë procec-verbal dhe,meqë të gjitha

ç'shkruheshin atje,i gjeta të sakta,e firmosa. Prokurori më flanderoi

dhe iku andej nga kish ardhur.

 

*    *   *

Kur erdha,pas operacionit me leje,në Fier mora vesh që i pandehur

Ligor Petraqi,pasi qe përjashtuar nga partia si hajdut,qe dënuar me 6

- muaj burg.Por "drejtësia popullore" duke marrë parasysh se qe

familje dëshmori,ia ktheu burgun me kusht dhe ,nga financier që qe, e

çoi punëtor ngarkim-shkrakimi në një ndërmarrje të qytetit. E,

thashë,kur e mora vesh,kot nuk thotë plaka Qeriba:-Anëtar

partie,hajdut qeverie. Thotë plaka Qeriba,po mua nuk ma mbante deri

aq;se mua më ngjiteshin mizat. Dhe,sikur për një çast të mos e kisha

ruajtur atë vëretitmin,do ta kisha pagur dy herë"lejen e

provimeve".Sidoqoftë,rasti i këtij Ligorit vërtet është pak

unik:vjedhje  me duar të"pastra"...

 

2 nëntor 2011

 

_________

 

Mozaik

 

(nga blloku i poetit)

 

 

Nga   Përparim      Hysi

 

 

Leksioni

 

Në një auditor plot me intelektualë

Injoranca po mbante leksion.

Dhe zunë e duartrokisnin lektorin

Se"ligjërata e tij qe e rrallë?!!!"

Gojëhapur  la auditorin?!!!

Dhe qeshnin...kishin harruar për të qarë.

 

 

Zonja me cigar

 

Një zonjë e bukur po tymos cigar

Dhe cigarja digjet...digjet

Po unë ç'kam,vallë?

Pse diçka tek unë po digjet?!....

 

 

Mësuesi i (ç) merituar?!!!

 

 

Dhe çudia...ja që ndodhi:

Atë e bën Mësues të merituar?!!!

Epo këmbët,tutje- thu kot nuk i lodhi

Vet shefin me çdo gjë për ta furnizuar.

 

 

Nuk dinte  ç'ish metodika

Asnjë libër kurrë s'pati lexuar.

Për shefin?Sa s'i binte pika.

Titullin...sikur ia kishin"vonuar"

 

 

Kot nuk qe drejtues"shëmbullor"

Për shefin?Në këmbë:furnitor!

 

 

Çast

 

Nga trotuari unë ndjek me sy

Makinat që lëvizin në disa korsi.

Nxitojnë ato korsive

Si me shpejtësi vetëtime.

 

 

Kur shoh që një shofer frenoi rëndë

Se një rosak,me rosën hijerëndë

I ka prerë rrugën si pasha

Dhe me kafshë e shpendë s'ka shaka.

 

 

Eh,- them të qe kjo gjë në Shqipëri

Ta shihnin ato shpëndët,tani.

Por amerikanët kafshë e shpëndë respektojnë

Ndaj dhe shoferi,fort frenoi.

 

 

Shpirti im

 

 

Shpirti imë është bërë vullkan

Sa është gati të shpërthej

Se nga malli jam duman

Tërë llavën dua të krrej.

 

 

Të nxjerrë llavën e mërzitjes

E gjëkundi ta vërvis

Të shpëtoj prej mërzitjes

Dhe kurbetin unë ta mbys.

 

 

Peizazhe që më"vrasin" sytë

 

 

Arras- pa arra

Borsh-pa portokaj

Drithas-pa drithë.

Fikas-pa fiq

Kallm- pa kallama.

Liqenas-pa liqen.

Memalliaj- pa qymyr

Pëllumbas-pa pëllumba

Pishë- pa pisha.

Shegas-pa shegë.

Ujishte-pa ujë.

Fushë- me gjëmbacë

Guras-me gurë

Rrugë-me gropa

Pyll- pa drurë.

 

2001-20011

 

___________

 

 

Kur Zoti zbret e të fletë në veshë

 

"Po bëre të mira,Zoti vjen e ta shpërblen"

 

Popullore

 

Tregim i vërtetë

 

 

Nga    Përparim     Hysi

 

 

Vet kam qenë ateist.Nuk besoja në asnjë fe.Edhe tani që po plakem-

ndoshta kam ditët e fundit- se,pothuajëse,po e sos çahirin tim,prapë

se prapë,nuk jam ithtar i asnjë feje.Sado që nuk besoj në asnjë

fe,alien nuk jam.Nuk është se kam rënë nga qielli dhe,kësisoj,en

bloc,fetë janë të huaja për mua.Prindërit i kam patur të sektit

bektashi dhe imegjyshe nga babai,qe dhe myhype.I bënte të gjitha

ato"shartet" që ia kërkonte besimi.Babai dhe nëna,me që ikën nga

Skrapari  dhe u vendosën në Myzeqe,nuk kishin ku t'i praktikonin

ato"sharte fetare" që kërkonte besimi i tyre dhe,kështu,që unë u rrita

jashtë ndikimit të fesë.Por sado që nuk besoj në asnjë fe,kjo nuk do

të thotë që të jem kundra të gjithë atyre që

besojnë.Përkundrazi:respektoj çdo lloj besimi të të gjithë

njerëzve.Nuk ndjej ndonjë zbraztësi të madhe në formimin tim,që  nuk

besoj në ndonjë fe.Se tek shikoj, shumë nga klerikët e të gjithë

feve,kanë ndikuar për keq me shëmbujt e tyre.Janë qindra (mos thënë

mal me dosje) që akuzojnë klerikë që kanë përdhosur tempujt e

fesë.Parë me këtë sy,as që më vjen keq që nuk jam tunduar qoft dhe nga

ndonjë fe e caktuar.Për shumë klerikë,të të gjithë feve,kam nderim dhe

bie në gjunjë.Bie në gjunjë se ata kanë qenë modele të vërteta nga të

cilët jo vetëm besimtarët,por çdo njeri ka se ç'mëson.Po t'u referohem

klerikëve të vëndit tim,sado që jam prej prindërish bektashi,repsektin

e madh e kam për klerin katolik.Me punën e tyre,me dijet dhe me

patriotizmin apo Atdhedashurinë,ata,KLERIKËT KATOLIKË,janë të

paarritshëm.Ky është një pohim që,siç mendoj,nuk duhet të jetë vetëm

imi.Pse kanë qenë të tillë,ata u maskaruan dhe u martirizuan,en

bloc,nga dikattura që u përmbys.Ata,KLERIKËT KATOLIKË,meritojnë një

bazoreliev të madh,një si ansambël skulptural mu në mes të Shkodrës

dhe jo vetëm atje.Po nuk do të kish qenë keq,që një tjetër të ngrihej

në Lezhë,një në Mirditë,por dhe në ndonjë qytet tjetër të

Shqipërisë.KLERIKËT KATOLIKË kanë qenë Univeristetet lëvizës kudo ku

ka shkelur këmba e çdo njërit prej tyre.Para këtyre Idhujtarëve të

mëdhenj e të ditur,unë,i pafe,bie në gjunjë duke ua puthur atë rubën

kishtare veç e veç për diturinë dhe punën e madhe në dobi të

kombit.Nuk them se klerikët e feve të tjera në vëndin tim,kanë qenë

për të mos u respektuar.Jo.Edhe klerikë myslimanë,edhe katolikë,edhe

bektashi apo të ndonjë sekti tjetër,kanë patur figura  madhore dhe

Atdhetare,por katolikët,sikur kanë ngrënnë pak bukë veç:se që të

gjithë kanë qenë me shkollë të lartë dhe shkolla-nuk thonë kot:të bën

njeri!

 

*     *    *

E bëra këtë digresion të gjatë,vetëm e vetëm për t'i ardhur në

ndihmë,sado paksa,cilitdo prej atyre që mund të lexojnë këtë tregim të

shkurtër.Unë vërtet që nuk besoj në asnjë fe,por në Zot besoj.Mendoj

se ka një Zot dhe ky,Zoti,nuk është "pronë" e asnjë

feje.Përkundrazi:Zoti për mua është lart dhe poshtë shikon.Sado që

është i padukshëm si ajëri,ai është po kaq i domsodoshëm:si ajëri.Dhe

që të bindet,sado pak,kushdo që  kanë mendimin se nuk ka Zot,unë do

t'u sjellë si dëshmi një ngjarje.Një ngjarje të vërtetë.Ata që e kanë

jetuar ngjarjen janë shumë dhe,pothuaj,sado shumë, rrojnë që të

gjithë.

 

*    *   *

Nuk jam i autorizuar prej askujt prej tyre që ta tregoj.Por aq u

befasova,sa po i bie për ju,por pa emrat e atyre që Zoti "zbriti" nga

lart dhe u foli në vesh.

 

*   *   *

Çifti që janë objekt i këtij tregimi,është një çift,relativisht,i ri.U

martuan dhe,meqë martesa u bë në vitet e demokracisë,iu fut një

biznesi të vogël.Dhe biznesi sa vinte dhe u shkonte mbarë.Kurba e

fitimeve-gjithmonë me djersë të ballit dhe me ndershmëri,- sa vinte

dhe ngrihej.Fitonin dhe zunë dhe po investonin.Në biznes është si të

të ecë.Mvaret shumë se ku ke investuar.Qëlluan,siç duket,në shënjë dhe

nuk kishte se si vinte më mbarë.U bënë emrat më të lakuar dhe,në

biznesin që ngritën,punësuan mjaft njerëz të tjerë.Të gjithë të

punësuarët qenë me shkollë të lartë,se dhe biznesi i çiftit qe në atë

sferë,ku duhej,patjetër,shkolla e lartë.Ndërsa biznesi u shkonte

mbarë,çifti,sado po kalonin vitet,nuk po bëhej me fëmijë.Një shqetësim

që,ndryshe nga biznesi që shkonte mbarë,me të vërtetë zuri dhe po i

stresonte.Mjetet finaciare për të bërë,edhe kurën më të avancuar

mjekësore,o e kishin ata,o nuk i kishte tjetër.Dhe,sado që nuk lanë

analizë e kurë pa bërë,mjerisht nuk arritën që të bëheshin me

fëmijë.Sado që ky,për çiftin qe një si "ngërç",as që kishte

ndonjë"krisje" apo ftohje mes tyre,për të akuzuar njërin apo tjetrin

si fajtor pa faj.Kishin po atë shkuarje,po atë mbarësi në biznes dhe

,veç kësaj,ata qenë nga bamirësit në zonë duke qenë donatorë me emër.

 

*    *   *

Po afrohej festa e vitit të ri.Thotë njëri prej tyre:-A e di seç do

bëjmë?Do ngarkojmë makinën plot me lodra dhe t'ua çojmë si

peshqesh,tek "Shtëpia e fëmijëve",se ata janë jetimë dhe të harrojnë

për një çast se janë pa prindër.E thënë,e bërë:ngarkuan makinën me

lodra e veshje dhe frymëm e mbajtën tek"Shtëpia e fëmijëve".Kjo shtëpi

është në një rreth,komshi,me këtë rrethin ku jetonte çifti,por gjuha

shkon atje ku dhëmb dhëmballa:nuk kishin fëmijë dhe menduan për

fëmijtë.

Ndaluan makinën mu para "shtëpisë" dhe,me t'u marrë vesh,pse kishin

ardhur,ua hapën derën dykanatësh.Erdhi kolektivi punonjës,thirrën

gjithë fëmijtë dhe filloi,hapja e pakove.Ato pakot u lëshuan shesh dhe

fëmijtë ngarendin të gëzuar që të merrnin secili nga një.Qe ,me të

vërtetë,një mjedis festiv dhe i gëzueshëm,aq më tepër kur dihen

vështirësitë e shtetit për t'ua plotësuar,si duhet,të gjitha kërkesat

e fëmijëve jetimë.Çifti dhe kolektivi ndiqnin si në ekran të një

filmi,gazmendin e këtyre vocrrakëve në këtë det të vërtetë lodrash që

as e dinin se kush ua kish bërë si dhuratë.Po,ndërsa fëmijtë të tërë

shkonin e zgjidhnin dhuratat,një çupë rreth tri vjeç çapitej ngadalë

dhe,ndërsa pritej që të drejtohej drejt lodrave,ndryshe nga të gjithë

moshatarët e saj,vjen me çapa të ngadalshme drejt çftit të panjohur

dhe burrit i drejtohet me fjalën"baba!!!".Baaaaaaaaaaaaba,ky zë

ëngjëllor,patjetër që e befasoi çfitin.Burri,sakaq,e përfshiu në

krah"çupën" e tij dhe,ndërsa "mamaja" mënd klithi.Qe një gjarje sa

tronditëse,aq befasuese.Ba-ba!Vallë,a nuk zbriti Zoti dhe ia tha këto

fjaë kaq të shtrenjat asaj çupe të vogël?Personeli,mënd

ngriu,kurse"babai" nuk e lëshonte thesarin e gjetur nga dora.Mamaja u

ngjit atje pas trupit të të shoqit dhe,pothuaj,me gjithë"dhuratën e

madhe" të ardhur nga Zoti,dukeshin sikur qenë bërë një trup.Zunë me

radhë,si babai dhe mamaja që ta puthnin çupën e vogël.Dhe thonë që nuk

ka Zot!O Zot gjuajma me kokërr rrufeje këdo që të mohon!Ti je lart,o

Zot,dhe i shikon të tëra.Çifti u përlot,por më shumë u përlotët

personeli i "Shtëpisë së Fëmijës".

 

*     *   *

Sa çifti mori veten pas kësaj melodrame të madhe,drejtoresha,që nuk i

njihte dhuruesit, pyeti:-A kini fëmijë?

-Po,- u përjgijgën të dy njëzëri.Ne kemi fëmijë.Ja,këtë, këtu.

 

*    *   *

Çifti bëri dokumentet e birësimit dhe,pasi u zbatuan të gjitha

proçedurat ligjore,e bën të tyren atë çupë që burrit i

thirri:baba!Ashtu i thotë dhe sot,kur çupa,së cilës në vesh i kishte

folurZoti,është në klasën e parë.Është si një trëndafil i

vërtetë,gazmore dhe rritet si në gji të Zotit,se dhe Zoti i dha

bekimin.

 

31 tetor    2011

 

__________

 

Ditë vetëtimash

 

(poezi )

 

 

Nga    Përparim     Hysi

 

 

Vetëtimat ndezën vëndin;pritet shi të bjerë me gjyma

Shoh me sy "azërmënin" dhe nxitoj sa më del fryma

Tek po shkrepin vetëtimat, unë po nisem për shtëpi

Shoh një zonjë që aq po friket,dridhet si zog në stuhi.

 

 

E shoh që dridhet frikës(si do sos,- thotë,- në shtëpi?!)

Dhe i bëhem "rrufepritës",i them:-Je me mua tani!

Rruga është goxha e gjatë dhe gjëmimat  veç gjëmojnë

Gati vëndi ndizet flakë;dridhte frikës,zonja jonë.

 

 

Ndaj e zë atë me dorë që të mbushet me fuqi

Po unë pse digjem horë?Vetëtimë është a  si?

Vetëtima ja  tek shkrepi,zonja mënd u hodh përpjetë

Obobo,- thashë,- ç'më gjeti?Mos e gjen ndonjë gazep?

 

 

Me dy duarët e mbërtheva dhe e fut në timin gji

Thashë se në mes e "theva",por s'po dridhej më tani.

Duket i pëlqeu "foleja",mu tek gjoksi m'u tulat

Unë po keq nga"mideja";ç'është gjithë ky"taksirat?!"

 

 

Zë e puth atë me nge,vetëm për t'i nxjerë "frikën"

Duket i pëlqeu se,tak-fap e pushoi "dridhën"

E mbaj mënd mirë ditën;atë ditë me vetëtima

Me miken që i nxora"frikën",atë ditë ne ia bëmë prima.

 

 

30 tetor    2011

 

____________

 

Hija e atij,"priftit"

 

In memoriam,AT

ZEF  PLLUMIT

 

Tregim

 

 

Nga    Përparim      Hysi

 

 

Prolog

 

Një meshë (sado që këto rite nuk para i njoh mirë) ,them nuk është

kurrë vonë për ta bërë. THem kështu se në tregimin tim modest,në

qendër është një prift françeskan,një Prelat me demensione të mëdha

njerëzore,është AT Zef PLLUMI që,për mosdiijen time,po e ia mbaj këtë

meshë,pothuaj,me një muaj vonesë.Ai ka vdekur në shtator të vitit 2007

dhe unë,po shkruaj për të,në tetor.Sidoqoftë,thonë që mosdija falet

dhe ky ish nxanës  i TATËS SË MADH FRANÇESKAN,AT GJERGJ  FISHTËS,në

është se po e vëren këtë"mosdijë", ka me më fal,siç ka ditë me fal

bash ata që ia nxinë jetën,sa qe gjallë.

Kam shkruar dhe më parë për të,por në se i kthehem këtij,Prelati të

madh,që,sa qe gjallë,u shpallë "Nderi i Kombit",them se kam një arsye

madhore.Se është e vërtetë ajo që thuhet se"njeriu plaket duke

nxënë",se dhe me mua,kështu ka ndodhur.Nuk është se kam  kushedi

ndonjë obsesison të veçantë për klerikët e të gjithë

religjioneve.Por,sado që prindërit e  mi që të dy nga Skrapari dhe,siç

kuptohet,nga besimi  jam bektashi,kurrë nuk kam shkelur në teqe dhe

kjo ka ndodhur,se ne kishim zbritur në Myzeqe.Në Myzeqe as që flitej

për teqe dhe,sado që në fshat me 95% myslimanë dhe as 5%

kristianë,kishim një xhami dhe,për çudi:dy kisha!Pra,gjithmonë

myslimanët kanë qenë,pak si në bisht të urës,për punën e fesë dhe të

besimit.Të ketë ndodhur kështu,se myslimanizmi qe si fe imponuese nga

turqit apo ndonjë arsye tjetër,këtë ka historianë që e dëshmojnë,por

është pak qesharak fakti:në Petovë të Fierit ku u linda dhe u rrita

unë,në se fshati kishte,aso kohe,100 e ca shtëpi,90 shtëpi qenë

myslimane dhe 10 shtëpi kristjanë.Bilez,për të qenë i saktë,këta

kristjanët qenë 6 shtëpi çobanë dhe 4 orthodoksë vëndas.Dhe kishin dy

kisha,se si çobanët dhe ortodoksët vëndas qenë të një besimi.Atje i

kryenin ritet fetare së toku. Dhe,me që po flas,për një prift

katolik,s'kam si mos theksoj se qoft klerikët katolikë,qoft grigja që

ka përqafuar atë fe,dallojnë si dita me natën me religjionet e

tjera.Klerikët katolikë janë të një sëre të lartë,të shkolluar dhe

kanë patur dituri të gjithanëshme nga të gjitha fushat e dijeve.

Këtyre,klerikëve katolikë, u rri mirë pas trupit ajo thënia lapidare

dhe me vlera të pakompensueshme,të Shën Gjon Vianej që thotë:"Sikur ta

kuptonim mirë se  ç'ka asht prifti mbi tokë,do të vdisnim:jo nga

tmerri,por nga dashuria".Dhe kjo thënie qe dhe si shtysë imja,për t'iu

kthyer dhe një herë AT Zef Pllumit.

 

*      *       *

Qemë 14  ushtarë fierakë që me një makinë"Zis" ushtarak (made in

Rusi),erdhëm aty,duke u errur në Shëngjin.Zbritëm një nga një,para

shtabit të repartit,që ishte,pothuaj,ngjitur me qytezën e

Shëngjinit,qytez që kur e pashë në ditë me diell,qe aq e madhe,sa mund

ta fusje në xhep.Gati - gati qe sa fshati im,Mbrostar-Ura,në

Fier.Bilez,Mbrostar-Ura,sikur kishte një shtrirje më të

madhe.Mbritëm,në  një ditë të ftohtë dhjetori të vitit 1964,dhe,sa

veshëm rrobat ushtarake,na mori në kolonë për një,një kapter dhe,mbasi

ngjitëm një zonë kodrinore-malore,për nja gjysëm ore të mirë,sosëm në

repart.Reparti qe futur në mes të një pylli,me lisa e shkurre,sa jo

natën,por as ditën nuk mund  ta dalloje dot.Na futën në kapanonin ku

do flinim dhe,sa hymë,filloi jeta ushtarake.Mua (epo deles së zezë a

nuk i ngjiten rrodhet?) më caktuan postë të parë dhe,pas meje,dhe dy

shokë të tjerë.Kur u ngritëm në mëngjes,me komandë se nuk kish sesi,

na vunë për pastrim territori dhe,për të pastruar duarët,një ushtar që

kish shërbimin na hidhte ndonjë pikë ujë(nuk ka ujë Shëngjini,na

thanë).Pasi hëngrëm mëngjesin,dha ballë një oficer që na u prezantua

si komisari i nënrepartit.Filloi nga politika dhe,së pari,tha:

-Jemi repart ushtarak,të dislokuar këtu,mes pyllit,por,siç e

shihni,pak më tej janë shtëpitë e malësorëve.Me këta nuk kini punë dhe

a e shihni atë,shegën e madhe (se vëndi qe mbushur me shegë të

egra),atë se mos e kaloni ndonjëherë,se pas asaj shege,ka shtëpinë,një

prift i rrezikshëm.Ka qenë agjent i Vatikanit.Ka bërë dhe burg,po nuk

ka hequr dorë.Është armik.Dhe vazhdonte e vazhdonte sikur para kishte

një"kavie" dhe po i bënte diseksionin.Mbasi volli e volli,për atë

priftin agjent,pastaj e rriti agjitacionin duke e mbyllur,me atë

sloganin e "artë" made in Enver Hoxha:"Armiqtë na kanë  në grykë të

pushkës,kurse ne i kemi në grykë të topit." Si iku komisari,erdhi

komandanti që përforcoi po ato:-Kujdes,ai"prifti",agjent!!!  Njësoj si

të thuash:-Ruaju,se ai të kafshon!

 

*      *    *

Në kohën e lirë,ne dilnim andej nga shegët,se,sado të egra dhe sado

dhjetor,ato me kokrrat-më të vogla se shegët e buta dhe më të tharta

se ato-prapë se prapë "zbutnin",sado pak urinë e ushtarëve.Tek dola

andej,me sy shikoja andej,pas"shegës së madhe",me shpresë që,qoft dhe

së largu,të mund të shihja atë,"agjentin".Këtë e bëja veç për kërshëri

dhe aq.Jo se kisha ndonjë hamëndësi të veçantë.Veç nga kurioziteti: si

do jetë ky"agjenti i Vatikanit".Kërshëri kisha,por dhe

frikë,njëherësh,se ajo"shega e madhe" qe si një vijë demarkacioni:po

ta kaloje,të priste ndëshkimi.Unë,natyrisht,nuk e kaloja,po me sy.Se

syrit a i vihet dot kufi?Dhe kërshëria ime,sado frikë që pata,ja tek u

shua.Ai,"agjenti",me atë rrobën e zezë sikur po jepte ballë

atje,pas"shegës së madhe".Atëherë,për një studim  ma preçiz,kur thotë

diku Migjeni,u përkula nga shega"ime",dhe sytë i  lëshova tutje,nga

veladoni i zi.Kur shoh dhe më mirë,"agjenti" që po afrohej (pa e ditur

se unë qeshë në përgjim),qe një vajzë e asaj shtëpie.Një bukuroshe që

Malit të Rencit-kështu quhej fshati- nuk i mungonin.Tani kërshëria

për"agjentin" u harrua dhe po shihja këtë zanë mali.Me atë  trup si

një bredh alpin,me atë fytyrë që"skuqte si molla në degë",kur thuhet

tek"Visaret e Kombit",dhe tak  m'u ravijëzua para sysh,Tanusha e

"Kotoreve të reja",që mori më"qafë" Halilin.Tek e shihja këtë"lloj

agjenti" që afrohej,se andej e kishte rrugën,thashë:komisar,për këtë

"agjent",hallall të tëra.Natyrisht,i pacipë nuk qeshë që ta shikoja në

driië të syrit(merresha,gjasme me shegën e egër),por ajo jo vetëm nuk

ktheu nga rruga (duket qe mësuar me perversitete ushtarësh),po,kur

kaloi afër meje,më tha:-Si ke njeh,ushtar?Tek i ktheva përgjige,ashtu

mbytur-pa mbytur,m'u duk se shega më mbeti në grykë.Një bukuri

virgjine dhe e pastër që më luajti çargu i kokës.Me këto

impresione,ktheva në repart për t'ma nxjerrë nga hundët atë impresion.

Pas nja një jave,mua më transferuan pranë shtabit  dhe i harrova si

atë"agjentitn e Vatikanit",por dhe atë Tanushën e Halilit.

 

*     *     *

Kishin kaluar nja dy vjet të mira që kisha ardhur pranë shtabit dhe

,tek punoja në zyrën sekrete,u mpleksa në një sherr të kotë.Qeshë

dëshmitar i një vjedhjeje ordinere dhe,si i mpulsiv që jam, u bëra

denoncues i kësaj vjedhjeje kaq të hapur.U bëra,por "hajni" që zbulova

nuk vidhte veç për vete:paratë që vidhte,si banakiere në të vetmin

klub që kishte qyteza,i ndante as më shumë dhe as më pak,por bash me

të shoqen e titullarit të rrethit..Kjo qe shefe e kuadrit të

ndërmarrjes dhe,inkuruajur për"shaptualla të ngrohta",banakierja i

binte me top.Unë turfullova,duke e zënë me"presh në dorë" dhe vajti

gurgule e madhe.Të gjithë që pinin në klub,u bënë si me krahë nga

protesta ime e drejtë,por ata,sado që e shihnin që vidheshin

sheshit,nuk flisnin dot.Unë,ushtari,e vendosa:o do dënohej kjo hajdute

o do i shkruaja direkt e sh.Enver.Por së pari,e fillova nga

poshtë.Drejt e në komitet të partisë,me letër në dorë,të frmosur këtë

letrën dhe nga tre shokët e mi ushtarë që qenë prezentë.Sekretari i

parë,pse do t'i ha hakën,më priti;e mori letrën dhe më tha se do më

kthente përgjigje.Dhe që të nesërmen,si mbajtës i mirë i fjalës,më

thirrën.Më thirrën,po faktet i përmbysën:që edhe mishi të piqej,por

dhe helli mos digjej.Po ku dëgjoja unë me këtë vesh?Si "asin nën

mëng",po të flasim me gjuhën e kumarxhinjëve,mbaja letrënn që mund

t'ia nisja Enver Hoxhës.U polli groshi me një kokëmushkë si

unë.Atëherë u vendos që problemi të shtrohej në popull.Para

organizatës së frontit.Mirëpo,mua si ushtar,nuk më lejohej pjesëmarja

në mbledhje fronti,por major Tahir Bejo,shefi i shtabit dhe miku i

intim,më mësoi:-Hys,- më tha,- sillu aty nga këndi i kuq sikur po luan

bilardo dhe,si krejt  rastësisht,futu aty mes njerëzve.Ashtu dhe

bëra.Filloi mbledhaj dhe,veç shokëve të pushtetit ë Shëngjinit,në

presidium një nga sekretartë komitetit të partisë,një insktruktor

partie,drejtori dhe shefja e kuadrit të ndërmarrjes.Folën e folën

dhe,në esencë,për të mos e lodhur lexuesin,u tha:dyshimi i atij

ushtarit dhe shkokëve të vetë nuk qëndronte dhe ne kemi besim tek

sh.X... Këtë ligjëratë e mbante shefja që qe dhe sekretare e partisë

për ndërmarrjen.Kaq u desh dhe mora fjalën.Të gjithë prisnin.Me fjalën

time vura pikat mbi i,gjithmonë duke e illustruar me "fjalët dhe

porositë aq të mënçme të sh.Enver" dhe,në mbyllje,mbaj mënd që thashë

këto fjalë:-Kushdo që  i di hajnitë e kësaj shoqeje të ngrihet e të

flas ballas.THashethemexhinjtë e klubebe dhe pazareve,- porosit

sh.Enver,- nxjerrim gërshërët dhe u presim gjuhën. E ndeza aq shumë

mbledhjen ,sa njerëzit zunë e akuzuan sheshit.Problemi arritit deri

atje:diskutantët t'i përjgigjshin pyetjes:të rrijë si banakiere apo të

shkojë në prodhim,për t'u edukuar?Rezultati:u votua që të shkojë në

prodhim.Dhe ç'qe më e bukura,se  shefja,duke m'u drejtuar para gjithë

popullit,tha:-Të më falë ky,ushtari,se nuk e kemi ditur kaq të

"trashë" problemin dhe  ja tek po baj autokritikë.Mbaroi

dhe"melodrama".Qyteza gati të më mbante në krahë.Por...

 

*    *   *

Por ndalu beg se ka hendek.-More,kush i dha leje atij ushtarit me kenë

në mbledhje fronti?Dhe fliloi e ra shpata mbi eprorët e mi.E pësuan

nga unë.Ama që të gjithë,en bloc,qenë me mua.Qyteza zuri e po ziente

nga lloj-lloj thashë e themesh.Së pari,m'u afrua një mësues dhe m'u

lut që t'ia jepja atë letër që ta niste drejt e tek sh.Enver!!! Pastaj

një tjetër,dhe një tjetër.Dhe masat mbi kuadro që qenë në atë

mbledhje(qe fjala për civilë) dhe mbi eprorët e mi vazhdonin.Dhe tak u

shfaq "hija" e atij,priftit,"agjent i Vatikanit",tani dhe i

Titos.Është dora e tij e fshehtë,- po thoshin.Unë,natyrisht,as që

trëmbesha nga"hija" e atij priftit që si"agjent" ,kish zbritur që nga

Mali i Rencit ku banonte dhe,pse qe bërë helm,se "rinia jonë

revulocionare" u kish vënë kazmën kishave dhe xhamiave,pra,ky "prifti

agjent",kish shtrirë panxhat e padukshme dhe kish rekrutuar një

arsimtar.Qe bash ai që më kërkoi letrën dhe tëziun arsimtar,e pushuan

nga puna.Siç duket,kish bërë si kish bërë,dhe e kish nissur një letër

për tek Enver Hoxha.E kish nisur dhe kish shqetësuar sh.Enver,kur ky

po shkruante "Shteti e revolucioni" a ç'dreq vepre tjetër.Të gjithë

ata që  mbështetën mendimin tim,e pësuan.Unë akoma nuk e kisha  marrë

goditjen.Më dhanë e morën,me të mirë,po nuk dëgjoja.Të vërtetën,-

them.Atëherë,provuan të më ndëshkonin:më hoqën nga zyra sekrete dhe më

degëdisën nja 17 km larg shtabit,në repartin tonë,në Talë.Zbatova

urdhërin,por u thashë që nuk u ndahem.-Do i shkruaj Gjeneral Rrahman

Perllakut"- kërcënova.Se ky ishte dhe Komandanti i Forcave Ushtarake

Detare(FUD-it).Më lanë një javë atje,në Talë,dhe më kthyen prapë në

zyrën sekrete.E shihnin që kisha të drejtë,po kisha shkelur në"zonë të

minuar?!".Kisha kaluar matan"shegës së madhe?!".Në Myzeqe thonë:-Po u

shkele me aptok,bën vezë të madhe!"Dhe unë,më duket,po bëja "vezë të

madhe".

 

*    *   *

Dhe dënimet ku  mbi ujë e ku nën ujë,vazhdonin.Emëruees i përbashkët i

gjithë kësaj sherrnaje,thuhesh gojë më gojë,është një prift

katolik,agjent i Vatikanit dhe i Titos.Ky do të rrëzojë

pushtetin"popullor",se dikur ka bërë dhe burg,po"ujku qimen e

ndërron,po zakonin s'e harron".Dhe,një ditë prej ditësh,kur po pija

kafe në klubin e vetëm të qytetit,por tani me një banakiere të re,me

shefin dhe mikun tim,major Tahir  Beja, shohim që ,mu aty,para

klubit,frenoi një xhips nga ata të degës së mbrëndëshme.Si qëndroi

para klubit,pamë që zbirtën dikë,të lidhur me duartë pas,dhe

këtij;"qyqari" duarlidhur,dy policë e zunë njëri nga një krah tjetri

nga krahu tjetër,dhe,një polic i tretë,i vendosi automatikun mu mbi

kurriz dhe,si në një paradë terrori të vërtetë, e shoqëruan para syve

të qytetarëve në krejt shetitorene e vetme që kish qyteti.Mua më mbeti

kafja në filxhan(qe një paraljmërim shumë ogurzi) dhe,majori,më i

pjekur nga unë,më tha në intimitet:-Mbahu Hys,se ta q... nënëdajën!

Shefi dhe miku im qe me orogjinë nga Shijaku.Të them të drejtën,u

trëmba.Të arrestuarin e njihja veç si fytyrë:qe kapter në një

pikëhapjeje të brigadës sonë.THanë ky është njëri nga ata,por tani e

ka radhën ai,prifti. Dhe,pas pak,dhe priftin e arrestuan.Qe

ai,pas"shegës së madhe",që,më vonë,do të njihej nga gjithë

Shqipëria:AT ZEF PLLUMI!

 

*    *    *

Pse po e ngre këtë "meshë" pak të vonë për këtë Françeskan kaq të

madh?Se ai,me porosi,të At Marin Serdanit shkroi atë trilogji me vlera

aq e aq të çumara"Rrno veç me tregue".Dhe në ky,prelat i madh

françeskan,ky dishepull nga më të shquarët, e më të madhit prej

tyre,AT  GJERGJ FISHTËS,më duket se këtë burgun e dytë sikur e ka bërë

nga unë.As e kam njohur dhe as më ka njohur.Por,sidoqoftë,duke

rëmuar"folenë e grerazve",unë,si të thuash,vura në lëvizje të gjithë

"makinerinë shtazarake të asaj kohe",që,pak po ta prekje atje ku i

dhëmbte,të dërgonte në galera made in Ferr që ia kishte zlili Ferri i

Dantes. Tek lexon"Rrno me tregue",bindesh se ku e ku,i "Ferri i

Dantes" është vetëm një metaforë.Por tek supozoj se"sherri"që ndeza

unë qe vetëm sebep për ta kryqëzuar,atë"priftin agjent",pjesa

racionale e ndërgjegjes më flet me  gjuhën e një rrobaqepësi të vjetër

fierak,që u thoshte klientëve të tij:-Mos zbrit,zotrote,nga gomari,se

ta kam marrë masën! Pra,ky shteti i dikaturës së proletariatit, e kish

marrë masën që nga gomari.Se kush qe gomari,është lehtë të kuptohet.

Por kam dhe arsye të tjera,për"meshën" e vonuar.Tek"Rrno për me

tregue",kam gjetur persona të njohur.Këta të"njohurit" e mi janë të të

dy kampeve.

At Zefi duke treguar se me ç'bisha kishte të bënte në burg dhe jashtë

burgut,sjell,mes tjerash,dhe një partiark të sëmurë për kohën që quhet

Dull RRjolli.

Ky,Dull RRjolli,kur ka arrestuar At Marinin dhe ky,fatkeq,i thotë

xhelatit:"Ruejeni se janë pasuri e madhe kombëtare!.Dhe,Dull RRjolili

i paska thanë:-As po na duhen ato"paçavra";historinë e shkruajmë

vet!!!Ishte bash ajo kohë që të sillte në mënd fjalët e një prifti

tjetër,por orthodoks,ky prifti,AT Fan Noli që thotë e shkruan:"Ti

Halim që s'di këndim/je ministër për arsim!!! Dhe unë këtë Dullën që

"shkruante vet historinë" e gjeta nënkryetar komiteti dhe nja dy herë

e kisha ftuar në mbrëmjet jubilare,si veteran.Qe  rrumbullakosur,si

një lopë barsë,me kapelen made in komandant në kokë dhe me një

sy,ndoshta të djathitn sikur vëngëronte dhe,po ta shikoje me

kujdes,dukej sikur,vazhdimisht,ta bënte me sy.

 

*

*   *

NGa bashkëshokët e vujatjeve.Gjeneral Gjin  Marku,dikur një nga

kuadrot e rralla,dhe gjenerali më i ri në moshë,kur qe me këto grada

si gjeneral major dhe Komandanti i Mbrojtjes Lokale Kondra-Ajërore,ka

qenë si mik në familjen tonë në Mbrostar-Ura të Fierit,se  vëllai im i

madh,Qazimi,ka qenë shofer i tij.Ndjeva dhimbje kur hasa në ato

pasazhe.Aq më preskëse bëheshin këto mbresa,se e di seç hoqi familja e

tij e internuar,në Fier;se si bëri burg,i biri,Alekasndri(Sasha) që

humbi pa nam e nishan,kur mori arratinë nëpër det.

Doktor Vojo Bilvia.Ka qenë si i nternuar në Libofshë të Fierit

dhe,gati qava nga e keqja,se ky dokotori nga Libofsha,kur më kish zënë

paratiofoja,erdhi nga Libofsha në Petovë(gati 10 km rrugë),më bëri dy

gjëlpëra në intervale kohe dhe sot që po dërdëllis,them se e kam jetën

nga ai.

Profesor Velkoja që në libër është brigadier.Eh,sa emocione m'u

krijuan!Po ku kishte më shpirt madh se ai?! I gjatë,gati dymetrosh,nga

gjatësia të kujtonte  Gregori Pekun e Holliwoodit,kurse nga portreti

fizik,si bukurosh,më ngjante me azerbaixhanasin Rashid

Bejbutov,fiksuar nga filmi"Arshimallallaj".Profesor Velkoja jepte

rusisht në degën e rusishtes,pranë pedagogjikes së Elbasanit.Pata

lozur shah me profesorin.THuhej se qe malazes apo sërb.Po le të ishte

nga të donte."Rrobaqepësi"  mbi gomar ia kish marrë masën.Na thanë:-qe

agjent jugosllav.Qe kolonel i UDB-së.

Pra,kaq nuk janë pak për të ngritur një "meshë" për atë Prelat

që"Rrnoi për me tregue".

Bie në gjunjë  pranë varrit tënd,At i Madh dhe i Pavdekshëm! Je i

gjallë,mes të gjallëve,dhe më vjem mirë që këtë shkrim po e shkruaj

enkas për ty,si dishepull i një tjetër Françeskani,AT Gjergj

Fishtës,që  po plotëson plot 140-vjet.

Dhe po e mbyll këtë shkrim me fjalët e një kleriku tjetër katolik:At

Donat Kurtit që para gjyqit(shpikur nga ai;"Rrobaqepësi mbi

gomar"),tha:

-Na,kleri katolik, kemi ba luftë me turkun;kemi ba luftë dhe me

shkjaun.Dhe kurrë,historikisht,s'jemi nda nga populli.Kemi hapur

shkolla shqipe ku kanë mësuar dhe të krishterë,por dhe mysliman.Dhe

shpërblimi:vërej! Natyrisht,të më falë lexuesi,se fjalë për fjalë,s'e

kam fjalën e At Donatit,por kutpohet seç misonarë me vizion atdhetar

dhe,pothuaj,hyjnorë  ka patur,sidomos,kleri katolik.Dhe si qnjë qershi

mbi tortë të këtij qëndrimi dinjitoz të këtyre klerikëve,ja tek

sjell(me aq sa mabj mënd) dhe një referencë tjetër.Kjo referencë është

e të madhit Çabej që tek shkëmben letra me të madhin e poezisë

lirike,Lasgushin,thotë:(gjithmonë,në vija të trasha,si fryt i një

kujtese që po më lë)-Më duket se do bëhem katolik aq jam entusiazmuar

nga vepra e Fishtës.Është fjala për atë Fishtë që"rrobaepësi mbi

gomar" ia mori masën sa nuk i gjënden dhe sot,pas

70-vjetësh,eshtërat!Klerkkët katolikë,enbloc,kanë qenë elita e

Kulturës dhe kanë qenë sa Atdhettarë aq dhe të ditur.Në u maskruan

nga"Rrobaqepësi që e kiah marrë masën ,pa zbritur nga gomari",ata kamë

mbetur në kujtesën e Kombit të tillë,sa,po t'i njohësh mirë,je gati të

vdesësh për ta:jo nga tmerri,por nga dashuria.

 

27

tetor   2011

 

 

27 tetor    2011

 

______________

 

Takim  me miken

 

(poezi erotiko-humoristike)

 

 

 

Nga    Përparim     Hysi

 

 

Kisha vite pa e parë

Edhe malli më kish marrë

(vjete kisha,i larguar)

I thashë:- Do të puth në ballë!

 

 

Por ma ktheu,me trill çapkën:

-Po në buzë,mos të bën dëm?!!!

Më sfidoi,që thoni,hapur

Vallë,mos jam unë pulë e lagur?

 

 

Unë  kam nevojë për fre

Jo për"gudulisje",de?

Pa e zë, e puth në buzë

Pse ta lë që t'më përbuzë?!

 

 

E puth në buzë e me ngadalë

Gati që ta"ha" të gjallë.

Por me buzën,ja s'u ngopa

Pa e marrë në krahë "hopa"

 

 

 

Pastaj poshtë e kam shtrirë

Zu e "hëngra" qelepir.

A e patë që më sfidoi?

Dhe i dhashë çfarë kërkoi.

 

24 tetor     2011