Janaq Pani: Gjalle vulen s'e leshoj

Janaq Pani

 

GJALLE VULEN S'E LESHOJ

 

poemth

 

Fejzo Xhafoja n'ate qark

Ish nje trim pa zorre ne bark...

POPULLI

 

1.

Lart nga kodrat, te ullinjte

i hap Vlora bukurite,

c'drite qe te marrin syte!

 

I shpalos moj Vlora trime

rritur shtatin ne luftime,

syri yt blerim dafine.

 

Degetende nje ulli

mbi te tjeret siper rri,

nis rrefen nje histori.

 

Nis rrefen i burreruar,

flet c'ka pare e ka degjuar

dyqind vite te kaluar.

 

Lart ne deget e ullirit

vara qerpikun e syrit,

kerkoj gjurmet e bilbilit.

 

Ate zog qe erdh' kendoi

trimerine e nje dragoi

gjalle vulen s'e leshoi.

 

2.

Dhe nis kenga nga fillimi...

...Te ky vend na ish nje here

Fejzo Xhafoja fis trimi

qe ben hije per te tjere.

 

E kish fjalen plumb te rende,

gjoksin plot cika sterralli,

shtatin si lastar ne kembe,

me mendim brazduar balli.

 

Porten hapur mbaj per mikun,

ishte plaf per njerezine,

sy ne sy e shih rrezikun,

hunde me hunde me Turqine.

 

Nje pasha kish hedhur rrenje

per te keqen e miletit,

thonin se te bente gjemen

me koshadhet e dovletit.

 

E vret mendjen ne pallat

edhe nxin si det me vale,

ndaj kasnecin nis me vrap

Fejzo Xhafos i con fjale.

 

Vjen kasneci me nje fryme

ftesen Fejzos ia percjell.

Gjoksi c'ka qe ngre stuhine?

Zemra pse per keq i ndjell?

 

"C'u kujtua sot pashai

fole kasnec e di perse

me fton mua te saraji?

Valle lepuri ku fle!

 

Ku me fle ky lepur valle,

pse ky nder sot kete dite!

Qe pashai e ka nje hall

pa me hidh ti pakez drite!"

 

Syte e kasnecit u ulen,

zemra, hop hidhet perpjete:

"Fejzo, sot te do per vulen,

per me tej ta thote vete."

 

U ngrit burri si nje shkemb

kur mbi te i mblidhen rete:

"Ej, kasnec, ti mos u tremb,

per te tjere i kam rrufete!

 

Lajmin shpjerija tet zoti,

do te di te dal ne ane;

c'sjell minuta se sjell moti

sot do matem me pashane."

 

3.

Nget ne rruget e qytetit,

Fejzoo rruga ku te shpie!

Lart sarajet e dovletit

korb te zes leshojne hije.

 

Korb te zes i nderin krahet,

re e zeze ne syte e trimit,

dhe ne gjoks perplasen valet

hapin vela zemerimi.

 

Ngjitet trimi si bredh Cike,

ja dhe zemra nxiton capin,

syri shkrep me shtate drita,

si kaproll dhe kur hedh hapin.

 

Tek ngjit shkallet e pallatit

ere e malit i mbush gjoksin,

vijne mbas culat e flladit

kenge trimash ato lozin.

 

Si veri te pasha hyri

dhe shqiptarce pershendeti,

vigjelon ne heshtje syri

si zgalem mbi faqe deti.

 

Thone, se s'u ul ne gjunje

dhe s'ia puthi doren, thone.

U vrenjt pasha, shfryn nen hunde

i mberthyer ne poltron.

 

Gjere e gjate kjo kepushe

thith cibukun mbi shiltera

dhe nen ballin fron te ngushte

syte e trubullt si dy lera.

 

Ne bodrume thiket mpreh

mostre e keqe, n'erresire.

"Ligesine dot s'e fsheh

e ke damke ne fytyre."

 

4.

Zjen pashai nga padurimi

e perzjen mjekren me dore:

"Ku vonove Fejzo trimi

ma bere minuten ore!

 

E kam pritur kete cast

si pret zogu gojehapur,

dhe jam gati te ve bast

se je trim e burre i matur."

 

"Mos e zgjatim,- qesh pashai,

hidh nje vule pa ngurim;

trojet qe ka rreth saraji

do te behen malli im.

 

T'i kem te pellembe e dores

t'i gezoj si dua une,

sa per popullin e Vlores

do te di ta shtroj ne pune.

 

Vetem ty te dua mik,

vec me ty bej mbleserite,

se me vlen sa ky ciflik

sa te gjitha arat e ullinjte."

 

5.

Tej dritares i hedh syte

neper mjegull zemerate,

kundron Fejzoja ullinjte

e nis flet me gjuhe shpate.

 

Fjala gjer ne buze i vjen

e shenon me vrull shigjete:

"Ej, pasha, ketu nuk gjen

ejvallah e lepe - peqe!

 

Te ky vend, keta ullinj

hije qindra vjet leshojne,

po kaq vjet dhe zogjte vijne

e shqiptarce kengen thone.

 

Ere e detit, flladi i malit

neper dege tek perzihen,

njeri vjen me vrap sorkadhi

zulme dallgesh tjetra bie.

 

Vallen te rende e hedhin

e ne kenge sot ta thone

"Keto troje nuk i shesim,

nuk vulos, jo, dora jone!

 

Nuk vulos, me ndje pasha,

Vlores si t'i dal ne sy!

Askush kalin nuk ta mba

po ia pate me dredhi."

 

6.

U zu fjala me inat,

ne cdo fjale barot vure:

- Nema vulen!

- Nuk ta jap!

Mbushe doren me kobure.

 

Qello fort ta puthca doren!...

Eh, kjo dite c'minute solli,

me nje firme te shesim Vloren

te nje pashe anadolli.

 

Shkrepe trim, sterrall me cika,

si ta shkrepe Vlora vete!

Jo, nuk dine c'eshte frika

triimat qe perpijne rete.

 

Ngrite doren dhe e shkrepe,

u mbush oda tym baroti.

"E perkundim qe ne djepe

trimerine mot mbas moti."

 

Dheu yne, ne pellembe

i rrit lulet lare vese,

ndaj i themi Ate e Meme

e s'perton asnje te vdese.

 

7.

Me dysh krizma ndau diten...

Njera dore shtrengon vulen,

tjetren, ah, lart sec ta ngriten

ne tavan plumbat u ngulen.

 

Dhe njeheri mbi ty shtine,

re si bredh e puthe token.

Mbi koburen qe nxirr tym

madherisht mbeshtete koken.

 

Dhe i fole ashtu shtruar

armes qe leshoi flake:

"Mos u ftoh moj e uruar

mbi te ligjte pa marre hake!"

 

Vlore, sot te fundit here

yt bir te le amanet:

- Rriti shpejt trimat e tjere

ndryshe dheu s'do me trete..."

 

8.

U ngrys deti, dallge ngriti,

suferine malet ngane

mbi saraje i verviten

sec e drodhen keq pashane.

 

Vlores nene i therren plaget,

dy gisht e uli shamine

permbi balle qe i digjej flake

dhe kendoi trimerine.

 

Fluturim bilbilat mberriten

ne cdo dege tufe u ulen,

dhe nje kenge te re i ngriten

trimerise qe s'e dha vulen.

 

Doreshkrim i viteve l988-l989, botuar nga TOENA ne vitin l995