Kulturë

Viron Kona: Drithërimat e Yjeve (III)

E diele, 11.10.2009, 07:01 PM

Viron Kona

Drithërimat e Yjeve

(Roman)

3.
Gjithë natën përpiqem në shtrat. Nuk gjej qetësi. Ku nuk më shkon mendja? Më shumë tek ata në shtëpi. Ashtu, shtrirë në atë shtrat të sajuar, më bëhet se vazhdoj bisedën e nisur në telefon.: Flasim, çmallemi, bëjmë plane për të ardhmen, për ekonominë e shtëpisë, për arsimimin e fëmijëve… Kur të kthehem nga emigracioni, gjëja e parë që do të bëjmë, do të mbushim frigoriferin sa te mos nxërë më. Pastaj do të shkojmë të blejmë një televizor me ngjyra të markës së fundit, një video, një magnetofon, kaseta… Më pas, bashkërisht e gjithë familja, do të shkojmë në tregun e madh dhe atje do të zgjedhë secili çfarë të dëshirojë. Të gjithëve do t’ua bëj qejfin: fëmijëve, veshje dhe lodra nga më të bukurat, çfarë të duan, veç të kënaqen, t’u ndrisin sytë nga gëzimi dhe lumturia...! Kurse, sime shoqeje? Eh, gjithçka, dhe, veç të tjerave do t’i blejë vazo të tëra me lule. Ajo i ka ëndërr, i do me shpirt lulet. Seç ka një intimitet mes saj dhe luleve. Ajo bisedon me to, këndon bashkë me to, u qan hallin kur kanë ftohtë. Në ballkonin e gjatë të shtëpisë sonë, të mbuluar më kacavjerrëset e dorëzonjave, ajo ka sajuar një serë të ngrohtë, brenda të cilës lulet rriten të shëndetshme, ndihen mirë, harlisen dhe lulëzojnë. Çfarë s’ka aty në ballkonin – serë: Trëndafila të bardhë, karafila të kuq, luleverdha, narcis, tulipanë, mëllaga, gladiola, gjeorgjina, pikaloti, borzilok, lule nate, lule fluture… Ka kaq shumë lule dhe, ime shoqe, ua di emrat një më një. Sidomos trëndafilin e do shumë. Thotë se ai është “Mister” i luleve dhe zë e përmend pa u lodhur emrat e tij të shumtë: “Sofia Loren”, “Canasta”, “Belladona”, “Simone”, “Interflor”, Hollandez”… Por, bukuria më e madhe është në pranverë, kur sera hapet dhe aroma e luleve shpërndahet nëpër ajër. Mblidhen aty dallëndyshe, gushëkuq, kryearza, pëllumba, bilbila, lauresha, flutura, bletë… Vinë aty edhe fëmijët e pallatit. Vogëlushët e mi të shtrenjtë, kanë rast që të mburren përpara shokëve të tyre, kurse ime shoqe i përkëdhel dhe nuk lodhet së kujdesuri për të gjithë: lulet, zogjtë, fëmijët, fluturat bletët…, që ata ta ndjejnë veten mirë në parajsën e krijuar prej saj…

***

Më zgjon nga gjumi e lehura e një qeni. Shoh orën. Po afron mëngjesi dhe duhet të ngrihem. Marr një copë bukë dhe dal jashtë. Nëpër errësirë ndjej qenin që po më fërkohet te këmbët. E njoh menjëherë. Është qeni pullazi. Më ka ndjekur pas dhe ma ka gjetur strehën. I hedh bukën përpara këmbëve. Qeni angullin dhe i lëshohet bukës. E përlanë menjëherë.
-Qenka i uritur! – them me vete dhe shkoj e marr edhe një copë bukë tjetër, por pullaziu vazhdon të më kërkojë përsëri.
-S’kam tjetër për ty, ajo që kam më duhet për vete, - them duke murmuritur.
Vishem trashë dhe dal në qytezë. Bën shumë ftohtë. Cingërimë. Nuk e dija se në këto anë të Greqisë do të bënte kaq shumë ftohtë! Nëpër rrugë nuk ka lëvizje. Tej, duket deti i trazuar. Dallgë të larta përplasen në breg me zhurmë. Disa çaste shikimi më mbetet te dallgët dhe s’di pse më vjen ndërmend legjenda që i dha emrin këtij deti…
Egjeu ishte mbret i Athinës, kur qytetin e kërcënonte përbindëshi i Kretës, Minotauri.1 Ai kërkonte vazhdimisht nga shtatë djem dhe shtatë vajza që t’i hante. Qyteti ishte vazhdimisht në zi. Atëherë i biri i mbretit, Tezeu, u nis me anije në Kretë dhe e vrau përbindëshin. Po, kur po kthehej fitimtar, ai harroi ta hiqte nga anija velin e zi, siç kishin rënë dakord me të atin përpara se të nisej. I ati, Egjeu, kur pa së largu anijen që po vinte dhe, sipër saj velin e zi, kujtoi se i biri ishte vrarë nga përbindëshi dhe u hodh në det, duke i dhënë fund jetës. Pas, ai la emrin e tij: Deti u quajt: Egje.
Duke ecur mendoj me keqardhje për legjendën e dhimbshme. “Si harroi Tezeu ta hiqte velin e zi? Po të tjerët që ishin me të në anije? Me sa dukej euforia dhe gëzimi që shpëtuan nga përbindëshi, ua kishte marrë mendjen!”
Këmbët më kanë çuar si pakuptuar te magazina e Andreas. Sapo më sheh nga xhamat, ai hap derën dhe më fton të futem brenda. “Mbase edhe sot e ka ndonjë punë për mua? – them me vete.
Andrea më ofron një karrige.
-Dje u lodhe ca?
-Po, por sot ndihem në formë të mirë, - nxitoj t’i them.
Kurrësesi nuk dua të më keqkuptojë dhe të marrë dikë tjetër në punën që mund të ketë.
-Unë për sot nuk kam punë, - më thotë Andrea, - por mbrëmë fola në telefon me një mikun tim, Dhimon, që merret me ndërtime shtëpish. Ai premtoi të të marrë në punë, nëse ti dëshiron.
Sa si përpijë fjalët e Andreas.
-Të shkoj që tani? – i them.
Andrea bën buzën në gaz.
-Dhimoja nuk banon këtu, por në një fshat rreth 20 kilometra prej këtej. Tani është ende shpejt. Pi një kafe dhe të ndihmoj unë të shkosh me autobus. Do të jap edhe një letër rekomandimi për një mik tjetër, Argjirin. Ai ka një bar- kafe pranë stacionit të autobusit, ku ti do të zbresësh. Argjiri do të ndihmojë të takosh Dhimon, por edhe të gjesh ndonjë dhomë për të fjetur. Kështu do të rregullohesh disi. Hë si thua?

***

Në autobus përpiqem të tregohem i shkujdesur, por duket qartë që jam një i huaj që po kërkon rrugën e fatit. Fatorinoja tund kokën me dyshim kur dëgjon nga unë që po shkoj si vizitor… Autobusi qëndron në qendër të fshatit. Fatorinoja më tregon bar-kafenë e Argjirit. Tek zbres ndjej pas shpinës shikimin dyshues dhe gjithë kureshtje të tij. Siç dukej kërkonte të dinte nëse unë jam me të vërtetë vizitor dhe mik i Argjirit apo fjalët e mia ishin një gënjeshtër refugjati. Bëj disa hapa drejt bar-kafesë. Përpara më shfaqet një burrë rreth të gjashtëdhjetave me një fytyrë babaxhani, që i skuq nga shëndeti dhe me dy sy të mëdhenj dhe të qeshur. Ai më zgjat dorën buzagaz dhe më fton të shkoj me të. Në kafene ndodhen disa të moshuar. Ata ndërpresin bisedat dhe më shohin me kureshtje. Argjiri më pyet se si shkoi udhëtimi, më tregon një tavolinë që të ulem dhe shkon te banaku. Pas pak vjen pranë meje me një filxhan kafe dhe një gotë uzo.
-Të bëftë mirë! – thotë.
Filloj të rrufis kafenë e nxehtë. Argjiri më shpjegon se pas pak do të shkojmë të kërkojmë një dhomë për të fjetur, dhe më pas do të takojmë Dhimon.
-Ai nuk e pi kafen tek unë, por te Magdalena, - më tregon Argjiri, pa e fshehur një ndjenjë pakënaqësie.
Dalim. Është ende mëngjes dhe bën mjaft ftohtë. Shumë shpejt gjendemi përpara një ndërtese disi të çuditshme. Është një kështjellë e vjetër, e përshtatur si shtëpi banimi. Si të thuash, një shtëpi-kështjellë. Argjiri hap një portë të madhe e të rëndë dhe menjëherë gjendemi në një shesh gjysmë të rrumbullakët të shtruar me pllaka guri. Dy palë shkallë të shpien në katin e dytë, kurse dy të tjera të çojnë në katin e poshtëm. Argjiri merr shkallët e katit të poshtëm. Kalojmë një korridor të ngushtë dhe ai hap një derë dykanatëshe me prag guri. E shoh veten në një bodrum disi të errët, të mbushur me shishe dhe zamzane me verë. Midis kolonave të gurta, duken kosha me ullinj. Te një kthinë, në qoshe të bodrumit, bie në sy një dritare e vogël me kamare. Prej andej hyn një ndriçim i dobët.
-Të pëlqen të flesh këtu? – më pyet Argjiri, dukë më treguar kthinën.
-Po,më pëlqen. Më duket ngrohtë.
Mendimi se do të banoj në një shtëpi-kështjellë, më ngacmon përfytyrimin. Nga forma dhe përbërja e gurëve dhe kolonave të asaj shtëpie të çuditshme, më krijohet përshtypja se ajo ka qenë aty prej shumë shekujsh. Mbi themelet e saj janë ngritur e ringritur mure, kolona, dhoma, bodrume, shkallë…
Më shkon mendja tek e kaluara. Në këto dhoma, - them me vete, - mund të kenë banuar apo bujtur dikur princër dhe mbretër të lavdishëm grekë. Këto mure të trashë guri, do kenë jehuar nga tingujt e ëmbël të lirave dhe flautve, nga zërat e poetëve këngëtarë, nga duartrokitjet për lojën e bukur të aktorëve, nga vringëllimat e shpatave gjatë dyluftimeve. Ndoshta këtu mund të ketë bujtur dhe vetë Aleksandri i Madh, kur nisi marshimin e tij për pushtimin e botës… Dhe, përfytyrimi im merr arratinë në thellësi të shekujve…
-Do të jesh pakëz ngushtë këtu,- më shkund nga përfytyrimet zëri i Argjirit,- por, tani, s’kemi më të mirë se kjo.
Ai hesht pak dhe më thotë buzagaz:
-E kemi trashëguar nga stërgjyshërit. Tani ne e mbajmë si magazinë. Veç verës dhe ullinjve, s’ka asgjë tjetër.
-E ku i dihet, mund të jetë fshehur diku ndonjë thesar,- ia kthej me humor.
-Jo, jo, nuk ka asnjë thesar,- qesh Argjiri.-Po të kishte, do ta kishte gjetur me kohë Sofokliu, mësuesi i fshatit. Ai ka ardhur dhjetëra herë këtu. Ka sjellë edhe arkeologë. Kanë rrëmuar ditë të tëra mureve dhe skutave të thella të bodrumit se mos gjenin pllaka të shkruara, siç gjeti dikur Androniku nga Rodosi 1). Mësuesi ynë ka gjetur vetëm disa qeramika, enë prej balte, figurina prej bronzi, terrakota dhe antika të tjera. Ato ua tregon fëmijëve, kur u flet për lashtësinë dhe historinë e fshatit tonë.
-Pse është kaq këmbëngulës Sofokliu?- pyes Argjirin me kureshtje.
-Ai thotë se ka vepra të lashtësisë që duhen kërkuar, sepse shumë prej tyre kanë humbur. Për këtë, ai merr si shembull Orfeun, që ka qenë poeti më i madh grek përpara Homerit. Orfeu ka lindur në anët tona. Legjenda thotë se ai me poezitë dhe këngët e tij zbuste kafshët e egra, i bënte njerëzit më të mirë dhe më bujar. Orfeu ka krijuar shumë vepra, por gjer më sot nuk është gjetur asnjë prej tyre.
Argjiri hesht një çast dhe vijon:
-Mësuesi i fshatit tonë thotë se Epikuri, filozofi i madh, ka shkruar mbi 300 vepra, por ato kanë humbur. Kanë mbetur vetëm titujt e tyre. Kurse për Theopompin, historianin e Filipit dhe Aleksandrit të Madh, Sofokliu thotë se ai ka shkruar 58 libra për historinë e tyre, por edhe ato kanë humbur…
Ndjek me vëmendje rrëfimet e Argjirit dhe ndjej admirim për gjithçka shpjegon ai. Ndërkaq, Argjiri bën buzën në gaz dhe, duke parë kureshtjen time, thotë:
-E shoh që edhe ty të tërheqin historitë e vjetra. Je si mësuesi ynë, edhe ti!
-Po, prej kohësh e kam pasur ëndërr ardhjen në Greqi. Antikiteti grek ka befasuar të gjithë botën. Kam pasur dëshirë të vizitoj vendet e lashta historike: Athinën, Kretën, Mikenën, Olimpian, Spartën, Korinthin…
-Mos harro Abderën që ndodhet jo shumë larg prej këtej,- ndërhyn Argjiri,- Nga Abdera është Demokriti, i cili thoshte: “Do të doja të zbuloja më mirë një provë gjeometrike, sesa të hipja në fronin e Persisë. “Nga Abdera është edhe Protagora i cili ishte me nam për dituritë e tij… Këndej,- vijon Argjiri,- ka jetuar një kohë Hipokrati, “Babai i Mjekësisë” që e ndihmoi aq shumë njerëzimin me barërat dhe këshillat e tij; po kështu edhe Anakreonti, këngëtari i verës dhe i dashurisë…
Argjiri më sheh në sy dhe i vjen mirë që vazhdoj ta dëgjoj me vëmendje.
-Prandaj,- përfundon ai,- nuk duhet të bëhesh pishman që rasti e solli të vish në anët tona.
Falënderoj Argjirin për shpjegimet dhe vendos çantën dhe teshat në kthinën ku do të fle. Pastaj, nxjerr nga xhepi një fotografi, ku kam dalë me gruan dhe dy fëmijët e mi dhe e vendos në tavolinë. Të gjithë dukemi të qeshur.
Argjiri merr një çast fotografinë, e sheh me vëmendje dhe më hedh një vështrim të ngrohtë.
-Ke një familje të bukur! – thotë ai.
Dalim nga shtëpia-kështjellë.
-Unë, - më thotë Argjiri, - po bëj një telefonatë te klubi i Magdalenës, nëse është Dhimoja atje. Ti, më prit aty te sheshi i fshatit. Nuk vonohem.
Fshati është i madh, me një rrugë që e përshkon mes për mes, me shtëpi të ndërtuara me arkitekturë të bukur, me dyqane dhe kafene të shumta.. Gjithandej ka gjallëri, lëvizje makinash dhe njerëzish që shkojnë në punë: në vjelje ulliri dhe rrushi, në ndërtim, në punishtet e uzos dhe të verës. … Befas, ndjej një dorë të shkurtër që po më kap për krahu. Kthej kokën dhe ndesh me një fytyrë të shëmtuar, me një kokë me leshra të pleksur e të ngatërruar dhe dy sy të skuqur. Ky njeri që kundërmon era uzo e hudhër, diçka po kërkon nga unë. Flet me një gjuhë të trashur nga pija dhe nuk po e kuptoj dot se çfarë do. E marr për të sëmurë psikik dhe provoj të largohem, por ai bëhet akoma më këmbëngulës.
-Ferto klidhi, ferto klidhi!1) – më thotë pa reshtur dhe më vjen pas e s`më ndahet. S’po di se si të veproj me këtë njeri të bezdisur, kur shoh Argjirin, që po vjen me nxitim. Duket i shqetësuar. I drejtohet pijanecit dhe, një copë herë të dy nisin të grinden midis tyre. Herë-herë shohin nga unë. Më në fund, Argjiri më kthehet me një ndjenjë faji. Më shpjegon se pijaneci është vëllai i tij dhe bodrumin e pijeve e kanë të dy bashkë. Ai nuk do që unë të banoj në atë bodrum
-Ai është kaq pijanec, - më thotë Argjiri, - saqë në kishë i lutet Zotit, që, edhe lumenjtë mundësisht të sjellin verë në vend të ujit.
Si hesht një çast, Argjiri shton me të qeshur:
-Im vëlla, meriton të dënohet si Tantali i mitologjisë 1).
Ndihem i shqetësuar. Sa i pafat që jam!
-Mos u mërzit, kemi për ta gjetur me siguri një dhomë tjetër, - kërkon të më qetësojë Argjiri.-Tani, - vijon ai, - shkojmë dhe takojmë Dhimon.

***

Kafeneja e Magdalenës është plot. Ajo është në qendër të fshatit dhe e madhe. Njerëz të shumtë hynë e dalin. Vetëm disa pleq rrufisin kafenë me nge, kurse të tjerët e pinë me një frymë, këmbejnë biseda të shkurtra dhe largohen me makinat e tyre.
Dhimoja ndodhet në një tavolinë në mes të kafenesë, me disa të tjerë rreth e qark. Është rreth të pesëdhjetave, me trup të thatë, por të lidhur mirë. Me një vështrim të kujdesshëm, më heton nga koka te këmbët, si të jem një kalë pune dhe nis e bisedon disa çaste me Argjirin pa m’i ndarë sytë.
Me Dhimon janë edhe tre refugjatë . Mësoj se njëri është bullgar, tjetri rus, i treti shqiptar. Bullgari dhe rusi duken më dashamirës. Shqiptarit sikur nuk i pëlqen ardhja ime. Mbase mendon se po i futem në pjesë! Rusi, një djalë trupgjatë me sy bojë qielli të çelët, nis të më pyesë herë rusisht dhe herë greqisht kur kam ardhur, si e kam kaluar, sa do të qëndrojë aty..? I përgjigjem në të njëjtat gjuhë, ashtu gjysma-gjysma dhe, të dy, merremi vesh dhe ndihemi mirë. Dhimoja na ndjek me vëmendje. Refugjati shqiptar, më bën herë-herë ndonjë vërejtje si me shpoti për ndonjë fjalë greke, që unë nuk e shpreh siç duhet. Bullgari s’merr pjesë në bisedë.
-Hajdeni djema! – na thotë Dhimoja, duke u ngritur dhe drejtohet për te “Mitsubishi” i tij. –Futuni të katërt në kabinë, sipër është ftohtë.
Makina del nga fshati dhe shpejt gjendemi në autostradë. Koha është e ftohtë, por e bukur. Një diell i shndritshëm shkëlqen gjithandej. Ullinjtë në anë të rrugës, me blerimin e tyre të përhershëm zbukurojnë peizazhin dhe sikur të falin në shpirt paqe dhe qetësi. Gjithmonë, simbol i paqes ka qenë ulliri. Edhe i fitores. Fituesve të garave olimpike në Greqinë e lashtë, u jepej si trofe një degë ulliri. Edhe në Shqipëri, qysh në kohët e lashta ulliri ka qenë një bimë kurdoherë e vlerësuar. 1) Kryetrimi shqiptar, Skënderbeu, u vinte detyrë çifteve të reja që, përpara se të martoheshin, të mbillnin nga dy rrënjë ullinj…
Shkëputem nga këto mendime. Rusi, Nikollaj, diçka më thotë që të mos mërzitem se shpejt do të përshtatem dhe gjithçka do të shkojë mirë. Shqiptari vazhdon të qëndrojë indiferent dhe më përgjigjet me përtesë kur e pyes, ndërsa bullgari, gjatë gjithë kohës, qëndron si i përgjumur dhe i zhytur në hallin e tij.
Makina qëndron përpara një vile të bardhë e të papërfunduar, buzë detit. Nga malet, përballë Egjeut, fryn një erë e hidhur që të than fytyrën. Rusi fërkon duart. Ashtu bën edhe shqiptari. Bullgari rreket të dalë nga makina.
-Poli krio! Poli krio!2) – thotë ai pareshtur.
Dhimoja i flet ashpër dhe bullgari del i mbledhur kruspull, si një top i madh me lecka. Qeshim. Dhimoja na cakton punët: shqiptari do të shtrojë pllaka në hyrje të vilës, vetë Dhimoja do të punojë brenda, kurse ne të tjerëve na thotë të marrim kazmat dhe lopatat. Do të hapim themelet e një muri mbajtës.
I futemi punës. Punoj shpejt që të nxehem dhe i jap kazmës me të gjithë fuqinë që kam.
Rusi dhe bullgari punojnë në heshtje dhe me të njëjtin ritëm.
-Jo me shumë nxitim! – më këshillon rusi.
E zbatoj këshillën e tij dhe shpejt bashkohem me ritmin e dy të tjerëve…
Punën e mbaruam ndaj të ngrysur. Dhimoja këmbënguli që t’i plotësonim tetë orët e punës. Në përfundim, na pagoi me nga 4 mijë dhrahmi.
-Nesër do të bëjmë të njëjtën punë, - na thotë Dhimoja kur hipim në makinë.
-Unë nuk vij, - thotë bullgari, - Poli krio!
-Si të duash, - thotë Dhimoja, - por kjo është puna që kam. Nëse nuk e bën dot, do të marr një argat tjetër.
Bullgari hesht dhe mblidhet në xhupin e tij.
-Dakord, - thotë bullgari pakëz më vonë, - nesër nuk do të vij. Do të përpiqem të gjej një punë tjetër.
“Mitsubishi” niset. Biseda s’po ecën. Thuajse të gjithë rrugën e bëjmë pa folur. Dhimoja ndal makinën përballë bar-kafesë së Magdalenës dhe na fton të gjithëve të pimë nga një birrë apo konjak. Bullgari nuk pranon dhe bën të largohet, por Dhimoja këmbëngul që edhe ai të vijë të pijë diçka.
-Duhet të ndahemi miqësisht, - i thotë ai dhe e merr për krahu bullgarin.
Disa çaste pimë në heshtje, pastaj, befas, rusi më pyet se ç’punë bëja në Shqipëri.
-Mësues, - u them.
Ata gjallërohen.
-Më vjen keq, - thotë Dhimoja, - ti tani duhej të ishe në një klasë të ngrohtë dhe të mësoje vogëlushët..!