Selim Hasanaj: Nëngurra e Istogut (IV)

KUSHTET SHOQËNORE

Zhvillimi historik i Lubozhdës

Lubozhda është vendbanim i vjeter iliro-dardan dhe sado që janë gjetë disa  gjëra me randësi të madhe per studjuesit dhe arkeologet , megjithate  është ba shumë pak të hulumtohet dhe studjohet  lokaliteti i Kishes të Kroni, pastaj varrezat katolike, qyteti i Gradinës etj , etj dhe kështu të vihet ndoshta deri tek faktet dhe argumentet e sakta që do na shpienin në mundësin e pohimit per vjetersinë e jetes së lokalitetit të vendbanimit Lubozhdë që sot është nji fshat  mesatarisht i madhë dhe ka infrastukturë të mirë fshati. Megjithate ka disa pohime të kohes së mbamendjes nga brezi në brezë permes tri kater gjeneratave të fshatit që thonë se sado që jo  me siguri , por mendohet se  nga familjet e sotme të Lubozhdës ma e vjetra është familja Vuthi. 

 Flitej per të parin e Haxhi Vuthit  cili  me  siguri  erdhi  nga  Vuthaj  e  Malësisë . Është  shumë  per  tu  quditur  se  si  kjo  familje  deri  në  fundshekullin  e  20 brez pas  brezi  kishte  vetem  një  pasardhës . Kjo  dukuri  është  e  qyditshme  pothuaj  neper  tër  Kosovën  ku  zakonisht  familjet  e  para  nuk  janë  shtuar  por  edhe  as  nuk  janë  zhdukur .  Per  familjen  e  Haxhi  Vuthit  nuk  ka  të  dhëna  se  kur  ka  ardhur   në  fshatin  Nengurrë  sikurse  edhe  as  nuk  dihet  se  si  u  quajt  i  pari  i  kësaj  familje . Dihet  vetem  se  kur  ka  ardh  ka  shkua  tek  i  pari  i  Halil  Hasanve  në  fshatin  Cerrcë  dhe  ka  marr  një  hun  zjarri  per  ta  ndez  zjarrin  në  votren  e  vetë . 5***

Mirpo  këto  të  dhena  janë  të  pa  argumentuara  dhe  nuk  duhet  të  mirren  100%  të  sakta  dhe  unë  mendojë  se   duhet  të  ketë   qenë  e  pamundur  që  qysh  në  kohrat  më  të  lashta  mos  ti  ket  ra  në  sy  njeriut  kjo  trevë  kaq  e  pershtatshme  per  jetë  dhe  banim . Këtu  ishte  kroni ,  ishin  malet  ,bjeshket , kullosat  dhe  toka  mjaft  pjellore .

Këtë  supozim  e  perforcojë  me  faktin  se  vetë  kroni  i  fshatit  buron  në  mes  të  fshatit  dhe  se  gjendej  në  oborrin  e  një  faltorje   që  ka  mundur  të  jet  kishë  romake   apo  edhe  faltore  pagane  që  nga  kohrat  pellaze .  Është  fatkeqësi  se  si  pushteti  okupues  sllav  ka  lejua  që  guret  e  themeleve  të  kësaj  kishe  të  nxirren  nga  fshataret  dhe  ata  janë  sot  neper  muret  e  shumë  shtëpive  e  veqanërisht  në  kullen  e  vjeter  të  Hasan  Alisë –Pepaj , por  edhe  në  kullen  e  vjeter  të  Stevë Daka Zhivkoviqit , në  ate  të  Miliq Jovan Ristiqit etj, etj .

Në  defteret  turke  të  vitit  1485  shifet  se  në  fuqi  ishin  mardhënjet  shoqëroro-feudale   kudo  në  trevat  e  Kosovës  andaj   kjo  ka  vleftë  edhe  per  treven  e  Podgurit  ku  edhe  bënë  pjesë  fshati  Nengurrë   dhe  megjithëse  kushtet  politike  kishin  ndryshuar  me  pushtimin  e  Ballkanit  nga  Perandoria  Osmane , ndryshimi  ishte  vetem  ndrrimi  i  pronarit  dhe  se  detyrimet  e  fshatarit  ndaj  tij  ndryshonin  vetem  nga  forma  por  jo  edhe  nga  pesha . 6***

Pra  periudha  per  të  cilen  flas  është  mjaft  e  pa  dokumentuar  deri  në  shek .XIX , persa  i  perket  zhvillimit  historik  të  fshatit . Megjithate  dihet  se  në  periudhen  në  mes  shekujve  XV-XIX  kushtet  shoqërore-politike  ishin  njësojë  në  mbarë  Kosoven . Kjo periudhë  mbanë  vulen  e  feudalizmit  të  pergjithshem  në  fshat . Shfrytzimi  i  fshatarit  nga  klasa  sunduese  dhe  pushteti  Osman  ishin  dukuri  e  pergjithshme .

Mardhenjet  feudale  në  këto  vise  nuk  ndryshuan  as  pas  shkatrrimit  të  Perandorisë  Osmane me  1912  sepse  pronar  tokash  ishin  feudalet  vendas  shqipëtarë  të  cilet  edhe  gëzonin  perkrahje  nga  pushteti  ukupues i  Jugusllavisë   borgjeze  që  u  krijua  pas  luftës  së  parë  botrore . Deri  në  fillimin  e  Luftës Dytë  Botrore  shumë  shqiptarë   të  fshatit  Nengurrë  ishin  cifqinjë   dhe  ia  jepnin  beut  të  katerten  e  prodhimit .  Ndersa  disa  të  tjerë  kishin  bler  tokat  e  veta  nga   feudali  qysh  më  parë . Begu  i  kishte  kullat  dhe  sarajet  në  Cerrcë  dhe  ato  më  vonë  i  uzurpuan  kolonistet  serb  Mirko  dhe  Vukiq Pantici . Pra  në  kohen  e  pushtetit  të  Jugosllavisë  borgjeze  dhe  deri  në  fillimin  e  Luftës  së  Dytë  botrore  shqiptaret  kishin  pozitë  shumë  të  rendë . Posaqërisht  pjesa  e  fshatarsisë  së  varfër  e  cila  eksploatohej  brutalisht  dhe  vec  kësaj  ishte  rënd  e  goditur  edhe  me  Reformen  Agrare   e  cila  kishte  synim  marrjen  e  tokes  nga  fshatari  shqipëtarë  dhe  debimin  e  tij  per  Turqi .  Shefi  i  Zyres  kryesore  Agrare  në  Shkup Gj. Kerrstiq  në  një  liber  të  vetin  thotë  se  programi  i  qeverisë  ishte  që  pergjatë  kufirit  duhet  të  vendoset  një  numer  sa  më  i  madhe  i  kolonve  serb  dhe  malazez , pastaj  viseve  tjera  me  popullsi  shqiptare  të  zvoglohet  numri  i  tyre  duke  infiltruar  në  mesin  e  saj  elementin  serb  dhe  malazez  dhe  në  fund  tu  merren  tokat  më  pjellore  fshatarve  shqiptarë . 7***

Me  1921  qeveria  proklamon  anulimin  e  mardhenjeve  feudale  në  të  ashtuquajturen  Serbi Jugore ( Kosovë –Maqedoni )  ndersa  më  parë  kah  fundi  i  vitit  1920  ishte  në  fuqi  dekreti  mbi  kolonizimin  e  “Viseve  Jugore” . Si  rezultat  i  këtyre  dekreteve  deri  në  vitin  1936  neper  mbarë  Kosoven  dhe  në  vendbanimet  etnike  shqiptare  në  Maqedoni   u  sollen  dhe  u  kolonizuan  15.594  familje  serbe  dhe  malazeze  dhe  u  ndertuan  11.289 shtëpi  per  kolonet .  Kolonet  u  sollen  kryesisht  nga  Mali  i Zi , Serbia , Lika  dhe  Hercegovina .  Shteti  eksproprijojë  shumë  komplekse  pyjore , kullosa  e  lendina  të  fshatarve  shqipëtarë  dhe  ua  dha  kolonve  sllav . Pos  kësaj  sejcili  kolon  mori  edhe  nga  2 hektar  tok  buke  nga  fshatari  shqipëtarë .  Shtepitë  e  kolonistve  zakonisht  ndertoheshin  pergjatë  rrugve  kryesore  dhe  këto  vendbanime  zakonisht  mbanin  emrin    e  vendit  ose  krahines  nga  kishin  ardhur në  Kosovë . P.Sh ; Serbobran , Serbicë , Serbovac , Shumadija  etj .  Më  1926  qeveria  Jugosllave  lidhi  një  kontratë  me  qeverinë  Turke   per  shpernguljen  e  400.000  shqiptarve  në  Turqi . 8***

E  tër  kjo  padyshim  se  e  ka  goditur  edhe  Nengurren  dhe  në  këtë  periudhë  shperngulen  per  Turqi  shumë  familje  të  Istogut  dhe  fshatrave  per  rreth  ndersa  nga  Nengurra   vëllëzërit  Sejdi  dhe  Kamer  Smajli  u  shperngulen  per  në  Australinë  e  larget  prej  nga  kurr  nuk  u  këthyen . Pronat  e  tyre  i  zapoj  kolonisti  Kosta  Radivojeviqi  me  djemet  Radivoja  dhe  Dava . Ishte  kjo  periudha  kur  vojvoda  Miliq Kerrstiqi  i  njohur  me  emrin  Miliq Kerrsta bënte  kërrdi   mbi  popullaten  shqiptare  me  qetniket  e  vetë . 9***

Miliq Kerrsta  si  bashkpuntorë  kishte  Rale Vuliqin  dhe  këta  të  dytë  ishin  gjakpirsa  të  paskrupult .  Pikrisht  në  kohen  e  tyre  nga  Mali  i  Zi  vijnë  kolonistat   vëllëzërit : Zaria ,Spasoja , Maksim  dhe  Ikonija  Popoviq  dhe  zapojnë  trollin  e  Hajdin  Mustafë  Hasanajt  së  bashku  me  vneshtijet  që  Hajdini  i  kishte  mbi  truall .  Këta  më  parë  kishin  ble  nga  begu  por  edhe  nga  Januz Halil  Haziraj  tokë  e  në  mesin  e  saj  edhe  aren  e  quajtur  Dubla  që  poashtu  ishte  pronë  e  Hajdin  Mustafë  Hasanajt . Januz  H. Haziraj u  shet  kolonistave  pronat  e  huaja gjegjsishtë  pronat  e  kusherinit  të  vet .  Kur  kjo  ndodhi  Hajdin  Mustafë  Hasanaj  bridhte  maleve  të  Rugoves , Zhlepit  dhe  Sejnoves  se  bashku  me  miqet  e  vet  kacak   si ; Bekë  Bruqin  nga  Novo Sella e  Radafcit , Ramush  Cetinen , Nezir Cetinen , Sadik  Cetinen , Tahir  Cetinen , Bajram Cetinen etj .

Në  truallin  e  Hajdin  Mustafës ,  Spasoje  Popoviqi  ndertojë  shtëpi  dhe  aty  jetojë  deri në  luften  e  fundit  të  vitit  1999  të  NATO-s  dhe  UCK-së .  Aren  e  quajtur  Dubla  e  ndan  në  mes  veti  Zarija  Popovici  dhe  vëllau  i  tij  Maksimi . Zaria  Popovici  vdic  ndersa  djali  i  tij  Vujadini  së  bashku   me  familje  u  shperngul  per  Serbi  diku  kah  fundi  i  viteve  1970 –ta  dhe  këtë  e  bëri  edhe  Nedelko  Popovici  ( djali  i  Maksimit) i  njohur  me  emrin  Pura . Token  e  tyre  edhe  ate  të  zapuar  e  blen  Qerim  Rexhë  Maraj  nga  Vrella  dhe  Dervish  Osmani  nga  Cerrca .

Pra  Milic  Kersta  kishte  edhe  disa  hafije  dhe  besa   edhe  bashkpuntorë  të  drejtperdrejt   shqipfolsa  në  rrethinat  e  Istogut . Milic Kersta  i  kishte  frigen  patriotit  dhe  trimit  Ramë  Ali  Bicit  nga  Vrella   andaj  edhe  ekspeditat  e  tij  masakruese  në  Istog  dhe  rrethinë  ishin  paksa  të  kufizuara ,  ai  më  teper  vepronte  në  viset  tjera  si  ne  anet  e  Deqanit , Skenderajt , Klinës  etj , por  shqipfolësi  Vesel  Ibish Blakaj  nga  Llukafci  i  Begut  per  qellime  të  ulta  hakmarrjeje  paguan  mercenaret  Hasan  Bajram  Hasanaj  nga  Prekalla të  cilin  e  kishte  dhënderr si  dhe  Qazim  Mulliqin  nga  Mulliqi  të  cilin  e  kishte  nip  dhe  vrasin  patriotin  Ramë  Ali  Bicin   në  qarrshi  të  Pejes.10***

Kjo  vrasje  makaber  e  Ramë  Ali  Bicit  i  hapi  rrugë  Milic  Kerrstës  dhe  cetnikve  të  tij  që  të  masakrojë ,  vras e  dhunojë  me  dhjetra  e  qinrda  shqiptarë ,  si  dhe  të  djeg  e  shkatrron  fshatra  të  tëra .  Janë  të  njohura  ekspeditat  e  tijë  shkatrimtare  e  vrastare  në  Lubozhdë ,  Vrellë ,  Studenicë ,  Kaliqan ,  Orroberdë ,  Jabllanicë  e  Vogel  dhe  e  Madhe  ,  si  dhe  Radafc  e  Novosellë . Vesel  Ibish  Blakaj  pas  kësaj  vrasjeje  u  ngrit  në  burr  të  madhë  per  shkak  të  mentalitetit  primitiv  të  masave  popullore  të  kohës  së  atëhershme  dhe  per  të  dhe  ” trimnin”  e  tij  rapsodi  thuri  edhe  kangë .  Kjo  edhe  ndikoi  që  ky  të  bahet  i  popullarizuem  dhe  kjo  si  zakonisht  frigojë  pushtetin  okupues  serbosllav  dhe  fillojë  ta  percjell  në  hap  Vesel  Ibish  Blakajn . Ky  u  frigua  nga  pushteti  dhe  që  ti  shpetoi  persekutimeve  dhe  telasheve  nuk  ngurrojë  të  behet  servil  e  besa  në  shumë  raste  edhe  dorë  e  zgjatur  e  pushtetit .  Në  shenjë  ”falenderimi ”  të  parin  e  denoncojë  në  organet  pushtuese  serbosllave  Hasan  Bajram  Hasanaj  per  pjesmarrjen  e  tij  në  djegjen  e  shtëpive  dhe  vrasjen  e  kolonve  malazez  në  Dobrushë .  Hasanin  e  malltretojnë  keq  në  hetuesi  dhe  më  mizori  dhe  i  pamëshirshmi  ishte  polici  shqipfolës  nga  Strellci  i  Decanit  që  quhej  Himë  Tali .  Më  1958  djali  i  vëllaut  të  Hasanit  , Elez  Mushak  Hasanaj  tani  edhe  vetë  polic  e  takon  Himen  të  Ura  e  Demes  në  hyrje  të  Deqanit  dhe  per  tu  hakmerr  per  axhen  e  rrafë  ate  sa  me  javë  të  tera  kishte  qendrua  i  shtrir  në  shtrat . Por  një  bashibozuk  i  keq  dhe  amoral  ,  shok  dhe  hafije  e  Milic  Kerrstes  ishte  edhe  Mustafë  Tahir  Januzaj  nga  Nengurra . Ky  shpirtlig  ishte  i  njohur  si  amoral  dhe  i  kishte  vu  syrin    gruas  së  kacakut   Hajdin  Mustafë  Hasanajt  por  që  të  realizojë  këtë  qellim  të  vetin   lut  Milic  Kerrsten  që  ky  ta  kidnapon   gruan  e  Hajdinit dhe  Mustafë Tahir  Januzaj  pastaj  ta  priste  diku  tek  varrezat  e  Llullakve  dhe  pasi  gjoja  se  e  sulmon  Milicin , ky (Milici ) do  të  ikë  dhe  Mustafa  do  ta  merr  gjahun  si  shpetimtarë  i  saj .  Milic  Kerrsta  per  këtë  sherbim  i  merr  më  parë  Mustafë Tahir  Januzajt  qetë  e  zgjedhës   dhe  meqense  e  kishte  pas  halë  në  sy  kacakun  Hajdin  Mustafën  si  dhe  më  parë  mikun  e  tij  Bajram  Cetinen  mezi  priste  ta  kryej  punen  per  Mustafë  T. Januzajn .  Një  mbremje  Milic Kërrsta  me  cetniket  e  vet  e  rrethon  shtëpin  e  malsores  Hylë  Murseli  dhe  kjo  si  Ajkuna  e  Mujës  kap pushken  e  burrit  dhe  fillon  luftën  me  Milic  Kerrsten .  Milici  me  siguri  do  të  arrinte  qellimin  ose  së  paku  ta  vras  Hylen  por  ato  caste  bëhet  poterë  në  fshat  dhe  i  pari  vrapon  Ramush  Sadri  Osaj  me  të  vëllan  Aliun  por  edhe  fqinjet  serb  Mikaile  Ristiqi  me  vëllazër  dhe  me  këtë  rast  edhe  zhvillohet  luftë  e  rrept  në  mes  Ristiqve  të  Nengurres  dhe  Kerrsticve  të  Lugut  të  Shkive  të  Istogut .  Vriten  tre  cetnik  të  Milic  Kerrstës  por  edhe  Nedelko  Ristici  të  Nengurres . 11.***

Vlen  të  ceket  per  hir  të  së  vertetës  se  ka  qen  i  njohur  per  fqinjsi  të  mirë  dhe  korrekte  serbi  Mikaile  Ristiqi  i  cili  nifej  me  emrin  Milkoli . Ky  burr  jetonte  sipas  traditave  të  vjetra  shqiptare  dhe  shkonte  ne  darsma  dhe  mort  së  bashku  me  bashkfshataret  e  vetë   shqiptarë .  Shumë  rrall  mund  ta  dëgjoje  të  fliste  serbisht .  Fliste  vetem  shqipen .  Bile  bile  në  shumicen  e  rasteve  edhe  i  printe  turmes  së  burrave  të  fshatit  kur  shkonin  në  kryeshëndosh .  Kur  vdic  la  amanet  që  e  pamja  (  kryeshëndoshja )  të  behet  sipas  tradites  shqiptare  të  Rrafshit  të  Dukagjinit . La  pas  djemet  Brankun  i  cili  kishte  vetem  një  djal   Branimirin  dhe  u  shperngul  në  Beograd  diku  më  1978  dhe  djalin  tjeter  Markun  i  cili  shumë  moti  u  shperngul  në  SHBA .

 Milic  Kerrstes  i  errdhi  fundi  nga  dora  e  birit  të  madhë  të  treves  së  Podgurit  patriotit  Selman  Kadri  Hasanaj   i  cili  e  vrau  Milicin  me  pushken  e  vetë  në  Llugat  e  fushes  së  Cerrcës  dhe  jo  ashtu  siq  këndon  rapsodi  i  njohur  nga  Drenica  Ibish  Mulaku –Broja  të  cilit  vetem  per  tarafe  disa mendjemdhenjë  nga  Cerrca  e  gënjyen  dhe  duke  e  paraqitur  veten  si  kusherinjë  të  Selman  Kadrisë  ata  edhe  i  treguan  histori  të  gabueshme  rapsodit  Mulaku ,  bile  ata  shkuan  aq  larg  sa  paraqiten  veten  si  aktor  të  hakmarrjes per  Selmanin  duke  e  vrae  Ramë  Vuthin . Ndersa  ngjarja  e  vertet  është  kjo ;  Pasi  Selmani  vret  Milic  Kerrsten , Selmanin  e  mbyt  në  besë  me  sopatë  tradhtari  Ramë  Vuthi  ndersa  Ramen  e  vrasin  Nimon  Bekë  Hasanaj  dhe  Hasan  Zeqë Hasanaj  bile  Hasani  ishte  në  mosh  thuaja  fëmijë  por  si  luan  i  erdhi  në  ndihmë  kusherinit  Nimon  dhe  vranë  tradhtarin  Ramë  Vuthi . Unë  personalisht  kamë  biseduar  disa  here  rreth  ngjarjes  me  burrin  e  ndershem  dhe  patriot  Nimin  Bekë  Hasanaj  si  dhe  me  trimin  Hasan  Zeqë  Hasanaj . Selmon  Kadria  la  pas  vetem  një  djalë  Jasharin  dhe  ky  u  shperngul  në  Vrellë  dhe  aty  jetoi  e  punojë  me  vite duke  kalua  më  vonë  në  Ilixhe –Banjë  ku  edhe  vdic .  Djemet  e  Jasharit jetojnë  në  SHBA  dhe  per  mrekulli  i  ngriten  lapidar  gjyshit  të  vet  legjendar  te  varrezat  e  Cerrcës  më  2004 . Këtu  po  e  ndiej  të  nevojshme  të  shkruaj  se  kur  Selmon  Kadri  Hasanaj vret  katilin  Milic  Kerrsta  ,  Ral  Vulici  me  cetniket  e  tij  bëri  kerrdi  nëper  fshatrat  e  Istogut  në  popullaten  shqiptare .  Në  Cerrcë  në  vendin  e  quajtur  Pollaqeri  i  Cerrcës   pasi  më  parë  u  arrestuan në  shtepie  e  veta dhe  të  lidhur  u  sollen  aty  u  rrafen  dhe  keqtrajtuan  këta  shqiptarë : Halil  Can  Haskaj , Ali  Maxharri ,  Idriz  Bekë  Hasanaj ,  Nimon  Bekë  Hasanaj ,  Asllan  Bekë  Rexhaj , vëllëzërit ; Ali ,Nezir  dhe  Avdi  Beqir  Rexhaj , Ibish  Rugova ,  Azem  Sadri  Rugova   si  dhe  Talush  Ali  Rexhaj  ndërsa  në  Pollaqerin  e  Nëngurrës  u  maltretuan  Selim  Bajram  Sejdijaj ,  Sali  Bajram  Sejdijaj , Sadri  Vesel  Osaj ,  Haxhi  Vuthi ,  Shaban  Lajqi  ,  Ramë  Lajqi ,  Sylë  Lajqi ,  Ali  Tem  Hasanaj ,  Jashar  Tem  Hasanaj ,  Fetë  Islam  Hasanaj ,  Smajl  Imer  Hasanaj , Shaban Tafil  Kadaj ,  Nimon  Tafil  Kadaj ,  Bajram  Tafil  Kadaj ,  Adem  Adem  Pepaj ,  Xhemajl  Adem  Pepaj , Januz  Halil  Haziraj , Shaban  Mursel  Cetina ,  Tahir  Mursel  Cetina ,  Nezir  Isuf  Cetina , Sadik  Isuf  Cetina ,  Isuf  Kadri  Pepaj  ndërsa  Ramë  Asllan  Idrizaj  rrafet  keq  në  prezencen  e  familjes   dhe  të  nuses  së  re ( ky  posa  ishte  martuar )  dhe  ashtu  i  pergjakur sillet  në  Pollaqer  dhe  aty  cetniket  e  Ral  Vuliqit  i  vejnë  një  gacë  të  madhe  zjarri  në  shuplaken  e  dores  dhe  një  nga  një  cetniket  gjakpirsa  i  ndezin  cigaret  në  doren  e  Ramës   derisa  gaca  i  shpon  doren  dhe  i  deperton  në  anen  e  kundert . Ramen  nga  këtu  e  dergojnë  në  drejtim  të  panjohur  dhe  zhduket  pa  gjurmë . Meqense  kishte  qen  e  re  dhe  e  posamartuar  dhe  meqense  në  prezencen  e  saj  e  maltretojnë  keq  Ramë  Asllan  Idrizaj   dhe  meqenëse  më  heret  edhe  në  Sine  ( fshat  i  Istogut ) i  kishin  mbyt  një  vëlla  me  tortura , nusja  e  Ramë  Asllanit,  Raba  cmendet  dhe  ashtu  e  cmendur  nën  kujdesin  e  djalit  të  kunatit  jetojë  gjatë .  Dhe  krejt  këto  tortura  vetem  të  tregohet  se  ku  mshifet  trimi  Selmon  Kadria . 12***

Pushteti  okupues  jugosllav  me  metodat  e  veta  barbare  panderpre  shtypte  fshatarsinë  shqipëtare  të  Nengurrës .  Familjet  e  mdhaja  ose  shpijaniket  sikurse  quheshin  shpesh  nga  vendësit  ishin  halë  në  sy  e  pushtetit  okupues . Kështu  p.sh.  djemet e vëllëzërve   Mursel   e  Isuf  Cetina sitematikisht  maltretoheshin  dhe  terrorizoheshin  .  Shabani  ishte  djali  i  madhë  i  Mursel  Cetines , ky  ishte  zot  shtëpie ,  Tahiri  e Bajrami  ishin  më  të  ri  dhe  pikrisht  per  shkak  të  dhunës  së  pushtetit  por  edhe  të  kalitjes  patriotike  familjare  Bajrami  vendos  të  del  në  mal  si  kacak   dhe  edhe  bëhet  kacak  i  njohur  i  këtyre  anve . Frekuentimi  i  Bajram  Cetines  me  burrat  trima  të  Rugovës  si  dhe  ata  të  Kelmendit  e  të  Rozhajes i  ndihmuan  që  edhe  të  behet  urë  lidhjeje  e  Kryekapidanit  të  kacakve  , legjendarit  Azem  Bejtë Galica  dhe  Rugovës .  Bajram  Cetina  pas  një  kohe  merr  me  veti  edhe  dhëndrrin  Hajdin  Mustafë  Hasanaj  si  dhe  vëllaun  Tahirin  dhe  djemet  e  axhës  Ramushin  e  Sadikun  ,  si  dhe  vëllami  i  Hajdin  Mustafës  Bekë  Bruqi  nga  Novosella  e  Radafcit .

Bajram  Cetina  vritet   me  1921 gjatë  një  perleshjeje  të  kacakve  të  prir  nga  Azem  Bejta  diku  në  rrethet  e  Kerrninës  me  forcat  cetnike  të  Kosta  Pecancit  dhe  vetë  Azem  Bejta  e  kishte  bartur  në  kurriz  Bajramin  e  vrar  deri  në  Rakosh  gjat  terheqjes  por  më  në  fund  e  len  kufomen  dhe  i  merr  vetem  oren  e  qystekun  e  ores  të  cilin  më  vonë  ja  jep  vetë  vëllaut  Shabanit . Bajramin  e  vrar  pushteti  cetnik  i  Jugosllavisë  borgjeze  e  ekspozojë  per  kater  ditë  e  netë  rresht  në  Rakosh  vetem  e  vetem  mos  po  deklarohet  kush  se  kush  ishte  i  vrari  sepse  ata  fatmirsisht  nuk  e  nifnin  por  donin  të  dinen  se  kush  ishte  me  qellim  që  të  vrarit  ti  masakrojnë  edhe  familjen .  Askush  nuk  bëzani  edhe pse  shumica  e  dinin  se  ky  ishte  kacaku  i  famshem  Bajram  Mursel  Cetina   nga  Nengurra .  Pas  kater  dite  policet  serb  urdhruan  ca  rom  që  ta  varrosin    dhe   Bajrami  u  varros  perafersisht  diku  aty  ku  më  vonë  pas  LDB ( Lufta e Dytë Botrore)  pushteti  socialist  i  Titos  ndertoi  zyret  e  Kooperatives  së Rakoshit . 13.***

Por  edhepse  askush  nuk  e  njohu  kacakun  e  vrar  megjithate  serbet  dyshonin  dhe  mu  per  këtë  Shaban  Mursel  Cetina  ishte  i  persekutuar  sistematikisht ,  Dëbohet  nga  shtëpia  me  dhunë  dhe  ate  e  uzurpon  Pera  Zarici  me  vëllëzer  dhe  djemt  Andrea  dhe  Vllada . Këta  i  uzurpojnë  edhe   token   e  bukës  si  p.sh  aren   te  Kroni  i  Smajlit. Cetinet  detyrohen  të  ndertojnë  një  shtepi  dikund  dhe  ate  e  ndertojnë  në  djerrinen  e  Pollaqerit   por  edhe  aty  nuk  ua  ndalin  zullumin .  Vëllaut  më  të  vogel  Tahirit  ju  pregatiten  disa  gracka  por  edhe  atentate . Tahir  Mursel  Cetina  ishte  burr  i  pashem  dhe  trim  i  qartur  dhe  nuk  i  kishte  friken  askujt , por  pushteti  cetnik  i  persekutonte  dhe  nga  shpijanik  që  ishin  më  par  i  solli  në  varfnjak.   Kjo  edhe  ishte  arsyeja  që  pas  vdekjes  së  Tahirit   me  1962 . Shabani  me  djalin  Nimonin  u  shperngul  në  Pejë  ,  djali  tjeter  i  Shabanit  Zeka  së  pari  në  Tomoc  e  pastaj  në  Gurrakoc . Edhe  djemet  e  Tahirit  u  shperngulen  në  Trebovic  të  Pejës   ku  jetojnë  edhe  sot  e  kësaj  dite  Smajl  Tahiri  dhe  Arif  Tahiri  ndersa  tre  më  të  vegjlit  Imeri , Qerimi  dhe  Isa  jetojnë  në  Gjermani . Kusherinjët  Sadik  Isuf  Cetina  poashtu  jetonin  të  persekutuar  dhe  pasi  Sadiku  vdes  djali  Salihi  shperngulet  në  Pejë  ,  në  fshat  mbeten  Ali  Sadiku  dhe  Sahit  Sadiku .  Aliu  shperngulet  në  Gjermani  ku  jeton  edhe  tani . Ramush  Isuf  Cetinen   e  zhdukin  pa  gjurmë  në  Kullen  e  Sheremetit  në  Pejë  kur  të  burgosurit  thejn  burgun  dhe  arratisen   me  crast  pjesa  më  e  madhe  edhe  vriten .  Ky  la  një  djal  Jusufin  i  cili  pasi  Rexhep  Neziri  shperngulet  në  Turqi  edhe  Jusufi  vendoset  në  Mitrovicë  por  edhe  ate  sipas  disa indikacioneve   UDB-ja  i  kurdisi  aksident  trafiku  dhe  e  mbyti  në  rrugen  per  në  Ribaric , fëmijët  e  tij  jetojnë  diku  në  Zhabar  të  Mitrovicës .  Nezir  Isuf  Cetina  jetoi  në  fshat  derisa  vdic  por  gjithmonë  me  telashe  ndersa  pas  vdekjes  së  tij  dikund  në  vitin  1967  djali  i  Nezirit, Rexhepi  shpengullet  me  tër  familjen  per  në Turqi . Pra  familja  Cetina   nga  familjet  më  të  mëdhaja  dhe  më  të  forta  të  fshatit  u  shkaperderdh  dhe  sot  aty  jeton  vetem  djali  i  Vogel  i  Sadik  Isuf  Cetines , Sahiti me  familjen  e  vet  të  ngushtë .

Pra  pas  vrasjes  së  Bajram  Cetines  ceta  e  tij  e  kacakve  pothuaj  se  u  shpartallua . Dhe  kacaket  e  mbetur  ishin  të  pasigurt  ti  këthehen  jetes  normale  .  Shumica  e  tyre  bridhnin  maleve  të  rrethines  por  edhe  të  Rugoves .  Hajdin  Mustafë  Hasanaj  humbi  kurajon  kur  edhe  ju  vra  vëllami  Bekë  Bruqi  .  Asnjëhere  nuk  mundi  ta  mbledh  veten  pas  vrasjes  së mikut  dhe  kapidanit  Bajram  Cetines  dhe  bashkluftëtarit  Bekë  Bruqit . Pasuria  dhe  toka  e  Hajdinit  mbeten  të  pazot  . Gruaja  i  rriste  me  mund  djalin  e  vogel  Mustafën   sepse  një  djal  tjeter  Selimin  ja  kishte  helmua  Blagoje  Simiqi  me  urdhrin  e  Milic  Kerrstes   dhe të Kostë Peqanac i njohur si Kostë Vojvoda  kur  Selimi  kishte  qen  fëmijë 9 vjec .  Andaj  edhe  nuk  kishte  qenë  vështirë  per  kushërinin  bashibozuk  Januz  Halil  Haziraj  që  truallin  dhe  një  pjesë  tokë  të  Hajdin  Mustafës  tua  shiste  malazezve  Popovic . Më  1952  vdes  edhe  Hajdin  Mustafë  Hasanaj . Per  pasardhësin  e  Hajdinit  derisa  ky  ishte  kaqak  dhe  në  shtëpi  kishte  lenë  gruan  dhe  një  djalë  shtatë  tetë  vjec  u  kujdesen  vëllezërit  Ramush  e  Ali  Sadri  Osaj  si  dhe  dajat  Shaban ,  Tahir ,  Nezir  e  Sadik  Cetina .  Por  kujdes  dhe  respekt  treguan  edhe  djemet  e    Sadri  Elezit  të  Rugovëve  të  Cerrcës  e  posacërisht  Rrusti  dhe  Azemi .  Ky  i  fundit  edhe  u  kujdes  të  gjejë  nuse  per  djalin  e  Hajdinit ,  Mustafën ,  ta  paguaj  pajen  e  nuses  dhe  ti  bënë  darsmen  sikurse  djemve  dhe  mashkujve  të  vetë . E  tër  kjo  per  shkak  të  respektit  per  Kacaket  Bajram  Mursel  Cetinen  dhe  Hajdin  Mustafë  Hasanaj , nip  gjegjsishtë djalë  i  të  cilve  Mustafë Hajdin Hasanaj  ishte .

Vlen  të  ceket  edhe  një  e  dhanë  se  nuk  ka  qenë  vetem  rastsisht  që  Hajdin  Mustafa  dhe  miqet e  tij  Cetinet  të  ndiqen  dhe  persekutohen . Me  të  madhe  ka  ndikua  edhe  fakti  se  këta  kishin  komshi   kolonistin  Bllagoje  Simiqin  i  cili  e  kishte  axhe  Kosta  Peqancin  dhe  që  pushteti  okupues  serbosllav  tu  bie  në  qafë  me  të  madhe  kontribuojë  fqinji  kolonist  Bllagoje  Simiqi .  Ky  shka  la  pas  djemet  ; Milani ,  Stojanin  dhe  Ilin  që  ishte  i  calë  në  një  kambë  por  ishte  cetnik  i  rrezikshem .

Pastaj  si  familje  shpianikesh  vinin  Pepajt   dhe  vecanrisht  në  sy  të  shkive  ishte  patrioti  dhe  trimi  me  nam  Sejdi  Zenun  Pepaj .  Sejdiu  ishte  strateg  i  vertet  dhe  rreth  vetes  bashkonte  kurdoherë  vëllëzër  dhe  kusherinj  dhe  nga  ta  pothuaj  se  per  disa  minuta  bente  një  cetë  luftëtaresh . Ata  i  bindeshin  urdhrave  të  Sejdiut  dhe  mu  per  këte  pushteti  pushtues  nuk  e  kishte  lehtë   me  Sejdiun ,  por  gjeti  metoda  që  ti  vras  kusherinj  dhe  të  afërm . Lufta  e  Sejdiut  kunder  pushtuesve  sllav  vazhdojë  edhe  gjatë  dhe  pas  Luftës Dytë  Botrore . Seidi  Zenun  Pepaj së  bashku  me  kushërinjët  Zeqë  Arif  Pepaj ,  Hasan  Ali  Pepaj  pastaj  bashkfshataret ,  Mustafë  Hajdin  Hasanaj ,  Sadri  Isuf  Januzaj  dhe  Zymer  Januz  Haziraj  ishin  ata  të  cilet  dezertuan  nga  cetat  partizano  cetnike  dhe  ju  bashkangjiten  forcave  popullore  clirimtare  të  udhëhequra  nga  Shaban  Palluzha  në  Drenicë . Në  perpjekjet  me  forcat  partizano  cetnike   të  Toma  Zhariqit  në  Dobrushë  vritet  Musë  Tahir  Pepaj ,  në  Kullen  e  Popit  vritet  Ukë  Kadri  Pepaj , vëllau  i  Sejdiut  Haxhi  Zenuni  ik  në  Shqipëri  dhe   më  në  fund  nen  presionin  e  poshter  të  pushtetit  ukupues  partizano komunist  edhe  Sejdi  Zenuni   iku  me  tër  familjen   diku  afër  30  antarë  më  1966  në  Turqi . Atje  jetojnë  sot  e  asaj  dite  në  lagjen  Jeni  Mahall  në  Kycykqekmece   të  Stambollit .

Pastaj  si  shpianik  numrohej  edhe  Halil  Januz  Haziraj  por  edhe  pse  ishte  elastik  as  këte  shkijet  nuk  e  lanë  rehat .  I  vranë  djalin  Zenelin  i  cili  u  zhduk  pa  gjurmë  ,  dhe  i  uzurpuan   truallin  dhe  një  pjesë  toke .

Gjatë  kohes  së  pushtetit  të  Jugosllavisë  borgjeze  në  lagjen  e  Kodres  tek  Idrizajt  shkijet  mbyten  Ramë  Asllan  Idrizin ,  nxiten  ose  kurdisen  vrasjen  misterioze  të  Ali  Kadri  Zeqirit ,   ndersa  Zeqir  Zeqiri  iku  në  Turqi .

Në  lagjen  e  rrafshit  tek  Kadajt  zhduken  pa  gjurmë  në  Kullen  e  Popit  në  Istog  Rrustem  Nimon  Kadajn .

Pra  per  shkak  të  shkijeve  të  shumt  të  rrethit  si  dhe  të  kolonve  serbomalazez  fshataret  e  Nengurres  kurr  nuk  paten  jetë  normale . Perkunder  asaj  se  fshati  kishte  të  gjitha  të  mirat  që  i  kishte  falur  i Madhi  Zot   fshataret  shqiptarë  të  Nengurres    gjat  shekujve XIX  dhe  XX  jetuan  në  mjerim . Gjatë  pushtimit  Osman eksploatoheshin  keqas  nga  feudalet  osman  por  edhe  më  keqas  nen  pushtimin  jugosllav  të  Jugosllavisë  mbretrore . Andaj  pushtimi  italian  së  pari  e  pastaj  edhe  ai  gjerman  në  prag  të  Luftës  Dytë  Botrore  pothuaj  se  i  gëzojë  fshataret  shqipëtarë . Më  në  fund  këta  mund  të  jetonin  si  njerëz  dhe  të  gëzonin  liri  kombëtare  dhe  njerzore .  Serbet  dhe  malazezet  kolonista  nga  frika  u  larguan  nga  fshati  por  në  fshat  lan  familjet  nen  perkujdesjen   dhe  Besen  e  vendasve  shqiptarë .  Por  pas  perfundimit  të  luftës  këta  u  këthyen  dhe  tani  me  shpirt  cetniku  por  të  veshur  me  uniforma  partizane   dhe  filluan  akuzat  kunder  fshataëve  shqipëtarë    dhe  me  këtë  rast  arrestohen  dhe  zhduken  në  burgun  famkeq  të  Kullës  së  Popit   në  Istog shumë  shqiptarë .  në  këtë  kullë –BURG nga  Nengurra   u  zhduken ; Ukë  Kadri  Pepaj , Zenel  Januz  Haziraj   dhe  Rrustem  Nimon  Kadaj .  Ndersa  pothuaj  se  gati  të  gjithë  burrat  dhe  meshkujt  e  fshatit  u  maltretuan  sistematikisht  per  muaj  me  radhë ,  dhe  këto  maltretime  i  bënin  pikrisht  ata  serb  dhe  malazez  per  familjet  e  të  cilve   me  Besë  ishin  kujdesur  shqiptaret . Këtu  dallohej  per  zullum  Vujadin  Zarija  Popoviqi ,  Milic  Jovan  Ristici  ,  Mika  Stojna  Ristiqi ,  Vuqa  Zhivkoviqi , Mina  Garqeviqi , Dragolub  Maslavariqi  etj,  etj .  Vlen  të  ceket  se  nga  Kulla  e  Popit   në  Istog  arriti  të  shpetojë  Azem  Miftari    i  cili  më  vonë  u  arratis  në  Shqipëri  nga  ku  u  këthye  diku me  1981-1982  dhe  pas  pak  vdic  në  Radafc . Me  këtë  rast  po  e  pershkruaj  se  si  Azem  Miftari  i  shpëtojë  vdekjes .  Sikur  thamë  më  parë  se  në  të  njejtën  natë  ishin  arrestue  dhe  dergua  në  Kullen  e  Popit ;   Ukë  Kadri  Pepaj , Rrustem  Nimon  Kadaj ,  Zenel  Januz  Haziraj  dhe  Azem  Miftari .  Aty  pas  shumë  torturash si  duket  Vujadin  Zarija  Popovici  së  pari  mbyt   Rrustem  Nimon  Kaden    dhe  pikrisht  per  këtë  shkak  që ti  ikun  torturave  dhe  vrasjes  me  shtypje  koke  me  cekana  12kg. Ukë  Kadri  Pepaj  dhe  Azem  Miftari  vendosin  të  sulmojnë  rojet  e  burgut  dhe  të provojnë  të  shpëtojnë .  Tek  e  fundit  tregonte  vet  Azem  Miftari  pasi  u  këthye  nga Shqipëria  se  ata  e  dinin  se  do  të  vriten  gjatë  perpjekjes  per  arrati  por  kjo  ishte  një  vdekje  më  e  lehtë  se  sa  torturat  e  partizano  cetnikve . Ukë  Kadria  ishte  trupmadhë  dhe  i  zhvilluar  dhe  pa  asnjë  problem  kap  rojen e  armatosur  per  fyti  dhe  i  merr  pushken  . Ka  mbet  e  pacart  sikur  tregonte  Azem  Miftari  se  a  vdic  roja  cetnike  apo  jo  në  shterngimin  e  fortë  të  duarve  të  Ukë  Kadri  Pepajt . Pasi  i  merr  pushken  rojes  këta  fillojnë  të  ikun  dhe  meqense  Azem  Miftari  ishte  shtathedhur  dhe  më  i  lehtë  edhe  arrin  më  shpejt  të  kapercejë  telat  e  rrethojes  së  varreve  të  shkive  që  ishin  matan  Kulles  burg  të  Popit   ndersa  Ukë  Kadri  Pepaj  vritet gjersa  tentojë  të  kapercente  këta  tela .  Pra  rojet  tjera  të  burgut e vranë  Ukë  Kadrinë  pas  shpine . Azem  Miftari  arrijti  të  arratiset  dhe  duke  u  fshefur  kaqubë  pas  kaqube  arriti  në  livadhet  e  fshatit  Nengurrë  dhe  aty  derisa  tentonte  të  kalojë  rrugen  kryesore  Istog - Vrellë  has  në  magjupin  Binak  Qunin  i  cili  dikur  kishte  qenë  rrogtarë  te  Januz  Halil  Haziri (  kushërinjë  i  Azem  Miftarit )  dhe  Azemi  as  që  tentojë  të  mshifet  por  per  qudi  Binak  magjupi  tani  ishte  kurir  dhe  sherbtor i  Vuq Stevës   dhe  ishte  i  armatosur  dhe  i  këthen  pushken  Azem  Miftarit  duke  e  urdhërua  ate  në  gjuhen  serbe  ”  Ruke  u  vis , predaj  se ,  marsh  naprijed …”

(Duart  lartë , dorzohu  , ec  perpara .)  Të  kota  ishin  lutjet  e  Azemit ,  magjupi  tani  e  hante  buken  e  shkive  dhe  harrojë  se  buka  e  vetë  Azem  Miftarit  e  kishte  rritur .  Azemi  bënë  kinse  po  dorzohet  dhe  duke  ecur  gjoja  se  merr  në  thua  dhe  rrëxohet  por  me  at  rast  kap  një  guri  dhe  duke  u  ngritur  i  bjen  Binak  magjupit  me  guri  në  kokë  dhe  magjupi  rrëzohet  dhe  Azemi  me  të  shpejtë  i  merr  pushken  dhe  ik  nga  aty .  Prej  aty  Azem  Miftari  arrin  të  largohet  per  në  Shqipëri  nga  ku  këthehet  në  pleqërinë  e  vetë  të  thellë  dhe  vdes  në  fshatin  e  të  parve  të  vet  në  Radavc  të  Pejës .

Me  kaq  edhe  nuk  muaren  fund  persekutimet  e  fshatarve  shqiptarë  të  Nengurrës . Akoma  pa  u  shërua  plaget  e  shkaktuara  nga  partizano-cetniket  në  mes  viteve  1940-1945  vjen  1948  dhe  koha  e  ashtuquajtur  e  Informbyros .  Persekutimet  dhe  torturat  nuk  kishin  të  ndalur . Në  këtë  kohë  fillojë  edhe  i  ashtuquajturi  Otkupi  me  crast  fshatarsisë  shqiptare  me  fshisa  u  fshihej  drithi  qoft  miser  apo  grun  neper  hambare  dhe  ate  e  dergonin  diku  në  Serbi  ndersa  shqiptaret  mbeteshin  pa  buken  e  gojës .  Ka  pas  raste  kur  nënat  u  kanë  zie  fëmijve  të  vegjel  hitha  me  kripë  ose  rrënjë  bimesh  që  ti  ushqejnë  dhe  ti  shpetojnë  nga  vdekja . Burrat  ngarkoheshinë  me  punë  Hangari  pra  punë  e  detyrueshme  pa  pagesë .  Nga  e  tër  kjo  fshataret  shqipëtarë ishin  buzë  katastrofes ,  ndersa  ata  serb  dhe  malazez  i  kishin  të  gjitha  të  mirat   dhe  ishin  të  liruar  edhe  nga  otkupi  edhe  nga  hangaria .  Kulminacioni  i  të  keqes  arrinë  kur  në  një  rast  gjatë  një  mbledhje  partie  në  Vrellë  persona  të  panjohur  vrasin  me  granatë  dore  dhe  rafalle  automatikesh  kryetarin  e  Komunes  Rexhep  Shaban  Kadaj . Pushteti  policor  cetnik  i  komunistve  të  Titos  me  këtë  rast  torturon  me  dhjetra  burra  pothuaj  në  të  gjitha  fshatrat  e  rrethit  të  Vrellës . Këtyre  torturave  nuk  u  shpëtojë  as  fshatarsia  shqipëtare  e  Nengurres   ndoshta  edhe  per  vet  faktin  se  Rexhep  Sh.  Kada  ishte  nga  Nëngurra .  Pas  një  kohe  arrestohen  disa  shqiptarë  të  fshatrave  Studenicë   dhe  Orroberrdë  dhe  gjoja  se  ata  edhe  e  kishin  pranua  vepren  e vrasjes  së  kryetarit ,  dhe  se  ate  e  kishin  vrae  gjoja  per  hakmarrje,  dhe  denohen  me  burgje  të  renda  por  fshehurazi  nga  shumë  njerëz  është  flitur  se  kryetarin  Rexhep  Shaban  Kadaj  e  ka  vra  vet  pushteti  partizano  cetnik  i  Titos  dhe  ate  mu  per  shkak  se  ky  ishte  paksa i  shkolluar  dhe  jo  analfabet  sikurse  kryetaret  shqiptarë  të  mëparshem  dhe  paraqiste  rrezik  per  pushtetin  cetniko-komunist .  Sidoqoftë  tre  djemet  e  Rexhep  Sahaban  Kadajt  treguan  pjekuri  kur  pas  daljes  nga  burgu  të  të  akuzuarve  u  falen  gjakun  e  babës .

Sapo  fillojë  të  harrohet  kjo  e  keqe  erdhi  koha  e  të  ashtuquajturit  aksioni  i  armve   aksion  ky  që  fillojë  neper  tër  Kosovën  me  1956  me  urdher  të  Aleksander  Rankovicit  që  ishte  minister  i  policisë  komunisto – cetnike  në  Jugosllavinë  e  Titos . Më  të  vjetrit  tregojnë  se  vet  Aleksander  Rankovici  disa  herë kishte  qenë  në  fshatin  Nengurrë  tek  Vuqa  Zhivkoviqi  i  ashtuquajturi  Vuqë  Steva . Meqense  disa  herë  u  permend  Vucë  Steva  po  shfrytzojë  rastin  dhe  po  e  ceku  se  ky  shka  katil  kishte  ardhur  si  kolonist  në  fshat  me pas  vitit  1912  nga  Leskovci  i  Serbisë   së  bashku  me  vëllaun  Milloshin .  Këtu pra  ministri  gjakpirës  Aleksander  Rankoviqi  kishte  marr  shenime  per  sejcilin  shqipëtarë  të  fshatit  dhe  pastaj  policia  e  Istogut  i  kryente  punët  e  veta  duke  torturuar  dhe  detyrua  shqipëtaret  që  armet  ti  dorzojnë  i  paten  apo  jo ato .  Si  cdokund  në  trevat  shqipëtare  edhe  këtu  ka  ndodhur  që  një  armë  është  shitur  disa  her .  Pra  pasi  është  dorzuar  është  qitur  prap  në  treg .  Këtu  dua  të  permendi  edhe  faktin  se  Vuqë  Steva  kishte  edhe  disa  pobratima  dhe  shokë  shqipfolsa  të  cilet  ishin  nga vetë  fshati  por  kishte  edhe  nga  Cerrca  por  unë  per  hirë  të  pasardhësve  të  tyre  që  megjithate  edhe  pse  babanë  e  kishin  pas  Rankovicist  dhe  komunist  ata  vetë  sot  janë  djem  të  ndershem  nuk  po  i  permendi  me  emra .  Lusë  zotin  që  ata  dhe  emrat  e  tyre  të  harrohen  dhe  që  djemet  dhe  nipat  e  tyre  të  turprohen  per  vepren  e  babës  dhe  gjyshit  dhe  kjo  edhe  ti  nxit  që  të  behen  edhe  më  të  ndershem  se  sa  janë .

Pikrisht  nga  torturat  dhe  kerrcnimet komunisto-cetnike  më  në  fund  u  lodhë  edhe  strategu  dhe  trimi  Sejdi  Zenun  Pepaj  dhe  iku  me  ter  familjen  per  në  Turqi .  Ne  Turqi  u  shperngul  edhe  Azem  Zeqir  Januzaj  me  familje  dhe  Tahir  Smajl  Hasanaj  me  familje .  Tahiri  më  vonë  u  këthye  dhe  ndertojë  shtëpi  në  djerrinen  e Pollaqerit  ku  edhe  tani  jetojnë  pasardhësit  e  tijë . Në  Turqi  u  shperngul edhe  Halil  Hoxha  nga  lagjëja  e  Lendinave  të  Vrellës .  Në  pronat  e  Sejdi  Zenunit  u  vendosen  Bajram  dhe  Zenun  Islami  që  kishin  ikur  nga  pushteti  sllavo-komunist  i  gjakpirsit  Enver  Hoxha  në  Shqipëri  dhe  në  Kosovë  kishin  fitua  statusin  e  Refugjatit  të  pranuar  nga  pushteti  Jugosllav  i  Kosovës  së  atëhershme . Edhe  në  pronat  e  Tahir  Smajl  Hasanajt  u  vendos  Hasan  Duraku  poashtu  refugjat  i  persekutuar  nga  pushteti  komunist  i  Enver  Hoxhes  në  Shqipëri ,  ndersa  në  pronen  e  Halil  Hoxhës  u  vendos  Zenel  Maliqi  i  cili  erdh  nga  fshati  Ucë  i  Istogut .  Pronat  e  Azem   Zeqir  Januzit  i  blen  kushërinjët  e  vetë  Azemit .

Por  per  shkak  të  presionit  gjakpirës  në  kohen  e  aksionit  të  armëve  kishte  edhe  raste  të  shpernguljes  nga  fshati  në  qytet .  Nga  Nengurra  në  Istog  u  shperngulen  Osmon  Shaban  Zeqiraj  dhe  Zymer  Sali  Sejdijaj .  Ndersa  nga  pasojat  e  trysnisë  komunisto  cetnike  të  pushtetit  okupues  dhe  kolonizues  të  Titos  si  dhe  aksionit  të  armëve  më  vonë  në  mes  viteve 1962 –1970  nga  fshati  Nengurrë  u  shperngulen  per  në  qytete  tjera  të  Kosovës  ose  edhe   në  boten  e  jashtme  këta shqiptarë ; Vesel  Ramush  Osaj  së  pari  në  Shkup  e  pastaj  në  Prizren , Bajram  Brahim  Pepaj  në  SHBA ,  Mehmet  Hasan  Pepaj  në  SHBA dhe  Sejdi  Zekë  Hasanaj  në  Gjermani . Ndersa  Sokol  Neka nga  lagjëja  e  Januzaj  u  shperngul  në  fshatin  Isniq  të  Decanit .

Mirpo  edhepse  serbet  dhe  malazezet  kishin  pushtetin   megjithate  shqiptaret  jetonin  dhe  vazhdonin  jeten  duke  kapercye  me  sukses  të  gjitha  sfidat  pikrisht  duke  ju  falenderua  urtësisë  dhe  afersisë  reciproke  që  tregonin  per  njeri  tjetrin .  Duke  ju  falenderua  respektit  dhe  dashurisë  që  tregonin  per  njeri  tjetrin   ata  edhe  e  mundnin  lehtë  cdo  sfidë  që  vinte  nga  pushtuesi  dhe  sistemi  i  tij  barbar .

Pas  të  ashtuquajturit  PLENUMI  I  BRIONEVE  me  crast  Aleksander  Rankoviqi  u  largua  nga  pozita  dhe  u  „ kritikua „  politika  e  tij ,  shqiptarët  disi  më  lehtë  filuan   të  marrin  frymë .  Por  akoma  nuk  gëzonin  të  drejta  nacionale   dhe  kulturore  andaj  edhe  pasuan  protestet  dhe  demostratat  e  vitit  1968 .  Të  cilat  edhe  detyruan  ta  themi  kushtimisht   pushtetin  Jugosllav  me  Josip  Broz  Titon  në  krye  që  të  pregatit  kushtetuten  e  1974 – tës .  Nga  fshati  Nengurrë  pjesmarrës  aktiv  në  demostratat  e  1968  në  mes  tjerve  ishte  edhe  Dush  Rrustem  Zeqiraj  i  cili  pasi  persekutohej  per  një  kohë  edhe  pat  ikur  në  Shqipëri  nga  ku  këthehet  dhe  vazhdon  jeten  e  vetë  në  Pejë ,  si  dhe  Bajram  Brahim  Pepaj  i  cili  poashtu  iku  në  Shqipëri  e  më  vonë  në  SHBA .  Kushtetuta  e  1974 solli  që  edhe  Kosova  të  jetë  njësi  konstituive  e  barabartë  e  Federatës  Jugosllave  e  cila  përbëhej  nga  gjashtë  Republika  dhe  dy  Krahina  autonome .  Më  par  më  1972  u  hap  Universiteti  shqip  në  Prishtinë   dhe  shqiptaret  e  etshem  per  dije  dhe  arsimim  ju  rreken  shkollave .  Nga  Nengurra  shkollaret  e  parë  në  bankat  e  shkolave  të  mesme    e  më  vonë  edhe  të  Universiteteve  u  bënë :  Isa  Hasan  Januzaj ,  tani  profesor  i  gjuhës  dhe  letersisë  shqipe  dhe  jeton  në  Prishtinë .  Demë  Ali  Topalli  profesor  i  gjuhes ,  shkrimtar  dhe  poet  i  njohur  i  Kosovës   që  poashtu  jetonë  në  Prishtinë . Pastaj  Skender  Rexhep  Kadaj  i  cili  mes  tjerash  pas  mbarimit  të  shkollës  së  mesme  studjoi  gjuhen  angleze  në  Unuversitetin  e  Upsallës  në  Suedi . Qerim  Rrustem  Kadaj  i  cili  pas  mbarimit  të  shkollimit  të  mesem  u  punsua  në  Radushë  të  Istogut .  Haxhi  Zekë  Hasanaj  që  më  vonë  kreu  shkollen  e  lartë  dhe  vite  të  tëra  punojë  arsimtar  në  shkollen  fillore  të  Istogut .  Hylë  Halil  Zeqiraj që  edhe  u  quajt  me  të  drejt  Afërdita  e  fshatit  sepse  kjo  së  bashku  me  Nole  Nimon  Zeqiraj  ishin  femrat  e  para  shkollare  të  fshatit . Nga  kjo  gjeneratë  shkollat  e  mesme  i  mbaruan  edhe  Mustafë  Ali  Osaj ,  Jusuf  Ramush  Cetinaj , Haxhi  Ramë  Lahaj  dhe  Binak  Rexhep Kadaj .  Binaku  më  vonë  ne  Universitetin  e  Sarajevës  mbarojë  fakultetin  e  shkencave  politike . Ndersa  menjëhere  pas  kësaj  gjenerate  të  rinjësh  shqiptarë  erdhi  gjenerata  tjeter  në  krye  me  Ymer  Shaban  Lajqin   i  cili  mbarojë  studimet  per  sociologji  në  Universitetin  e  Prishtines,  Ramiz  Zekë  Hasanaj shkollen  e  lart  gjuhë  dhe  letersi  angleze  dhe  i cili  punojë  me  vite  si  arsimtar  i  gjuhës  angleze  nëper  shkollat  fillore  të  Istogut , Selim  Mustafë  Hasanaj  i  cili  mbarojë  shkollen  e  lartë   administrativo – juridike  ne  Kranjë  të  Slovenisë  si  dhe  më  vonë  pasi  shperngulet  në  Skandinavi   ate  të  gazetarisë  ne  shkollen  e  lartë në  Volda  të  Norvegjisë , Halil  Ali  Lajqi , Smajl  Sylë  Sejdijaj mbarojë  fakultetin , Haki  Isuf  Idrizaj mbarojë  fakultetin  si  dhe  Nezir Rexhep  Januzaj që  poashtu  mbarojë  fakultetin .

Këtu  le  të  më  falin  gjenaretat  e  reja  të  cilet  nuk  i  ceku  por  këtë  e  bëjë  per  mungesë  të  informacioneve   sepse  unë  edhe  nuk  i  njof  tani  shumicen  e  tyre . Por  edhe  per  faktin  se  rendësi  të  posacme  per  zhvillimin  dhe  jeten  shoqërore  të  fshatit  Nengurrë  kanë  pas  gjeneratat  e  para  të  shkollarve  shqiptarë  të  cilet  në  fakt  edhe  kanë  qenë  pishtarë  per  juve  gjenaratat  e  mëvonshme   që  edhe  ju  mbaruat  fakultete  dhe  shkolla  të  larta .

 Mirpo  medomos  duhet  të  ceket  fakti  se  ishin  Shkollat   Fillore shqipe  në  Istog  dhe  rrethinë   por  veqanërisht ( në  fillim  Normalja  e  më  vonë ) Gjimnazi  i  Istogut që  ishin  qerdhe  e  diturisë  dhe  qerdhe  ku  mësimdhanësit  e  ndershem  dhe  patriot  i  kaliten  me  burrni,  patriotizem  dhe  ndershmeri  gjeneratë  pas  gjenerate  dhe  pikrisht  falë  mësimdhansve  të  vyeshem  dhe  patriot  sic  ishin : Pedagogu legjendë e kësaj ane Prof. Avdyrrahim Gashi  Elez  Selmanaj ,  Sadik  Bytyqi  ,  Muhamet  Shatri , Ibrahim Shatri,  Smajl  Berisha ,  Nimon  Berisha , Qerim  Spahija ,  Idriz  Zeqiraj , Sadri  Bujupi ,  Muhamet  Vuthaj , Xhemë  Blakaj ,  Muhamet  Zukaj ,  Azize  Blakaj – Bicaj ,  Xhafer  Bicaj ,  Muhamet  Berisha- Medunjani  e  sa  e  sa  mësimdhanës  tjerë ,  pra  falë  këtyre  mësimdhansve  u  kaliten  gjeneratat  e  reja  e  posaqërisht  ajo  e  1981  kur  edhe  filluan  ndryshime  rapide  në  vetdijen  dhe   mentalitetin  e  shqiptarve  në  tër  Kosovën  por  edhe  në  Istog  dhe  rrethinë . Gjenerata  e  parë  e  fakultetlinje  të  Nengurrës  tani  edhe  u  bë   mësimdhanse  në  Gjimnaz   si  p.sh.  Isa  Januzaj ,  Demë  Topalli dhe  Haxhi  Hasanaj  që  krahas  mësimdhansve  më  të  vjeter  së  bashku  arsimuan  dhe  kaliten  brezin  e  ri  të  viteve  1970 –1980  të  Nengurres   si  p.sh.  Ymer  Lajqi , Smajl  Sejdijaj ,  Selim  Hasanaj ,  Halil  Lajqi ,  Nezir  Januzaj  ,  Haki  Idrizaj ,  Ramë  Hasanaj , Muhamet  Kadaj etj , etj.  Por  edhe  ishte  kjo  gjeneratë  në  krye  me  Halil  Lajqin  që  i  priu  proceseve  Demokratike  kombëtare  të  organizuara  në  mënyren  ma  institucionale  permes  LDK – së  parti  kjo  që  u  ba  udhërrefyese  e  Pavarsisë  së  Kosovës  në  Krye  me  liderin  e  saj  të  pavdekshem  Dr.  Ibrahim  Rugova .  Në  frymen  e  LDK –së  Halil  Ali Lajqi  organizojë  rreth  vetes  shkollaret  e  fshatit  të  gjeneratës  së  vet  të  shkolluar  në  Gjimnazin  e  Istogut  por  edhe  bashkfshataret  tjer  trima  si  heronjet  Afrim  dhe  Bashkim  Meshi .

Pra  kjo  ringjallje  e  fshatarsisë  shqipëtare  të  Nengurres  erdhi  pasi  Kushtetuta  Jugosllave  e  1974  paksa  i  clirojë  ata  nga  zgjedha  e  sllavo-komunizmit .  Deri  atëherë  pushtetin  në  fshat  e  kishin  komunisto – cetniket  serb  dhe  malazez si  Vuca  Zhivkoviqi ,  Milic  Jovan  Ristiqi ,  Dragolub  Maslavarici  ,  Mina  Garqeviqi  etj ,  etj .

Tani  të  ashtuquajturit  këshilla  të  katundit  u  zgjodhen  shqiptarë  dhe  këta  ishin : Qerim  Selim  Januzaj ,  Sadik  Smajl  Januzaj , Isyf Nezir  Idrizaj ,  Imer  Januz  Haziraj ,  Sadri  Isuf  Pepaj , Sali Ramë Lahaj etj , etj . Kjo  edhe  ndihmojë  me  të  madhe  në  ndryshimet  sociale  dhe  jetsore  në  fshat .  Në  këtë  kohë  filluan  të  shkojnë  edhe  puntoret  e  parë  të  perkohshem  në  viset  tjera të  Jugosllavisë  e  posaqërisht  në  Sloveni  e  Kroaci  si  dhe  në  boten  e  jashtme . Nder  të  paret  që  shkuan  ishin ; Selim  Sadri  Idrizaj ,  Ali  Sadik  Cetinaj ,  Haxhi  Halil  Haziraj ,  Osmon  Shaban  Lajqi ,  Nezir  Januz  Pepaj ,  Imer  Januz  Pepaj , Hajdar Brahim  Pepaj , Rrustem  Ukë  Pepaj , Mustafë  Ali  Osaj , Jusuf  Ramush  Cetinaj , Arif  Halil  Zeqiraj , Riza  Rrustem  Zeqiraj dhe  Canë  Selim  Januzaj që  të  gjithë  këta  në  Gjermani . Pastaj  Sadik  Ramush  Osaj , Gjemajl  Ali  Osaj  dhe  Nezir  Nimon  Kadaj  ne  Austri . Selim  Mustafë  Hasanaj ,  Sylejmon  Ali  Osaj  në  Lublanë  gjegjsishtë  Maribor  të  Slovenisë . Në  Maribor  shkuan   Riza  Nimon  Pepaj ,  Shaban  Shpend  Pepaj  dhe  Halil  Januz  Pepaj .  Shabani  më  vonë  kalojë  në  Gjermani dhe  atje  edhe  tani  jetonë ndersa  Xhafer  Brahim  Pepaj  shkojë  në  SHBA  te  i  vëllai  Bajrami  i  cili  ishte  shperngul në  fund  të  viteve  1960  në  SHBA  së  bashku  me  Mehmet  Hasan  Pepaj . Vlen  të  ceket  se  nga  të  ashtuquajturit  Gastarbajteret  e  parë  pjesa  më  e  madhe  e  tyre  mbeti  pergjithmonë  në  boten  e  jashtme .  Pasi  punuan  disa  vite  dhe  permirsuan  paksa  kushtet  e  jeteses   në  fshat  u  këthyen  Hajdar  Brahim  Pepaj ,  Rrustem  Ukë  Pepaj , Osmon  Shaban  Lajqi , Jusuf  Ramush  Cetinaj  dhe  Mustafë  Ali  Osaj .  Por  vetem  pas  disa  vjetesh  Hajdar  Brahim  Pepaj  me  ter familjen ,  bashkëshorten  dhe pesë   fëmijë  u  shperngul  në Norvegji .  Osmon Shaban  Lajqi  në  Zvicerr , Jusuf  Ramush  Cetinaj  në  Mitrovicë , Mustafë  Ali  Osaj  në  Istog . Puna  e  këtyre  të  rinjve  në  boten  prendimore  si  dhe  në  Sloveni    ku  ata punonin  dhe  kursenin  para  të  cilat  i  dergonin  familjes  në  Nengurrë  me  të  madhe  permirsojë  kushtet  e  jetes  dhe  edhe  vetë  infrastrukturen  e  fshatit .  U  ndertuan  shumë  shtepi  të  reja  dhe  moderne .  Pothuaj  se  pjesa  më  e  madhe  e  fshatit  u  fut  në  sistemin  e  ujësjellësit .  U  blenë  disa  traktorë  dhe  mjete  tjera  bujqësore  e  kjo  edhe  solli  gjer  tek  perpunimi  më  kualitativ  i  tokës  dhe  deri  te  rendimente  të  larta  të  prodhimeve  bujqësore .  Osmon  Shaban  Lajqi  solli  nga  Gjermania  vegla  të  zdrugthtarisë  dhe  pothuajse  hapi  një  mini  fabrikë  per  prodhimin  e  dyerve  dhe  dritareve  . Në  këtë  kohë  edhe  u  asfaltua  rruga  Istog -  Vrellë – Banjë – Pejë  kështu  që  fshati  lulzojë   në  të  gjitha  aspektet .

Por   erdhen  vitet  e 1981  dhe  demostratat  e  njohura  të  Kosovës  në  këtë  vit .  Unë  Janarin  e  këtij  viti  kisha  shkua  në  sherbimin  ushtarak në  Zagreb  të  Republikes  së  Kroacisë  së  asaj  kohe . Me  15 prill  1981  erdha në  pushim  të  rregullt  ushtarak  në  Nengurrë  dhe  më  30.prill 1981 ndodhen  demostratat  e  njohura  të  Istogut . Per  hirë  të  shumë  deformimeve  dhe  disa  shkrimeve  tendencioze  ,  të  njëanshme  dhe  emocionale  të  disa  individve  per  disa  struktura  dhe  udhëhëheqes  të  jetes  publike  dhe  politike  të  Istogut  e  vecanërishtë  per  udhëheqësit  shqiptarë  të  asaj  kohe  unë  me  këtë  rast  do  të  pershkruaj  besnikrisht  në  detaje  ate  që  pash  që  ndodhi  atë  ditë  të  30.prillit  1981  në  qender  të  Istogut . Sikur  se  thash  më  lartë  unë  isha  ushtar  dhe  isha  i  veshur  me  uniformë  ushtarake  dhe  atë  ditë  u  këtheva  nga  Ramuni ( fshat  afër  Pejës )  ku  kisha  qenë  musafir  tek  familja  e  bashkshortes  time .  Nga  Ramuni  gjer  në  Pejë  erdha  me  një  veturë  të  cilen  e  ndala  në  magjistralen  Prishtinë – Pejë . Nga  stacioni  i  autobusve  në  Pejë  per  Istog  askush  nuk  donte  të  voziste  autobusin   sepse  ishte  një masë  e  madhe  njerzish  që  nga  fshatrat  e  rrethines  së  Pejës  donin  të  shkonin  në  Istog  me  të  vetmin  qellim  që  të  marrin  pjesë  në  demostraten  e  pregatitur  atje . Vetë  drejtori  i  Kosovatransit  të  Pejës  Ismet  Sheremeti  kishte  dal  në  peronat  e  stacionit  dhe  nuk  lejonte  autobusat  të  udhtonin  per  Istog . Mirpo  tani  vec  i  ndjeri  shofer  i  autobusit  të  Kosovatransit  të  Pejes  Dalamon  Taraku  pa  ja  vue  veshin  fare  Drejtorit  të  vet  ndezi  një  autobus  të  ashtuquajtur  HARMONIKÊ   dhe  pasi  u  mbush  perplot  autobusi  ai  u  nisë  per  në  Istog   ashtu  pa  bileta  dhe  pa  kondukter .  Posa  mbrrim  në  qender  të  Istogut  dhe  kur  autobusi  donte  të  këthehej  në  drejtimin  e  Xhamisë  ku  edhe  at  botë  ishte  stacioni  i  autobusve  në  Istog  autobusit  i  del  para  një  policë  i  armatosur  dhe  e  lutë  shoferin  Dalamon  Taraku  që  të  këthehet  per  Gjyrakofc  me  arsyetim  se  ka  mjaft  demostrues  vendas  me  të  cilet  policia  duhet  të  mirret  andaj  nuk  i  duhen  edhe  ata  të  fshatrave  të  rrethines  së  Pejës . Dalamon  Taraku  fillojë  ta  këthejë  autobusin  ndersa  masa  e  udhtarve  mbrenda  autobusit  fillojë  të  reagojë  dhe  kerrcnonte  se  do  ta  thej  autobusin  . Si  trim  dhe  burr  që  ishte  Dalamon  Taraku  i  lutë  që  të  qetsohen  dhe  u  garanton  se  do  ta  ndal  autobusin  posa  të  largohet  nga  qendra  dhe  nga  kordoni  i  policve .  Kjo  edhe  ndodhi  dhe  te  Ura  e  Caushit  autobusi  u  ndal  dhe  të  gjithë  dualem  jasht  duke  mendua  se  si  sa  më  shpejt  të  futemi  në  turmen  e  demostruesve  shqiptarë . Unë  nuk  e  kisha  të  lehtë  të  kyqem  në  turmen  per  shkakun  se  isha  i  veshur  me  uniformë  ushtari  dhe  kjo  mua  ma  rrezikonte  jeten  nga  vet  demostruesit  të  cilet  nuk  do  të  më  nifnin  andaj  vendosa  që  edhe  per  shkak  se  bashkshortja  ime  ishte  shtatzën  me  fëmiun  tonë  të  parë  të  strehohem  diku  nga  ku  mund  të  percjell  situaten .  Ngadal  arrijta deri  tek  kafeneja  e  Korenikut   dhe  aty  u  futa  pas  një  kiosku  gazetash  . Në  qender  të  qytetzës  ishte  vet  postkomandanti  i  policisë  së  Istogut    Qerim  Demaj  së  bashku  me  disa  polic . Kur  turma  e  protestuesve  nga  tregu  filloi  të  ngjitet  në  drejtim  të  qendres  një  polic  nga  Rakoshi  që  në  Istog  nifej  me  emrin  Zeqir  Rakoshi  ngriti  automatikun  dhe  drejtojë  kah  turma  por  atë  moment  si  dragua  i  hudhet  para  tytes  së  automatikut  vet  postkomandanti  Qerim  Demaj  dhe  pasi  e  shan  i  merr  pushken  dhe  Zeqir  polici  me  kokë  ulur  largohet  nga  qendra .  Kur  turma  e  protestuesve  arrijti  qendren  dhe  u  drejtuan  kah  Gjyrakovci  postkomandanti  Qerim  Demaj  ecte  paralel  me  ata  neper  trotuar  dhe  me  një  krenari  shpirtnore  si  strateg  i  vertetë percillte  gjithcka  që  ndodhte ,  por  në  asnjë  moment  nuk  lejonte  që  policia  ta  provokonte  masen  e  protestuesve . Unë  jamë  i  vetdijshem  se  ndoshta  dikend  do  ta  befasojnë  këto  fjalë  të  mijat  por  pa  marr  parasysh  se  cka  është  folur  atëherë  edhe  më  vonë  gjerë  në  ditet  e  sotme  per  at  ditë  të  30,prillit  të  1981-së  unë  pash  me  syt  e  mijë  se  si  postkomandanti  i  policisë  së  Istogut  Qerim  Demaj  luajti  rrol  të  jashtzakonshem  dhe  si  strateg  dhe  patriot  i  vertet  shpetojë  protestuesit  nga  masakra    sepse  nga  Peja  dhe  qytete  tjera  të  Kosovës  vec  kishin  arritur  njisitë  speciale  të  policisë  dhe  ushtrisë  serbosllave  të  cilat  vetem  per  ekcesin  më  të  vogel  protestues - polici  vendore , do  ta  merrnin  si  pretekst  per  sulm  ku  padyshim  se  edhe  do  të  vriteshin  shumë  protestues  duarthat . Andaj  unë  nuk  pajtohem  me  disa  njerëz  të  njëanshem  të  cilet  per  mëri  ose inate  personale  shajn  neper  disa  shkarravina  që  ata  i  quajn  libra  udhëheqësinë  shqiptare  të  Istogut  të  asaj  kohe  si  dhe  shefin  e  postkomandantin  e  policisë  Ramë  Ademaj  dhe  Qerim  Demaj .  Më  së  largu  shkon  Ilaz  Bici  i  cili  në  Suedi  si  azilant  shkruan  një  liber  në  të  cilin  në  mënyrë  tendencioze  dhe  pa  asnjë  fakt  pergojonë  dhe  shan  Ramë  Ademaj .  Unë  pa  asnjë  emocion  po  e  ceku  se  Ramë  Ademaj  dhe  Qerim  Demaj  ishin  nder  bijt  më   të  mirë  që  i  lindi  kjo  trevë .  Ata  ishin  në  postet  më  kyqe  të  policisë  por  me  syqeltësi  dinjitet  dhe  diplomaci  mbrojten  edhe  ate  që  ishte  e  pamundur  të  mbrohet  dhe  vetem  fal  atyre  diten  e  30.prillit 1981 nuk  u  vra  askush . Edhe  ato  pak  lendime  të  protestuesve  shqiptarë  që  ndodhen  nuk  ishin  nga  armet  e  policve  të  Qerim  Demajt  dhe  Ramë  Ademajt  por  ato  plagë  u  shkaktuan  nga  fqinjet  qetnik  serbomalazez  që  gjuanin  nga  ballkonet  dhe  dritaret  e  shtëpive  të  tyre . Këtu  per  agresivitet  dallonin  vëlëzërit  Momqillo  dhe  Millan  Vuca  Zhivkovic ,  pastaj  Momcillo  dhe  Zharko  Gjogovic etj.etj.  si  dhe  një  kusheri  i  këtyre  të  fundit  që  ishte  polic  dhe  i  veshur  me  uniform  polici   nga  shtëpia  e  tij  në  Muzhevinë   vrapon  pa  kurfar  urdhërese  dhe  konfrontohet  me  demostruesit  me  crast  edhe  goditet  me  një  tullë  në  kokë .

Në  këto  protesta  sikurse  nga  të  gjitha  fshatrat  tjera  të  Istogut   muaren  pjesë  pothuaj  edhe  e  gjithë  rinija  dhe  burrat  e  Nengurrës . Masës  i  printe  i  riu sypatrembur  Halil  Ali  Lajqi  së  bashku  me  vëllëzërit  deshmorë   Afrim  dhe  Bashkim  Meshi , Hysen  Hasan  Duraku , Avdi  Vesel  Zeqiraj  etj etj .

Por  edhepse  pothuaj  i  ter  fshati  Nengurrë  kishte  marr  pjesë  në  demostratat  e  30.04.1981  askush  nuk  u  burgosë  as  arrestua  dhe  edhe  kjo  fal  guximit  dhe  patriotizmit  të  Ramë  Ademajt  dhe  Qerim  Demajt  si  dhe  diplomacisë  dhe  patriotizmit  të  gjykatsit  Shaban  Manaj  i  cili  më  vonë  pikrisht  pse  haptas  dual  në  mbrojtje  të  protestave  dhe  demostratave  mbarshqiptare  edhe  u  largua  nga  puna  nga  ana  e  pushtetit  komunist  por  gjersa  u  vra  mizorisht  nga  fantazmat  komuniste  të   Nanopullosit  dhe  qakajve  të  tij  të  kuq  në  Kosovë , Shaban  Manaj  ishte  burr  dhe  patriot  i  madhë  i  trevës  së  Istogut ,  i  Kosovës  dhe  i  shqiptarisë .

Nga  Nengurra  pothuaj  per  cdo  ditë  shkonte  në  policinë  e  Istogut  Miodrag  Radiqevici  dhe  ankohej  pse  askush  nga  Nengurra  nuk  po  arrestohet  per  pjesmarrje  në  protesta  të  30.prillit 1981 por  shefi  i  policisë  së  Istogut   Ramë  Ademaj  një  ditë  i  ngjesh  dy  tri  flakaresha  dhe  e  kerrcnon  se  nëse  edhe  njëherë  vjen  në  polici  do  ta  shkallmojë  mirë    sepse  i  din  policia  punet  e  veta  dhe  nuk  kae  nevojë  per  shpiunllaqet  e  Miodragut . Po  kështu  ju  kerrcnua  edhe  Mirko  Panticit  nga  Cerrca  të  cilin  në  një  rast  sikurse  edhe  e  kishte  zakon  të  shante  kur  bëhej  nervoz  shefi  i  policisë  së  Istogut  Ramë  Ademaj  duke  e  shae  në  nanë  i  thotë  se  kurr  ma  nuk  don  ta  shef  në  stacionin  e  policisë  duke  rrejt  dhe  shpif .  Pra  edhe  nuk  është  qudi  se  mu  per  shkak  të  veprimeve  të  drejta  e  patriotike  derisa  ishte  në  pozitë  shkijet  e  revoltuar  mbajten  mend  dhe  kur  u  erdhi  dita  në  luften  e  1999  mizorisht  mbyten  Ramë  Ademaj  me  gjithë  bashkshorten  e  tij  dhe  eshtrat  e  gruas  së  Ramë  Ademajt  nuk  u  gjeten  edhe  sot  e  kësaj  dite .

Mirpo  kishte  polic  të  cilet  kokë  më  vete  pa  urdhresë  zyrtare  vepronin  dhe  me  këtë  rast  e  psonin  djemet  më  të  mirë të  fshatit .  Mirpo  këta  polic  nuk  guxonin  të  vepronin  kunder  cilitdo  ,  këta  qyqar  të  veshur  me  uniformë  të  policisë  jugosllave  zgjidhnin  viktimat  nga  familjet  e  varfëra  dhe  në  Nengurrë  viktim  gjithmonë  ishte  i  riu  Hysen  Hasan  Duraku  të  cilit  i  kishte  vdekur  babai  dhe  ky  vet  në  moshën  shumë  të  re  mbeti  kreu  i  familjes   dhe  kujdesej  per  nënen  e  sëmuar  si  dhe  shumë  vëllëzer  të  mitur  që  kishte .  Hysen  Durakun  disa  herë  vetem  e  vetem  me  pretekst  që  të  demonstrojnë  forcen  pa  hiq  gjë  e  arrestojnë   dhe  tmerrsisht  e  torturojnë   policet  shqipfolsa  Shaban  Haxhaj  nga  Lloqani  i  Deqanit  dhe  njëfar  Gani  Zeneli  më  i  njohur  me  emrin  Gani  Magjupi . Per  qudi  Gani  Zeneli  edhe  tani  ishte  polic  në  postbllokun  e  policisë  në  Ozdrim . Ndoshta  ka  qenë  ushtar  i  „ UCK-së „ Gani  Zeneli   dhe  e  ka  meritua  uniformen  e  policit  pas  lufte !!!  Pos  Hysen  Durakut  arrestohet  edhe  nga  Cerrca  Ahmet  Feriz  Rexhaj  të  cilin  poashtu  e  maltretonë  Gani  Zeneli  dhe  Shaban  Haxhaj  por  më  së  shumti  udbashi  famkeq  Istref  Sadikaj .

Në  këtë  kohë  shkijet  e  Nëngurrës  shpifin  edhe  per  disa  parulla  të  shkruara  të  seperatizmit  shqiptaromadh  dhe  tani  viktimë  kishin  zgjedhur  Adem  Shaban  Rexhaj  nga  Cerrca  të  cilin  e  arrestojnë  dhe  e  denojnë  me  burg .

Vlen  të  ceket  se  shkijet  dhe  cernagoret  e  Nengurres  halë  në  sy  kishin  Halil  Ali  Lajqin , Afrim  Qazim  Meshin , Bashkim  Qazim  Meshin ,  Hysen  Hasan  Durakun ,  Avdi  Vesel  Zeqiraj ,  Qazim  Mustafë  Hasanaj ,  por  disi  më  së  keqi  nga  ta  e  psonte  gjithmonë  Hysen  Hasan  Duraku .