ORFEU I SHQIPTARËVE
NGA SHEFIK SHKODRA
Në
dinamizmin e ngjarjeve që rrjedhin gjatë ditës në përgjithësi e në veçanti te
ne, vështirë të përcaktohesh dhe të shënosh një ogur të mirë, para një ngacmimi
a një ekcesi sensibil. Ne kemi shumë punë! Kështu e thonë disa dhe kështu është
realiteti. Po ka disa gjëra që duken si të pa
rëndësishme, e nuk është krejt ashtu. Nga ajo që na duket e thjeshtë, na del shumë e përbërë. Ne nuk duhet ta
mendojmë veten se jemi si bagëtia, dhe pas viteve të ’90-ta, na është hapur
dera e vathit, e tash kudo mund të kullotim. Edhe bashqen e babës...pa e
llogaritur dëmin.
Takimi i
dy qeverive që është praktikuar qe dy herë, ështe një pasqyrë e mirë për
shqiptarët. Kjo tregon një shenjë respekti të ndërsjellë e një inkurajim për
masën e gjerë, qoftë edhe krejt formalizëm dhe politikë e përkohëshme. Madje,
edhe miqësia e qytetarëve, shoqërorizimi, martesat e këmbimet e praktikave
kulturore e ekonomike, e edhe sportive janë një integrim spontan dhe shumë i
natyrshëm nga Kosova në Shqipëri dhe anasjelltas. Nuk mendoj se, edhe disa
martesa janë shumë të qëlluara me pjesëtarët e nacionalitetit tjetër. Por, kjo
e fundit mbetet në interesimin dhe ndërdijen e atyre që veprojnë dhe pranojnë
diç të tilë. Nuk ka nevojë t’i thuhet askujt se prej cilës nënë a babë je, veç
si dhe çfarë po vepron e në dobi të kujt.
Orfeu i shqiptarëve – fetishizimi
aventuresk
Pra, edhe
raportet kulturore tek sa shihen se po ndodhin andej e këndej. Sheshherë duket
se ka një kriter edhe në paraqitjen e atyre të mirave artistike, qofshin në
letërsi, muzikë apo diç tjetër, mënyrë shumë e rëndësishme dhe e pranueshme.
Mirëpo, në një farë festivali të “këngës kombëtare shqiptare”, më duket diçka
kështu quhej, që u mbajt në Shqipëri, them të drejtën duket si një përfytyrim i
një bote tjetër, si një athtësi. Krejt kjo do të ishte bukur! Sikur të mos e
tepronin me një të ashtuquatur këngëtar “shumë i mirë” – ndjeshmëria e qiellit
dhe tokës. Jo për tematikë e as për stilet dhe llojet, as për zgjedhjen, ngase
nikoqiri e organizatori ka ekspertët e vet dhe nuk ka nevojë t’i sugjerohet
prej amatorëve dhe atyre që s’marrin vesh në këtë lëmi. Po ajo që u fikësua në mua, si
njollë dhe si dogmë jo e rastit, më detyroi ta këtë lëtër. Është fjala për një
farë mikëpritje të një mysafiri, i cili bëhet Orfeu jo veç i Shqipërisë, por i
një pjese në përgjithësi të shqiptarisë...Sado që artistët dhe kultura në
përgjithësi kërkojnë fushë të pavarur veprimi, megjithatë kujtoj që mendja, më
në fund e intelektualëve, duhet të funksionojë më mirë se mjetet elektronike e
se politika dinake. Vetëdija për qëllimin nuk duhet të përzihet me ekstaza e
emocione, që me siguri ngulfatin realitetin në hapësirat tona të kulturës,
ekonomisë, tregtisë e politikës. Jemi dëshmitarë të kohës, por edhe historia na
ka mësuar edhe për atë që nuk do të besohej lehtë prej të gjithë njerëzve e
qytetarëve shqiptarë se, nuk ka logjikë të glorifikohet, së paku, ajo që ishte e vjen nga ana e kriminelëve. Tipi
nuk kishte kërkuar një falje, e as që është lodhur për këtë çështje, e jam i
sigurt se, ky farë këngëtari bukur i vjetër, ka lexuar dhe është i informuar
për historinë e marrëdhënieve shqiptaro-serbe. Madje, mund të ketë qenë edhe në
rrjedhat, apo së paku, mbështetës i gjenocidit për shqiptarët në Kosovë. Sa për
një pjesë të shqiptarëve të Kosovës, pas viteve të shtatëdhjeta, patën filluar
të serbizohen vullnetarisht, madje sikur donin t’i “lënin mendt” pas
zdravkoviqve. Dhe kjo ishte një metodë shumë efikase për asimilimin e kësaj
pjese të shqiptarëve nga ana e Serbisë. E ky popull i këtij vendi nuk zgjedh
mjete për t’ia arritur qëllimit “historik”, ashtu si e kanë të planifikuar moti
kohë. Më se e vërtetë është që, shumë të rinj e më shumë një grumbull të rejash
vraponin dhe shqetësoheshin për të arritur sa më shpejt në koncetet e
Zdravko-s. Ta përshëndesnin a t’ia puthnin një dorë qoftë, apo diçka tjetër.
Përshtypje e mirë, a? Kënaqësi për opinionin tonë. Nuk dua ta teproj këtë
çështje, as nuk dua t’i japë edukatë morale askujt. Jam nacionalist, por nuk
veproj egër kundër të tjerëve, do të thotë se s’jam shovinist. Nuk kam
pretendime se, shqiptarët duhet të jetojnë në geto dhe vetëm ata mundën dhe
dinë diçka. E kam të qartë se, opinionit evropian e botërorë duhet t’u
paraqiten të mirat dhe krijimtaria jonë artistike e kulturore. Dhe unë jam për
artin pa kufi e pa censurë politike. Marrëdhëniet në kulturë dhe sport janë
shfqjet më të lehta e më të mira për korrigjime historike ndoshta. S’ka dilemë!
Por, dashuria është për artin e vërtetë...! Për atë artin që vërtet zë vend.
Dhe, nuk besoj së ishte rasti i këtij këngëtari, që si është pa, shtihemi se
është këngëtari si bilbili. Brofia në këmbë pas një kurgjë hiçi. Thash, nuk jam
ekspert i muzikës, po nuk është aspak afër muzikës, e më paku i asaj muzikës që
dikush e mendon. Po,
e kemi të qartë, në këto vite më shumë bëhen këngë jo veç me melodi, por edhe
me tekst gjashëm me ato serbe, greke, rome, arabe, etj.
Përkëdheljet e tepruara për tipa
të (pa)qëlluar
Ky nuk
është rasti i parë. Por, me ne është një çudi nga shumë çudira. Kjo mbrëmje që
e shikova shumë rastësisht, ma përkujtoi atë çelësin e paradoviteve, për atë
Bregoviqin. Nëse edhe kjo s’është ndonjë politikë ditore, që s’do të duhej të
kundërshtohej, sado bajate, atëherë s’duhet koment. Sepse, ende nuk kanë nisë
të përthahen plagët që u janë shkaktuar një pjese të shqiptarëve nga një luftë,
çfardo që ishte, dhe ishte shumë e fëlliqët. Me krejt arsenalin ushtarak dhe
civil nga Serbia kundër shqiptarëve të Kosovës.
Dhe kjo, për një fshirje si me “fshesë” nga trojet e veta. Madje, kjo nuk ishte
hera e parë që e provon Serbia këtë mënyrë shfarosjeje të kësaj
pjese të shqiptarëve. Dhe kërcënimet ende nuk kanë të ndalur. “Popullata
shqiptare i ekspozohej rregullisht reprezaljeve të vështira, nuk kundërshtonte.
Krejt për arsye, që ajo mendonte të bëhej sakrificë (në këtë mënyrë) për lirinë
e vet. Ajo nuk e di ende se, pushtuesit asaj i sjellin robërinë
përfundimisht...” dhe të tjerët “u bijnë burive në marshin e përmortshëm për
kombin antik ilirik...,” etj. shkruante Faik Konica më 1915, në “Gjermania dhe
Shqipëria, Letër e hapur...”, etj. f. 7. Gjithnjë duke e menduar vetën se, ne
shqiptarët jemi fajtorë për çdo gjë. Sikur ne kemi bërë krime në popujt tjerë.
Dhe sikur duhet të jemi fajtor.
Çelësi i Artë i Qytetit
E
përsëris, nuk marrë vesh shumë në muzikë, veç e ndiej. E përjetoj si artet
tjera. Kur e këndoj ndonjë këngë në fishkëllimë, e di kur ia gaboj melodinë.
Dhe nuk kufizohem. Po
Çelësi i Artë i Kryeqytetit Shqiptar?! Simbolikë e madhe, por edhe fantazi kur
është dëgjuar se kujt i është dhënë. Pra, diçka e famshme ndër namet e kësaj
bote të re shqiptare, me teke të vjetra përseritëse. Të këtij teatri me shumë
skena të përziera e të ngatërruara. Madje, si pamje të pamiratueshme e të pa
shpjegueshme. Si diçka enigmatike e të pa logjikshme. Me simptoma gati alergjike.
Apo, dikush e ka menduar, “për
shpëtim koke”, si me një kurs edukativo-politik. Që këto teatro i ngjajnë
kohëve të paranjqindëvjetëve. Në vitet 1912/13, para një pavarësie të shtetit
shqiptar. Dhe këto pamje i ka shfletuar historia. Nëse ka ndonjë prej intelektualëve
tanë që nuk i ka lexuar dhe nuk i di, cilat ishin ato krime nëpër Kosovë, por
edhe nëpër Shqipëri kudo, e se çfarë sjellje e dinakëri bën Serbia! Nuk them se, nuk duhet të
pajtohemi, për aq sa çmohet paqa...
I jepet
simboli që qelë Portat e qytetit të ndryeme, ndoshta, “në rast nevoje për
dosllaki”. Një shenjë e shejtë për “shejtin” e për “vëllain”, që ka djeg e
shkrumbuar si vëllain e papërfillshëm. E pa bindshëm. Të pa edukuar. Të rënde e
katundar. Të pa gdhendur, a?! Në “besë” atij të pa besës. Atij kriminelin që e
shndrron zërin në bilbil me namë. Dhe po, e kishin pasë pyetur të arrestuarin
pse qeshi dy herë rrugës me nizam deri te mbreti. Ai i shkreti, pasi duhej pa
tjetër të përgjigjej, tha: - herën e parë, kur këndonte bilbili, ju shtiet në
ajër me pushkë. U gëzuat e e lavdëruat. Herën e dytë, kur krrokati sorra,
sërish ju shtiet drejt në të dhe e keni vrarë duke sharë. E para, bilbili
lëshonte nemë, duke iu lut Zotit që ta zhduk këtë “milet” dhe të mbetet vetëm
në lluga me këngën e tij. Ndërsa, sorren e keni vrarë, duke iu lut Zotit, që ta
shumojnë “miletin”, sepse, ata na bëjnë bukë kahdo që shkojmë...
S’ka kult në asnjë lëmi arti, e as
në muzikë
Thash,
herë-herë fëshkëllijë meloditë që i dua. Ato popullore dhe ndonjë argëtuese e
shumë moderne. Saktë, kur gaboj, kthehem nëse mundem ta korrigjoj. Ka edhe prej
atyre melodive jo shqiptare. Të kujdo qoftë, i fishkëllijë dhe nuk kam inat
ndaj artit që më pëlqen. As ndaj atyre greke, serbe, maqedone-bullgare, as ndaj
atyre frënge, angleze e amerikane... Me plot vetëdije e shfaq muzikën time, atë
që e dua. Po këtu s’është fjala, e kujt është ajo muzikë që ekzekutohet në
Tiranë, në Prishtinë, Gjilan, Shkup, Preshevë e Bujanoc, në Durrës e Elbasan,
në Shkodër e Vlorë, etj. Po fakti qëndron, se, po promovon një diç që s’ngjet fare në
art, por dhe të një armiku të përbetuar. Si atë Bregoviqin, me që e shënojmë me
një simbol të veçantë, si krenari, shenjë e për një kult. Diçka intime dhe për
një bard, që së paku nuk ka vepruar as menduar kundër shqiptarëve.
Facebook
Twitter
Google+
Digg
