Albert Vataj: Prenk Jakova dhe Gjoni Athanas, kur muzika dhe historia bashkohen në një himn për Skënderbeun

Prenk Jakova dhe Gjoni Athanas, kur muzika dhe historia bashkohen në një himn për Skënderbeun

Opera “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, 1968

Nga Albert Vataj

Në një nga faqet më të ndritura të historisë së artit shqiptar, qëndron e skalitur me madhështi opera “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, vepra monumentale e kompozitorit të shquar Prenk Jakova, e cila u ngjit për herë të parë në skenë më 17 janar 1968. Kjo krijesë artistike mbetet opera e parë historike e plotë në muzikën shqiptare, një gur themeli në zhanrin operistik kombëtar, ku muzika, historia dhe atdhedashuria shkrijnë kufijtë mes realitetit dhe mitit.

Prenk Jakova, i njohur për ndjeshmërinë e tij melodike dhe përkushtimin ndaj temave kombëtare, pas suksesit të “Mrikës”, solli me këtë vepër një tjetër dimension të artit shqiptar — një dramatizim muzikor të epopeut të Skënderbeut, që ngrihet në nivelin e miteve të mëdha evropiane.

Libreti, i shkruar me ndjenjë të lartë poetike nga Llazar Siliqi, i jep jetë një Skënderbeu heroik e njerëzor njëherësh, një simbol i identitetit që ngrihet mbi çdo kohë.

Në foto shfaqet Prenk Jakova me Gjoni Athanas, interpretuesi i parë i rolit të Gjergj Kastriotit, i cili, me zërin dhe prezencën e tij, i dha figurës së heroit përmasën e një kolosi skenik. Përkrah tij, një galeri e tërë emrash të mëdhenj të artit shqiptar: Ibrahim Tukiçi, Luiza Papa, Nina Mula, Ramiz Kovaçi, Gaqo Çako, Avni Mula, Mentor Xhemali, Koço Timko, e shumë të tjerë që shndërruan këtë vepër në një ngjarje artistike të epokës.

Në drejtimin muzikor të mjeshtrit Mustafa Krantja, në regjinë e Piro Manit dhe me skenografinë e Shaban Hysës, “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” u bë një sintezë e fuqishme e artit skenik, muzikës dhe identitetit kombëtar. Mbi 280 artistë morën pjesë në këtë prodhim gjigant, duke e kthyer skenën në një hapësirë simbolike të lavdisë shqiptare. Kori, orkestra dhe baleti u ndërthurën në një simfoni të ndjenjave, ku çdo notë dhe çdo figurë përfaqësonte një fije të shpirtit kombëtar.

Muzika e Prenk Jakovës në këtë opera ruan ngrohtësinë e këngës popullore, melodinë e thellë të shpirtit shqiptar, dhe e përçon atë në një formë të përpunuar e universale. Ai arrin të ndërthurë lirizmin e ndjenjave me heroizmin e idealit, duke ndërtuar një Skënderbe që flet me gjuhën e artit, jo vetëm të armëve.

Sot, më shumë se gjysmë shekulli pas premierës, “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” mbetet kryevepra e epopesë shqiptare në muzikë, një testament i përjetshëm i gjeniut të Prenk Jakovës dhe një homazh ndaj shpirtit të pathyeshëm të kombit.

Në kujtesën artistike të vendit, ajo qëndron si një monument i gjallë i artit dhe identitetit, një himn për Skënderbeun dhe për Shqipërinë që këndon për lirinë e saj.