Ndue Dedaj: 'News 24' dhe kriza e medias

“NEWS 24” DHE KRIZA E MEDIAS

- refleksion -

NGA NDUE DEDAJ

Më kot kërkon me pult një ekran televiziv, që ishte bërë yti, i të gjithëve. Si të ketë rënë rrufeja e ta ketë shkrumbuar nga themelet, si zjarret e përbindshme të kësaj vere, që po na zhbëjnë pyje, shtëpi dhe fshatra. Në bar-kafenë ku pi kafen çdo mëngjes, sot mungon një gazetë e pas do kohësh një tjetër - në pamje të parë asgjë dramatike, por nuk është kështu. Kjo kronikë e zymtë paralajmëron se nesër do të ketë njoftime, ashtu - kështu, por jo lajme, pasi lajmin e “prodhon” vetëm media. Mund ta shohë një turmë e tërë një ngjarje në terren, por vetëm një gazetar din ta lajmërojë për publikun, shpejt dhe saktë, pasi ai ka syrin e profesionistit.

Ndaj do të ishte pak të thuhet keqardhje në rastin e mbylljes së televizionit “News 24”, që ka aq shumë vite që informon për të gjitha gjërat, dhe ato që ndodhin rrëzë shtëpisë tënde dhe ti nuk i ke marrë vesh. Pavarësisht gazetarisë online, për lexuesin tradicional nuk do të ishte e mirëpritur as mosdalja në print e një gazete si “Panorama”, më e madhja dhe më e rëndësishmja në vend për shumë kohë, apo e mirënjohura “Gazeta Shqiptare”, që pati të njëjtin fat para do kohësh. Ka qenë e dhimbshme dhe vite më parë, kur në treg nuk doli më gazeta “Shqip”, për të përmendur vetëm disa organe shtypi të dhjetëvjeçarit së fundit, për më tepër që ke qenë dhe vetë bashkëpunëtor aktiv i tyre.

Sa herë mbyllet një media, është bërë zakon të thuhet, “e pësoi fjala e lirë” etj., çka është e vërtetë, por problemi është më i përtejmë se kaq, media i pavarur nuk mbijeton ngaqë asnjëherë nuk arriti të bëhej institucionalisht i pavarur, ekonomikisht i pavarur, politikisht i pavarur. Doemos që shteti ka qenë “kontributori” kryesor në këtë mospavarësi të mediave, qeveria nuk ka qenë asnjëherë miqësore me to, nuk e ka bërë detyrën e saj ndaj mediave si subjekte të informimit publik, pa folur për rastet flagrante kur i ka trysnuar e tërthorazi dhe mbyllur ato kanale televizive që e shqetësonin me linjën editoriale kritike etj.

Njëra anë e medaljes është qeveria, ana tjetër është vetë bota mediatike, sipërmarrësit e mediave, të cilët nuk i kishin ato si qëllim të parë, pasi dihet që nuk sjellin fitim; më së shumti i krijuan për t’u mbrojtur nga qeveria në kohë me mot jo të mirë për to, parësore bosët mediave kishin pallatet, rrugët, hidrocentralet, çka i bëri të hynin në relacione “biznesi” me qeverinë, më jep e të jap. Në këtë kontekst media ishte një barrë për sipërmarrësit, rrogat, shpenzimet e tjera, çka binte mbi kurrizin e gazetarëve, të cilët ishin aty për të bërë gazetari, domethënë profesionin dhe jo për t’iu mbajtur ison pronarëve. Një media mund të falimentojë nga vetvetja, por të dalin në rrugë njëqind gazetarë se kompania rri në shtëpinë e “huaj”, pa i pasur letrat në rregull, kjo ndodh vetëm në Shqipëri. Për këso rastesh të skajshme dhe jo vetëm, do të ishte ideale që gazetarët të kishin krijuar sindikatën e tyre, por roli i saj mbase do të ishte i pamundur, në një vend ku vetëm frymë sindikaliste nuk ka...

Ngrehina e shtypit u shkërmoq pak nga pak, nga Tirana në qytezat e largëta. Media humbi një gjymtyrë të veten kryesore që kur hoqi dorë nga gazetaria e terrenit dhe u rrudh brenda kryeqytetit, ku si rrjedhojë gazetarët e rretheve e qarqeve nisën të punësoheshin nëpër bashki si punonjës administrate. Vërtetë teknologjia digjitale ofron mundësi që ta bëjnë “gazetarin” të gjithë, por kjo është vetëm për të nxitur reagimin e publikut, pasi gazetarinë e mirëfilltë, atë investigative e të tjerë nuk e bën dot kamera amatore, e cila nuk mund të depërtojë atje ku janë ngastrat me drogë, ku HEC-et e panumërt shkatërrojnë lumenjtë dhe mjedisin në mënyrë të pakthyeshme, ku luhen aferat kriminale etj.

Janë disa shkaqet e rënies së interesit për median profesioniste, por ndër kryesoret qenë rrjetet sociale, që bënin tellallin për gjithçka, pa kurrëfarë filtre; si të thuash erdhi në fuqi “populli”, duke e paguar mbi kryet e vet publiku, që, në mishmashin e krijuar, nuk e merrte më vesh cili ishte lajmi i vërtetë dhe cili i rremë. U krijua për herë të parë grafomania gazetareske.

Së fundi, mbyllja e një media të lirë, si me polici, si “vullnetarisht” nga sipërmarrësit, se nuk u del më llogaria për t’i mbajtur, është në dëm të komunikimit publik.