Baki Ymeri: Bukuria hyjnore në poezi zgjon ndjenjat e përgjumura

BUKURIA HYJNORE NË POEZI ZGJON NDJENJET E PËRGJUMURA

Nga Baki Ymeri

Poezia është gjuha e atyre që nuk e kanë humbur përfundimisht zemrën, një testament me vargje, pa pulla tatimore, arti i vënies në lëvizje të imagjinatës me ndihmën e fjalëve dhe fjalët janë cicërima e zemrës. Poezia është një komplot idesh, kundër të gjitha konspiracioneve dhe ligjshmërive fikse, krijimi ritmik i së bukurës me fjalë, i kulmit të brendshëm. Poezia është martesa e realitetit me idealin, në shpirtin e poetit, arti i futjes së detit në gotë, jetës në varg dhe dhimbjes në rimë. Mos kërkoni nga poezia sentimentalizëm. Ajo vetë është një trazirë humoresh dhe ngjyrash.

Nëpërmjet poezive të tij të bukura, interesante dhe mbresëlënëse, Remzi Basha del para opinionit publik me pastërti të dukshme, me një talent të gjithanshëm, të durueshëm dhe inteligjent, me shpirtin e mençurisë dhe frymëzimeve të thella. Në poezitë e tij takohemi me një bujari shembullore, me një temperament të ekuilibruar, me një preokupim të përhershëm në fushën artistike, me fluturimin fantastik të fantazisë, me forcën dhe shkëlqimin shprehës Remzi Basha është një thesar shembullor i shpirtit shqiptar që kultivon pastërtinë, sentimentalizmin dhe patriotizmin.

Poeti është profeti që hap portat e parajsës dhe poezia e vërtetë fillimisht lind në frymën hyjnore, më pas zbret në perandorinë e muzave në një kohë të mundshme dialogu të pamundur, Remzi Basha përhap mesazhe dhe detaje për jetën në të cilën bota njerëzore nuk shqetësohet përveç meditimeve të universit lirik. Ai na ofron tekste të ndjeshme dhe të thella përmes autenticitetit të shprehjes së emocioneve në një regjistër stilistik të zgjedhur. Për të rregulluar vendin e saj në bashkëkohësi, mund ta bashkojmë atë mes poetëve që i japin një ton të ri lirizmit shqiptar.

Fjala e bukur poetike shqipe gjendet edhe në këto bashkësi bashkëkohore. Në themelet e panteonit të modernitetit poetik shqiptar, një kontribut të merituar dhe të rëndësishëm ka dhënë "babai" të cilin do ta quajmë poezi moderne, në krye me Naim Frashërin, i cili u pasua nga një grup poetësh, si: Zef Serembe, Aleks Stavri Drenova (Asdreni), Andon Zako Çajupi, Azem Shkreli, Ali Podrimja, Remzi Basha etj. Në kuptimin femëror, vazhdimisht, mbi bazën e këtij moderniteti poetik, në panteonin e letërsisë shqiptare  parakalon një brez i ri në veçanti, me në krye me poeteshën Sabile Keçmezi Basha e të tjerë.

Ky grup poetësh bashkëkohorë e ndërton ndërtesën e modernitetit me kodifikime të reja poetike, në kuptimin e risive universale të fjalës së bukur. Remzi Basha na ofron poezi të frymëzuara dhe të shkarkuara nga zemra dhe shpirti. Autori shkruan një poezi reflektuese që shpaloset në disa shtresa medituese. Jehona e vargut të tij lind rezonanca të gjera, dërrmuese. Projektohen imazhe dhe tema përmes të cilave marrin formë ylbertë të rinj lirikë, të artikuluara në ballafaqime fjalësh që ngulitin fuqishëm poezinë dhe krijuesin e saj. Poezitë e tij pasqyrojnë pikturën dhe kaligrafinë, dritën dhe hijen, një alkimi mes mendimit dhe tekstit, sepse poetja mbart gjithmonë në vargjet e saj atë mister nga i cili rrjedh një ngjyrë e lëngshme në faqen e kanavacës së mahnitur.

Në mënyrë metaforike, autori ndjen se poezia është pjesë e qenies së tij. Ai dhe poezia. Çfarë dialogu i mrekullueshëm! Poeti i Dashurisë kurrë nuk u ndje vetëm me të. Poezia e tij nuk ka kufi. Fjalët, të njëjta. Ata shërojnë plagët, hapin sytë e të verbërve. Fjalët e vërteta shpengojnë dhimbjen dhe errësirën brenda nesh. Erë dhe fjalë, shpirt dhe shikim-shpirt! Njeri, nga vjen fjala? Buka është fjalë, drita, po kështu, urrejtja dhe errësira janë fjalë. Fjalë që shërojnë dhe fjalë që vrasin, fjalë që ndriçojnë dhe fjalë që errësojnë. Nevoja për të folur fjalë është një nga nevojat më djegëse dhe më të nevojshme të njeriut, krahas nevojës për ushqim, veshje, dashuri, të vërtetën dhe drejtësinë. Skulptori përballë ajrit shqipton fjalë, piktori dhe muzikanti. Për një poet, nevoja për të folur fjalë është si nevoja për të marrë frymë.

Në poezinë e Remzi Bashës dallojmë një varg të pasur mendimesh dhe ndjenjash, në thelb një gjendje të botës në aspektin estetik, një rigjallërim të së tashmes së vazhdueshme, por edhe të kujtesës afektive. Vizioni i tij poetik turbullohet nga pyetjet e mëdha ekzistenciale, me një shprehje lirike jokonvencionale, nga e cila shpërthen një un i korsetuar nga të kundërtat, por gjithmonë i aftë për të gjetur përgjigje për tepricën e qytetërimit të përditshëm. Është një krijim lirik ndezës, madje dashuria është plot forcë, me trupa të dremitur. E gjithë qenia poetike dridhet para mistereve të ekzistencës, me kujtimet e heshtjeve stërgjyshore dhe mbivendosjet e gjeografive të brendshme antagoniste, që rriten magjepsës nëpër shirat e pranverës, kur liqeni i dashurisë mbushet me zambakë uji.

Numrat janë specialiteti i autores, por kur shpreh mendime, ndjenja dhe ide, përdor me kujdes germat që e ndihmojnë të shprehet, duke pasur gjithmonë diçka për të thënë. Autori e ndjen dhe e sheh bukurinë aty ku askush nuk e vë re. Fjalët kanë fuqinë për t'i dhënë jetë një universi të pafund. Ata mund të sjellin në ekzistencë një regjistër të pafund idesh dhe ndjenjash. Pra, imagjinoni se keni në dorë një violinë që e keni marrë si dhuratë nga prindërit tuaj, pra një instrument i ndjeshëm dhe delikat. Nëpërmjet saj, ju keni aftësinë për të transmetuar dridhjet e dashurisë deri në fund të botës. Por kjo varet nga mënyra se si e keni zotëruar artin e transpozimit të aspiratave fisnike të shpirtit në realitetin e ndjeshëm. Remzi Basha është një poet me një shprehje të pjekur artistikisht, reflektuese, origjinale në fjalë dhe emocionin që ajo rrëmben në vargje të paharrueshme. Poeti prezantohet para lexuesve të saj si një qenie me temperament, shpirtmirë, siç janë të pakta në letërsinë tonë bashkëkohore. Poezitë e tij janë të shkumëzuara si shampanjë që djeg fytin e etur për dashuri si pije të forta. Kalimi i kohës ngjall nostalgji në shpirtin e poetit, i cili ndjen se nuk i trembet dimrit të ekzistencës, si në shtëpi.

Remziu shkëlqen në bibliotekën e ndjenjave letrare. Fjalët e tij janë flutura të metamorfozuara në mendime. Të gjitha këto maska nëpër të cilat kalojnë mendimet e poetit përvijojnë një profil lirik interesant, mbresëlënës, real dhe origjinal. Nga fryti i ëndrrave të tij, ne ndjejmë tingujt e psherëtimave tona. Dëgjuar vetëm nga ne në absolutin e përjetshëm. Poezia e autorit është e ngarkuar me imazhe specifike, të cilat jo vetëm shprehin asociacione, por edhe tema shpesh befasuese. Zbulimet filozofike janë gjithmonë të veshura me marrëdhëniet e thjeshta të jetës së përditshme. Kaligraf i gjendjeve dhe shqetësimeve shpirtërore, Remzi Basha ka guximin të thotë të vërteta, të rikrijojë jetën nga fragmente ëndrrash dhe sekretesh.

Dendësia e ideve, vrullja e llogaritjes verbale, zbulon një jetë të përditshme të butë ose të trazuar, por jo banale në thelbin e saj. E gjithë kjo është dëshmi e një poezie të thellë, e vaditur nga kaq shumë mundime shpirtërore, e hijeshisë së disponimeve të mirëfillta lirike.  Remzi Basha është një burim mrekullish që qetëson çdo mundim të brendshëm. Ai është arkitekti që riorganizon poetikisht botën, sipas shpirtit të tij, aq të thellë dhe misterioz. Autori rindërton një rrugë për të dhënë një përkufizim të shkretëtirës që na pret nëse nuk gjejmë forcën të njohim përjetësinë e poezisë. Pronari i këtyre vargjeve është një qenie e trazuar nga natyra e saj. E bukura hyjnore në poezi, zgjon shqisat e gjumit.. Vargu i Remziut na mbush shpirtin me ndjenja të bukura. Në zemrën e tij qëndron fryma e pranverës. Nostalgjia e autorit është e qetë. Intensiteti i ndjenjave është i jashtëzakonshëm.  Remzi Basha nuk është poeti i heshtjes apo i habisë. Ai është poeti i një dhuratë hyjnore me parfumin e dashurisëi.

(Baki Ymeri, poet, përkthyes letrar dhe anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës dhe të Rumanisë)