Prend Buzhala: Lutja për harmoni hyjnore fetare

LUTJA PËR HARMONI HYJNORE FETARE

DHE PËR PËRMIRËSIM E PËRSOSJE SHPIRTËRORE

(Ese interpretues: poezia e Nënës Tereze "LUTJE PËR MUSLIMANËT DHE INDUISTËT", nga libri "Takohemi nëpër lutje")

Nga Prend BUZHALA

Nëna Tereze

Takohemi nëpër lutje

LUTJE PËR MUSLIMANËT DHE INDUISTËT

O Zot,

të falenderoj për myslimanët dhe induistët

dhe për të gjithë miqtë e mij të shtrenjtë mes tyre.

Sa herë që të takojmë

nëpër lutje,

ti na bën krishterë edhe më të mirë,

myslimanë edhe më të mirë,

induistë edhe më të mirë.

Jepna të gjithë neve

dhuratën e besimit,

që të dimë të kuptohemi.

---------

Lexim letrar

Lutjet që ka shkruar Nëna Tereze kanë edhe trajtë poetike. Kanë një thesar idesh, mesazhesh, figurash. I tillë është edhe ky tekst me titull "LUTJE PËR MUSLIMANËT DHE INDUISTËT". Edhe kjo lutje shqipton dëshirën për harmoni dhe përmirësim ndërmjet njerëzve të feve të ndryshme. Në këtë lutje, ajo falënderon Zotin për myslimanët, induistët dhe miqtë e saj që i takon, duke kërkuar që çdo besimtar me përkushtim fetar – i krishterë, mysliman dhe induist – të bëhet më i mirë.

1.

Ajo lutet që Zoti të na e japë dhuratën e besimit për ta krijuar mundësinë për mirëkuptim dhe për respektin e ndërsjellë mes të gjithëve. Qëllimi i lutjes është që të na ndërgjegjësojë se çdo fe ka potencialin për të kontribuuar në ndërtimin e një bote më të mirë dhe më të bashkuar përmes forcës së besimit dhe mirëkuptimit të ndërsjellë.

Lutja e Nënës Tereze për myslimanët dhe induistët ka një trajtë që kombinon elemente të një lutjeje të përulur dhe një poezie të përkushtuar, e cila reflekton thellësinë shpirtërore dhe dëshirën për unitet ndërmjet besimeve.

Lutja është e ndarë në disa pjesë, duke filluar me falënderim, pastaj me lutje për mirëkuptim dhe përmirësim shpirtëror. Kjo strukturë e qartë dhe vijëzore, lineare, ndjek një rrjedhë logjike të qetë.Lutja përshkohet nga një ndjesi e rregullt dhe nga përsiatjet.

Përdorimi i frazave të thjeshta dhe të sinqerta, reflekton tone përulësie dhe tone devocioni. Nuk është një kërkesë egoiste, por një thirrje për të mirën e përbashkët dhe për të gjithë ata që i përkasin feve të ndryshme.

Si në shumë lutje tradicionale, lutja e Nënës Tereze i drejtohet Zotit, duke shprehur një marrëdhënie të drejtpërdrejtë dhe të përulët me Hyjninë. Zoti përmendet në fillim, duke e  vendosur bazën e kësaj marrëdhënieje.

Lutja fillon me falenderim për miqtë myslimanë dhe induistë, me  vlerësimin dhe mirënjohjen për praninë e tyre. Kjo pasohet nga kërkesa për dhuratën e besimit dhe mirëkuptimit, për të na e  kumtuar natyrën e lutjes si  dialog i përulur dhe shpresëdhënës.

Nëna Tereze e ngre lutjen nga një referencë specifike fetare në një thirrje universale për përmirësim të përbashkët. Kjo frymë e universales e bën lutjen të rezonojë me njerëz të të gjitha besimeve dhe kulturave.

Teksti ngërthen edhe simbolizmin e besimit: ka një fokus të fortë te përmirësimit shpirtëror e përsosjes shpirtërore, duke na dëftuar se të gjithë, pavarësisht besimit, kanë hapësirë për t'u bërë më të mirë në ndjekjen e rrugës së tyre fetare dhe në marrëdhëniet me të tjerët.

Kjo trajtë e lutjes e bën këtë një tekst të ndjeshëm dhe të fuqishëm, i cili shpreh devotshmëri personale dhe bart një mesazh të urtë për unitetin njerëzor dhe shpirtëror përtej dallimeve fetare.

2.

Nëna Tereze e nënvizon rëndësinë e përkushtimit të secilës fe për t'i forcuar vlerat e tyre dhe për të kontribuar në një botë më të mirë dhe më të harmonishme. Kërkesa për “dhuratën e besimit” nënkupton nevojën për ta kuptuar dhe respektuar diversitetin fetar dhe kulturor:  që tek të gjithë të arrihet një nivel më i lartë i  bashkëpunimit dhe tolerancës.

Në këtë mënyrë, lutja e saj ka një mesazh universal që tejkalon kufijtë e feve dhe na kumton, se, përmes besimit dhe dashurisë, çdo njeri mund të vetëdijesohet dhe të kontribuojë në mënyrë pozitive. Kjo lutje është thirrje për të gjitha besimet që të kenë një qëndrim të hapur, të kenë respekt ndaj njëri-tjetrit, që t'i forcojnë lidhjet ndërmjet tyre dhe të ndihmojnë në ndërtimin e një bote më të mirë në paqe dhe harmoni.

3.

Lutja e Nënës Tereze është  përsiatje sa e thjeshtë aq edhe e thellë mbi harmoninë ndër-religjioze dhe mbi bashkëjetesën. Në këtë lutje Nëna Tereze e shpreh falënderimin për të gjithë njerëzit, pa marrë parasysh përkatësitë e tyre fetare, kërkon që besimtarët e të gjitha feve të bëhen më të mirë në praktikën e besimit të tyre. Lutja thekson rëndësinë e besimit dhe kuptimit të ndërsjellë, duke kërkuar nga Zoti që t'i ndihmojë njerëzit të jetojnë në harmoni dhe ta zhvillojnë një shpirt më të mirë në përkushtimin e tyre ndaj fesë dhe njerëzimit. Kjo lutje është  thirrje për unitet dhe mirëkuptim mes njerëzve të ndryshëm, duke u mbështetur në besimin dhe respektin e ndërsjellë.

Është një lutje e ndjeshme, në të cilën Nëna Tereze, shqipton lidhjen për unitet dhe respekt ndërmjet feve të ndryshme.

4.

Lutja ka trajtën e një bisede të shkurtër për paqen ndërmjet besimtarëve të feve të ndryshme. Mishëron thellësinë e dashurisë dhe përulësisë që ajo ndiente për të gjithë njerëzit, pavarësisht besimit të tyre fetar.

Ajo e falënderon Zotin për miqësinë dhe bashkimin në lutje me të tjerët, duke theksuar rëndësinë e tolerancës dhe mirëkuptimit reciprok.

Nëpërmjet kësaj lutjeje, Nëna Tereze shpreh bindjen e saj se feja nuk duhet të jetë shkas për ndarje, por përkundrazi, një udhë për ta përmirësuar vetveten dhe të tjerët. Çdo takim me Zotin, sipas saj, i bën njerëzit më të mirë në fenë e tyre dhe forcon besimin e ndërsjellë. Kjo është një lutje për dhuratën e besimit, për ta ndjekur rrugën e besimit personal dhe për të ndërtuar ura mirëkuptimi dhe të respektit ndërfetar.

Në këtë kontekst, Nëna Tereze thërret për një botë ku njerëzit bashkohen në adhurim dhe në mirësi të përbashkët, në  përkushtim për njëri-tjetrin, duke tejkaluar dallimet fetare.

Pra, mesazhi kryesor i lutjes së Nënës Tereze është thirrja për unitet dhe mirëkuptim ndërmjet njerëzve.

Ajo thekson se feja duhet të na bëjë njerëz më të mirë:  pavarësisht dallimeve fetare, të gjithë duhet ta kërkojmë dhuratën e besimit për ndërtimin e harmonisë, tolerancës dhe respektit të ndërsjellë.

5.

Lutja e Nënës Tereze bart një pasuri të thellë vlerash tekstuale dhe poetike, si dhe ide që reflektojnë frymën e saj humanitare dhe universale.

Këto vlera janë: thjeshtësia dhe qartësia, ritmi dhe struktura, përsëritja (epifora),  simbolika e besimit dhe imagjinata poetike.

Teksti është i thjeshtë dhe i drejtpërdrejtë e që i jep lutjes një ndjesi përulësie dhe sinqeriteti. Ky stil është karakteristik për poezinë e lutjeve. Mesazhi bëhet më i afërt dhe më i kuptueshëm për lexuesit.

Lutja ndjek një ritëm të qetë dhe të qëndrueshëm, që i jep përjetim të natyrshëm dhe reflektues, duke gjakuar paqe dhe përkushtim.

Përdorimi i togfjalëshit  “më të mirë” përsëritet për ta theksuar transformimin pozitiv që vjen nga lutja dhe besimi, pa marrë parasysh fenë. Kjo përsëritje krijon efekt poetik që e forcon idenë qendrore të përmirësimit shpirtëror.

Lutja për dhuratën e besimit shprehet si mjet për t'i tejkaluar ndarjet dhe për ta krijuar një botë të përbashkët, ku mirëkuptimi është themelor. Ky shkallëzim epiforik e ngre lutjen nga një tekst thjesht fetar në një poezi të lidhjes së përbashkët njerëzore.

Përfytyrimi i takimeve “nëpër lutje” krijon një imazh të qartë të bashkimit shpirtëror midis njerëzve të feve të ndryshme, duke evokuar ndjesinë e afërsisë përtej kufijve të dukshëm.

6.

Nga ana tjetër, ky tekst ngërthen një thesar idesh, siç janë: uniteti ndërfetar, forca e lutjes, mirëkuptimi dhe toleranca dhe besimi si dhuratë.

Nëna Tereze shpreh idenë se besimi, pavarësisht formës së tij, ka një qëllim të përbashkët – të na bëjë njerëz më të mirë. Kjo përforcon idenë e respektit dhe harmonisë ndërmjet komuniteteve fetare.

Ajo beson se lutja ka fuqi transformuese dhe lidhëse, duke i bërë njerëzit më të mirë në praktikat e tyre fetare dhe më të hapur ndaj të tjerëve. Në thelb, lutja thërret për një botë ku feja nuk është burim ndarjeje, por një udhë për ta kuptuar dhe respektuar njëri-tjetrin, duke kultivuar tolerancë dhe bashkëjetesë.

Nëna Tereze shpreh idenë se besimi nuk është thjesht një zgjedhje personale, por një dhuratë hyjnore që na ndihmon të krijojmë një botë më të mirë përmes mirëkuptimit dhe dashurisë.

Kombinimi i thjeshtësisë poetike dhe thellësisë së ideve, e bën këtë lutje një thirrje të fuqishme për paqe dhe përmirësim shpirtëror, duke u shërbyer si frymëzim të gjithë njerëzve, pavarësisht besimit të tyre.

7.

Dihet se lutjet ngërthejnë edhe përsëritjen e fjalëve, togfjalëshave, frazave të tëra dhe njësive të tëra tekstore.

Kështu, edhe te kjo lutje shfaqet ky procedim tekstor, në këtë rast, siç është epifora.  Epifora është një figurë stilistike ku një fjalë ose frazë përsëritet në fund të disa vargjeve, fjalisë ose frazave të një teksti për të theksuar një ide ose për të krijuar një efekt ritmik.

Në lutjen e Nënës Tereze, epifora shfaqet në përsëritjen e togfjalëshit "edhe më të mirë" në fund të tri vargjeve të njëpasnjëshme:

"...ti na bën të  krishterë edhe më të mirë,"

"...myslimanë edhe më të mirë,"

"...induistë edhe më të mirë."

Përsëritja e togfjalëshit  "edhe më të mirë" nënvizon idenë se, përmes lutjes dhe përkushtimit ndaj Zotit, secili njeri, pavarësisht besimit të tij, mund të bëhet më i mirë shpirtërisht dhe në pikëpamje  etike.

Kjo epiforë shërben për t'i lidhur besimet e ndryshme (krishterimin, myslimanizmin dhe hinduizmin) në një qëllim të përbashkët të përmirësimit. Lutja bëhet kështu një akt bashkimi dhe solidariteti përmes idesë universale të zhvillimit shpirtëror.

Epifora krijon një ritëm të qëndrueshëm dhe një muzikalitet të lehtë që e bën lutjen të tingëllojë më poetike dhe më e këndshme për t'u recituar ose lexuar. Ku aspekt e thekson përulësinë dhe përkushtimin e sinqertë. Përdorimi i epiforës në lutje, pra, na ndihmon për ta përforcuar dhe për t'i dhënë një theks më të fortë idesë kryesore të tekstit – që feja dhe lutja të na bëjnë njerëz më të mirë, pavarësisht besimeve tona.

Tek të gjitha lutjet e saj të panumërta, pothuajse, nuk mungon asnjëherë apelativi: O Zot, o Hyj etj. Ky apelativ mishëron autoritetin suprem dhe madhështinë hyjnore. Lutja fillon me këtë apelativ (thirrje),  duke vendosur qartësisht se i drejtohet një qenieje që është mbi gjithçka tjetër dhe që ka fuqinë të dëgjojë dhe të përgjigjet.  Apelativi "O Zot" në lutjen e Nënës Tereze luan rolin qendror, si shprehje e përulësisë dhe e besimit. Shërben si  adresim i drejtpërdrejtë ndaj Hyjit, duke vendosur një marrëdhënie të ngushtë përshpirtërie dhe të sinqertë mes Lutësit dhe Krijuesit, për të reflektuar, nga ana tjetër, disa aspekte thelbësore.

Përmes këtij apelativi, Nëna Tereze nuk i drejtohet një Zoti specifik të krishterimit, myslimanizmit, apo hinduizmit, por një Zoti universal që i  bashkon të gjithë njerëzit. Kjo zgjedhje krijon një frymë universale dhe gjithëpërfshirëse, për t'i shmangur ndarjet fetare dhe për ta promovuar idenë e një hyjnie të përbashkët për të gjithë njerëzit.

Përdorimi i apelativit "O Zot" shpreh përulësinë e lutësit (lutëses) që është e  ndërgjegjshme për vogëlsinë e saj  përballë madhështisë hyjnore. Ky devocion i sinqertë dhe i përulur, e bën lutjen të fuqishme dhe ndikon emocionalisht te lexuesi.

Ky theksim, si dialog me Krijuesin suprem,

e përforcon idenë e një lidhjeje të drejtpërdrejtë dhe personale me Hyjin. Ndjenja e afërsisë e bën lutjen më të sinqertë, më të brendsbme, përjetohet si një ndjesi intime e komunikimit të hapur me Zotin. Nëna Tereze krijon ndjesinë e fortë të përbashkësisë shpirtërore dhe përulësisë ndaj një fuqie më të madhe që përfshin të gjithë njerëzimin.

(5 shtator 2024)