Editorial » Zejneli
Xhelal Zejneli: Kosova, njohja ndërkombëtare e saj
E shtune, 13.08.2022, 10:09 PM
KOSOVA - NJOHJA NDËRKOMBËTARE E SAJ
Nga
Prof. Xhelal Zejneli
Kosova e shpalli pavarësinë më 17
shkurt 2008. Menjëherë pas shpalljes së pavarësisë, u dërguan letra në drejtim
të të gjitha qeverive të botës për njohjen e saj. Njohjet e para filluan
menjëherë pas disa orësh, ndërsa më 18 shkurt 2008, Afganistani ishte shteti
i parë që njohu Kosovën shtet të pavarur. I pari politikan që e vizitoi Kosovën
ishte ministri i Jashtëm i Suedisë, Karl Bild (Nils Daniel Carl
Bildt, 1949-). Ai erdhi në Kosovë më 8 mars 2008.
Deri më 4 shtator 2020, prej 193
shteteve - anëtare të OKB-së, Republikën e Kosovës e kanë njohur 116
shtete dhe 3 shtete që nuk janë anëtare të OKB-së. Prej 28 shteteve të
Bashkimit Evropian, Kosovën e kanë njohur 23 prej tyre. Anëtarët e BE-së
vendosin vetë se a do ta njohin Kosovën. Për të siguruar paqen dhe mbikëqyrjen
e jashtme, BE-ja e ka vendosur në Kosovë misionin EULEX. Prej 29
shteteve anëtare të NATO-s, Kosovën e kanë njohur 24 sish.
* * *
Tre shtete, anëtare të përhershme të
Këshillimit të Sigurimit të OKB-së – ShBA-ja, Britania e Madhe dhe Franca e
kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Shpalljen e pavarësisë së Kosovës, Rusia e ka
kundërshtuar dhe e ka quajtur akt ilegal, Kina ndërkaq ka shprehur “brengosje”.
Me 15 maj 2008, Rusia, Kina dhe India
lëshuan një deklaratë të përbashkët me të cilën autoritetet e Beogradit
dhe të Prishtinës i ftojnë në bisedime të reja.
* * *
Më 15 gusht 2008, ministri i Jashtëm
i Serbisë, i cili në vitet 2012-2013 ishte kryetar i Asamblesë së Përgjithshme
të OKB-së, Vuk Jeremiq (1975-), i paraqiti kërkesë zyrtare OKB-së, për të marrë mendimin e Gjykatës
Ndërkombëtare të Drejtësisë lidhur me aktin e shpalljes së pavarësisë
së Kosovës. Në seancën e mbajtur në shtator të vitit 2008, Asambleja e
Përgjithshme e OKB-së mori vendim që çështjen ta çojë në Gjykatën Ndërkombëtare
të Drejtësisë. Më 22 korrik 2010, GJND-ja vendosi se deklarata e pavarësisë së
Kosovës nuk është në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare, as
me rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit.
Më 7 shkurt 2013, Parlamenti
Evropian në Strasburg miratoi një rezolutë për Kosovën. Me këtë, ndërmjet
BE-së dhe Kosovës u hap rruga e marrëveshjes për stabilizim- asociim. Në
dokumentin për Kosovën të paraqitur para Komitetit për Politikë të Jashtme të
PE-së nga euro-deputetja Ulrike Lunaçek (Ulrike Lunacek, 1957-) thuhet
se BE-ja mund të lidhë me Kosovën marrëveshje për stabilizim-asociim, edhe pse
pesë vende të Unionit nuk e kanë njohur pavarësinë e saj. Kjo politikane
austriake deklaroi se ndarja e Kosovës nuk mund të pranohet. Projektrezoluta u
bën thirrje pesë anëtarëve të BE-së që ta pranojnë shtetin e ri.
Dokumenti parashikon që Serbisë t’i
jepet data e negociatave për anëtarësim në BE, me kusht që Beogradi t’i
plotësojë kushtet themelore dhe ta vazhdojë procesin e reformave. Një prej
kushteve të integrimit të saj është edhe normalizimi i marrëdhënieve me
Kosovën.
Pavarësia e Kosovës
është njohur:
- nga 116 prej gjithsej 193 shtete
anëtare të OKB-së, apo nga 55.95% e tyre;
- nga 3 (prej gjithsej 5) shtete, anëtare
të përhershme të Këshillit të Sigurimit të OKB-së,
apo nga 60% e tyre;
- nga 5 (prej gjithsej 10) shtete, anëtare
të përkohshme të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, apo
nga 50% e tyre. (Vlen për kohën kur është shpallur pavarësia);
- nga 23 (prej gjithsej 28) shtete të
Bashkimit Evropian, apo nga 82.14% e tyre;
- nga 26 (prej gjithsej 30) shtete të
NATO-s, apo nga 85.71% e tyre;
- nga 36 (prej gjithsej 56) shtete të
OSBE-s, apo nga 64.29% e tyre;
- nga 34 (prej gjithsej 47) shtete të
Këshillit të Evropës, apo nga 72.34% e tyre;
- nga 32 (prej gjithsej 57) shtete të
Konferencës Islamike, apo nga 63.16% e tyre;
- nga 10 (prej gjithsej 22) shtete të
Lidhjes Arabe, apo nga më pak se 50% e tyre;
- nga të gjitha vendet e forumit
politik ndërqeveritar, i njohur si Grupi 7 (G7) –
Franca, Gjermania, Italia, Japonia, Kanadaja, Mbretëria e Bashkuar, ShBA-ja.
Shtetet që e kanë njohur deri më tani
Kosovën përbëjnë 72.53% të produktit të brendshëm bruto (PBB) në
shkallë botërore.
* * *
Shtetet anëtare
të Kombeve të Bashkuara që e kanë njohur Kosovën si shtet të pavarur (renditja sipas
datës së njohjes):
Afganistani (18.02.2008); Kosta-Rika
(18.02.2008); Shqipëria (18.02.2008, përkatësisht më 21.10.1991); Mbretëria e
Bashkuar (18.02.2008); ShBA-ja (18.02.2008); Franca (18.02.2008); Turqia
(18.02.2008); Australia (19.02.2008); Senegali (19.02.2008); Gjermania
(20.02.2008); Letonia (20.02.2008); Estonia (21.02.2008); Italia (21.02.2008);
Danimarka (21.02.2008); Luksemburgu (21.02.2008); Peru (22.02.2008); Belgjika
(25.02.2008); Polonia (26.02.2008); Zvicra (27.02.2008); Austria (27.02.2008);
Irlanda (29.02.2008); Suedia (04.03.2008); Holanda (04.03.2008); Islanda
(05.03.2008); Sllovenia (05.03.2008); Finlanda (07.03.2008); Japonia
(18.03.2008); Kanadaja (18.03.2008); Monako (19.03.2008); Hungaria
(19.03.2008); Kroacia (19.03.2008); Bullgaria (20.03.2008); Lihtenshtajni
(25.03.2008); Koreja e Jugut (28.03.2008); Norvegjia (28.03.2008); Ishujt
Marshall (17.04.2008); Nauru (23.04.2008); Burkina-Faso (24.04.2008); Lituania
(06.05.2008); San-Marino (11.05.2008); Republika Çeke (21.05.2008); Liberia
(30.05.2008); Sierra-Leone (13.06.2008); Kolumbia (07.08.2008); Belize
(07.08.2008); Malta (21.08.2008); Samoa (15.09.2008); Portugalia (07.10.2008);
Mali i Zi (09.10.2008); Maqedonia e Veriut (09.10.2008); Emiratet e Bashkuara
Arabe (14.10.2008); Malajzia (30.10.2008); Mikronezia (15.12.2008); Panamaja
(16.01.2009); Maldivet (19.02.2009); Palau (09.03.2009); Gambia (07.04.2009);
Arabia Saudite (20.04.2009); Komoros (18.05.2009); Bahrejni (19.05.2009);
Jordania (07.07.2009); Republika Dominikane (10.07.2009); Zelanda e Re
(09.11.2009); Malevia/Malavi (16.12.2009); Mauritania (12.01.2010); Suazilendi
(12.04.2010); Vanatu (28.04.2010); Xhibuti (11.05.2010); Somalia (19.05.2010);
Hondurasi (03.09.2010); Kiribati (21.10.2010); Tuvalu (18.11.2010); Katari
(04.01.2011); Guineja-Bisao (10.01.2011); Omani (04.02.2011); Andora
(08.06.2011); Guineja (12.08.2011); Nigeri (16.08.2011); Benini (17.08.2011);
Shën-Lucia (19.08.2011); Gaboni (09.09.2011); Bregu i Fildishtë (21.09.2011);
Kuvajti (11.10.2011); Gana (23.01.2012); Haiti (10.02.2012); Brunei
(25.04.2012); Çadi (01.06.2012); Papua Guineja e Re (03.10.2012); Burundi
(16.10.2012); Timori Lindor (09.11.2012); Saint Kits dhe Nevis (14.11.2012);
Fixhi (14.11.2012); Dominika (11.12.2012); Pakistani (24.12.2012); Guajana
(16.03.2013); Tanzania (05.06.2013); Jemeni (1.06.2013); Egjipti (26.06.2013);
Grenada (25.09.2013); Libia (25.09.2013); Tajlanda (26.09.2013); El-Salvadori
(04.10.2013); Tonga (15.01.2014); Lezoto (11.02.2014); Ishujt Solomon
(13.08.2014); Antigua dhe Barbuda (20.05.2015); Surinami (08.07.2016);
Singapori (01.12.2016); Bangladeshi (27.02.2017); Madagaskari (25.11.2017);
Barbadosi (15.02.2018); Izraeli (04.09.2020)
* * *
Shtetet që nuk e
kanë njohur Kosovën (renditja
sipas alfabetit)
Afrika e Jugut, Angola, Argjentina, Armenia,
Azerbajxhani, Bjellorusia, Bolivia, Bosnja dhe Hercegovina, Brazili, Ekuadori,
Filipinet, Greqia, Gjeorgjia, India, Irani, Kazakistani, Kina, Kirgizia, Kongo
(Republika Demokratike), Koreja e Veriut, Kuba, Laosi, Meksika, Moldavia,
Maroku, Palestina, (shtet vëzhguese në OKB), Qiproja, Rusia, Serbia, Sllovakia,
Spanja, Sri-Lanka, Taxhikistani, Ukraina, Uruguai, Uzbekistani, Venezuela,
Vietnami.
* * *
Kosova dhe
organizatat qeveritare ndërkombëtare
Këshilli i Sigurimit
i OKB-së – prej pesë anëtarëve të
përhershëm të KS të OKB-së, ShBA-ja, Britania e Madhe dhe Franca e kanë njohur
pavarësinë e Kosovës. Rusia si anëtare e përhershme e KS të OKB-së,
e kundërshton pavarësinë e Kosovës. Një prej pesë anëtarëve të KS të OKB-së
është edhe Kina. Për shpalljen e pavarësisë së Kosovës, ajo ka shprehur
brengosjen e vet.
Bashkimi Evropian - Më 18 shkurt 2008, BE-ja
u prononcua rreth deklaratës së Kuvendit të Kosovës për shpalljen e
pavarësisë. BE-ja vendosi misionin e vet në Kosovë me emrin EULEX. Ky
mision përfshin përfaqësuesin special, 2000 policë dhe këshilltarë juridikë.
Parlamenti Evropian - Më 30 maj
2008, Parlamenti Evropian (PE) shpalli se e njeh Kosovën si shtet të pavarur.
Ishte hera e parë që flamuri i Kosovës u shfaq zyrtarisht në institucionet e
Bashkimit Evropian.
Më
15 korrik 2008, Fondi Monetar Ndërkombëtar lëshoi një deklaratë me të
cilën e njohu ndarjen e Kosovës nga Serbia. FMN-ja mori nga Kosova kërkesë zyrtare për anëtarësim.
FMN-ja e ndihmon Kosovën teknikisht dhe e monitoron zhvillimin ekonomik të saj.
NATO-ja e udhëheq KFOR-in i cili nën
mandatin e KS të OKB-së, prej qershorit të vitit 1999, e ka nën kontroll
sigurinë e Kosovës.
Organizata e Konferencës Islamike (OKI/OIC) - Në një
deklaratë të datës 14 mars 2008, Organizata i motivon shtetet anëtare që
Republikën e Kosovës ta njohin individualisht. Azerbajxhani, Egjipti, Indonezia
dhe Sudani, pavarësinë e Kosovës e kanë kundërshtuar në mënyrë të prerë. Në
seancën përmbyllëse të Ministerialit të Organizatës së Konferencës Islamike, të
mbajtur në Dushanbe të Taxhikistanit, ministrat e Punëve të Jashtme
të vendeve anëtare, lidhur me Kosovën miratuan një rezolutë të re. Kjo rezolutë
e iniciuar nga Shqipëria, u miratua njëzëri prej 57 shteteve anëtare të
OKI. Prej 57 shteteve anëtare të OKI, Kosovën e kanë njohur vetë 32 sish.
OSBE - Për njohjen apo për mosnjohjen e Kosovës,
shtetet deklarohen individualisht. Sipas OSBE-së, Kosova duhet të jetë shumetnike.