Editorial » Ukaj
Ndue Ukaj: Durim Taçi - Extra time
E merkure, 29.06.2022, 06:43 PM
Durim Taçi: Extra time
Nga
Ndue Ukaj
Sa
herë e lexoj ndonjë vepër të mirë, pyes veten: a ka kuptim të thuhet diçka
përballë një universi magjik?
Mendimet
kritike e teorike në këso raste më ngjajnë të shkreta, sepse, përballë
gjallërisë së këtij libri, ose letërsisë së mirë, ato vërtet janë pajetë.
E
ky libër ndonëse një rrëfim zie për vdekjen, ka në vetvete shumë jetë e
gjallëri e jetë letrare.
A
mjafton të thuhet se ky roman është një vepër e shkëlqyer letrare, që në mënyrë
të shkëlqyer i gjen lidhjet mes jetës dhe letërsisë?
Dhe
më vjen ndërmend shkrimtari im i dashur Garbiel Garcia Marquezi, i cili diku
thotë:
"Në
fiksion një fakt i vetëm që është i vërtetë i jep legjitimitet gjithë
veprës."
Por
çka nëse një vepër e tërë, si Extra Time është një kronikë jete e vërtetë. Ku
faktet janë evidenca dhe personazhet krejt realë.
Përgjigje
s' ka. Ka habi. Hulumtime në universin e veprës, ku jeta e vërtetë e shkruan
veprën e vërtetë.
Pra,
ky roman, në mënyrë të shkëlqyer i gjen këto lidhje, mes jetës e letërsisë, në
fakt këto lidhje janë tronditjet që përjeton autori e të cilat i kujton nga një
distancë kohore shtatëvjeçare, për të rrëfyer jetën e tij nëpër trajektoret e
gëzimit e trishtimit, të jetës e vdekjes, nëpër episodet e së cilës ka tregime
të shumta, personazhe, ku rrëfehet për transformimet politike në Shqipëri,
trazirat, ikjet, absurditetet...dhe në epiqendër: vdekja tragjike e të birit,
Atisit.
Autori
me mjeshtri rrëfen në vetën e dytë, për të krijuar një distancë me dhimbjen e
humbjes së birit, dhe në dritën e kujitimeve të tij, përshkruan ngjarjet e
shumta të Shqipërisë, ku realiteti transfigurohet mjeshtrisht në fiksion.
Ky
roman është një dramë e thellë njerëzore dhe si çdo dramë, të shtang, të
trondit dhe njëkohësisht të jep forcë e guxim që të lundrosh në detet e
trazuara të jetës, ku letërsia hulumton ekzistencën e thellë njerëzore.
Libri
transmeton një dhimbje tronditëse, shkruar për shtatë ditë dhe këtu autori
sikur i kthehet zanafillës së kohëve dhe krijon një botë për shtatë ditë, si
Hyji në zanafillën e kohëve, dhe pas shtatë vjet zie, krijon një botë me
bukuri, sfida, humbje, tragjedi, dhe në fund del i pamoplepsur.
Sepse,
është extra time që vjen si kohë e përjetësisë, si ringjallje e përhershme, si
miti i Atisit.
Porsa
e përmbylla leximin e parë, sepse kjo vepër meriton të rilexohet, thashë me
vete: Atisi ringjallet, e ka mundur vdekjen.