Shtesë » Historia
Jahja Drançolli: Beteja e Lepantit
E merkure, 07.10.2020, 04:50 PM
Jahja Drançolli:
Në
ditën e sotme të vitit 1571, në Betejën e Lepantit (Patras, Greqi
Jugperëndimore), flota e “Lidhjes së
Shenjtë” me 207 anije nën komandën e don Juanit i Austrisë mundi flotën
superiore Osmane me afërsisht 300 anije nën komandën e Ali Pashës!
“Edhe
atëherë, si tani, njerëzit, vendi i të cilëve është i varfër, një qoshkë i
largët i Europës, duhet të bëjnë shpesh manovra të vështira e ndonjëherë
dinake. Të jesh shqiptar ka qenë gjithmonë në përputhje me identitete të tjera,
dhe në shek. e XVI, kur ndesheshin perandori, anëtarët e etnive të vogla duhet
të ishin të kujdesshëm për zgjedhjet që bënin për besnikëri[...]” (The
Economist, 24 May 2015)!
Beteja
e Lepantit ka ndodhur në njërën ndër periudhat më interesante të historisë që
në mënyrë dominante ka përcaktuar edhe rrjedhën e ngjarjeve pasuese të vendeve
të Mesdheut përgjithësisht dhe Adriatikut në veçanti duke përfshirë edhe
bregdetin shqiptar që përfaqësohet nëpërmjet të dy familjeve të njohura
ulqinake, të njohur dikur edhe si familje durrsake (Bruti 1285). Ata ishin
shqiptar nga ditët moderne të Ulqinit, por
kariera e tyre si ushtarë, diplomatë, klerik dhe përkthyes në këtë
shekull të trazuar i shpuri ata në oborrët e papatit dhe në atë të sulltanit,
si dhe në shërbime të mbretit të Spanjës. I ndeshim madje dhe në Kopër (Bruti,
1575-1843). Një histori kaq e pasur e familjeve në fjalë në kohën e kthesave të
mëdha të historisë europiane, siç ishte edhe Beteja e Lepantit, ia tërhoqi
vëmendjen edhe njërit prej historianëve më të shquar të sotëm, Ser Noel
Malcolm. Në veprën e tij kapitale me titull “Agjentë Perandorikë”, pikërisht
pjesëtarët e këtyre dy familjeve ishin personazhe kryesore, duke i spikatur
mrekullinë e akteve të trimërisë së historive të shek. XVI të fituesve të
Europës dhe humbësve me historitë e ndërmjetësve, në formën e kalorësve,
piratëve, priftërinjve jezuit dhe spiunëve, jo të shkruara nga perspektiva
metropolitane e Romës, Seviljes apo Londrës, por nga pikëpamja e Shqipërisë dhe
brigjet e Adriatikut, që shtrihet nga Kroacia e ditëve të sotme deri në Greqi.
Historia
nisë në qytetin e Ulqinit, që në fillim të shek. XVI ishte një nga kufinjtë e
fundit të territorit venedikas, që kufizohej me Perandorinë Osmane dhe shtëpia
e tregtarit, diplomatit dhe “ndërmjetësit” Antonio Bruti, i cili vepronte si
një ndërmjetës mes Venedikut dhe Stambollit, respektivisht të krishterëve dhe
osmanëve. Në njërën ndër epizodat të
librit, Malcolm rikrijon në mënyrë të gjallë Betejën e Lepantit me 7 tetor
1571, në të cilën Gjon Bruni, argjipeshkëv i Tivarit u vra jo shumë larg Gasprit, vëllait të tij, në bordin e një anije
papnore, edhe pse ajo nuk ra në duart e osmanëve, por të disa piratëve
spanjollë, të cilët edhe pse ai po
thirrte se: “Jam ipeshkëv, jam i krishterë”.
Ashtu
si rënia e Ulqinit (qershor 1571), edhe Lepanti pati peshë të rëndë në familjet
Bruni e Bruti. Por disa nga pasuesit e Antonit, Gasprit dhe Gjonit, mbijetuan
dhe vazhduan traditën e ndërmjetësimit mes Lindjes dhe Perëndimit, duke vepruar
si përkthyes për të dy krahët.