Alfred Papuçiu: Çfarë lloj kapitalizmi duam vërtet?

Cfarë lloj kapitalizmi duam vërtet?

Klaus Schwab është themeluesi dhe kryetari ekzekutiv i Forumit Ekonomik Botëror, me qendër në Gjenevë, por që mbledhjen vjetore ku marrin pjesë presidentë, Kryeministra, biznesmenë nga e gjithe bota e zhvillon në Davos, po në Zvicër. Në një fjalë të tij  më 2 dhjetor 2019, ai ka dhënë disa mendime tepër të vlefshme për ekonomitë e vendeve europiane, botërore, duke përfshirë edhe të vendeve të tilla, si Shqipëria dhe Kosova që aspirojnë të futen në Europën e Brukselit. Prandaj mendova t' ia paraqes lexuesit shqiptar.

Cfarë lloj kapitalizmi duam vërtet? Kjo është ndoshta një nga çështjet kryesore të kohës sonë, shprehet Klaus Schwab. Kjo është një çështje të cilës duhet t'i përgjigjemi me shkathtësi nëse duam që sistemi ynë ekonomik të jetë i zbatueshëm për brezat e ardhshëm.

Ekzistojnë tre modele. E para është "kapitalizmi aksionar", i cili e konsideron ndjekjen e fitimit si qëllimin kryesor të kompanive. Eshtë bërë një referencë për shumë shoqëri perëndimore. E dyta është "kapitalizmi shtetëror". Ky model i beson Shtetit detyrën e vendosjes së orientimit ekonomik të vendit. Një model që ka frymëzuar kryesisht tregjet në zhvillim.

Sidoqoftë, do të preferoja të avokoja për një alternative të tretë, atë të "kapitalizmit të palëve të interesuara", domethënë një "kapitalizëm të interesuar". Një model që e shtrova për herë të parë gjysmë shekulli më parë. Ai i sheh kompanitë si depo të shoqërisë dhe mishëron përgjigjen më të mirë ndaj sfidave të sotme sociale dhe mjedisore.

Shkëputni ekonominë reale

Kapitalizmi i aksionarëve ka mbizotëruar një pjesë të madhe të historisë së fundit ekonomike. Në kulmin e saj, qindra miliona njerëz në mbarë botën kanë përparuar. Sidoqoftë, aq shpesh, ana e rrëmujës së monedhës ekzistonte. Kapitalizmi i aksionarëve ka lënë pas dore faktin që një kompani është një organizatë fitimprurëse, sigurisht, por edhe një entitet shoqëror. Ky keqkuptim, i kombinuar me nxitjen e sektorit financiar për rezultate afatshkurtra, ka bërë që kapitalizmi i aksionarëve të shkëputet gjithnjë e më shumë nga ekonomia reale. Shumë prej nesh tani e kuptojnë se kjo formë e kapitalizmit nuk është më e qëndrueshme.

Si rezultat, kapitalizmi i palëve të interesuara po fiton terren. Një përparim, i cili në të vërtetë është simboli i kulminacionit të një procesi të gjatë. Unë e përshkrova për herë të parë konceptin në 1971 dhe krijova Forumin Ekonomik Botëror, për të ndihmuar udhëheqësit e biznesit dhe liderët politikë ta zbatojnë atë. Tani e tutje, aktorët e rinj do të vendosen - më në fund - në tryezën e "palëve të interesuara". Tryeza e Rrumbullakët e Biznesit, një nga grupet më me ndikim të lobeve amerikane, ka favorizuar veçanërisht kapitalizmin e aktorëve. Për më tepër, investimi i ndikimit, siç duhet të quhet, po merr rëndësi. Ai lejon investitorët të barazojnë kthimet mjedisore dhe shoqërore me kthimet financiare.

Krijimi i vlerës së përbashkët

Ne duhet ta shfrytëzojmë këtë mundësi për të konsoliduar pozicionin mbizotërues të kapitalizmit të palëve të interesuara. Një mënyrë për ta bërë këtë është të paraqisni një Manifest të ri Davos me një parullë: Kompanitë duhet të paguajnë pjesën e tyre të drejtë të taksave. Ata gjithashtu duhet të demonstrojnë tolerancë zero për korrupsionin. Më në fund, ata duhet të respektojnë kushtet e drejta të konkurrencës, edhe kur ato funksionojnë në një "ekonomi platforme".

Por bizneset gjithashtu do të kenë nevojë për masa të reja dhe një qëllim të ri. Si mund të dukeshin ato?

Pagat duhet të jenë më në përputhje me krijimin e vlerës së përbashkët afatgjatë

Së pari, krijimi i një indeksi që mat "krijimin e vlerës së përbashkët" duket i arsyeshëm. Qëllimi? Të arrini në mënyrë më efektive qëllimet "mjedisore, sociale dhe qeverisëse" (ESG). Një iniciativë në këtë drejtim tashmë është duke u zhvilluar, e mbështetur nga firmat e kontabilitetit Big Four, si dhe nga presidenti i Këshillit të Biznesit Ndërkombëtar, Banka e Amerikës dhe CEO i tij, Brian Moynihan.

Masa e dytë që duhet të rregullohet është kompensimi ekzekutiv. Me modelin e ri të kapitalizmit të palëve të interesuara, pagat duhet të jenë më në përputhje me krijimin e vlerës së përbashkët afatgjatë.

Prandaj, drejtuesit e biznesit kanë një mundësi madhore. Duke i dhënë kuptim konkret kapitalizmit të palëve të interesuara, ata mund të tejkalojnë detyrën e tyre ligjore dhe t'u përgjigjen nevojave të qara të një kompanie që vazhdon të thërrasë.

Përgatitur nga Alfred Papuçiu me njoftimet e gazetës zvicerane « Le Temps » Koha