Gjon Markokaj: Frikacaku

Gjon Markokaj

FRIKACAKU

(përrallë)

I.

- Cili burrë, ëshë m' i fortë,

kush qëndron a, ai që ikë..., ?

Nese mue doni mem pyet

Po tregoj, "përrallën e Danielit"

Është përrllaë, duket e vertetë

Frika e fati, m' u bashkue bashkë

-- T' nxjerrin n' dritë e të bajnë azatë

Në nji shtet, "t' mesjetës hershme"

Në nji shtepi, ishin tre vëllëzer

- Dy prej tyre ishin shumë trima

Ndersa i treti, ishte frikacak...,

Ushtrisë mretit i kerkoni duel

Frikacaku, ëmrin e kishte  Daniel

Jeta e tyre, "Fusha e Mejdanit"

Daniel frikacakut, ju keqësue jeta

Si mungonte shëndeti asë doka

-- I mungonte paqa e qetësia ...,

Donte jetën e urrente  vdekjen

"Vraj e prej" s' shkohet gjithë jëta

-- Si dragoijt, n' luftë me kulshedra

Gjithmonë luftë, me krajla e mreta

Siq bën trimi, '' kurë ikë shpejt"

Nji natë, ikë prej vëllëzërvet t' vet

Ma mirë me hupë, se për ditë n' luftë

Ket trimëri, ''djalli'' s' e ka parë

Pa i pasë kuj gjaqe asë varrë

- Pa ditë se ka me shkue...,

Eci natën në drejtim të pa ditur

Thuase s' kishte mënd në krye

Dual me hupë e mos m' u këthye

S' e kishte problem, m' u tregue i fortë

Fati i trimit, afër i rrinte

Ditë për ditë atë e shoqëronte

-- Jeta e tijë, në mëshirën e fatit

Duke ecë, natën për hanë

E lodhi rugës, udhëtimi i gjatë

Gjë s' dinte, ku e kalonte t' nesërmën

Ai mëndonte nji shprehje të vjetër:

"I keq lindësh; i pa fat mos lindësh"

Daniel djali -- frikacaku

-- Ai shpresonte veç te fati...!

Jetën e tijë e shpjegon përralla

Natën e vjetës tujë ça kopalla

Çfarë thonë t' vjetrit gjithçka del

''I ndodhë Danielit nëpër terr''

-- Tuj udhëtue nëpër bjeshkë

U lodhë shumë gati pa vdekë

-- Fati i tijë, shikon një telë

Futet mrënda, në nji shtan

E merr gjumi dhe e shkoklon ..,

Nën do rrasa, në nji skutë

Ndien krizma, diçka ishte futë

Enxjerr shpaten,'' me forcë prej trimi''!

-- I frikësuar në loçken e shpirtit

Me dorën e djathë e ngritë shpaten

Me doren e majtë e levizë  rrasën

-- "N' hatrit, t' zotit, çka me pa" !

"Nënë minusha", kishte lindë

"Frikacakut", shpata s' i ndalet

"Prej frikës, jo prej trimërisë"

Shtatë mijë,  ja pret minushës

Këqyr çka bani Daniel frikacaku ?

Prej zgjuarsisë, si t' ishte i marrë

Nxjerr nji brisk të mpreftë prej xhepi

E shkrue mirë, n' dorezë t' shpatës,

E gëdhënë bukur, me ditë e datë

-- I kam pre: "shtatë mijë nji natë" !

E futë shpaten "trimi " n' brez

Ecte rrugës shumë sherbez

-- Kështu, largohet prej vëndit vet

II.

Shkon shumë larg në nji mretëri

E shohin njerëzit, me  shumë çudi...,

Zot ka erdhë e prej ku mërrini

-- Ky farë trimi ka bulltisi...?

Njeri rrugës, s' i mbush hesapë

Fliste trimëria, n' tunin e shpatës

-- Habitë njerzit tuj e shikue!

Athue është njeri, apo është drague ?

-- Për trimëri i tregon shpata

Shtat e dokë, japaska falë Zoti

Çka i shto s' kishne, m' e pa me sy

Daniel Trimit atijë surdarit

Krejt shërbez shkonte pazarit

Kurëthonë: "ska pyllë pa derra"

S' ka vënd, për pa pasë trima

Edhe aty në atë mretëri

-- Ishin tre vëllezër trima si zâna

Për trimëri, i kishte lindë nana

Kishin nji motër si hyjneshë

E kishte falë Zoti për zonjë t' parë

Shtat e dokë sikur selvi

Sikur njomza, m' e pa mesy

Nji prej tyre nji ditë, n' pazarë

E pau trimin tuj ecë, n' rrugë

Me krye lart, tamam surdarë

Më shpatë në brez i çatallue

I thotë vetit, duke mëndue

S' është njeri, po është drague

Shikon pazargjitë, tuj e nderue

Shikon zonjat; duke e shikue

Shpejt e shpejt - shkon n' shtepi

A ndigjoni vëllaznit e mi:

-- Sot kan pa burrë, me sy të e mi

S' ke çka i shton për bukuri

Për trimëri i tregonte shpata

N' dorezë t' sajë e kishte t' shkruar

Me ditë, muaj e me datë:

-- "I kam pre shtatë mijë nji natë" !

III.

Vëllau i madhë e ka marrë fjalën

Shpejt o,o vëlla mos t' humbim rastin

Del në sheher e gjëje trimin

Thirre në shtepi se i kemi nevojen

Nëse emri na ka dalë, për t' fortë

-- Duhet të fortin, m' e ba mik

I vëllai i trimave që e takoi më parë

Shpejt e shpejt, del në pazarë

Kërkon rrotull nëpër çarshi

-- E takon fati, n' mikun e ri

E fton në shtepi, si mik me bujtë

Atëhere erdh miku në shtepi

Djalë i bukur, m' e pa me sy

Veshë e mbathë ishte zotni

Të gjithë shpaten ja shikojnë

-- Lirou mik ata i thonë

Ai hoqë shpatë e jatagan

Vëllaut të Madh ai ja dorzon

"N' vëndin e armëvet", ato i vëndoj

Meten vëllëzrit disi të habitun

Sytë u shkojnë, n' dorezë t' shpatës

Lëxojnë shkrimin me habi

-- Si i ka vra shtatë mijë nji natë ?

Miku i ri që erdhi n' shtepi

Pret, shikon e s' ngopet me sy,

N' shpirt e n' zëmër diçka i ndezet

Vajza i dukët, ngjyrë ylberit

-- Zëmra i thotë: mos i ikë fatit

E merr fjalën vëllau i madhë:

Ti o mikë mirësekeardhë !

E merr fjalen  miku i ri:

Mua më thonë: "Daniel Fatlumi"

Zoti m' fali me dhunti:

M' dha forcë, dokë edhe trimni

Jam provue, me burra t' fortë

-- Sa kam forcën e kam fatin

Unë jam prej nahijeve t' largëta

Ardhë kam m' u njoftë me burra

Ja këthen fjalën vëllau i madhë:

-- Te je Burrë e burrë me "Okë" !

Edhe ne jemi, burra të fortë

Kemi nevojë për miqë e shokë

E duam, kët motër si "shpirti vetë"

Deshirojmë motres, me ja gjetë

-- Nji "burrë të mirë e t' fortë",

Kemi shtepi, kemi vatan

Për trimëri, s' ja lëshojmë kuj rrugën

-- "N' duel jemi të provuar "

Ndoshta fati sonte t' ka sjellë

M' u përpjekë burrat me burra

"Daniel Fatlumin" e gjet belaja...,

-- Fati është më shumë se forca

I pat braktisë vëllëzrit, për t' fortë

Ai ja mbathi ka as, vetë s' e diti

Vazhdojmë përrallën, si ju soll fati

-- U iku trimave; u ndeshë me trima

IV.

Sa kaluan shtatë ditë e net

Ndigjon mreti i asaj nahije

-- Në mejdan vëllazërit i thërret:

"Sbashku,  me mikun e shtepisë

Që ka pre "shtatë mijë nji natë"

Daniel Fatlumin, burrin e trimërisë

Vëllau i madhë përpara mejdanit

I shalon kuajt e provon mikun:

Kalit t' shpejtë, i vën shalen e vjetër

Kalit t' keq, i vën shalen e mirë

I thotë mikut: kalin m' e zgjedhë

Për me shkue mrapa, n' mejdan

Zgjodhë gjokun me shalë të keqe

-- Aty vëllëzrit u habitën...,

Sa mirë diti m' ezgjedhë kalin...!

Nisen vëllezrit, për n' mejdan

Kali i shpejtë vrigëllon përpara

Ecen shpejt drejt  "Fushës se Mejdanit"

"Daniel trimi" e forcon vetën

Shikon ushtrinë, "n' Fushën e Belegut"

-- Prej frikës, jo prej trimërisë

Mëndon, t' shkoqet, prej vitheve t' gjogut

-- E të ja mathin si herat tjera....,

Në qoshe t' fushës, pau nji shelg

M' u shkëputë, prej vitheve t' gjogut

Kapë nji rrëm, prej shelgut t' gjatë

Rrëmi shkyhet i bjen mbi sype

Me dorën e majtë kapë rrëmin

Me të djathten mban lart shpatën

Gjogu s' ndalet, ecë prej fushës

Ushtarët shikojnë diçka t' paparë

-- Thanë me veti, ky është drague

Të gjithë ushtarë, filluen e ikën

-- Nuk e priti i pari të dytin....!

"Daniel trimi", -- trim prej fatit

- Luajti rolin e lugatit

Në qëndër,  t' fushës lëshoi shelgun

Ladron gjogun, për rreth fushës

-- I merr frymë fitorës luftës...!

Kur vinë vëllëzrit shikojnë serin

Ku janë o,o, trim ushtarët e mretit ?

-- Përkrah fatit i dalin fjalët:

S' m' mjaftoi shpata; i mësyna me shelgun

-- Të tanë kanë ikë si zogjët e lepurit...,

Fitimtarë këthehen në shtepi

Motra i pyet për mikun e ri:

Mos pyet motër, ç' ka ba vaki

Djalë ma trim nuk e ban nëna..., !

Pak pa shkue, n' "Fushën e Mejdanit"

Përpara shpatës e jataganit

-- Ka shkye shelgun edhe i ka mësy

I ka mësy, me rrëmt t' shelgut

Si rrufeja,  drejt ushtrisë mretit

Si "dragoi" që ngjuen kulshedrat

Nji ushtarë, n' beleg s' ka pritë

Jakanë mbathë të gjithë e kan ikë

Të turpnuar, i kan shkue mretit

-- Atë trimëri kush s' e kishte pritë

V.

S' kaluan tjetër veç shtatë ditë

Prapë n' mejdan, mreti i ka thirrë

Ç' kishte bë mreti i vjetër...?

I porositë mirë, ushtarët e vet:

"Në "Fushën e Mejdanit", keni me dalë

Si të veprojnë, Daniel Fatlumi

''Icili, ka vra shtatë mijë nji natë''

-- Edhe ju të gjithë, keni me veprue!

N' të kundert, ua, pres kryet" ...,

Vëllau i madhë e ndërroi veprimin

Ndryshej nga rradha tjetër

Gjogut t' mië i vënë shalen e mirë

Gjogut të dobët i vënë shalen e keqe

Danieli edhe kët rradhë, diti m' zgjedhë

-- Muar gjogun, me shalë t' mirë

Si herën tjetër, n' "Fushën e Mejdanit"

-- Shkoi i pari "Daniel Fatlumi"

Tash trimnohet më shumë se sparit

Vëndosë t' vdesin "n' Fushën e Mejdanit"

Mësheli sytë mos me pa vdekjen

Përpara ushtarëvet të mretit:

-- Zgjati qafën si qafë lejlekut ...,

Që nji ma i forti, ta vrasin shpejt

E çfarë bënë ushtaret e shkretë:

Me zbatue "Udhërin e Mretit"

-- Ulen kryet e zgjaten qafën

" Prej trimërie, ma fort prej tute

Lëshoi piskamë, n "Fushën e Mejdanit"

-- Ja matë forcën jataganit

Kryet ja preu, njërit prej ushtarëvet

Me zbatue "Urdhërin e Mretit":

-- "Ushtaret; prenë kryet njëri - tjetrit"...!

Çudi e madhe -- me pa seri

-- Nji ushtar s' i ka pështue Mretit

Mbas pak kohe, kur vinë vëllëzrit

E, gjëjnë 'Fushën e Mejdanit"

E  larë, n' gjak  me ushtaret e Mretit!

-- "Daniel Fatlumi", ka ladron gjogun

Pyetin vëllaznit, më shumë habi

Çfarë ka ba kështu vaki

-- A rrufeja i ka quktisë.... ?

U përgjegj, Trimi i Mejdanit:

-- Jo prej force, po prej fati

"S' ma kanë pritë, nji gacë baruti "

-- Me kët shpatë, i kam kostrovitë

I kamë lanë, t' gjithë pa shpirtë !

Këthehen vëllëzrit në shtepi

Motra i pyet vëllëzrit e vet:

Si shkoi mejdani, me ushtarët e mretit...?

Mori motër hiqë mos pëvet

Djalë më t' fortë, nuk e lindë nana !

Kurë shkuen ne, "n' Fushën e Mejdanit"

- S' kemi gjetë ushtare të gjallë

Miku i fortë, t' gjithë  i kishte vra

VI.

Nji ditë prej ditësh mreti çon fjalë:

--" Mue mretërinë, ma keni marrë

Edhe nji provë, due m' ua bërë

Due kaprollin, me ma kapë t' gjallë !

Nese më bini drenin gjallë t' lidhun

-- Unë ju dorëzoj mretërinë time

E do të këthehem shërbetorë i juaj

-- Në rastin e kundert, do t' u pres kryet"

Ky ishte ''Urdhëri i Mretit''...,

Që i vuri vëllëzrit, përpara sikletit

Se kjo ishte nji provë e vështirë

S' kishte djalë nane që e zgjidhë

Kushti ishte me të fikë trollin:

-- O, me vdekë o, me kapë kaprollin!

E kjo provë, me forcë s' bëhet

Vëllaznit trima, s' i zuri gjumi

U hupi shpresa e t' jetuarit

Se gjthçka mund t' bëhet

-- Veç kaprolli, i gjallë s' zëhet....,

"Miku trim", ata i qetëson

Mos u merzitni miqtë e mi

Se kjo punë është mjaft e lehtë

Nester, t' gjithë dalim në kërkim

I gjurmojmë katër- pësë  bjeshkë

Kush e kapë, t' gjallë kaprollin

-- "E lëshon zërin habertare" ..!

Me t' u zbardhë sabahi i dritës

Të tre vëllëzrit edhe miku

Në katër drejtime, ata janë nisë

Çfarë mëndje, kishte "Frikacaku" ?

-- "Daniel Fatlumi", vëndosë t' ikë:

Hypë në nji thep edhe mëndon

I gjallë kaprolli, s' ka si kapët

- Po s' e kapëm, na pritet kryet

Kudo të shkoj, në këtë "Nahije"

Me dikton Mreti që jam, n' luftë

- M' u këthye në "Nahien Time"

Atje, i gjëjë vëllëzrit e mi t' fortë

S' ka rrugë tjetër veç, me thye qafën

Në nji lisë, aty prânë shkëmbit

-- Lidhi kalin e vari shpatën

Aty afër vëndosi jatagânin... !

U hodhë n' shkëmb, m' thye qafën

-- Si veproi atijë, i punoi fati

Në mes nji dëllinje dreni fjetë

I bjen në shpindë, për brirë e kapë

"Thonë s' u vra, se e shpëtoi dëllinja"

E xhveshë shokën -- vija - vija

Ja ka pështjellë, drenit për brina

Ka pa afër, nji lisë të fortë

Në të drenin e lidhi me shoke

"Thonë kurë burri, ëshë  me fat''

-- Mbetët  trim, jo frikacak

Ka dalë shpejt te kishte lidhë gjogon

-- Ka lëshue zânini habertarë

Ka nisë këngën t' madhe piskamë

-- Këngë asqerçe sikur zânë

Gjëmojnë lugjet: m' këtanë e matanë

Shpejt e shpejt vëllaznit kanë ardhë

Pa ditë gjë se ç' thotë haberi

Pa zënë besë se është kapë dreri

Pa e ditë, se ç' farë sjell fati ..?

Pa mëndue si i pret e ardhmja

Nxiten vrapë asajë boke...,

-- Shohin drerin lidhë për shoke

Daniel Fatlumi, kishte të drejtë,

Të shesin mënd e të kërcejnë përpjetë...!

-- Kaprollin e kishte kapë  vetë

Me drënin, për dore shkuan te mreti

U habiten të gjithë mileti

Para popullit foli mreti:

... "Sot Mretëria Ime ra ...!

Nji prej ju vëllëzërve, do të jetë mret

-- Unë do të jem shërbëtorë i juajë"

-- Vëllëzrit mikut i dhanë motren

E, për mret i dhanë kunorën

Kështu është thënë, atje s' jemi kanë

-- Veç nji shprehje ruhet fortë:

"I keq lindësh e i pa fat, mos linësh" !!

--------------------0--------------------------

Per ZemraShqiptare, nga Tropoja, fillim-Marsi 2016-