Remzi Salihu: Poezi nga Paul Celan

PAUL CELAN

Përktheu nga gjermanishtja: Remzi Salihu

Paul Celan u lind më 1920 në Çernoviç (Bukovinë), vdiq më 1970 në Paris. Një vit studioi mjekësinë në Francë, pastaj Romanistikën në Universitetin e Çer­noviçit. Gjat viteve 1945-1947 punon në Shtëpinë Botuese të Bukureshtit, si lektor dhe përkthyes letrar. Kah fundi vitit 1947 deri në verë të vitit 1948 jeton në Vjenë, ku edhe lidh një marrëdhënie dashurie me poeten e njohur austriake Ingebor Bahman, e cila në një rast thotë: ‘’Paulin e kam dashtë më shumë se jetën time’’. Këto të dhëna për dashurinë e ndërsjellë që kishin midis vetes, këto dy kolos letrar e dëshmojnë edhe letërkëmbimet e tyre shumta, gjatë qëndrimit të poetit në Paris. Studioi Gjermanishten dhe shkencën e letërsisë në Sorbonë. Për punën e tij të lartë dhe të vyeshme shpërblehet disa herë. Më 1958 merr çmimin e lartë për letërsi të Bremenit, kurse më 1960 merr shpërblimin e Georg Byhnerit. Veprat më të njohura të këtij poeti gjerman janë: “Rëra prej urne’’ 1948, “Lulëkuqja dhe kujtesa’’, 1952, “Nga pragu në prag” 1955, “Kthimi i frymës’’1967. “Dhuna e dritës’’ 1970, etj. Paul Celani është mjeshtër i madhi gjuhës simbolike e poetike. Ai me anë të refleksioneve surrealiste dhe shprehjeve të reja poetike e dëshmon veten si poet të madh të poezisë bashkëkohore gjermane dhe asaj botërore. Koto poezi janë marrë nga libri “Poezi të zgjedhura,1970.

 

LAVDATË LARGËSIE

 

Në burimin e syve tu

jetojnë rrjetat e peshqve të liqenit.

Në burimin e syve tu

deti pret premtimin e vet.

 

Këtu, unë e hedha

një zemër, që rrinte gjatë midis njerëzve.

Nga vetja hoqa këmishën dhe shkëlqimin e betimit:

 

Më e zeza në të zezën, jam i zhveshur.

Pabesisë i bëhem besnik.

Unë jam ti, kur unë jam unë.

 

Në burimin e syve tu

Ngas unë dhe ëndërroj për grabitje.

Një rrjetë kap një rrjetë:

ne ndajmë përqafimet.

Në burimin e syve tu

Një i varur e mbyt në lak tërkuzën.

 

 

FILL I DIELLIT

 

Mbi shkretëtirën e irnosur

Një pemë-

mendim i lartë

e zë dritën e tonit: ende

ka këngë për t’u kënduar

matanë njerëzimit

 

 

KRAHINË me krijesë urne.

 

Bisedë

nga goja e tymosur në gojë të tymosur.

 

Ata hanë:

çmendinë-trufla,  një copë

poezie të pavarrosur,

gjetën gjuhën dhe dhëmbin.

 

Një lot rrokulliset prapë në syrin tuaj.

 

E majta, e dëbuar

guaskë shtegtare- të dhurohet ty,

pastaj të lidh ty-

përgjim i ndritur i hapësirës:

 

loja me tulla kundrejt vdekjes

mund të fillojë.

 

 

ME ÇELËSIN E NDRYSHUAR

 

Me çelësin e ndryshuar

e ke mbyllur ti shtëpinë, aty brenda

bora rrah heshtjen

sipas rastit të gjakut, që ty

të rrjedh nga syri e goja ose veshi,

ndryshon çelësi yt.

 

Ndryshon çelësi yt, ndryshohet fjala,

e përndjekur me flokë bore.

Sipas rastit të erës, që të çon përpara,

mblidhet për rreth fjalës sate bora.

 

 

TI MUNDESH mua qetë

 

me borë të më gostitësh:

sa herë që unë

krah për krah

me drurin gojë ariu

hapëroj nëpër verë,

bërtiti gjethit

të tij më të ri.

 

 

CORONA

 

Nga dora kafshon vjeshta gjethin e vet, ne jemi miq.

Ne çarrojmë kohën nga lajthinjtë dhe i mësojmë të shkojnë:

koha kthen në korube.

 

Në pasqyrë është e diel,

në gjumë do të flihet,

goja flet vërtetësinë.

 

Syri im zbret në trupin e të dashurës:

ne shikohemi njëri me tjetrin,

ne themi vagëllimthi

ne dashurojmë njëri tjetrin- si lulëkuqe e kujtim,

ne flemë si vera në  guaskë,

si deti me rrezet e përgjakura të hënës.

 

Ne qëndrojmë të kapardisur në dritare, ata na shikojnë nga rruga:

është koha, njeriu e di!

Është koha që guri këndshëm të lulëzojë,

që qetësia lehtë në zemër të rrah.

Është koha,që të bëhet kohë.

 

Është koha.

 

 

LOJA ME SOPATË

 

Shtatë orë nata, shtatë vjet zgjimi:

loja me sopat,

në hije shtrihesh ti kufomë e gjykuar

-o pemë, që nuk rrëzohesh kurrë!-,

heshtja majë e luksit,

fjalë e lypur në këmbë,

shtrihesh dhe luan me sopat-

dhe më në fund merr vezullimin e saj.

 

 

FUGA E VDEKJES

 

Qumësht i zi mëngjesi ne pimë mbrëmjeve

Ne pimë në mesditë dhe në mëngjes ne pimë natën

Ne pimë dhe vetëm pimë

ne gërmojmë një varr në ajër atje ku njeriu shtrihet më i lirë

një njeri banon në këtë shtëpi ai luan me gjarpinj ai shkruan

ai shkruan kur po ngryset mbi Gjermani  flokët tua të arta Margaretë

ai shkruan dhe ecën para shtëpisë dhe sa po shkëlqejnë yjet

ai u fishkëllen zagarëve të vet

ai i fishkëllen çifutit të vet të lërë gërmimin e varrit në tokë

ai na urdhëron neve për vallëzim

Qumësht i zi i agimit ne pimë natën

ne pimë në mëngjes dhe në mesditë ne pimë mbrëmjeve

ne pimë dhe vetë pimë

Një njeri banon në këtë shtëpi ai luan me gjarpinj

ai shkruan kur po ngryset mbi Gjermani

flokët tua të arta Margaretë

flokët tua të përhirta Sulamit ne gërmojmë një varr në ajër

atje njeriu nuk shtrihet ngushtë

Ai thërret duke thumbuar thellë në truall vetëm njërin e ju të tjerë

këndoni dhe luani

ai kapet për hekurin e rripit duke e vringëlluar sytë e vet i ka të kaltër

gërmoni thellë me lopatë njëra palë e ju pala tjetër

luani deri sa të mbaroj vallëzimi

Qumësht i zi i agimit ne pimë natën

ne pimë në mesditë dhe mëngjes  ne pimë në mbrëmje

ne pimë dhe vetëm pimë

një njeri banon në këtë shtëpi flokët tua të arta Margaretë

flokët tua të përhirta Sulamit ai luan me gjarprin

Ai thërret luani ëmbël vdekjen vdekja është mjeshtër nga Gjermania

ai thërret  bjeri më ngrysur violinës pastaj ju si tym do të ngiteni në ajër

pastaj ju do ta keni një varr në mjegulla këtu njeriu nuk shtrihet i lire

Qumësht i zi i agimit ne pimë natën

ne pimë në mesditë  vdekja është një mjeshtër nga Gjermania

ne pimë në mbrëmje dhe në mëngjes ne pimë dhe vetëm pimë

vdekja është një mjeshtër nga Gjermania syri i tij është i kaltër

ai të godet ty me një plumb të rëndë ai të godet ty saktësisht

një njeri banon në këtë shtëpi flokët  tua të arta Margaretë

ai e ndërsen zagarët pas neve ai na dhuron neve një varr në ajër

ai luan me gjarprin dhe ëndërron vdekja është një mjeshtër nga Gjermania

flokët tua të arta Margaretë

flokët tua të përhirta Sulamit

 

 

ZI

 

Si plagë kujtimi,

shpurrpurisen sytë për ty,

që me dhëmbët e zemrës së kthjellët

të kafshohet Kronlandi,

që shtrati ynë të mbetet:

nëpër pus duhet të vish-

ti vjen.

 

Në farën

e shqisës

të yllëzon deti, në brendi, për përherë.

 

Emri i dhënë ka një fund,

mbi ty unë hedh fatin tim.

 

 

I HUAJI

 

na mban neve në rrjetë,

e kaluara të prek

hutueshëm nëpër ne matanë,

 

numëron pulsin tim, dhe të tij,

në ty brenda,

 

pastaj vijmë ne

kundër teje, kundër meje,

 

diçka na vesh neve,

me lëkurë dite, me lëkurë nate,

për lojë me më të lartin, rast-

vendosmërie të sëmurë.