Ndue Lazri: Gjokë Beci, Bardi i bjeshkëve

Iku Gjokë Beci, Bardi i bjeshkëve

-Kur ikën një poet, muzat e ulin flamurin në gjysmështizë-

Nga Ndue LAZRI

Vërejta që edhe miq e kolegë të tjerë përpara meje, duke folur për ikjen e dhimbshme të poetit Gjok Beci, e kanë bërë natyrshëm lidhjen edhe me dy emra të tjerë të mëdhenj të artit e muzikës shqiptare, Vaçe Zelën dhe Feim Ibrahimin. I mbajmë mend të bashkuar në këngën “Rrjedh në këngë e ligjërime”, interpretuar në Festivalin e 19-të të Këngës në Radiotelevizion, e cila ishte një himn i vërtetë lirik kushtuar Shqipërisë, ku rridhnin aq bukur e shkriheshin në një gurgullimë të vetme fjala e poetit Gjokë Beci, muzika e kompozitorit Feim Ibrahimi dhe zëri i këngëtares Vaçe Zela.Dhe ja, pas kaq vitesh, ata tani janë sërish të tre bashkë, por tashmë në botën e pavdekësisë. I pari iku para disa vitesh Feim Ibrahimi, duke lënë një boshllëk të madh në skenën e muzikës shqiptare, por edhe një trashëgimi të madhe artistike në muzikën e lehtë e sinfonike shqiptare. Para një jave iku Vaçe Zela, duke lënë një boshllëk tjetër të madh, por edhe zërin e saj që nuk shuhet kurrë. E ja, sot ikën edhe Gjokë Beci, mjeshtri i fjalës poetike. Zgjodhi ditën e të dashuruarve për të ikur, sepse ishte këngëtar i hollë edhe i ndjenjës së dashurisë. Edhe ai lë një boshllëk të madh në artin e fjalës së shkruar. Duhen zhvendosur tre male për të mbuluar atë boshllëk që lënë këta tre artistë të mëdhenj.

Gjokë Beci ishte më shumë se poet. Ishte bardi i bjeshkëve, sepse fjala e tij ishte edhe muzikë, rapsodi epike. Isha nxënës në gjimnazin e Rrëshenit kur morëm në dorë librin e tij të parë me poezi “Kur zgjohen bjeshkët”. Ishte kuptimplotë ai titull, sepse ai kishte lindur në Zajs të Selitës, pikërisht aty ku dielli ngre vetullën mbi Malin e Kunorës dhe e hedh vështrimin ledhatues mbi tërë territorin gjeografik të Mirditës, duke përshëndetur drejtpërdrejt Cukalin dhe Taraboshin e Shkodrës në perëndim. Këtyre bjeshkëve ai do u kushtonte dashurinë e tij më të madhe dhe vargjet e tij brilante, që, si në kohën e eposit, do kalonin gojë më gojë e do këndoheshin mal më mal. Kush nuk e kujton këngën “Xhamadani i trimërisë” apo siç njihej më mirë “Xhamadani i Mic Sokolit”, që tundi jo vetëm skenën e Festivalit Folklorik Kombëtar në vitin 1978, por edhe vetë Malin e Gjerë dhe kalldrëmet e qytetit të gurtë. Ajo këngë ishte sinjali i parë që paralajmëronte atë uragan folklorik me perla të rralla që do të zbriste në vitet e mëvonshme në fesativale e skena kombëtare e ndërkombëtare Ansambli Artistik “Mirdita” me grupin legjendar të burrave. Nga telat e çiftelive fjalët poetike të Gjokë Becit fluturonin me bardhësinë e pëllumbit dhe me shpejtësinë e forcën e plumbit. “Dasma e Kamber Loshit” është e atyre përmasave që mund të krahasohet me tragjeditë greke, figurën poetike “përmbi shkëmb ta ngul opingën” do ta kishte zili edhe Akili me dobësinë në thembër, “plisi në Luvër” është qeleshja e bardhë, (amaneti i lënë mirditorëve nga çdo shekull), ku duket sikur vetë Mali i Kunorës, i zbardhur nga dëbora, ka zbritur të bëjë një vizitë në kryeqytetin francez.

Gjokë Beci i lë artit shqiptar mbi 10 vëllime me poezi e qindra këngë. Ai ishte i madh në artin e tij e po aq i madh në thjeshtësinë e tij. Kam patur fatin, si shumë krijues të tjerë mirditorë, të rritem pranë tij e krijimet e para të hedhura në fletore të ledhatohen pikërisht nga sytë e tij. Breza të tërë krijuesish të nxjerrë nga dora e tij. Që sot përkulemi me dhimbje e me mirënjohje të pakufishme përpara kujtimit të tij.

Trashëgimia e tij artistike është e barazvlershshme me qytete të tëra, madje me vargmale. E, megjithatë, poeti brilant jetoi në një varfëri të skajshme. Nuk u gjend dot një shtëpi e denjë për të. Një varg i tij vlente më shumë se një shtëpi. Po, pushtetarët tepër të angazhuar për të ngritur vila e pasuri brenda e jashtë shtetit për vehte me lekët e popullit, nuk u kujtuan të shikonin se ku banonte poeti i madh. Sot, ata, me hipokrizinë vrasëse, do ta qajnë poetin, nuk do ia kursejnë fjalët e mëdha. Se natyrisht, streha e tij e fundit është dy metra dhe e nuk do u kërkojë investime.

Po, poeti ikën duke marrë madhështinë me vehte e duke ua lënë atyre turpin në derë. Pas pak vitesh, poeti do kujtohet akoma më me forcë e këngët e tij do jehojnë mal më mal, kurse ata do jenë mbuluar nga pluhuri i përjetshëm i harresës.

-Per ZSh-ne , marrë nga Dielli, USA, nga Z. Lushaj-