Mendime
Dedë Preqi: Dasmat shqiptare në Zvicër
E diele, 13.10.2013, 03:59 PM
DASMAT SHQIPTARE
NË ZVICËRR
Nga Dedë
Preqi
Muaj korrik , ishte koha e nxehtë e pushimeve
verore, që mërgimtarët presin me pa
durim këto pushime për t’u çmallur sa do pak në atdheun e tyre. Është edhe koha e tingujve të dasmave, që të
kënaqet shpirti me këngë e valle nëpër dasmat tona shqiptare, të cilat i
rastisim kudo në atdhe, por edhe në perëndim, aty ku mërgimtarët tanë jetojnë
dhe punojnë. Ishte 2 korriku i këtij
viti, një datë shumë e rëndësishme historike kombëtare, Donika dhe Arbeni e
kishin caktuar ditën e tyre të martesës dhe ceremoninë e dasmës, që kishin
organizuar në Hotelin Grand C a s i n o,
në Luzern të Zvicrres.
Këta dy
të rinj, janë lindur në Luzern të Zvicrres dhe prindërit e tyre kishin emigruar para 30 vitëve në këtë vend, të
cilët u njohën në mes veti si fëmijë të
vegjël, duke lozur në një lagje dhe
përmes tingujve të ëmbël të gjuhës
amnore shoqërohen së bashku, duke mos
ditur se fati i tyre do ti përcjellë deri
në këto momente të martesës, që të kalojnë së bashku tërë jetën.
Donika
dhe Arbeni, pasi kryejnë edhe kualifikohen me një shkollim të lartë në Luzern, njëra
të një profili zyrtar dhe tjetri të një profili medicinal, këta dy të rinj edhe
punësohen menjëherë, duke u bërë tani të pa varur nga prindërit e tyre, në një
mënyrë pak e shumë, barra e prindërve të tyre të bëhëj më lehtë, por edhe më
stabile. Duke i mos prishur asnjëherë kontaktet shoqërore në mes veti, të cilat
ishin shumë të sinqerta, pse edhe të mos vazhdohen, kur në zemrat e tyre lindi
edhe dashuria, e cila e forcoj besimin te njëri-tjetri, për të vazhduar një
rrugë edhe më të gjatë të jetës.
Dikush
thotë se fatin e sëcilit e përcakton dikush tjetër, por fati caktohet edhe nga
vetë njerëzit, të cilët i prijnë fatit të tyre, sepse Perëndija na ka mundësuar
të ekzistojmë si njerëz në këtë planet, i cili është i mbushur me të rinj e të reja, të cilët dikur
fati i tyre ishte i pa zakontë dhe i pa lakmueshëm, por sot kemi shembuj të
mirë dhe të kënaqshëm, siq është edhe rasti i Donikës e Arbenit me shumë të
tjerë, që lënë mbresa të pëlqyeshme, dhe kur bëhët fjalë për të rinjtë shqiptarë, mos të thëmi se ka edhe raste të
tjera të pa lakmueshme. Martesa e këtyre
dy qiftave, është më shumë se një dhuratë e Perëndisë, jo vetëm për qiftat e
rinjë, por edhe për prindërit e tyre, të
cilët ndihen të lumtur, sepse këto gjenerata nuk e kanë lehtë të rriten në mes dy vendeve, në mes
dy apo më shumë kulturave, të cilët nuk i
harrojnë traditat e veta kombëtare, me të cilat e tregojnë identitetin një
populli. Së pari, darsma e këtyre dy të rinjëve filloj në kishë, aty ku këta dy
të rinj ishin krezmuar në të njëjtin
vend, kur ishin të vegjël dhe tani kurorëzohen po në këtë kishë, në praninë e
të ftuarve dhe në praninë e priftit don Agim Qerkini, misionar katolik shqiptar
në Luzern.
A r dh j a e n
u s ë s
Nusja
në kohët e hershme ndër shqiptarë në mënyrën tradiocionale në disa vise,
sidomos në vendet e malësisë, vinte me një kali, kuptohet në përcjellje të
krushqëve dhe krushkave, dikur më vonë pas një kohe, nusja vinte me qerre dhe
kali, por mos të thëmi se këto tradita tani nuk ekzistojnë edhe sot, duke
vazhduar në këtë mënyrë, e cila lë mbresa të jashtëzakonshme edhe pse tani koha
e ka bërë të vetën, me një standart më të favoshëm për njerëzimin.
Në dasmën
e Donikës dhe Arbenit, kjo traditë është e pëlqyer, që nusja të vie me qerre e
kali si në traditën e moqme, duke kaluar prej kishe e deri te Restauranti në
distancë prej dy-tri kilometrave, nëpër qytetin e bukur të Luzernit, ku në sytë
e qytetarëve të huaj dhe të vendit, lënë shumë përshtypje të mira, njëherit nuk
dallon shumë edhe nga dasmat e vendit që bëhën në Zvicërr në këtë mënyrë nga
vendorët. Në lokalin e darsmës në Kasino të Luzernit, i cili ishte i mbushur me
lule dhe dekorime të natyrës së dasmave shqiptare, dëgjohej muzika dhe vallet
tradicionale shqiptare, me këngëtarin e mirënjohur shqiptar Nikollë Nikëprelaj,
i cili e shoqëroi darsmën dhe e mbushi me emocione mallëngjyese me këngët e
tija të mrekullueshme, deri në orët e mëngjezit.
Një
pjesë e rëndësishme e ceremonisë ishin fotot dhe kamerat në natyrë, së bashku
me qiftin e ri, ku dasmorët kishin rastin së bashku me qiftin e ri të ekspozojnë
buzë liqenit të Luzernit, ku shumica e shqiptarëve organizojnë edhe ceremoni të
tjera, përshkak të pamjeve të këtij
vendi të bukur dhe turistik. Së bashku dy parë miqët, musafirët e Donikës dhe
Arbenit, kaluan qaste të bukura, në një dasëm që mund të flitet, jo vetëm sa për të kaluar një ceremoni të
zakontë, por flitet për një dasëm që lë mbresa të rralla, duke shkuar hapave e gjurmave
të traditave tona shqiptare, sidomos me veshjet kombëtare, këngët e vallet dhe
mbresa të tjera të traditës tonë, që na i lakmojnë dhe të tjerët, ku shqiptarët
ku do që janë, po i marrin me vete ritet dhe traditat e veta, duke i përcjellë
këto te gjeneratat e reja në mërgim.
Ishte
një përjetim dhe kënaqësi me emocione të hareshme të një dasme shqiptare, ku
rinija e mrekullueshme jepte përshtypje
të ëmbëla dhe magjepse, sidomos kur i prinin vallës nusja e dhëndërri, të
përcjellur me të rinjtë, Domeniku, Donati, Afërdita, Marigona, Kreshniku, Emanuella,
Jozefi, Arta, Afrimi, Astriti, Agroni, Vlora, Nikolina, Lindita e tjerë, të
cilët të bënin krenar për atë që jemi, duke mos harruar se nga vijmë dhe
krenaria e njeriut tregon vet se sa është njeriu i lidhur me atdheun e vet, me
gjuhën, kulturën dhe traditat e veta kombëtare, duke pasë parasyshë se kjo rini
po lind dhe po rritet në një vend tjetër, me traditë dhe kulturë tjetër.
Nuk
guxojmë të thëmi se kjo rini nuk duhet të përshtatet me kulturën dhe traditat e
vendit ku jetojnë e veprojnë, apo të mos
integrohen në atë vend, por ky shembull tregon shembullin e mirë të rinisë
shqiptare për kulturën e vet dhe
traditat, njëherit dhe respektimin e një kulture tjetër, siq është edhe ajo
zvicërrane, gjermane, amerikane apo një kulture tjetër perëndimore, me çrast në
këtë ceremoni kishte plot shokë dhe shoqe të nacionalitetëve të ndryshme, shoqëri
të kësaj rinie, të cilët vallëzonin në
traditat e veta, por pse jo edhe valle shqiptare.
Sh q i p t a r ë t e d i a s p o r ë s d h e
r u a j t j a e t r a d i t a v e
Shqiptarët
nga diaspora janë ata që kanë kontribuar në ruajtjen e traditave kombëtare. Ruajtja
e traditave nuk është vetëm se këndohet, apo vallzohet shqip, por ka edhe shumë
mënyra të tjera, të cilat e kanë stimuluar dhe interpretuar pa ndalur
identitetin e një populli dhe kulturën e tij, pa marrë parasyshë se ku gjinden,
apo në çfarë rrethanash jetojnë. Për fat
të mirë, shumica e shqiptarëve ku jetojnë në diasporë, kanë pasë fat të takojnë
popuj me kulturë të mirëfilltë dhe të gjërë njerëzore, siq është Gjermanija, Zvicërra,
Austrija, Belgjika, Norvegjia, USA, e tjera, të cilave duhet tu jemi
mirënjohës, sepse nuk kanë lënë anash respektimin e kulturave të popujve tjerë,
duke u lënë vend e hapësirë edhe të tjerëve, në këtë rast edhe shqiptarëve, që
të shprehin vullnetin dhe kulturën e tyre, ku jetojnë dhe punojnë.
Ruajtja e traditave tona është edhe kur fëmijët tanë, që lindin në perëndim apo jashta atdheut të vet, përveq integrimit në vendin ku jetojnë, flasin në familje shqip dhe mësojnë të organizuar në ndonjë shkollë shqipe, duke mësuar historinë dhe kulturën kombëtare. Prandaj, sot në hapësirën mbarë shqiptare, mbrenda dhe jashtë atdheut, ndodhin me qindra dhe mija dasma shqiptare, ku në të gjitha këto dasma shqiptare shpaloset arti dhe kultura e jonë kombëtare. Në këto ceremoni bashkohen shqiptarët, ku i bashkon kënga, gëzimi dhe harmonia, por edhe dashuria për atdheun, ku dashuria dhe mungesa ndaj tij është shumë e madhe.