Albana Mëlyshi Lifschin: E marta e dymbëdhjetë

E marta e dymbëdhjetë

-Ne flasim për faljen-

Perktheu  nga origjinali : Albana Mëlyshi Lifschin

“Fal veten, para se të vdesësh, dhe pastaj fal edhe të tjerët.”

Kishin kaluar vetëm pak ditë pas intervistës në programin “Nightline”. Qielli ishte i errët dhe binte shi. Mori ishte mbështjellë me batanije. Unë qëndroja ulur pranë karriges së tij, duke ia mbajtur në duar shputat e këmbëve. Gishtërinjtë ishin të spërdredhur dhe me kallo, thonjtë të verdhë. E shtrydha tubetin në pëllëmbën e dorës dhe fillova t’i bëja masazh te kyçet. Kisha parë se si e kishin bërë këtë punë më parë të tjerët, sot e mora unë përsipër. Sëmundja e kishte dobësuar aq shumë Morin, sa nuk ishte në gjendje të lëvizte as majat e gishtërinjve, e megjithatë ai ndiente dhembje dhe masazhi e ndihmonte të qetësohej. Gjithashtu, sigurisht, Morit i pëlqente ndjesia e prekjes. Atë çast unë isha gati të bëja çdo gjë për ta kënaqur.

- Miç, - tha ai duke u kthyer tek tema e faljes, - nuk ka kuptim të mbash inat ose të tregosh kokëfortësi. Këto gjëra… janë nga ato për të cilat jam penduar në jetë: krenaria e tepruar, vetëpëlqimi. Ai psherëtiu: - Pse i bëjmë disa gjëra të tilla?!

Rëndësia e faljes ishte pikërisht tema për të cilën isha i interesuar. Nëpër filma kisha parë se si i pari i familjes, në shtratin e vdekjes, kishte thirrur pranë të birin “plëngprishës” për të bërë paqe me të. Pyesja veten nëse Mori kishte ndonjë merak të tillë, nëse, para se të vdiste, ndiente nevojën për t’i thënë dikujt: “Më fal!”

- E shikon atë skulpturë?

Ai vështroi nga një skulpturë e vendosur mbi një raft në murin e studios së tij. E derdhur në bronz, paraqitte portretin e një burri rreth të dyzetave. Ishte me kravatë dhe një tufë flokësh i binte mbi ballë.

- Ai jam unë, - tha Mori. - Një miku im e punoi atë skulpturë ndoshta 30 vjet të shkuar. Quhej Norman. Ne kalonim shumë kohë bashkë, shkonim për të bërë not. Udhëtonim bashkë për të shkuar në Nju Jork. Një herë, ai më ftoi në shtëpinë e tij, në Kembrixh, dhe aty e punoi bustin tim. I mori javë të tëra për ta përfunduar. Por donte ta nxirrte të përsosur.  Ndërkohë unë studioja fytyrën e skulpturës. Ishte një ndjenjë e çuditshme të shikoje Morin ashtu, tripërmasor, aq të ri, aq të shëndetshëm, duke na “vështruar” teksa bisedonim, dhe mendova që miku i tij kishte ditur t’i jepte shpirt skulpturës.

- Ja tek vjen edhe pjesa e hidhur e kësaj historie, - tha Mori. - Normani dhe gruaja e tij shkuan të banojnë në Çikago. Pak më vonë, gruaja ime, Sharlota, bëri një operacion të rëndë. Normani dhe e shoqja nuk u bënë të gjallë fare. Unë e dija që ata e kishin marrë vesh për operacionin. Sharlota dhe unë u lënduam shumë që ata nuk na morën as në telefon për të pyetur se si ishte gruaja ime. Kështu, ne i premë marrëdhëniet me ta. Me kalimin e viteve, pata rast të takohesha me Normanin disa herë dhe ai u përpoq të pajtohej, por unë nuk pranova. Nuk isha i kënaqur nga justifikimet e tij. Ruaja krenarinë time. I ktheva kurrizin. -Zëri iu shua. - Miç, pak vjet më parë, shoku im vdiq nga kanceri. U dëshpërova shumë. Më erdhi shumë keq, se nuk arrita ta shihja qoftë edhe një herë, para se të vdiste, e t’i thosha që e kisha falur. Më dhemb kaq shumë.

Ai po qante. Ishte një e qarë e ngadaltë, në heshtje. Lotët i rrodhën poshtë faqeve dhe i zbritën deri te buzët.

- Më vjen keq, - thashë.

- Lotët janë okej, - pëshpëriti ai. Vazhdoja t’u bëja masazh gishtërinjve të pajetë. Ai qau edhe për pak i zhytur në kujtime. - Nuk duhet të falim vetëm të tjerët, por kemi nevojë të falim edhe veten tonë.

- Veten tonë?

- Po, për të gjitha gjërat që nuk kemi mundur t’i bëjmë. Nuk mund të mbetesh rob i keqardhjes: pse s’e bëra këtë ose atë. Kur arrin në këtë ditë që jam unë, s’ka më kuptim. Unë gjithnjë uroja që të kisha bërë më shumë, të kisha shkruar më shumë libra… Isha mësuar ta qortoja veten keq. Tani e shoh që asgjë e mirë nuk vjen nga kjo. Bëj paqe. Ke nevojë të bësh paqe me veten tënde dhe me këdo rreth teje.

U përkula dhe ia fshiva lotët me një shami letre. Mori hapi dhe mbylli sytë, frymëmarrja i ndihej si një gërhitje e lehtë.

- Fal veten tënde, fal të tjerët. Mos prit, Miç. Jo kushdo e ka këtë kohë që kam unë. Jo kushdo është kaq me fat.

E hodha shaminë e letrës në koshin e plehrave dhe u ktheva përsëri te masazhi.

- Me fat?!

Shtypa gishtin e madh mbi mishin e tij, por ai as që ndjeu gjë.

- Trysnia e të kundërtave, Miç. Të kujtohet? Gjërat tërheqin në drejtime të kundërta.

- Më kujtohet.

- Unë vajtoj ditët e mia të fundit, por i gëzohem shansit që m’u dha për t’i bërë gjërat si duhet. -

Qëndruam për njëfarë kohe në heshtje, ndërsa shiu trokiste në dritare. Lulja hibiskas në parvaz, pas kokës së tij, ende mbahej, e vogël, por e fortë.

- Miç, - pëshpëriti Mori

- Hë… hë? - Unë fërkoja gishtërinjtë e tij të mpirë.

- Vështromë. - Ngrita sytë dhe hasa në një vështrim të thellë, të përqendruar. - Unë nuk e di pse u ktheve tek unë, por dua të të them këtë. - Ai heshti dhe zëri gati iu shua. - Nëse do të kisha një djalë tjetër, do të doja që ai të ishe ti.

Unë ula sytë duke shtypur me gishtërinjtë e mi mishin pa jetë. Për një çast pata frikë se, duke pranuar fjalët e tij, do të tradhtoja familjen time. Por, kur ngrita sytë, pashë Morin duke buzëqeshur përmes lotëve dhe e kuptova që në çaste të tilla s’bëhej fjalë për tradhti. E gjitha ç’i trembesha, ishte të thënët “Lamtumirë.”

Perktheu  nga origjinali Albana   Mëlyshi  Lifschin

(fragmenti eshte shkeputur nga libri  bestseller 'Tuesdays with Morrie"(Te martat me Morin) i autorit te njohur amerikan Mitch Albom. libri i perkthyer eshte botuar nga  OMSCA 2010)