Demir Krasniqi: Varret e kosovarëve

            VARRET E KOSOVARËVE

 

            Porosia

 

Prof  Ilmiu, fjalë ka çua  –

Për një këngë  me e këndua ,

Për do “Varre t’ kosovarëve”,

Nëpër fshatra t’ kërçovarëve .

 

N’ histori ndër shekuj mbarë –

Populli ynë s’ pa ditë të bardhë,

Grekë, turq  , serbë e bullgarë ,

Zi e terr kanë bërë   n’ shqiptarë !

 

Çka kanë bërë  bullgarët   keq –

Flasin pleqtë rreth njëqind vjeç ,

Nga Cërvica e nga Zajazi ,

Emin Çeliku  e Dan Ilazi,

 

Izer Doga  e  Ahmet Mora,

Xife Arifi e Rabije Mora ,

Ali Ramë Deda e shumë të tjerë,

Tregojnë dhembshëm për kohë të mjerë !

 

            Hekurudha e Përgjakur

 

Gjatë Luftës së Parë Botërore –

Çka kanë bërë    n’ trojet arbërore ,

Kur shumë troje t’ popullit shqiptar ,

Kishin ra n’ sundim bullgar !

 

Këtë okupim të pa parë –

Populli e quan “Bullgari i Parë”!

Këta bullgarët bënin manovër –

T’ ndërtojnë hekurudhë Gostivar – Ohër!

 

Ishte plani i armikut ,

Për në Front të Selanikut,

Për t’ dërguar armatime

Dhe ushtarë për të bërë  krime!

 

N’ hekurudhën Gostivar – Ohër,

Punuan njerëzit e zënë  robër,

Shumë prej tyre ishin shqiptarë,

Por ma tepër  kosovarë !

 

Nën komandë t’ bullgar armikut –

Që nga Mali i Bukovikut ,

N’ hekurudhën  e  Kërçovës

Kanë punua  shqiptarë t’ Kosovës .

 

N’ hekurudhë për me punua –

Ishte vështirë  me i përballua !

I mundonin  n’ këtë punë të rëndë ,

S’ ju kanë dhanë as bukë me ngrënë!

 

Bukë pa ngrënë e ujë pa pirë ,
Për me vdekë  t’ gjithë ishin shtrirë ,

Mish e eshtra  t’ sakatosur ,

Trup e shpirt  t’ alivanosur .

 

Asnjë  i gjallë s’u kthye  te shpija,

I lëshoi shpirti nga uria .

Kush ka vdekë prej lodhjes , ujës –

I kanë varrosë rreth hekurudhës !

 

Shumëve shpirti hala pa u dalë-

I kanë varrosë për së gjallë !

Shumë kanë vdekë prej ujës, dhunës,

Tue  punua  n’ punë t’ hekurudhës!

 

Mu n’ atë vend ku  jetë kanë ndërrua –

Aty t’ gjithë i kanë varrua !

Edhe varret ja u kanë rrafshua –

Për t’ mos  mundë  kush me i zbulua !

 

Nga punë t’ rënda n’ bjeshkë me gurë,

Pa e ngi barkun me bukë kurrë –

Sëmundje e rëndë iu kish ra robërve,

Ju ka ra tifoja e zorrëve !

 

Nga tifoja e nga uria –

Zunë po vdesin shqiptaria !

Njerëzit e  sëmurë nga tifoja –

Shpejt e shpejt i merrte roja!...

 

Kështu vepronte roja  e bullgarët –

I mbulonte me kashtë  shqiptarët,

Pa mëshirshëm shqiptarët tu i kallë,

Tu i djegë n’ zjarre për së gjallë !

 

 

Kështu tregonte Emin  Çeliku,

Se çfarë krimesh ka bërë  armiku !

S’ mbahet mend kurrfarë barbari ,

Që bënë krime , siç bënë bullgari !

 

Hekurudhën  Gostivar – Ohër,

Populli e quan “Hekurudha e Bukojqës”.

Për shqiptarët e përflakur ,

Ishte “Hekurudha e Përgjakur “!

 

Këtë e din populli shqiptar,

Se e ndërtuan okupatorët bullgar,

Gjatë  Luftës së  Parë Botërore –

Me torturat ma çnjerëzore !

 

E dinë populli e mbarë Kërçova,

Se shumë robër nga Kosova,

Nën tortura e nën përndjekje ,

Këtu  punuan deri në vdekje!

 

Dhe  gjatë tanë kësaj  periudhe,

Në ndërtim t’ kësaj  hekurudhe ,

Punuan  robërit  kosovarë ,

Që janë zhdukë pa gjurmë, pa varr !

 

Hekurudha e posa hapur,

Me gjak t’  tyre është përgjakur,

Aty ku kanë vdekur e  janë varrosur,

Edhe varret u janë përdhosur !

 

            Izer Doga

 

Izer Doga n’ atë plis të bardhë,

Nga Cërvica, ai  kërçovarë ,

Me lot  n’ sy flet për shqiptarë,

Çka kanë hekë n’ regjim  bullgarë !

 

N’ trojet tona kur kanë ardhë –

Bukën n’ magje na e kanë marrë,

Na e kanë marrë miellin e drithin,

Gjithë çka kishim  edhe shpirtin !

 

Shumë njerëz vdiqën nga uria,

Nëpër punë e nëpër shtëpia,

Edhe ata që kenë vendor ,

Nuk i la t’ qetë  ai  mizor !

 

Si ke rob , si ke vendar ,

Vetëm a ishte shqiptar ,

Banë masakra të pa parë ,

Duke prerë e duke vrarë !

 

            Ali Ramë Deda

 

Edhe plaku Ali Rama,

Ka tregua  për vuajtje t’ rënda ,

Në atë kohë kishte pas mulli,

Dhe aty bullgarët janë hi !

 

Veç pse ishte mulli shqiptar ,

Atë e ruanin ushtarët bullgarë !

Dhe shqiptarët nuk guxonin,

As n’ mulli drithin ta çonin !

 

S’ guxojnë drithin për ta blua –

Bukë familjeve me u sigurua !

Drithin që e kishin n’ shtëpi –

Nuk guxonin ta çojnë n’ mulli !

 

Hiq pa blua e  hanin  drithin ,

Duke e zier ,  për ta mbajt  shpirtin!

Bluanin drithërat  n’ shi e n’ borë –

Duke i sjellë mokrat  me dorë !

 

            Ahmet Mora

 

Ahmet Mora, ai profesor ,

Kujton atë regjim mizor ,

Flet për fshatrat Tuhin, Jagoll,

Ku ka pasur vuajtje boll !

 

Që  nga  koha e ushtrisë  bullgare –

Aty janë varret shqiptare,

Që  n’ kujtesë të  kërçovarëve ,

Quhen  : “Varret e kosovarëve “!

 

Në  Raishtë dhe n’ Kodër t’ Madhe,

Në  këto  vende  ka shumë varre ,

Dergjen eshtrat kosovare ,

Për to kem kujdese t’ madhe !

 

 

            Rabije Mora

 

Gjyshja plakë, Rabije Mora –

Flet me lot për ato kohëra ,

Për bullgarët – për  ata horra,

Për tifo edhe për morra !...

 

Për komitët ata kasap ,

Që na e lanë këtë tokë me gjak !

Qysh kur ishte viti trembëdhjetë –

Ia vranë komitët burrin e vet !

 

Gjyshe  Rabija , flet  me vaj -

Kur kujton kohën e saj ,

Një  ditë vjeshte n’ arë kishte shkua ,

Një  kerr kunguj me i ngarkua !

 

Gjyshe Rabija , grua malësie ,

Kishte kerrin me gjithë kije ,

Ngarkon kungujt , kthehet prej shpije ,

N’ vend të bukës me i çua  n’ familje .

 

Përgjatë rrugës , nënës loke –

I kishte ra një kungull për toke,

Për gjatë rrugës gropa – gropa ,

Iu ça kungulli  në dy copa .

 

Nga frika se po e shohin bullgarët

Me e marrë kungullin, ajo nuk ndalet !

Aty vijnë dy kosovarë –

Copat e kungullit i kishin marrë !

 

I kanë hëngër kungujt t’ pa pjekur,

Nga uria me shpirt ty u përpjekur!

Shpejt e shpejt ikën shqiptarët,

Që t’ mos i shohin bullgarët !

 

Kështu ushqehej i shkretë shqiptari,

Kontrollohej nga bullgari !

Gjyshja Rabije, një  plakë me nderë –

Do t’ ju jepte dhe kunguj tjerë !

 

Por ata s’ guxonin t’ pritnin ,

Se bullgarët po t’i  shihnin ,

Menjëherë do t’i vrisnin,

Dhe kufomat do t’ ua ndiznin !

 

Bashkë me ta edhe Gjyshe plakën,

Për së gjalli do t’ua jepnin flakën ,

Bashkë me kerrin , kijet e kungullin,

Do ta djegshin krejt katundin !

 

            Xife Arifi

 

N’ Llapkidoll, n’ atë rreth t’ Kërçovës,

Ka trimëresha që i ngjajnë Shotës !

Kështu flet  nëna  Xife Arifi,

Thotë: “Këto ngjarje nuk po i shpifi !”...

 

Flet me mall për burrë të vet,

Që në vitin nëntëqind e pesëdhjetë,

Ia burgosën çetnikët e shkretë,

Dhe s’ ju kthye ma  n’ këtë jetë !

 

Burrin n’ burg – thotë – ma kanë  zhdukur,

Gjurmë e  varr  ia kanë humbur ,

Tanë jetën me lot kam pritë,

S’ pakut  varrin me ia ditë !

 

Edhe nënat e kosovarëve,

Që kanë vdekë  si rob  t’ bullgarëve,

Zemrat e tyre u janë djegur,

S’ pakut  varret për t’ ua gjetur!

 

Kanë lanë  gra , kanë  lanë  fëmijë ,

Por  askush  varret s’ ua  di !

T’ kishin ditë familjet e Kosovës,

Se i kanë bijtë n’ varre t’ Kërçovës!...

 

Nuk do t’ kishin lanë pa ardhë,

S’ pakut eshtrat me ua marrë,

Me i varrosë në vende t’ veta,

Mos me i lanë n’ varre të shkreta !

 

Kështu flet trimja e kërçovare,

Për “Varrezat e kosovarëve”.

Ndjeu  Tuhina  e  Jagolli –

Ç’ porosi  Xifa   na e solli !

 

 

 

 

Ku pushojnë ata të ngratë –

Vlen t’ vendoset një pllakat !

Një pllakat  përkujtimore –

T’ i  kujtojmë vdekjet mizore!

 

Që t’ mësojnë  brezat për këto gjamë –

Pse kanë mbet  këta kosovarë t’ vramë?

Pse këtu , ata janë varrosur,

Në këto troje janë  syrgjynosur ?!

 

Kur të  vihet  kjo pasqyre –

Gëzohen familjarët e tyre !

Vjet për vjet do t’ vijnë n’ këto male –

Mbi varreza t’ bëjnë homazhe !

 

Nëna Xife -  nëntëdhjetë  vjeçe,

Na i ka lanë  shumë   fjalë të mençme –

Dëgjoni mirë ,  evlat të  e mi,

Si të vjetër , si të ri !

 

Dëshira e fundit  tek  çdo  njeri ,

Është që t’ len një porosi –

Për amshim kur t’ bën me u nisur ,

T’ prehet   n’ vendin ku ka lindur !

 

Kosovarët  që  këtu kanë mbetur ,

Të varrosur , t’ humbur  e të tretur ,

Kjo dëshirë s’ ju ka plotësuar ,

N’ vend të vet  t’ bëjnë jetë  t’ amshuar !

 

Ashtu  burri im me shokë –

Nuk u prehen në këtë tokë !

Dergjen  eshtrat  n’ tjera  toka ,

Jo, aty ku u lindi  koka !

 

            Mulla Nashyt Zajazi

 

Mulla Nashyt Zajazi , imam i këtij vendit ,

Ishte shok i ngushtë i  poetit Asdrenit .

Kryetar  Shoqate – n’ mjedis Bukureshti,

Për çështjen kombëtare , ai kurrë nuk heshti !

 

Ai ishte i etshëm për shkollat shqiptare,

Që nga Bukureshti solli Abetare ,

Që t’ ua shpërndaj nxënësve në fshatrat  kërçovare,

Që t’ përhapte dije në rininë shqiptare !

 

Kur hetuan  bullgarët  këtë aktivitet –

Shpejt e arrestuan  n’ vitin  shtatëmbëdhjetë !

Imamin e popullit , mësuesin atdhetar –

Te Ura e Shkupit e varën n’ litar !

 

Kështu  shkruan historinë  Prof. Ilmi Veliu,

Që n’ vargje të këngës , Demiri i shkriu .

Gjithë brezat e reja , vargjet t’i këndojnë –

Historinë e  t’ parëve ,  kurrë mos ta harrojnë !

 

Gjilan, më  20.06.2010.    Demir KRASNIQI