Bilall Maliqi: Vargje reflektive me mbrujtje poetike

VARGJE REFLEKTIVE ME MBRUJTJE POETIKE

 

(Sinan Sadiku, “Shigjetat e lakmisë”, Sh.B. “Brezi ’81, Prishtinë, 2009, faqe 64).

 

Nga Bilall MALIQI

 

Kosova Lindore në të cilën gravitojnë disa qytete të cilat kanë të avancuar rrafshin e krijimeve letrare dhe promovimin e kulturës letrare, si Gjilani, Vitia, Presheva, Bujanoci, Dardana etj.,  përbëjnë një trung ku shquhet për nga kultura letrare në letersinë shqiptare në përgjithësi.

Dardana (ish kamenica), ku në gjirin e saj ka edhe Klubin Letrar “Nositi” që tubon krijues tashmë të dëshmuar të letrave si Nexhat Rexha, Baki Krasniqi, Sinan Sadiku e shumë tjerë të cilët me veprat e tyre dëshmuan një seriozitet në shkrime dhe tanimë janë të njohur në mbarë relievin tonë krijues.

Pjesë e kulturës letrare të këtij qyteti të bukur, ku me një mjeshtri të rrallë poetike e  paraqet në vargjet e veta, është poeti dhe kritiku letrar Sinan Sadiku, i cili para lexuesve doli nga aononimiteti nga viti 2000 me botimin e librit të parë me poezi me titull “Rrobat e engjëllit”.Këtë vit Sinani botoi edhe librin e dytë me poezi për të rritur të titulluar “Shigjetat e lakmisë”, botuar nga Sh.B. “Fondi për Letërsi, Art e Kulturë Brezi “81” Prishtinë.

 

Lirika në vargje

 

Përmbledhja poetike “Shigjetat e lakmisë”  që nga prologu i librit deri te epilogu i saj përbëhet me një kolorit ngjyrash e motivesh të lloj-llojshme të cilat janë evidente brenda kopertinave të librit dhe është ndarë në tri cikle poetike:”Ngjyra lirike”, “Stinë e lënduar” dhe “Baladë për Gentin”.

Nëse merret në shqyrtim poezia e Sinan Sadikut mund lirisht të themi se vargu i tij ka një strukturim të fortë, dhe ka një figuracion të ngjeshur dhe gjithpërfshirës, motivet që i rreh janë të qëlluara dhe i përkasin ndodhive nëpër kohë.

Poezia e Sinanit nuk është e drejtpërdrejtë, porse është e paisur me gjuhën e metaforës dhe janë gjysëm-hermetike sa i përket kuptimit të tyre.

Muza poetike e ka futur poetin në motive të ndryshme si p.sh.:motivi patriotik , i jetës së përditshme, vargje përkushtimore etj., të cilat  i jetësojnë krijimet poetike të tij.

Një prezantim aq serioz autori e paraqet përmes vargjeve poetike që nga cikli i parë, ku shfaqet ndjenja shpirtërore e autorit e shprehur në vargje në poezitë:”Strehim në vargje”, “Zogj të pikëlluar”, “Kampion i pritjes”, “Tejpërtej”, “Dardania”, etj., ku me vargje të ndërtuara mirë dhe të rimuara del me një ofshamë të fortë para lexuesve e sidomos kjo ofshamë është prezente në poezinë kushtuar qytetit të tij Dardanës, ku përmes vargjeve paraqet shetitjen e tij nëpër këtë fshat-qytet siç e quan autori, në të cilin autori kërkon në mënyrë indirekte që të investohet më tepër në këtë vend të harruar siç e potencon poeti në vargun e tij.Po në këtë poezi autori shpalos komplet panoramën e Dardanës para lexuesve e cila panoramë është reale, ku peizazhin e paraqet kështu:

 

“Me lumi në mes e malin përreth

Me shtatin e gjatë e rrafshin në brez

Pret një dorë mjeshtri

T’i japë pakëz shpresë”.

 

(Poezia, Dardana”, faqe 14).

Përpos peizazhit të paraqitur bukur mirë të Dardanës, autori kthehet më herët në histori duke i kujtuar edhe pushtuesit që lanë gjurmë të zeza në relievin tonë, por edhe në këtë qytet, ku qëndroi vertikal çdo sfide dhe pushtuesi sepse më parë:

 

“E dogji zjarri e ngriu acari

E mori serbi e mori bullgari

Por prap jeton

E shpresë ndërton”

 

(Poezia, “Dardania”, faqe 14).

 

Po në këtë cikël Sinani u fali vargje edhe dëshmorëve të cilët ndërruan për shumë shkallë historinë tonë kombëtare, ku me veprën e tyre mbetën të pavdekshëm sa të ekzistojë  historia jonë kombëtare, Poezia, /Shkoi për të ardhur/, e shumë poezi që ngërthejnë këtë cikël poetik.

Edhe në ciklet tjera të po këtij libri lexuesi ndeshet me poezi të një figuracioni të fuqishëm.Poezitë në vazhdim përbëhen me një gjuhë të përparuar poetike, sepse Sinani ka një kontroll shumë efikas sa i përket ndërtimit të vargut dhe paisjen e tyre me figura të ndryshme letrare.Në poezitë e tij janë të pranishme gati të gjitha figurat poetike varësisht vendit dhe momentit dhe ua ka gjetur me sukses vendin e duhur  në  vargje.

Shumica e poezive të Sinan Sadikut janë të rimuara, por ka edhe poezi me vargje të bardha, por me vlera të kënaqshme artistike.P.sh., poezitë:/Oj nënë e mjerë/, /Në kujtime/, /Frynë në erë/, /Lirikë/, /Mallkimi/, /Librat e çalë/, /Metamorfoza/ etj, lexuesin e fusin në ngjarje poetike të cilat i ka shkruar me mjeshtri autori dhe me kureshtje kërkojnë shpjegim nga këndi i tyre i përceptimit.

 

Dhembja si koncept

 

Brenda këtij cikli poetik lexuesi do të shoqërohet me poezi që ndjellin ofshamë, dhimbje, pra autori hyn në konceptin e dhembjes sidomos te poezitë:/Shigjetat e lakmisë/ poezi kjo që e merr edhe titullin përmbledhja poetike dhe /Baladë për Gentin/, ku poezia e parë paraqet një skenë sa dhembëse aq edhe trishtuese, pra është një realitet i hidhur, në kohën e re, rrugët tona janë të vërshuar nga qentë endacakë të cilët marin pa mëshirë jetëra fëmijësh duke shkuar në shkollë.Pra çudi e shekullit të mbrohen qentë nga shteti, të lodrojnë të lirë nëpër fusha, rrugë e rrugica.Autori përmes vargjeve të kësaj poezie shumë dhimbese dhe emocionale proteston në formën e vet përmes vargjeve:

 

 

“Një fëmijë e rrëmbejnë qentë

E gjejmë vetëm skeletin

Fëmijërinë e shuar

Çantën e shqyer

Dhe librat

Të derdhur nëpër baltë”

 

Ose

 

“Asnjë ngushllim

Ardhmërinë s’po e mbajnë këmbët

Po e zënë ethet

I janë mjegulluar sytë

Ka rënë në agoni ardhmëria

Nga kjo pamje që vret”

 

(Poezia, “Shigjetat e lakmisë”, faqe 56).

 

Në vazhdim poeti nuk mund assesi të dal nga koncepti i dhembjes, kjo dhemnbje është ndryshe nga dhembja për fëmijën kafshuar nga qentë, e që ia morën jetën, kjo dhembje është tani për Gentin personazhin poetik të kësaj poezie e cila ka motiv social.Poeti në këtë poezi paraqet qartë aspektin social të shumë familjeve tona dhe paraqet tabllo reale ku shumica e popullit janë të pa punë dhe gjenden buzë ekzistencës, por jo dhe kaq, edhe ata pak punëtorë shpallen tepricë teknologjike dhe largohen nga puna.Këto skena janë të përditshme, ku bëhet shitja e organizatave prodhuese dhe punëtorët mbesin rrugëve.

Po ashtu edhe kjo poezi ka përfundim fatal, shuarja e jetës së Gentit personazhit të kësaj poezie.Pra vargjet e kësaj poezie janë shumë prekëse.Së lexuari të këtyre dy poezive edhe lexuesi do të ketë  dhembje siç pati poeti në këtë rast.

Në vazhdim  nuk mundemi t’i anashkalojmë edhe poezitë: p.sh., /Mushkonja/, /Delet/, /Etje/, /Baladë/, /Kur dridhet çatia/, /Rrëfimi i lisit/, /Dikush/, /Deti/, /Shpresa/, dhe poezia e fundit e këtij libri /Nisma/ , të cilat  kanë vlera të duhura artistike.

 

Vlerat

 

Përmbledhja poetike “Shigjetat e lakmisë” të autorit Sinan Sadiku, shquhet për nga vlerat artistike.Sinan Sadiku shkruan rrallë, por ka një stilt ë veçantë të shkrimit, gjithnjë përpiqet që vargu i tij të jetë i ndërtuar mirë, pra të mos ketë ramje-ngritje të vlerave artistike të shkrimeve të tij.

Prej gjithë kësaj që u tha deri tani  mund të themi se ky libër i ka të gjitha tiparet e një libri me vlera të qëndrueshme artistike.

 

 

Biografia

Sinan Sadiku lindi në fshatin Gjyrishec të komunës së Dardanës, më 12 nëntor 1961.Shkollën fillore e kreu në vendlindje dhe në Tyxhec, të mesmen në Dardanë, ndërsa fakultetin Juridik në Prishtinë.

Shkruan poezi dhe kritikë letrare.Në vitin 2000 botoi librin poetik “Rrobat e engjëllit”, kurse në vitin 2009 botoi librin e dytë me poezi të titulluar “Shigjetat e lakmisë”.

Sinan Sadiku jeton dhe vepron në Dardanë.