At Zef Pllumi: Fratel Gjon Pantalia

At Zef Pllumi

Fq.146

Nga kapitulli

FRATEL GJON PANTALIA

“Me hekurat e mija na lidhen të dyve bashke. Ai pruni dyshek leshit e mbulesat, kishte edhe pak enë të vogla për ushqime. U sistemuem, u gëzuem e u përqafuem. Fratel Gjoni kje i vetmi jezuit, që, kur u shpërnda gadi nji vit para shpija e tyne, erdh e banoi në Kuvendin tonë Franceskan. Me origjinë ishte prej Prizreni, djalë i vetëm në moshën 20-vjeçare, kishte lanë punën si nëpunës i hekurudhës dhe nanen e vet me ndigjue thirrjen e Zotit per me hi antar i Shoqnisë „Jezu“. Tash ishte në moshen 64-vjecare, nji trup mesatar i lidhun: mendjen e vullnetin i kishte edhe ma të fortë. Mjeshtër i të gjitha zanateve, me nji bagazh të mirë kulturor ndë shkencat humanitare. Njeri shumë i gjallë, me cilsi të nalta organizative dhe me aftësi të rralla për jetën praktike. Kishte shetite shumë vende të Europës dhe zotnonte latinishten, gjermanishten, frangjishten, italishten, turqishten e sllavishten. Aso kohe Fratel Gjoni konsiderohej prej popullit kyçi kryesor i jezuitëve në Shqipni, pamvarsisht se ai si fratel prej superjorave emnohej vetëm këpucar o rrobaqepës: punën e bante ai, nderimet i merrshin tjerët.”

Fq.156

“Edhe mue filluen përsri me më nxjerrë me fshi korridorin dhe banjot. Sado punë e randë dhe papërshtatshme që ishte, e bajshem me andje dhe më dukej privilegj. Më takonte me pastrue edhe shumë dhoma ku ishin të burgosunit. Në nji birucë pa dritare, në terr kishin shti Dr.Kol Prelen deputet, që i kishte dalë në mbrojtje At Gjon Shllakut. E njifshem e e cmojshem. E pveta tinze:
- Si të duket puna?
- Mua, - tha – do të më pushkatojnë. Nuk parashof ndonji ndryshim deri sot pesë vjet, mandej ndoshta po.
Kur u ktheva n’odë e ia tregova Fratelit, ai më tha:
- Kola si edhe Paulin Pali janë dy njerzit ma të pregatitun nder ne për politikë perëndimore se ajo orientalja asht e bazueme vetem në rrenë e pabesi. Sa për at pesë vjetshin që të ka thanë, duhet kuptue se në politikë pesë vjet janë njizet e pesë vjet, prandej më beso mue: para 25 vjetve nuk kemi liri.
Gjatë ksaj kohe shifshem shumë njerz që nuk i njifshem; kur i kallzojshem Fratelit ai m’ shpjegonte se kush ishin, se i njifte të gjithë. Më ndeshi rasa me shumë kënd, të fitoj edhe besimin e tyne e më rastisi me ba edhe ndonji lidhje e shkuesi ose me bajtë fjalë: “mos prano, se nuk kam pranue” ose “kam pranue nen torturë, por ti qindro” etj. etj., “se në gjyqë nuk do të pranoj”. Ky ishte nji veprim shumë i rrezikshëm për mue se në rasen ma të vogel un do të hiqshem tortura të pabesueshme. Falemnderës Zotit e nuk më ndodhi kurrgja.
Nji rast i tillë më solli te dhoma e Patër Palit. Kur gardiani hapi drynin, te dera doli nji vajzë e re dhe më mori fshesën. U bana shumë kurioz. Mfshehtas e pveta:
- Kush je ti?
- Drita Kosturi.
Për mue ishte nji emën krejt i panjohun. A thue mund të ishte ajo ndonji spiune provokatore për t’i nxjerrë sekretet të shkretit Patër Pal? Kur u ktheva në qelinë time, ku isha i lidhun dorë për dorë e kambë për kambë me fratel Gjon Pantalinë, u vuna menjiherë në takim me dhomën përbri, kur ishte i vetëm Gac Çuni. Ajo vrima e murit ishte edhe telefoni ynë sekret. Ai më pveste për të gjithë të rejat ose mjerimet që kishte rastisë me pa gjatë orëve të pastrimit. E pveta me ngut:
- A din gja kush asht Drita Kosturi?
Ai e përsëriti pvetjen time, por me çudi të madhe shtoi:
- Pse edhe atë e paskan shti në burg?
- E njef ti?
- Jo, jo, nuk e njof, por me të ndëgjuemen: ka qenë e fejuemja e Qemal Stafës. Si mund të jetë ajo në burg? Ndoshta mund të jetë ndonji tjetër që ka të njajtin emën: këtu s’merret vesh kurrgja!
E me të vërtetë, kurrgja nuk merrej vesht, as nuk kuptohej, pse kësaj burije i frynte edhe shoku im i prangave, fratel Gjoni, i cili mund të konsiderohej njeriu ma i përplasun me jetën, njoftësi ma i mirë i karaktereve dhe i punëve të kësaj toke të ngatërrueme.
Mbas disa muejsh ndodhi qi un të isha kojshi me dhomën ku ishte Patër Pali. Në këtë rast ai ishte vetëm. Ato vrimat sekrete ndërmjet dyshemesë dhe murit, të ciluna me bishta të lugëve të drunjta, për ne të burgosunit nuk ishin ma sekrete se i dinim të gjithë. Sinjali se folësi i anës tjetër nuk ishte polici o provokatori ishte përplasja e prangave të duerve për dërrasa.
- Patër Pal, je vetëm?
- Tash po.
- Kush ishte ajo Drita Kosturi?
- Nji engjëll i dërguem prej Zotit për me më ngushllue.
- A nuk ke dyshime në te?
- Dyshime? Çfarë dyshimesh! Ajo asht nji vajzë e ditun, idealiste e vërtetë!
- Ajo ka qenë e fejuemja e Qemal Stafës, komuniste!
- Komuniste ndoshta po, por me atë ideal të sinqertë që e karakterizon rininë. Mos i gjyko njerëzit ashtu. Asht nji Amazonë që lufton kundra çdo tiranie, prandej edhe kundër tiranisë komuniste.
- Atëhere përse e kanë pru te ti?
Dhe më tregoi se si, gjatë torturave të hetuesisë, ai nuk kishte mujtë me durue ma. Nuk ishte puna vetëm për te, kërkojshin ma tepër që ai të merrte në qafë të tjerët. Në nji cast dishprimi, kishte humbë gjykimin, kishte kalue në krizë cmendunie dhe u hodh prej dritare e poshtë. Kishte humbë ndjenjat dhe, mbasi kishte ardhë në vete, nuk mundej me lëvizë: dicka kishte thye. Atëherë ia kishin pru ate vajzë, që kishte studiue në Itali për mjeksi. I kishte shërbye jo sikur Patër Pali t’ishte babai i saj, por sikur t’ishte nji fëmijë i saj.
- Sakrificat e saj për mue, kurrë nuk do t’i harroj dhe po të porosis që, në kjoftë se vjen ndonjëherë dita e lirisë, ajo duhet konsiderue si mike e urdhnit françeskan.
Aty kah mesi i Prillit më larguen prej odës së Fratelit e më cuen në nji korridor të vetmuem. Te Fratel gjoi derguen nji tjeter. Kush ishte ai? Nji Zot e din. Por si flitej ma vonë ishte vllai i nji prej udhëheqsave lokalë të pushtetit komunist, ndoshta spiun i prokurorit. Kush e din? Fakti asht që mbas nji mueji Fratel Gjoni mujti me hy në nji prej atyne odave që ishin të lidhuna me Kishën dhe u hodh poshtë. Naltsia kje e madhe dhe Frateli thej kambët. E zunë në Kishë dhe e prunë në nji batanije persri në odën ku ishte. Çfare të rrahunash i banë, megjithse me kambë të thyeme. Çfare ulurimash ndigjuem. Na veç luteshim që Zoti t’i jepte ndihmë atij edhe ne, se na kapi frigë e madhe.
Për disa muej nuk ia ndjeva ma zanin, as nuk ia njofta të ecunën neper korridor kur ishte orari i banjës. Nuk mund e kuptova kurr. Por kah fillimi i Shtatorit, përsri u ndje zani i tij në nji korridor ku me hundë të mbështetun në nji rreth që vizatojshin në mur e lanë disa dit ashtu në kambë, të lidhun, pa guxue me ba asnji lëvizje. Mbas disa ditësh se cfarë torturash i bane nuk e kam të kjartë as sot, por ulurimat e tija tmerruen të gjithë të burgosunit. Aty në tortura vdiq."