Kujtim Mateli: Urim për ditëlindjen e 87 të prof. Eshref Ymerit

Urim për ditëlindjen e 87 të prof. Eshref Ymerit

Nga Kujtim Mateli

25 Dhjetori është ditë e shënuar për njerëzimin, është dita e lindjes së Krishtit. Por ne miqtë e prof. Eshref Ymerajt ndihemi dyfish të gëzuar, festojmë ditëlindjen e tij. Prof. Eshref Ymerajt, u lind në Mesaplik të Labërisë më 25 dhjetor të vitit 1938.  Sivjet, në këtë datë, festojmë 87 vjetorin e ditëlindjes së tij.  I urojmë dhe 100 vite të tjera, njeriut të shquar që gjithë jetën punoi për të lartësuar vlerat e Atdheut tonë. Si njeri me njohuri të thelluara shkencore në fushë të gjuhësisë dhe historisë, dy nga fushat që janë shtylla kurrizore e identitetit tonë kombëtar, prof. dr. Eshref Ymeri ka dhënë një kontribut të çmuar, të papërsëritshëm, që do të mbetet në kurorën e vlerave që janë krijuar dhe do të krijohen edhe në të ardhmen.

Prof. Eshref Ymeri është autor i një numri të konsiderueshëm veprash shkencore, si dhe i katër fjalorëve frazeologjik dy gjuhësh:  "Fjalor frazeologjik italisht-shqip" (me bashkautorë, 2007), me mbi 15 mijë zëra; "Fjalor frazeologjik rusisht-shqip" (2015), me mbi 25 mijë zëra; "Fjalor frazeologjik anglisht-shqip" (2019), me rreth 25.500 zëra; dhe "Fjalor frazeologjik frëngjisht-shqip" (me bashkautor, 2021), me mbi 40 mijë zëra, si dhe i disa fjalorëve të tjerë. Një numër i konsiderueshëm shkrimesh studimorë për gjuhën shqipe, e kanë lartësuar  figurën e tij si gjuhëtar i përmasave kombëtare.  Katër fjalorët frazeologjik dy gjuhësh, bashkë me kryeveprën e tij: "Fjalor frazeologjik i gjuhës shqipe", Tiranë 2022, me 19.300 shprehje frazeologjike, një nga veprat më të rëndësishme në gjuhën shqipe, përbëjnë veprën madhore monumentale që ky autor i dha gjuhës shqipe dhe popullit të vet, i strukturuar në 1204 faqe, një pasuri që do të jetë themeli mbi të cilin do të ngrihen studimet e tjera të mëtejshme. Një vepër ka vlera, kur interesin për të e kanë jo vetëm bashkëkohësit e tij, por kur pasardhësit i drejtohen asaj. Të evidentosh vlerat e gjuhës shqipe, do të thotë të evidentosh vlerat e kombit tënd, që ai ka krijuar në rrjedhë të historisë. Prof. dr. Eshref Ymeri gjendet në rreshtin e parë. Ka një shpirt luftarak që do t`i shkonte moshës rinore, një kthjelltësi mendimi si atëherë, kur ishte i ri dhe me mijëra studentë të tij e dëgjonin me kureshtje dhe vëmendje. Prof. dr. Eshref Ymeri përfaqëson mençurinë dhe guximin e trevës së Labërisë, bir i së cilës është dhe e ka përfaqësuar vendlindjen e tij me dinjitetin e një atdhetari dhe shkencëtari të përkushtuar.

Libri më i fundit i prof. Eshref Ymerit " 'Rezonanca magnetike' për Rusinë dhe rusët", Tiranë 2025, përbën një nga vlerat më të çmuara në fushën e studimeve historike, sepse sjell para lexuesit qëndrimin e 426 personaliteteve rusë dhe botërorë për psikologjinë e popullit rus, mjedisin historik që ka formësuar karakteristikat e tij si popull, qëndrimin e Rusisë në rrafshin botëror, por edhe qëndrimi i saj ndaj Shqipërisë dhe trojeve shqiptare. Nëpërmjet këtyre personaliteteve me përmasa botërore, të cilët kanë jetuar në kohë të ndryshme, na jepet qëndrimi i Rusisë në segmente të ndryshme kohorë dhe roli i saj në skenën politike, raportet e saj me lirinë dhe pavarësinë e popujve, ku qartësohet politika e Kremlinit si një politikë antishqiptare në këta shekujt e fundit, që e parë në një plan më të gjerë është një politikë antievropiane.

Rusia ka pasur vazhdimisht një pushtet diktatorial, i cili ka ndikuar në tjetërsimin e njeriut rus, duke i dhënë atij tipare agresive. Në fund të fundit, njeriu është produkt i rrethanave në të cilat ndodhet. Një qasje e vazhdueshme agresive ndaj popujve të tjerë, e tjetërson dhe individin. Kjo duket në ditët e sotme tek pushtimi i Ukrahinës nga Rusia, masakrat e saj ndaj popullsisë ukrahinase. Të vrasësh një popull fqinj me lidhje të vjetra historike, është një gjë e tmerrshme, një absurditet që tregon se mendja njerëzore është tjetërsuar dhe mund ta përdorë armën për të vrarë dhe shfarosur popuj të tjerë.

Prof. Eshref Ymeri, te vepra e tij madhore: " 'Rezonanca magnetike' për Rusinë dhe rusët", ka skanuar psikologjinë ruse, të formuar nën pushtete të vazhdueshme diktatoriale. Kundër rrezikut rus, prof. Eshrefi kanë sjellë në libër revoltën e qindra personaliteteve ruse, por dhe të atyre në rrafshin botëror, për t`i demaskuar të këqijat e politikës ruse.

Autori nënvizon se Rusia ndaj popullit shqiptar ka mbajtur dhe mban qëndrim jo miqësor, ka qenë gjithmonë në mbështetje të shteteve fqinj për copëtimin e trojeve shqiptare duke i mbështetur dhe nxitur ata sidomos serbët dhe grekët, synimet shoviniste të të cilëve vazhdojnë të ekzistojnë në ëndrrat e tyre. Rusia edhe sot nuk e ka ndalur luftën ndaj aspiratave të shqiptarëve për liri dhe pavarësi, është një mbështetje e Serbisë për të mos e njohur shtetin e Kosovës.

Analiza të tilla në fushë të gjuhësisë dhe atë të historisë, e lartësojnë profesorin e nderuar si një shkencëtar i përmasave evropiane. Ne krenohemi me profesorin e nderuar Eshref Ymeri, krenohemi me kombin tonë që ka nxjerrë dijetarë të krahasueshëm me ata të kombeve të tjerë.

Në këtë 87-vjetor, nga thellësia e qenies sime po të nis urimin: e festofsh ditëlindjen dhe 100 vite të tjera dhe kurrë mos pushoftë së shkruari dora jote e artë!

Kujtim Mateli

Tiranë, 25 dhjetor 2025