Ilir Çumani: Dosja që rrëzon alibinë e “individit të veçuar”

DOSJA QË RRËZON ALIBINË E “INDIVIDIT TË VEÇUAR”

Nga Ilir Çumani

Dosja penale që sot po trajtohet nga drejtësia nuk është thjesht një hetim ndaj një individi pa funksion zyrtar. Ajo është prova më e qartë se në Shqipëri ka funksionuar për vite me radhë një sistem qeverisjeje informale, ku pushteti real nuk buronte nga institucionet, por nga afërsia personale me kryeministrin.

Në këtë kuptim, Ergys Agasi nuk është as “truri”, as përjashtimi, por nyja më e dukshme e një zinxhiri që nuk mund të ekzistonte pa bekimin politik nga maja e pushtetit.

Dosja nuk flet për një qytetar të zakonshëm që ka shfrytëzuar rastësisht lidhjet, por për një individ që, pa pasur mandat, pa pasur post dhe pa pasur përgjegjësi ligjore, ka pasur akses në vendimmarrje strategjike, në kontrata publike, në struktura shtetërore dhe në informacione të ndjeshme.

Kjo nuk është devijim administrativ. Është model qeverisjeje.

Kur drejtësia dokumenton se një individ informal ka ndërhyrë në procese shtetërore, ka orientuar tendera, ka ndikuar emërime dhe ka vepruar si hallkë lidhëse mes interesave private dhe administratës, pyetja nuk është më çfarë ka bërë ai.

Pyetja thelbësore është: kush ia ka dhënë këtë pushtet?

Dhe përgjigjja politike është e pashmangshme: kryeministri.

Një kryeministër që zgjedh të qeverisë përmes individëve pa post krijon me vetëdije një pushtet paralel, të padukshëm për publikun, por shumë efikas për kontroll.

Ky pushtet nuk lë gjurmë në dokumente zyrtare, por shfaqet qartë në vendime, favore dhe frikë. Dhe pikërisht këtë po ekspozon dosja: jo vetëm veprime individuale, por arkitekturën e një shteti të dytë, që funksionon në hije.

Narrativa e “individit të veçuar” bie në momentin që dosja tregon vazhdimësi, sistem dhe akses të përsëritur. Askush nuk mund të kontrollojë segmente të administratës shtetërore pa mbrojtje politike. Askush nuk mund të lëvizë miliona euro interesa pa garanci nga lart. Dhe askush nuk mund të veprojë si autoritet real, nëse pushteti formal nuk ka zgjedhur të tërhiqet një hap pas për të ruajtur alibinë.

Kjo është forma më e sofistikuar e kapjes së shtetit: kryeministri që nuk firmos, por autorizon; që nuk shfaqet, por kontrollon; që nuk mban përgjegjësi direkte, por mban pushtetin real.

Ky është një model që shkatërron hierarkinë shtetërore, sepse ministrat dhe drejtorët nuk vendosin më sipas ligjit, por sipas sinjaleve që vijnë nga jashtë institucioneve.

Dosja, në këtë kuptim, është shumë më tepër se një çështje penale. Ajo është një aktakuzë e rëndë politike ndaj një mënyre qeverisjeje, ku shteti është reduktuar në dekor dhe vendimmarrja është zhvendosur në katakombe. Dhe për herë të parë, drejtësia, me shumë guxim dhe profesionalizëm, po e ndriçon çdo skutë në këtë zonë të errët.

Një shtet që qeveriset përmes pushtetit informal nuk mund të garantojë siguri kombëtare, barazi para ligjit apo ekonomi të ndershme. Ai prodhon pashmangshëm korrupsion, ngase korrupsioni nuk është aksident, por një metodë inteligjente, e sofistikuar dhe e mirëorganizuar me hallka të lidhura fort në mënyrë piramidale dhe me shtrirje kapilare. Dhe kur metoda zbulohet, nuk mjafton të sakrifikosh individin – duhet të përballesh me arkitektin.

Nëse kjo dosje do të trajtohet deri në fund, pa presion dhe pa kompromis, ajo mund të shënjojë fundin e mitit se pushteti i vërtetë ndodhet në institucione. Nëse jo, atëherë mesazhi do të jetë i qartë: në Shqipëri, hija vazhdon të qeverisë më fort se ligji.

Dhe pikërisht aty fillon ose shpëtimi, ose dështimi përfundimtar i shtetit.