Albert Vataj: Paradoksi i lutjes së Jezusit: “Fali, o At, sepse nuk dinë çfarë bëjnë”

Paradoksi i lutjes së Jezusit: “Fali, o At, sepse nuk dinë çfarë bëjnë”

Nga Albert Vataj

Shprehja legjendare e Jezusit në kryq, "Fali, o At, sepse nuk dinë çfarë bëjnë" (Luka 23:34), është një nga momentet më të thella dhe tronditëse të narrativës ungjillore. Ajo mbart një peshë të madhe religjioze dhe filozofike që përshkon thelbin e krishterimit dhe sfidon mendimin etik të njeriut përtej shekujve.

Dymijë vjet më pas, kjo lutje duket se është kthyer në një paradoks të hidhur.

A nuk është një absurd i thellë që njerëzimi, që atë ditë e deri sot, vijon të mos dijë çfarë bën?

Apo, më tragjikisht ende, bën sikur nuk di, për të mos u përballur me pasojat e veprimeve të veta?

Kjo është thirrje për falje, por në të njëjtën kohë është një akt gjykimi që hesht, por godet.

Fjalia më e mëshirshme në histori është bërë pasqyra më e zymtë ku reflektohet rrëmuja njerëzore.

Ajo nuk është më një kërkesë për mëshirë, por një dëshmi e shurdhërisë morale të një bote që as nuk mëson, as nuk kujton, dhe as nuk zgjohet.

Ata që kryqëzojnë nuk janë më vetëm ushtarë romakë apo autoritete fetare të kohës, ata janë përkthyesit modernë të fuqisë, ndërtuesit e miteve të rreme, fabrikuesit e ligjit që maskojnë padrejtësinë dhe justifikojnë luftrat dhe mizoritë, shkatërrimin e qyteteve dhe depërtimin masiv të civilëve nga tokat e tyre.

Ndërsa ata që kryqëzohen, nën të njëjtin gjykim absurd, bie pre e padrejtësisë emblematike, janë ende të drejtët, të pafajshmit, poetët, disidentët, dëshmitarët, ata që sot jo vetëm harrohen, por edhe përdoren si dekor për ndjeshmëri të rreme dhe retorikë boshe.

Kjo lutje e Jezusit, “Fali, o At…”, shndërrohet kështu në një akuzë ndaj njerëzimit. Jezusi nuk i gjykon me fjalë ata që e kryqëzojnë, por mëshira e Tij, i ekspozon në gjithë paturpësinë e tyre. Dhe kjo është ndoshta forma më e lartë e dënimit: të përballesh me faljen kur meriton ndëshkimin.

Por çfarë ndodhi pas kësaj faljeje?

Njerëzimi nuk u përkul. Ai vazhdoi të ndërtojë kryqe të rinj, kampe për të dëbuarit, armë që rrafshojnë qytete, ligje që mbulojnë padrejtësinë me ngjyrat e të drejtës. Vazhdoi të vrasë, të heshtë, të justifikojë. Vazhdoi të jetë një aktor në një skenë dhune, ku mëshira përflitet dhe mëkatet fshihen pas dogmave.

A është kjo ende mosdije? Apo tashmë është zgjedhje?

Dhe, nëse është zgjedhje, a do të thoshte Jezusi sot të njëjtën gjë?

Ndoshta sot, në vend të: “Fali, o At, sepse nuk dinë çfarë bëjnë”, do të thoshte: “Dinë çfarë bëjnë, por nuk duan të dinë pasojat.” ose: “Bëjnë si të paditur, për të mos u përballur me përgjegjësinë.”

Në këtë dritë, lutja e Krishtit në kryq nuk është më vetëm një akt faljeje. Është një akt profetik, një mallkim i dashurisë që nuk detyron, por shpon ndërgjegjen. Është gjykimi i heshtur që nuk vjen nga hakmarrja, por nga falja që nuk kuptohet dhe nuk pranohet.

Në çdo Krisht të kryqëzuar sot, në çdo fëmijë të vrarë nga një bombë, në çdo grua të shkelur nga një regjim, në çdo burrë të burgosur për fjalën, në çdo shpirt të lënë në harresë, kjo lutje ringjallet si plagë e hapur mbi ndërgjegjen kolektive.

Sepse po, ata që kryqëzohen mund të përfundojnë si statistikë, por çdo statistikë fsheh një Krisht tjetër, një të drejtë të mohuar, një shpirt që lutet për ne. Për ne që nuk dimë çfarë bëjmë. Për ne që e pamë kryqëzimin dhe nuk mësuam asgjë.

Dymijë vjet më pas, a jemi të falur nga mëshira hyjnore, apo të ndëshkuar nga vetëdija jonë e përgjumur?

Në një botë që ulëret për drejtësi, por hesht përballë kryqëzimit të së vërtetës, kjo pyetje është më e fortë se çdo thirrje biblike:

Kujt ju drejtua Jezusi me lutjen “Fali, o At, sepse nuk dinë çfarë bëjnë”? Kush ishte ai që duhej falur? Kush është ai që duhet të zgjohet sot?