Luan-Asllan dibrani: Largimi i Artistëve dhe Intelektualëve

Largimi i Artistëve dhe Intelektualëve: Parashqevi Simakut Ismail Kadare  dhe të Tjerëve Pasojë e Zhgënjimit dhe Pasigurisë në Shtetin Shqiptar

Shkruan Luan-Asllan dibrani

Figura të tilla si Parashqevi Simaku dhe Ismail Kadare janë vetëm disa nga artistët dhe intelektualët që, pas periudhës së rënies së regjimit komunist, janë ndjerë të detyruar të largohen nga Shqipëria. Kadare, si një shkrimtar i shquar, kishte vuajtur gjatë periudhës komuniste nën censurën e fortë të regjimit dhe, pas rënies së tij, u përball me një realitet të ri të pasigurtë, që shpesh ia impononte një ndjenjë të thellë të humbjes së lidhjes me atdhenë. Kjo pasiguri dhe zhgënjim ka ndikuar thellë në shumë artistë dhe intelektualë, të cilët kanë kërkuar mundësi më të mira për të realizuar punën e tyre dhe për të kontribuar në shoqërinë e tyre, por shpesh kanë gjetur një mjedis të mbyllur dhe të pa mundësishëm në Shqipëri.

Në rastin e Parashqevi Simakut, largimi nga Shqipëria pas periudhës së vështirë shëndetësore dhe sociale mund të shihet si një pasojë e asaj periudhe të krizës, e cila ka shkaktuar një ndjenjë të thellë të humbjes së lidhjes me atdheun. Ajo, sikurse shumë artistë të tjerë, ka ndjerë se mundësitë për të zhvilluar karrierën dhe për të kontribuar në shoqërinë shqiptare ishin të kufizuara, dhe për këtë arsye ka kërkuar mundësi më të mira jashtë vendit.

Zhgënjimi nga Transformimi Demokratik dhe Pasiguria e Re

Shumë artistë dhe intelektualë shqiptarë kishin shpresuar se pas rënies së komunizmit, Shqipëria do të zhvillohej si një shtet demokratik, i hapur dhe i lirisë së shprehjes. Megjithatë, shumë prej tyre përballeshin me një realitet të ri, ku të drejtat e individëve dhe mundësitë për krijim artistik mbetën të kufizuara. Pas luftës civile të vitit 1997 dhe pasojave të saj, besimi në shtetin shqiptar ra ndjeshëm. Institucionet që erdhën pas sistemit komunist ishin të paqëndrueshme dhe shumë herë të paafta për të mbështetur artistët, për të mbrojtur liritë e shprehjes dhe për të ofruar mundësi reale për zhvillimin e kulturës.

Rënia e Besimit te Shteti dhe Institucionet Shqiptare

Një tjetër pasojë e kësaj periudhe ka qenë edhe humbja e besimit te shteti dhe te institucionet e tij. Pas luftës civile, Shqipëria përjetoi një periudhë të gjatë të pasigurisë, ku shumë qytetarë nuk besonin më te qeveritë dhe institucionet e reja demokratike, që u formuan pas rënies së regjimit komunist. Ky dështim i sistemit të ri solli një ndjenjë të thellë të zhgënjimit, ku individët dhe intelektualët që kishin kontribuar për transformimin e shoqërisë shqiptare dhe për ruajtjen e identitetit të saj, shpesh ndiheshin të papërshtatshëm në një mjedis të ri, ku shoqëria dhe politika nuk i ofronin mundësitë që ata kërkonin.

Shumë artistë, të cilët ishin përpjekur të përmirësonin gjendjen e artit dhe kulturës shqiptare, përfunduan të largoheshin, të pakënaqur me mënyrën se si Shqipëria po zhvillohej pas kalimit në sistemin demokratik. Ky fenomen, që u manifestua edhe tek personalitete të tjera të shquara, është një shenjë e humbjes së lidhjes së ngushtë me atdheun dhe një reflektim i pasigurisë dhe zhgënjimit që ka lindur pas periudhës së luftës civile dhe transformimeve shoqërore.

Përfundim: Një Pasqyrë e Vështirësive dhe Të Gjitha Ndryshimet

Lufta civile dhe periudha e pas saj, me krizën e thellë politike, ekonomike dhe shoqërore, ka pasur një ndikim të madh në artistët dhe intelektualët shqiptarë. Zhgënjimi me atdheun, si pasojë e kushteve të vështira dhe pasigurisë, është një temë e thellë dhe e dhimbshme që shoqëron largimin e shumë figurave të shquara. Ky fenomen është një dëshmi e vështirësive të jashtzakonshme që kanë kaluar artistët dhe intelektualët shqiptarë gjatë periudhës së pas rënies së regjimit komunist dhe është një pasqyrë e realitetit të vështirë me të cilin janë përballur. Pavarësisht suksesit ndërkombëtar të shumë prej tyre, largimi i artistëve dhe intelektualëve mbetet një tragjedi e pasigurisë dhe pasojave të pasluftës, që ka përjetuar Shqipëria gjatë një periudhe të shndërrimeve të mëdha shoqërore dhe politike.