Kulturë
Përparim Hysi: Ramazani dhe Bajrami
E shtune, 23.04.2022, 05:04 PM
RAMAZANI dhe BAJRAMI*
In
memoriam, SABA HASA
(tregim)
Nga
Përparim Hysi
Ç'do
lexoni më poshtë, ka ndodhur në një
ditë, kur festohej "Bajrami". Festohej në fshatin PETOVË e Re (sot ky
fshat nuk ekziston se, gati 30 familje,
nga 33 që kishte gjithësej, janë larguar në vendbanime të ndryshme). Ka qenë
aty nga vitet '50-të të shekullit të kaluar,
Qe drekë për"DITËN e
BAJRAMIT" dhe në çdo shtëpi, pas
30-ditë agjërimi, bëhej drekë. PETOVA e RE të gjitha familjet i kishte të
besimit mysliman. Pra, çdo shtëpi festonte, por veçanërisht, tek komshinjtë
tanë, gati bëhej dasëm.Komshinjtë (as 10-hapa me ta na ndante një gardh sa për shenjë) ishin nga
BOSNJA dhe, krahasuar me familjet e tjera, qenë si një"komunitet u vogël":
me 6-burra dhe pasonin po aq gra dhe fëmijët. Boshnjakët agjëronin me burra e
gra dhe, sado që kishin ardhur si komshinjtë tanë aty nga viti 1947, ishin shumë punëtorë .Ndaj ishin bërë si të
parët e fshatit dhe e bënin beli:edhe si komshi;edhe bujarë, por dhe shumë
miqësor. Nuk ndodhte, qoftë dhe një ditë,
që në këtë familje kaq të madhe,
mos rrëfehej një mik apo dhe ca më shumë.
Në
këtë shtëpi të madhe, zakonisht, shfaqej
herë pas here, një qytetas që, me sa
shihja, jo vetëm ulej si i shtëpisë, por
kishte nderimin e gjithë fshatit. Siç
mora vesh, ky"qytetsi i
herëpashershëm", ishte SABA HASA,
asi kohe sekretar i parë i komitetit të partisë në rrethin e FIERIT. Aty e pashë ulur mbi shilte,
këtë"qytetsin" që atëherë, unë fëmijë rreth 10-vjeç, as mund ta
merrja me mend se ç'ishte një sekretar i parë apo dhe më tej. Ama, kur shihja
gjithë ata burra, ulur këmbëkryq dhe tymosnin
me nge cigaret, sytë më ngelnin mbi këtë mysafirin që, ndryshe nga
burrat e tjerë, qe veshur me kostum, por kishte dhe kollare. Në atë dhomë aq të
madhe, "qytetsi" qe, më i
nderuar dhe qe vënë mu në një anë të oxhakut dhe, në anën tjetër, përball qe Hoxha, të cilit secili i drejtohej
me fjalën "Efendi". Sado që"efendiu" qe me xhube dhe me
çallmë, shikimi im atje, mbi mysafirin
nga qyteti. Dera e burrave rrinte hapur se, sa
pritej të vinte dreka, shërbehej kafe ose ndonjë gotë ujë dhe muhabeti
si aty. Nga ana tjetër, sidomos ne,
fëmijët, mezi prisnim të shtrohej dreka. Dreka e BAJRAMIT, ku do kollofisnim
gjellët më të shijshme.
* *
*
Për
një çast, u ndërpre muhabeti dhe fjalën
e mori "EFENDIU". KY i ftoi burrat që
të kryenin një nga ritet e KUH'RANIT dhe të ndiqnin veprimet e tij. Të
tërë burrat ndoqën EFENDIUN dhe, për çudi,
ky"qytetsi" jo vetëm
nuk luajti nga vendi, por vazhdoi të
shikonte me ideferencë ç'ndodhte me ata 10-burra të tjerë që zbatonin veprimet
e EFENDIUT. Mbaruan dhe EFENDIU, ngaqë nuk ia hante qeni shkopin, iu drejtua
"qytetsit":
-
Eni, pse nuk u fale si gjithë të tjerët?
Do të të zërë gjynahu dhe do marrësh ndonjë katar? **
Qytetsi
e priti me politesë sulmin e EFENDIUT dhe , aty për aty, tha:
-
Unë jam komunist dhe nuk besoj në fe. Jo vetëm kaq, - vazhdoi ai, pa e prishur terezinë, - unë historinë e
RAMAZANIT dhe të BAJRAMIT e di fare
ndryshe.
EFENDIU
( e kujtoj me shumë mall se e kemi patur mik familjar) nuk qe klerik do si do.
Ishte nga MARGLLIÇI i ÇAMËRISË dhe kish bërë Medresenë atje. I zgjuar si çdo
çam dhe polemist i zoti, sado që ishte pakëz liberal, se kish të bënte me
besimtarë të ndryshëm, këtij, "qytetsit", iu lëshua
"çamçe":
-U
dja dhe mbi asetet e KUH'RANIT do dalësh?!!!
Pa
hë ta dëgjojmë, - lëshoi pe, EFENDIU,
Dhe"qytetsi"
filloi:
* * *
BAJRAMI
dhe RAMAZANI kanë qenë vëllezër. Shumë të pasur dhe, ngaqë besonin shumë tek
PEJGAMERI, në sheshe e kuvende edhe
debatonin për probleme. Ndonjëherë, debatet ashpërsoheshin dhe, ndodhi që
RAMAZANI u zu keqas me të madhin e EGJIPTIT (KAHLIFIN). Kahlifi nuk duronte ta
kundërshtonin dhe e kërcënoi RAMAZANIN me burg. RAMAZANI qe besimtar i madh dhe
flakë për flakë i tha KAHLIFIT, aty në sy të njerëzve:
-
Unë jam SHENJT dhe nuk pyes për burg!
-
Ashtu, - tha KAHLIFI, - mirë.Unë do të mbyll në burg për një muaj.Nëse, pas
30-ditësh, ti do jesh gjallë, atëherë me
zbrazje topash, do shpallesh "Shenjt".
Të
tërë, sidomos ne, fëmijët, prisnim se
ç'do ndodhte me atë RAMAZANIN e shkretë për 30-ditë, pa bukë dhe ujë.
E
lidhën që atë çast dhe drejt e në burg. Dhe do thoni ju:- Po më tej?
Më
tej, - tha qetë-qetë, ai, ndodhi kështu.
BAJRAMI si pasanik e bleu rojen e burgut. Bleu rojen që e merrte shërbimin në
ora 6 të mbrëmjes dhe e linte në ora 2 të natës. Në ato orë i çonte dhe bukë
dhe ujë, ndaj në ora 6, hahet iftari dhe në ora 2 të natës syfyri!!! KAHLIFI me shpurën e tij, pas 30-ditësh,
erdhi të shihte RAMAZANIN që e kujtonte si të vdekur. Kur e gjeti gjallë, e
shpalli "SHENJT" dhe urdhëroi
të zbrazeshin topat.BAJARMI shtroi një drekë të madhe, si kjo që po hamë sot, i
dha fund tregimit, "Qytetsi". Dhe, ndërsa ai nuk mbajti të qeshurit,
EFENDIU e zbrazi tërë mllef"dogranë" e tij:
-
Eni, ju, komunistët, edhe burrat i bëni me barrë!!! "Qytetsi" e
pranoi sfidën me buzën vesh më vesh. Dreka qe e hareshme dhe SABA HASA qe nga
ato kuadro që ia vlen të kujtohet si një
NJERI që zor t'i gjendej shoku. Kur Efendiu shkarkoi mllefin, ai i kish zënë
veshët me dyllë. JO vetëm kaq:ai mbeti mik i përhershëm tek familja e BAJRAM
MAKËS nga BOSNJA dhe, krahas kësaj familje, edhe me familjen tonë që ishim
komshinjtë etyre.
*
do ju lutem lexuesëve se, duke prurë këtë ngjarje të jetuar dhe kaq të
hareshme, unë nuk bëj asnjë aluzion apo
karshillëk me ato ç'thotë"KUH'RANI".Përkundrazi jam me EFENDINË dhe
gjitthë besmitarëve myslimanë, u uroj:
GËZUAR FESTËN E BAJRAMIT!
Tiranë, 22 prill 2022