Ylli Polovina: Skënderbeu shtrembërohet qëllimisht

Nga Oliverta Lila

Ka një prirje të qëllimshme çmitizuese të Skënderbeut dhe të goditjes së simboleve tona kombëtare". Arritja në këtë përfundim e ka ngacmuar publicistin Ylli Polovina të polemizojë në faqet e një libri, që është vetëm pjesa e parë e një triptiku. "Gjysma e harruar e Skënderbeut", ka pak kohë që është hedhur në treg nga shtëpia botuese "Emal", ndërsa dje autori ka organizuar një promovim në sallën e ish-MTKRS-së, aty ku është vendosur Qendra Ndërkombëtare e Kulturës. Polovina kundërshton prirjen që qarkullon kohët e fundit për t'iu kundërvënë figurës së Skënderbeut, për të cilën ai mendon se është e organizuar dhe në të cilën nuk janë përfshirë historianë, por amatorë. Sipas tij, shqiptarët ende nuk e njohin të plotë dimensionin e Skënderbeut. "Diktatura i ka fshehur atij dimensionin europian", - shprehet Polovina, duke theksuar se gjatë dhjetë vjet e gjysmë kërkime ka gjetur dokumenta që e vërtetojnë këtë dhe është i hapur t'i shfrytëzojë në rang debati. Libri i tij është më shumë një analizë e gjithë ideve që qarkullojnë kohët e fundit, duke cituar me iniciale dhe autorë shkrimesh të ndryshme, se sa një renditje faktesh. E në këtë analizë, ai nuk lë pa përmendur edhe ata që e shtrembërojnë heroin kombëtar thjesht për sens protagonizmi.
 

Prej pak kohësh keni hedhur në treg librin "Gjysma e harruar e Skënderbeut", një botim që i paraprin një triptiku për heroin kombëtar. Cili qe ngacmimi që ju orientoi drejt këtij personazhi, për të cilin është shkruar shumë?

 Ka qenë një stimul i veçantë që më bëri të kthej vëmendjen nga një figurë që unë e konsideroja si thellësisht të trajtuar nga historiografia shqiptare (për të cilën besoj se është serioze) si dhe nga shumë intelektualë të tjerë, dijetarë, politikanë etj. Në dhjetorin e vitit 1997, unë emërohem sekretar i parë në Ambasadën tonë në Romë. Më 17 janar 1998, vetëm 40 ditë pas emërimit në detyrën e re, isha pjesë e organizimit të një aktiviteti ku festohej duke vënë kurora te statuja e madhe dhe imponuese e Skënderbeut në sheshin "Albania". Më pas, në një seksion shkencor që u organizua pikërisht përballë sheshit "Albania" e ku merrnin pjesë figura të njohura të jetës politike dhe ushtarake italiane, ishte dhe një person rreth të 40-tave, të cilin ambasadori e prezantoi si pasardhës të familjes së Kastriotëve. Ishte përvjetori i stërgjyshit të tij dhe ai nuk foli fare. Menjëherë pas mbrëmjes nxitova ta pyesja nëse ishte trashëgimtar i vërtetë, por ai iku. E pashë me dyshim ngjarjen dhe më dha shtysën që për gati 10 vjet e gjysmë të bëj kërkime të të dhënave dhe fakteve për të kuptuar dimensionin e vërtetë të Skënderbeut.
 

Cila është gjysma e harruar e Skënderbeut?

 Në pjesën e parë të këtij triptiku që është botuar, përpiqem të provoj se ne në Shqipëri dhe kudo ku ka bashkëkombas njohim vetëm një pjesë të dimensionit historik të Gjergj Kastriotit. Përmasën e tij reale ne jo vetëm nuk e kemi zmadhuar, siç dëgjon rëndom dhe tashmë për disa është bërë modë për t'u shfaqur si interesant, por nën ndikimin e shumë faktorëve kemi bërë dramatikisht të kundërtën: mbajtjen në përmasa të zvogëluara. Ka një gjysmë të harruar prej Skënderbeut dhe ky është profili e rëndësia e tij shumë e madhe evropiane. Ne jo vetëm që nuk e kemi bërë më të madh se ç'është, por për shkak të diktaturës i kemi lënë mangët dimensionin evropian. Para se të jetë hero kombëtar, Skënderbeu është hero evropian. Këtë e verifikojnë dokumentet dhe provat e shumta që unë kam gjetur gjatë këtyre 10 viteve kërkime.
 Në libër ju polemizoni ndaj disa shkrimeve dhe ideve të hedhura, sidomos kohët e fundit, të cilat i kundërvihen Skënderbeut që ofron historiografia.

Ç'ju shtyn të reagoni?

 Unë mendoj se pas zgjidhjes së çështjes së Kosovës, ka një riaktivizim të spostimit të goditjes së identitetit shqiptar në fushën e kulturës dhe historisë. Përjashto ata që janë protagonistë, mendoj që ne po goditemi në mënyrë sistematike dhe të organizuar në disa simbole dhe shtylla të identitetit kombëtar. Por të kuptohemi që nuk po flas për një teori të veçantë konspiracioni. Unë e shikoj me trishtim shumë të madh mënyrën se si goditet Skënderbeu. Bëhet në dy mënyra; nga patriotët e thekur, të cilët kënaqen duke vënë buste majtas e djathtas duke e bërë të lodhshme figurën e Skënderbeut. Ky është një dëm i bërë pa qëllim. Ndërsa tjetra është tentativa për gjoja ta demitizuar. Ka dalë një teori e demitizimit të disa simboleve të kombit tonë. Të çmitizosh, të zhbllokosh shoqërinë nga disa tipa që e bllokojnë është punë e mençur, por sa e vlefshme dhe sa drejtë po bëhet në momentin e duhur, për këtë kam mendimet dhe dyshimet e mia. Jam i bindur kur them se Skënderbeut po i bihet në qafë me të ashtuquajturën nevojë të çmitizimit të tij. Unë nuk besoj se kemi një mit bllokues të Skënderbeut. Në qoftë se ka një mit të Skënderbeut, atëherë të çmitizojmë faktin që miti ynë e ka ngurtësuar në dimensionin e tij të përgjysmuar. Zotërinj, mjaft më me Skënderbeun. Le t'ia gjejmë defektet, se ka plot, por të mos ia ulim dimensionet e vlerës politike. Si njeri mbase ka qenë inatçor, mbase mori tokat e të tjerëve, por përmasa e ndikimit shoqëror, politik dhe historik të kohës është dy herë më e madhe nga ato që dimë ne.

Nuk mendoni se në këto ide që hidhen sot nuk ka asgjë të organizuar, bëhet thjesht për protagonizëm?
 

Sigurisht që ka edhe të tillë. Sot lajm është kur e ul Skënderbeun se ndryshe duket se bie rutinë. Në këtë atmosferë të madhe të ideve që hidhen në treg, ka emra të veçantë në sfond, të cilët edhe pse për protagonizëm, të gjithë inteligjencën e tyre e vënë në shërbim të së kundërtës. Me dhjetëra vite më parë historiografia shqiptare ka tentuar ta interpretojë si njeri, si diplomat, në raport me gruan, me Venecian, me vartësit e tij, me tradhtarët. Ne kemi figura të bukura për shkrimin e tij si Sabri Godo apo Kristo Frashëri. Sot, në prirjen për çmitizim ka nga ata që e konsiderojnë tradhtar, e bëjnë të shkurtër kur ishte i gjatë dhe i bukur. Por mund të jetë i shkurtër dhe nuk ka asnjë problem. E gjithë kjo mendoj se është punë e organizuar. Sot luftohet për kujtesat kombëtare dhe veçanërisht kujtesa historike.
 

Ju e theksuat në fillim se keni mbledhur fakte dhe dokumente të nevojshme për të hyrë seriozisht në një polemikë. Në këtë botim nuk i keni përfshirë ato, të paktën të dukshme vizualisht...
 

Në këtë botim të parë të triptikut, por edhe ato që do të vijnë më vonë, nuk kam marrë rolin e historiografit për të dhënë të detajuara dokumentet. Ky është një libër saxho, e megjithatë unë i citoj në shkrim dokumentet që kam gjetur. Pasioni i të rishkruarit me përmbysje apo nëpërkëmbje, kaq shumë e gjallëruar këto kohë, ndryshe nga ç'mund të pritej, nuk i ka zënë historianët, pra profesionistët, por amatorët. Për të gjitha këto, për këta aspak reformues por deformues, jap në libër argumentet e mia. Ato janë modeste dhe për këtë arsye, edhe të hapura për t'u kritikuar e korrigjuar.