Keka: Largimi i arbnorëve pas vdekjes së Kastriotit

Mbi largimin dhe mizoritë e arbnorëve pas vdekjes së Gjergj Kastriotit

Nga Gjon KEKA

Të shkruash për mizoritë dhe largimin e shqiptarëve nga trojet e tyre si në kohën e Pushtimit barbar osman ashtu edhe të pushtimeve të mëvonshme sado të jesh i fuqishëm nga emocionet përjetimet që ata patën të mbushin me lotë dhe kjo ngase faktet flasin për këto mizori dhe gjenocidin nga pushtuesit.Sidoqoftë këtu do të përshkruaj mizoritë dhe largimin e arbnorëve të mbështetur në fakte pas vdekjes së Gjergj Kastriotit dhe gjendjes së popullit që vajtonte nga këto mizori të pushtuesit barbar osman.Kështu nga kjo ky popull u prezantua për herë të parë në Itali aty nga mesi i shekullit të 15-të. Pas vdekjes së Skënderbeut, princit të Epirit, apo Shqipërisë, i vetmi mbështetës i kombeve të krishtera kundër rritjes së fuqisë së osmanëve në Europë, shqiptarët braktisur atdheun e tyre nga dëshpërimi dhe dhuna e egër osmane ndaj tyre. Kështuqë në pamundësi për të përballuar forcat e sulltanit kundër të cilit kishin marrë kaq shumë fitore të lavdishme para se ata ishin të privuar nga udhëheqësi i tyre i lavdishëm Gjergj Kastrioti,prandaj ata duke parë veten të ekspozuar ndaj zemërimit të turqve,vendosën të largohen nga vendi i tyre, dhe kërkuan azil në mbretërinë e Napolit. Mizoritë të cilat ata i kishin përjetuar nga pushtuesi osman, janë përshkruar më saktë nga Papa Pali II.,në letrën e tij me Philipin Dukën e Burgundys:"Një pjesë e shqiptarëve u therën me shpatë, dhe pjesa tjetër u futën në një skllavëri fatkeqe, të gjitha qytetet që Turqit pushtuan u sunduan egër...Kudo ndihej paniku dhe dhimbje, kudo vdekje ,robëri etj...është një gjë e tmerrshme për të dëgjuar se si ata të mbytur me lotë në sy me anije u larguan për në itali... ndërsa vajtimet e tyre u ngjitën deri në qiell... "(The Edinburgh Encyclopaedia, Band 5, 1832 faqe 137). Ferdinand I. Mbreti i Napolit, duke u prekur me fatkeqësitë e tyre, i ftoi ata për të zgjedhur zotërimet e tij; dhe, duke qenë mirënjohës për ndihmën që kishte marrë më parë nga Princi Skënderbeu i tyre, i cili kishte vendosur atë mbi fronin, jo vetëm i caktoj atyre toka, por u dha atyre të përjashtohen edhe nga taksat, si dhe me shumë privilegje të tjera. Ata u vendosën me banim kryesisht në Kalabri dhe vende tjera, si nën mbrojtjen e Princit të Bisignano, i cili ishte martuar me një princeshë arbnore; dhe numri i tyre vazhdoj të rritet, me shtimin e kolonive të reja deri në mbretërimin e Karl V. Ky princ bujarisht shpërbleu banorët e tij të cilët ishin vendosur në krahinën e Kalabrisë,për besnikëri dhe përkushtimin e tyre. Të edukuar për artin e armëve kështu ata formuan disa trupave të mirë në ushtrinë e Napolit; dhe, për aq kohë sa një politikë e shëndoshë drejtuar punët e qeverisë, që ata të gëzuar çdo mbrojtje, dhe janë të liruar nga çdo tatim. Por nën sundues të Spanjës ishin lënë pas dore dhe shtypur.Sidoqë të jetë historia e popullit arbnor në përgjithësi është një histori e mbushur me sakrificë,lot,përndjekje etj, por edhe të përpjekjeve të parreshtura për liri, pavarësi dhe rikthim të vlerave të tij rrënjësore dhe të lashta historikisht si pjesë e familjes së gjallë europiane.