E hene, 10.02.2025, 08:44 PM (GMT)

Mendime

Arben Idrizi: Kur therim kafshët si qeniet njerëzore

E merkure, 09.09.2015, 06:26 PM


Kur therim kafshët si qeniet njerëzore, kur therim qeniet njerëzore si kafshët

Nga Arben Idrizi

Ky flijim, është gjëja më neveritëse që mund të hasësh. Ngase, në të vërtetë, veprimi i tillë nuk arrin të struket më vetëm te definimi arbitrar zanafillor. Në momentin që ndodh, e humb atë aurën e rreme të religjiozitetit dhe pranueshmërisë, për t'u shfaqur në natyrën e vet të vërtetë: një barbarizëm. Prandaj, miti modern më i njohur dhe më i ruajtur me fanatizëm i historisë sonë ka për bazë bash flijimin e qenies njerëzore

«Kur Albert Camus ishte ende fëmijë dhe jetonte në Algjeri, një herë gjyshja e tij i tha të shkonte ta merrte një pulë në pulëtoren në oborr. Ai u bind, e mandej qëndroi ta shikonte teksa ia priste kokën pulës me një thikë dhe ia kullonte gjakun pikë-pikë në një enë për të mos e njollosur fasadën e murit.

Ulurima e vdekjes e asaj pule mbeti në mendjen e fëmijës në mënyrë aq të pashlyeshme, sa që më 1958 Camus shkroi një sulm të pasionueshëm kundër gijotinës. Si pasojë e pjesërishme e asaj polemike, në Francë u arrit shfuqizimi i dënimit me vdekje. Kush mund ta thotë, pra, se pula s’kishte folur?».

Ky është një pasazh nga ‘Jeta e kafshëve’ ( The Lives of Animals; La vita degli animali) e J. M. Coetzee, botuar më 1999, bash në vitin kur këndej pari, ne, qeniet njerëzore, thereshim mes vetes dhe e kullonim gjakun nëpër enë, me nge, por ende nuk e dimë mirë a na ka mbetur të gjithëve në mendje një e bëmë e tillë barbare, ulurima që ta këput shpirtin e vdekjes së qenieve njerëzore, sa të ulemi të shkruajmë me pasion kundër vrasjes, kundër çdo vrasjeje; kundër luftës, kundër çdo lufte.

***

Në të vërtetë, ka një ide tjetër që përcjell libri, e cila për shumëkë është edhe e papranueshme.

«Do të doja të kthehem për herë të fundit te vendet e vdekjes që na rrethojnë, thertoret para të cilave ne, me një sforcim masiv të përbashkët, i mbyllim zemrat tona. Për çdo ditë të lume zë vend një holokaust i ri, e megjithatë, me sa po shoh, qenia jonë morale as që gërvishtet», thotë personazhja e famshme e Coetzee-s, Elizabeth Costello.

Mund të diskutohet pafundësisht, e kjo është vërejtja e parë dhe më e shpeshtë që i është bërë autorit (autori mund të mbrohet se qëndrimi është i personazhes, edhe ajo vetë autore), nëse krahasimi i thertoreve me holokaustin është një ide e qortueshme dhe dënueshme.

***

E megjithatë, unë, edhe pa qenë vegjetarian dhe ndonjë mbrojtës i kafshëve, e shoh te ky krahasim një vështrim thellë në errësirën e natyrës njerëzore.

Ne do të ndiejmë për qenien njerëzore në varësi të asaj që ndiejmë për qenien shtazore.

***

Para pak ditësh, na ka bërë vaki të dëgjojmë dhe ta shohim përmes fotografish një lajm tmerrues dhe neveritës. Një akt barbar flijimi të një kafshe, për një arsye aq banale (se mos paska arsye të qëndrueshme për të bërë një flijim, për çfarëdo). Drejtuesit e klubit futbollistik Hajvalia, duke qenë se paskan pas pasur kohë pa shënuar gol në terrenin e vet, therën në fushën e lojës një dele. Flijimi, duke iu referuar një tradite religjioze, aspak humane, do të sillte rezultatet e dëshiruara. Ndoshta edhe më tepër.

Ne mund të themi, me një lehtësi dhe thjeshtësi që na e lejon sensibliteti dhe qytetërimi ynë, se deri te një veprim i tillë shtyn injoranca. Dhe kjo injorancë, edhe nëse është e dëmshme, nuk është se është qëllimkeqe. Mirëpo, injoranca, në të vërtetë, nuk ka legjitimim, justifikim. Injoranca është burim i të keqes po aq sa vullneti për të bërë keq.

Çdo flijim i bërë nga injoranca, dhe vetësiguria si pasojë e saj, reflekton një sjellje aspak humane, e cila mund të shkojë deri në katastrofë dhe krim të pambarim.

Gjesti, si i tillë, pra, i mbështjellë nga qëllimi, zgjon ndjesi të ndryshme. Të them se është vetëm, ose së pari, skandalizues, nuk e mbërthen në vete dhe si duhet tërë problemin.

Ky flijim, është gjëja më neveritëse që mund të hasësh. Ngase, në të vërtetë, veprimi i tillë nuk arrin të struket më vetëm te definimi arbitrar zanafillor. Në momentin që ndodh, e humb atë aurën e rreme të religjiozitetit dhe pranueshmërisë, për t'u shfaqur në natyrën e vet të vërtetë: një barbarizëm.

Prandaj, miti modern më i njohur dhe më i ruajtur me fanatizëm i historisë sonë ka për bazë bash flijimin e qenies njerëzore.

***

Prandaj therësit e njohur e të dëshmuar dhe therësit e mundshëm të ardhshëm, të qenieve njerëzore, kërcënojnë vazhdimisht se nuk e përjashtojnë as luftën nëse nuk dëgjohen dhe pranohen kërkesat e tyre (ta zëmë, këto ditë, shfuqizimi i marrëveshjes për Asociacionin e komunave serbe dhe demarkacionit të kufirit me Malin e Zi). Kërcënimi i tyre për një luftë të re është aq lehtësisht i deklaruar sa nuk është aspak e vështirë të kuptohet sa vazhdimisht e menduar dhe sa fuqimisht e dëshiruar është lufta.

Nuk mjafton, për ta, sa jemi therur në fyt, me vite e vite, si ajo delja në Hajvali. Duhet të theremi ende. Dhe ta kullojmë, dalëngadalë, gjakun tonë, të bërë ujë, në kova muti...

http://www.gazetaexpress.com/oped/kur-therim-kafshet-si-qeniet-njerezore-kur-therim-qeniet-njerezore-si-kafshet-128768/



(Vota: 1)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora