Safet Hyseni: Misioni i mësuesit është i shenjtë, Pertefin e shenjtëroj vepra

Misioni i mësuesit është i shenjtë, Pertefin e shenjtëroj vepra

Nga Safet Hyseni

Në pllakën e varrit të mësuesit në vend të epitafit shkruan "Pertef Abaz Therepeli, lindi më 25.12. 1909 në Therepel, rrethi i Skraparit, Shqipëri. Punoi si arsimtar prej vitit 1925 ndërsa në Jagoll prej vitit 1942 gjer në ditën e vdekjes më  25. 12. 1973". Për këtë mësues që erdhi në vitin shkollor 1941/42 ende nga kërçovarët ku punojë dhe kontribuoj plot 32 vjet dhe ku pushon trupi i Ti nuk është thënë dhe bërë asgjë, edhe pse ai pjesën më frytdhënëse të jetës  ia kushtoj arsimit, Jagollit, Kërçovës. Pertefi erdhi në rrethin e Kërçovës në mision të shenjtë, të mësojë banorët të shkruajnë dhe të lexojnë shqip, atëherë kur në këto anë për herë të parë u hapën shkollat shqipe. Shqiptarët ardhjen e mësuesve nga Shqipëria e përjetuan si liri të plotë dhe detyrim të përbashkët të kufijve të atdheut të tyre të ndarë. Këtë e kishin mbjell edhe dhjetëra mësues që bashkë me Pertef Therepelin e Skraparit kishin erdh në misionin më të shenjtë të njerëzimit në përhapjen e mësimit shqip, që deri në vitin 1941 kishte qenë një ëndërr shumë e rrezikshme. Mësuesi i Skraparit nuk u largua as kur Kërçova përjetojë tri netët e therjes dhe të djegëjes masive të 12,13 dhe 14  nëntorit të vitit 1945 nga partizanët.

Pavdekësia e pishtarit të arsimit

Kur regjimi okupues jugosllav veproj po në të njëjtën mënyrë si "Junta" e  Frankos kur vrau lirikun më të madh të shekullit F. Garsia Lorkën duke deklaruar se "është qërim hesapesh personale", edhe sistemi diktatorial i Titos  vrasjen e shqiptarëve e cilësojë si vrasje dhe qërim hesapesh mes veti, dhe gjithë këtë e propagandonin  për të fsheh gjurmët e masakrës kolektive në emër të një "çlirimi" ku nuk munguan as partizanët shqiptarë. Mësuesi Pertef u shndërrua në simbol admirimi për ata që kërkonin mëshirë, që t'u falet jeta duke u shpjeguar e dhënë kurajë për ditë më të mira. Pertefi deshi  që të jetë shumë afër këtyre ngjarjeve dhe nuk e pa të udhës që të largohet as më vonë nga shkolla ku ai kishte mësuar edhe burrat dhe grat e fshatit për të lexuar një letër në gjuhën e tyre të nënës.

Pertef Therepeli pas krahëve te kolegëve

Kaluan vite dhe periudha nga më të vështirat që po përjetonte populli shqiptarë, deri edhe nga bajonetat e ngulura në palcë të çdo familjeje që nuk ishte kursyer nga barbaria çmendurake që po vriste shpirtin e popullit, e mësuesi donte të përjetonte dhe krijonte lirinë e atdheut me përkushtimin e tij  drejtë udhës së shkronjave, në përhapjen e dijes e të diturisë. Ai deshi që të mësojë edhe gurët dhe malet të flasin gjuhën e të parëve dhe të dëshmojnë një ditë për ngjarjet dhe atë vetë.  Qëndrimi i mësuesit edhe pas hyrjes së forcave partizane ishte një triumf kundër kohërave të errëta dhe jepte shpresë tek popullata që përjetonte ditët më të vështira se agimi i një dite të bardhë do të vijë, ngase për një ditë të tillë populli ynë kishte punuar e ëndërruar. Barra e rëndë e pushtetit nuk e lodhi mësuesin, as presioni i vazhdueshëm...., ai nuk ndryshojë aspak mënyrën e jetesës dhe nuk bëri asnjë hap nga ato që i kishte përcaktuar vetes për të mbjell dije, dritë e dituri. I vetmi ideal i jetës së tij mbeti arsimimi i brezave dhe përhapja e misionit të mësuesit ...... Të jesh mësues në një kohë të turbullt do të thotë të jesh atdhetar dhe shqiptarë i mirë, ai me veprën e tij nuk u largua as edhe një hap nga rruga e arsimimit  se ishte njeri i ngritur, i ditur e guximtar. Pertefi me punën dhe vullnetin e madh vinte si një shkëndijë në errësirën e thellë për të përhapur idetë përparimtare andaj duke sakrifikuar tërë jetën e tij ai mbetet një shëmbëlltyrë e ndritshme me një ideal të zjarrtë të përparimit kombëtar. Pertefi nuk bëri një episod por tërë jetën u martirizua me shkollën në një cep të atdheut të tij, për tu bërë një gur themeli ai iu bashkua asaj jete prometiane për zhvillim të lirë të forcave krijuese të shoqërisë. Me veprat e tij shënojë epokë,  në historinë e arsimit hyri dhe  depërtojë plotë lavdi duke nxënë vend të merituar. Me dije  e luftojë armikun e përbashkët që kishte dëmtuar rëndë kulturën dhe civilizimin evropian të shqiptarëve. Këtë botëkuptim e kanë pasur prelatët, atdhetarët dhe misionarët  shqiptarë, që kanë shërbyer në këto treva për të dëshmuar dhe për të mbrojtur traditat kombëtare duke  frymëzuar popullin drejtë arsimimit.  Pertefi jo vetëm që është misionar por është edhe trim ngase ai e dinte se rruga që ka marr është e mundimshme me plotë të papritura, ai për së gjalli  dëshmojë para botës idealet më të larta duke sakrifikuar tërë jetën ngase bota e shqiptarëve ishte bërë fati i jetës dhe vdekjes së tij. Si askush tjetër më parë në misionin e tij nuk ka mundur të ndikojë aq sa ka ndikuar puna e tij në jetën  e  një populli të përvuajtur, si askush tjetër më parë nuk ka bërë një kthesë të tillë të madhe duke ndezë një dritë në errësirën shekullore, ku persekutimet e popullit s'kishin të ndalur, pikërisht këtu misionari dëshmon për përsosmërinë e lartë morale duke fisnikëruar shpirtin e shkollarëve të vegjël me bardhësinë e germave të alfabetit të Manastirit. Çdo veprimtari ka modelin e martirizimit ashtu edhe arsimi pati për model mësuesin Pertef që në ecjen e tij të shenjtë nuk e ndalojë asnjë pengesë edhe pse ishte invalid hapi i Ti matej me 36 germa. Në rrugën drejtë qëllimit jetësor sakrifica është karakteristikë e njerëzve dhe veprave madhore. Ai me shkronja  iu bërë ballë stuhive aziatike dhe aleatëve të tyre që me çdo kusht donin të rrënonin çdo vlerë shqiptare. Pertef Therepeli sigurisht që e ka njohur veprën e poetit të madh gjerman Gëtes, i cili thotë:

Ç'më zjen këtu në gjoks, në tru,

Kaq vjet duke duruar!

Ç'gëzim në ëndërr ndjej kështu,

Të kem të jem i zgjuar!

Mbase këto vargje mësuesi do t'i ketë bërë edhe ideal të vetin në zgjimin e një pjese të popullit nga errësira  duke flijuar edhe vitet më të mira të jetës së tij, dhe duke mos e vizituar kurrë vendlindjen, familjen dhe të afërmit. Pertefi me veprën e tij është një shkëndijë në tunelin e errësirës së thellë, ai u dogj si qiriu i Naimit për të ndritë rrugën e atyre që vuanin për dritë e dituri. Qëndrimi i tillë i  mësuesit nuk ka mundur se si të mos jap fryt, por që për njërën apo arsyen tjetër akoma nuk kemi vlerësim të thuktë dhe domethënës të misionarit që u shenjtërua me shkollën dhe dërrasën e zezë në skaj të Jagollit. Këtë vlerë të madhe që na e dhurojë me jetën  e tij me format e veprimtarisë atdhetare me predikimin civilizues e përparimtar u bë shembull jo vetëm në Jagoll por në mbarë hapësirën shqiptare.

Pertef Therepeli pas nxënësve

Shkolla dhe predikimi janë dy simbole të përparimit kombëtar, por që të dyja mungonin aty ku kishte erdh mësuesi të ndezë dritën e diturisë, në rrugën e Shtjefën Gjeçovit, Gjergj Fishtës, Shtjefën Kurtit dhe shumë mësuesve dhe misionarëve shqiptarë për të trasuar rrugën dhe për të thelluar rrënjët e arsimit shqip. Pertef Therepeli erdhi dhe veproj në kohët më të vështira dhe i përballoj të gjitha sfidat me mjaft guxim duke ngadhënjyer në çdo moment por edhe pas vdekjes. Nuk mbahet mend që në rrethin e Kërçovës por edhe më gjerë që të ketë sakrifikuar ndonjëri më shumë në përhapjen e dijes dhe të dritës. Thonë se historia është mësuesja e jetës por historia nuk matet me ditë ashtu siç nuk mund të matet as vepra dhe veprimtaria e mësues Pertefit me ca vargje apo me një tufë lule.

Kush ishte Pertef Therepeli

Pertefi erdhi si mësues, për të lëvruar arën me therra, për të mbjell germat e gjuhës shqipe me shumë shok dhe bashkëkohanik, për të përhap vlerat e kulturës dhe të historisë shqiptare. Ai ishte jo vetëm një pishtar i arsimit por një atdhetar e shkuar atdhetarit, ai i përballojë të gjitha për të ngadhnjyerë. Ishte një mysliman por u bë një murg i vyeshëm dhe një mur i pakalueshëm,  kështu mbeti deri në fund. Atë nuk mundën kurrë që ta lodhin moralisht por as fizikisht kur ia caktonin katin e dytë edhe pse e dinin se e ka vështirë që të ngjitet lartë. mmmmmPertefi ishte poet dhe ëndërronte shumë por nuk na la asnjë poezi, ai nuk na la asnjë rrëfim, asnjë ditar, asnjë letër apo kështu duhet që të besojmë?! A ka mundësi që të ndodh kjo apo ndoshta kështu është dashur?! Veprimtarin e mësuesit nuk mund ta kuptojmë jashtë Rilindjes Kombëtare Shqiptare, ai na del se ka qenë i frymëzuar nga kërkesat e Lidhjes së Prizrenit dhe mu për këtë vendos që të flijohet duke e llogaritur edhe Jagollin si atdhe të vetin. Ai mu për këtë u bë edhe simbol i qëndresës shqiptare frymëzim i brezave të ardhshëm. Shumë njerëz që e kanë njohur mësuesin flasin me pietet për njeriun e urtë dhe të vyeshëm, për mënyrën e punës dhe për dashurinë që kishte për nxënësit e mirë, metodat pedagogjike që përdorte si dhe përpikëmërinë e   orarit të punës. Këtë njeri të urtë dhe modestë që u flijua për të përhapur dritë e kujtojnë shumë bashkëpunëtorë, shumë gjenerata nxënësish. Dihet shumë mirë se Perttef Therepeli vjen bashkë me mësues të tjerë nga Shqipëria për të hapur " Shkollën e Parë Shqipe " së cilës i qëndron besnik deri në vdekje me arsyen e qartë se ka qenë nevoja e madhe për formimin dhe ngritjen e ndërgjegjes kombëtare ndër masat popullore, kjo ishte edhe një nga detyrat që shtrohej në kohën e Rilindjes Kombëtare. Ai si pedagog e kishte domosdoshmëri dhe me përpikëmëri duheshe të ndikojë në lëvrimin e gjuhës shqipe në skutat më të thella të atdheut.  Në fakt kur mësuesi e pranon një mision të tillë nisë e lulëzon arsimi shqip dhe themelohen shumë shkolla me kuadër të ndërgjegjshëm por që më vonë ai do të mbetet i vetmuar dhe e ka pasur vështirë ngase kushtet ku vepronte ishin më shumë ilegale dhe gjysmëilegale. Ai ka qenë i vetëdijshëm për vështirësitë në funksionimin e shkollës në një sistem okupimi, por mendja e tij e ndritur ka bërë që të qëndrojë i pathyeshëm për të mbjell ide përparimtare dhe civilizuese.  Në themelimin e shkollës nxënësit mësonin të gjitha lëndët por kujdes i madhe i kushtohej gjuhës shqipe, historisë, gjeografisë, muzikës dhe matematikës dhe e gjithë kjo përshkohej nga një frymë patriotike gjë që me vendosjen e sistemit komunist ndryshoj për 180 shkallë. Kjo nuk ishte e lehtë për mësuesin, por ishte urtësia dhe përgatitja e tij që të gjitha këto t'i përballojë me gjakftohtësi dhe mençuri. Këtu mbase qëndron merita e tij më e madhe për arsimim kombëtar, ai vepronte në mesin e ndjekësve duke ua zbuluar mangësitë ai ngrihej më lartë. Mësuesi e kishte situatën e qartë dhe me punë luftonte kundër intrigave qëllimkëqija e antinjerëzore që dita ditës po bëhen pengesë e punës në shkollë. Formimi i tij si humanist dhe atdhetar, do t'i sigurojë vend në historinë e lavdishme të mësuesve kombëtar që i dhanë shumë arsimit dhe shkollës shqipe. Veprimtaria e Pertef Therepelit është shumë e gjerë, por ai u mishërua me shkollën dhe Jagollin, ai nuk lindi por u varros në Jagoll. Lindi më 25 dhjetor dhe vdiq më 25 dhjetor në moshën 62 vjeçare kështu deshi zoti.