Vladimir Shyti: Kungim n? birucat e Shkodr?s

KUNGIM  NE  BIRUCAT  E  SHKODRES

Nga Vladimir Shyti

Nderi komunist e kishte shum? t? gj?r? fush?n e ndikimit dhe q?ndronte n? parakushtin e rrespektimit t? rrept? t? t? drejtave t? gjithkujt dhe n? mosp?rdorimin e mjet?ve t? padrejta ose joligjore p?r p?rfitime “personale”Ishte kushti par? p?r t? marr? pjes? n? at? treg?ti paqsore.P?r t? mos humbur, qoft? dhe nj? veprim q? t’a kund?rshtonin hapur apo n? fsheht?si, ky kusht merrte nj? kthes? t? fort? brutale, madje me d?nime penale n? em?r t? popullit.Si rrjedhim, ekzistonin ligje tep?r t? ashpra p?r t? gjith? ata q? p?rgojonin di?ka “t? g?njesht?rt”, kund?r shkrim?ve dhe t? mendimit ndryshe, t? p?rmbledhura, nj? sentenc? q? nuk gjindej n? asnj? gjuh? t? bot?s kapitaliste.

At? dit? t? vitit 1977, pas nj? botimi q? kisha botuar n? redaksin? e gazet?s Luft?tari, m? arrestuan n? sheshin e kazerm?s ku sh?rbeja si ushtar? i rrepublik?s popullore t? Shqip?ris?.Ting?lloi nj? zile si larg, nga thellsia e koridor?ve dhe, n? t? nj?jt?n koh? af?r, fare pran?, pastaj ra qet?si, dhe p?rs?ri, zilja bie fort.Dikush nga dy punonj?sit e sigurimit t? shtetit, q? m? shoq?ronin jep nj? sinjal.Koka m? dhimbte tmerr?sisht:sikur m? kishin goditur brutalisht me nj? gj? t? shtypur dhe, ende s, m? besohej q? un? po hyja n? burg.Nuk shkoj? gjat? dhe u d?gjua nj? zhurm? hekurash t? friksh?m q? hap?n der?n e ferrit dhe ne u gj?nd?m n? nj? koridor? gjysm? t? err?t.Nj?ri nga shoq?ruesit m? foli rr?z? veshit:”Ti je i yni, b?j kujdes!Partia dhe at?dheu presin shum? nga ty…Dhe m? dor?zuan nj?koh?sisht me nj? dosje n? duart e drejtorit t? burgut.Mbi Shkod?r po binte muzgu, v?shtrova p?r her? t? fundit pullazet e sht?pive q? rrethonin nd?rtes?n e paraburgimit dhe humb?m n? koridoret e birucave.M? pas ?do gj? rrodhi me kaq shpejt?si, siguri e natyshm?ri sa nuk kujtoj m? se si u gj?nda brenda n? qeli.Pika t? m?dha loti nga dhimbja shpirt?rore m? rridhnin mbi faqe.Ato p?rhapeshin, grumbulloheshin dhe krijonin nj? lust?r uji mbi fytyr?n time t? mbaruar.

Di?ka e but? m? preku n? sup, nuk u tremba dhe, sot s’e kuptoj p?rsen?, pastaj nj? dor? e magjishme m? fshiu lot?t.Ashtu i strukur n? nj? cep t? biruc?s pastrova syt? e skuqur dhe v?shtrova nj? burr? rreth t? pes?dhjetave vitesh, me nj? trup mesatar i rruar taze, flok? gjyr? gri t? prer? shum? shkurt, me sy q? ndrisnin dhe me nj? ?mb?lsi n? fytyr?.”Epo, s’q?nkam n? ferr…”mendova aty p?r aty.”Nuk jan? t? lumtur ata, q? mendojn? se jan? t? lumtur, derisa nuk kuptohen, ”foli ai mbasi u prezantua thjesht si prift katolik me nj? z? kishtar e vazhdoi predikimin”P?r lavdin? e tyre u nevojitet miratimi i zemr?s njerzore si heronj? t? kuror?zuar, Element t? shenjt?.Pra, ajo ?ka q?ndron posht? synon lart me t?r? brutalitetin e vet, nd?rsa t? lart?suarit k?rkojn? vendin e merituar me t?r? forc?n e shpirtit t? tyre.Gjith?ka, e natyr?s s? am?shuar, nuk merr kuptim derisa t? pranohen dhe t? jen? t? d?shruesh?m p?r toksor?t.”P?r momentin ishte e pakuptueshme ajo ligj?rat? p?r mosh?n tim? n?nt?mb?dhjet vje?are, por dit?t, jav?t dhe muajt n? vijim, m? larguan trishtimin, m? qet?suan shpirtin dhe p?rcaktuan idet?, personalitetin, duke njohur mir? Elementin hyjnor.Pastaj me pyeti, sepse isha arrestuar?Ngrita supet, m? pas fola me gjysm? z?ri:shkelje e rregullit t? sh?rbimit ushtarak, por ende s’arrij t? perepecitoj at? shkelje t? atij dreq rregulli”Ai buz?qeshi n?n hund?, ose i shtremb?roj? ato, nj? n?n qeshje mosbesimi, sarkazme apo urrejtje p?r ata q? m? kishin d?rguar n? at? qeli, e cila u b? p?r mua m?sonj?torja e par? e teologjis?.

Mbas ca dit?sh m? pyeti n? se isha i pag?zuar n? kish? dhe, kur isha kunguar p?r her? t? fundit?Me heqjen e fes? dhe mbylljen e kishave nga ai regjim diktatorial nuk i b?nim m? ritet fetare, k?to edhe t? tjera ia shpreha dom Kolec Tonit, i cili akuzohej se bashk?punonte me nj? grup klerik?sh kund?r qeveris? dhe p?rhapt? idet? e Pap?s e t? Vatikanit.”Do t? kungohemi k?tu n? biruc?”, m? tha me nj? besim t? madh nd?rvete dhe nj? ngaz?llim t? papar?.Duheshin disa gj?ra t? r?nd?sishme p?r t? kryer ritin si, l?ng vreshtor t? pap?rlyer, miell gruri safi, qem?z e tjera, q? dom Koleci i kidhte menduar holl? se si do t’i fuste n? qeli.

N? nj?r?n nga dit?t e jav?s m? nxorr?n para hetuesit.Ishte nj? pasdite e heshtur, zyra e tij ndri?onte n?n drit?n q? dep?rtonte me leht?si nga perdia e tylit.Ai m? tha t? ulesha, karrikja ishte e gozhduar n? dyshme, gjith?ashtu dhe tryeza e pun?s sa me krijoi iden se aty ?do gj? ishte e mb?rthyer posht? dyshemes.Pastaj me shum? mir?sjellje me foli se k?rkonin nga un? q? t? zhbiroja n? mendimet dhe fjal?t e dom Kolec Tonit, pra t? b?ja spijunin dhe, partia do t? mendonte p?r t? ardhmen time t? ndritur.U ndjeva shum? keq, i poshtruar dhe i sakatosur.Ula kryet, nuk mundesha m? t’a shikoja n? sy at? p?rbind?sh, si mund t’i b?je keq nj? njeriu, aq t? lart?suar si don Koleci e t? tjer? si ai?!Ai e ndjeu refuzimin tim t? heshtur, ndaj u largua i zem?ruar.Do t? desha t? q?ndronte dhe t? spjegoja di?ka p?r arrestimin tim, por erdhi me t? shpejt? gardiani burgut, m? goditi leht? n? sup dhe m? shpuri n? qeli.Asgj? rreth akt-akuz?s, asgj? rreth meje, un? isha nj? anonim nga Durr?si, nj? veg?l e tyre dhe sot e k?saj dite nuk kam dosje penale n? organet e drejt?sis?.Fola gj?r? e gjat? me priftin, ai e priti qet?sisht dhe m? tha se kishte besim tek un? e m? foli m? pas p?r jet?n e tij para arrestimit.

T? nes?rmen ishte dit? takimi.Me shum? zhurm? u hap dera e r?nd? e biruc?s.Gardiani shqiptoj? emrin e dom Kolecit dhe e mori me vete duke mbyllur s?rishmi der?n.P?r t? shkuar n? sall?n e takim?ve hyje n?p?r nj? koridori t? gjat?, pastaj nj? shkall? dhe n? fund nj? koridor tjet?r.Hyri n? sall?, dy fshatar? nga Rr?nca e prisnin ulur n? stolet e gozhduar q? ndodheshin midis dy kangjellave t? hekurt q? ndanin t? burgosurin nga vizitor?t.Familjar?t e kishin mohuar e tradh?tuar dom Kolecin, ndaj n? takime i vinin njer?z q? u kishte sh?rbyer sh?rbesa fetare edhe pas shkat?rrimit t? kishave.Pasi u p?rsh?ndet?n e biseduan p?r pak minuta n?n v?zhgimin e policit t? rojes, njeri nga fshatar?t i drejtoi syt? nga buka e misrit q? ishte mbi ushqimet e tjera n? torb?n e hapur mbi suprin?n e hekurt n? mes tyre dhe,  b?ri nj? l?vizje t? kok?s dhe mbylli p?r nj? ?ast syt?, shenj? kjo se tak?met e kungimit ishin brenda buk?s s? pjekur me ?erep.Pasi u kontrollua edhe nj? her? torba e ushqim?ve padre Kolecin e shoq?ruan n? qeli, ku e prisja un? tep?r i emocionuar dhe me frik? n? zem?r.M? buz?qeshi triumfator dhe ndau buk?n e misrit n? kat?r pjes?, nga nj? skaj i buk?s hetoj nj? qesk? t? l?kurt?, t? cil?n e fshehu m? shpejt?si n? gji.M? tha se n? m?ngjez para se t? vinte patrulla e nd?rrimit do t? kryenim ritin e kungimit dhe m? afroj? nj? cop buk? e pak djath? nape, q? edhe sot e ndjej arom?n dhe shijen e magjishme t? atij ushqimi q? vinte nga populli yn? i varf?r, por me shpirtin dhe idet? sa malet e lart?.Me nj? forc? shpirt?rore qart?sie t? jasht?zakonshme, dhe atje ku shkojn? t? Dlir?t, m? hapur ?sht? shpirti atje.

Pothuajse e gdhim? nat?n duke biseduar n?n terr dhe prisnim me padurim zbardhjen e dit?s s? re.Nuk e di sa koh? kaloi, kur frengjia e biruc?s hodhi fashon e par? t? drit?s, duke p?rz?n? terrin e zi t? nat?s.Njeriu m? intuit t? jasht?zakonshme zbuloi tek un? dy nga ekstremet e natyr?s s? tij, guximin dhe pasionin misionar, t? cil?t i harmonizonte n? m?nyr? t? magjishme n? at? biruc? t? mallkuar.Aty rr?z? murit pran? der?s, improvizoj mbi dy kupat e tona alumini q? sh?rbenin p?r ushqimin e vakteve altarin e ritit fetar t? kungimit.Nxori nga gjiri qesen e l?kurt?, e hapi at? duke cituar psallma nga ungjilli, me duar t? sigurta pa u dridhur l?shoj? mbi tasat nj? kryq t? drujt?, pastaj tre shishe treqint miligramshme dy me l?ng vreshtor dhe nj? me vaj ulliri, nj? lug? alumini pa bisht dhe, duke zbrazur qese l?shoi nga dora dy copa sa nj? monedh? pes?dhjet qindark?she nafore pjekur me hijeshi nga miell gruri safi.Mbasi mbaroi s? cituari fjal? nga ungjilli m? tha se do t? kungoheshim si katolik dhe ortodoks, me q? un? i p?rkisja fes? ortodokse.B?m kryq dhe puth?n kryqin e drujt?, pastaj filloi rituali kungimit.Don Koleci tha fjal?t e ritit, un? kryq?zova duart dhe thoja amin aq her? kur ishte e nevojshme.Qemz?n e dogji mbi lug?n pa bisht mbi nj? fitil t? holl? q? ishte brenda shishes me vaj, sa filloj ti digjeshin gisht?rinjt? e brisht?.Tymi qemz?s e ktheu ambietin n? nj? kish? t? v?rtet?, aroma e saj hyjnore u p?rhap an? e k?nd biruc?s, q? na b?ri ta harronim burgun.Fjal?t e padres hapeshin mrekullisht dhe e mb?shtillnin at?, si legjend? heroike.Ai ngrihet para meje n? qiej t? pafund, n? entuzias?m t? lul?zuar, lart?sohet edhe m? n? dlir?sin? e mermert?, para ?do breznie q? ngrihet e vdes.Ai p?r mua merr trajt?n e figur?s s? shenjt?, ?sht? per?ndia e agimit e forc?s dhe fjal?s s? shenjt?, ai p?rhapte mitin e heroizmit t? urt? dhe dlir?sis? s? shenjt?;rrezet e argj?nd hyjnore enden mbi vendin ton? t? r?nduar e kaotike, si engj?j t? armatosur vet?m me flatra.Gjaku Krisht tha s? fundi duke hapur shishet e l?ngut vreshtor, ku edhe i vum? n? buz?.Trupi Krishtit, q? u sakrificua p?r njerzimin dhe p?rtyp?m naforet grunjta.Por sakaq, dera e r?nd? e biruc?s sa nuk u shqye dhe dy polic hyjn? brenda me rr?mbim duke b?rtitur sa kishin n? kok?.Prish?n me shkelme altarin e improvizuar dhe na vendos?n prangat e hekurta n? duar, q? na i sht?rnguan aq shum? sa q? na k?rcit? kockat.Njeri prej tyre m? norri nga biruca me forc? me t? b?rtitura e t? shara si, qeni Durresit, armiku popullit e t? tjera fjal? q? si mbaj mend.Qysh nga ajo dit? se pash? m? me sy mikun tim t? dashur m? t? p?rzem?rt don Kolec Tonin.M? hodh?n si qen i zgjebosur tutje nga kampi fam?keq t? Torrovic?s i harruar nga partia dhe njerzit e mi t? dashur.