Mendime » Nexhipi
Reshat Nexhipi: Kush ishin fajtorët kryesorë për burgosjen masovike të shqiptarëve në ish Jugosllavi
E hene, 16.10.2017, 07:06 PM
Kush ishin fajtorët kryesorë për burgosjen masovike të shqiptarëve në ish Jugosllavi
Nga Reshat Nexhipi
Rasti deshte disa muaj të jem në Sh.B.A. Gjatë kësaj kohe pata mundësi të përcjell emisione televizive private në gjuhën shqipe, me tema të ndryshme, atraktive, siç ishte edhe ajo që kam vendosur në titullin e këtij shkrimi. Pyetja në fjalë nxiti kureshtjen e teleshikuesëve, të cilët përmes telefonatave kërkonin të dinë emra konkrete të fajtorëve. Njëri nga të pranishmit, pyetsit, me origjinë nga Maqedonia, në vend të përgjigjes, i propozoi: ,,Zotri i nderuar, kliko në mobil fjalinë ,,Udbashët e Kosovës nga Maqedonia,, dhe do gjesh përgjigjen që para shtrove,,. Kjo, na nxiti edhe ne teleshikuesit që ishim duke përcjellë emisionin, të klikojmë dhe, kur pamë listën me qindra emrash, të njohur dhe të panjohur, u shokuam, kurse mua, të shprehem në mënyrë figurative, mu ngritën flokët përpjetë kur vura re njerës të cilët i konsiderroja për patriotë dhe flisnja haptas me ta për hallet dhe brengat e mia dhe të shqiptaëve të Manastirit, për planet tona se si të përmirësojmë pozitën e keqe të tyre, hapjen e gjimnazit në gjuhën shqipe etj., gjë që më kushtoj shumë shtrenjtë: 20 vjet i larguar nga Universiteti i Manastirit, diegia e shtëpisë, zvarritja e magjistrimit dhe doktorimit lidhur me shqiptarët e Maqedonisë plot 10 vjet, pra, si koincidencë, sa ato të Odiseut, prandaj dhe në një rast pata thënë se ky i fundit u shqetsua dhe rrezikua nga Kiklopi me një sy, para disa mijë vjet, kurse unë nga njerës me nga dy sy në shekullin 21 dhe se emri i disa prej këtyre të fundit qendron në dosjen time prej rreth 500 faqesh, e ,,qëndisur,, nga ana e Udbës të Manastirit, por e diktuar nga ,,patriotët,, tanë, të cilët për ca benefite, punësime, tituj etj. kompromituan vehten dhe fëmijt e tyre të pafajshëm, tani dhe në të ardhmen, brez pas brezi.
Për të qënë i sinqertë, nuk përjashtohen edhe manipulimet me ndonjë nga emrat. Lidhur me këtë, një teleshikues, shtroi pyetjen: ,,Si do ta ndjenit vehten nëse edhe emrin Tuaj e lexonit në atë listë,,?. Pa u menduar aspak, i pyeturi, u përgjegj: ,,Po të kisha kryer ndonjë punë të fëlliqur, do heshtnja dhe do thoja ,,gënjeshtër me bisht,, kurse po të isha i pastër menjëherë do ta paditnja autorin e listës në gjyq dhe do kërkonja prej tij dëmsh
përblim maksimal për cënimin e sedrës time personale, familjare etj. dhe në këtë mënyrë do pastronja vehten nga një akuzë e tillë e cila për njeriun e ndërgjegjshëm është më e keqe se vdekja,, ishte përgjigjeja e tij. Njëri nga teleshikuesit, me origjinë nga Kosova, shtroi pyetjen: Kush ishin fajtorët për burgosjen e Adem Demaçit? -,,Lexoni tekstin e Sheradin Berishës dhe do gjeni përgjigjen,,- tha i pyeturi. A u zbulua ose jo ky tekst dhe ç,farë ndodhi pastaj, nuk e di, sepse, për shkaqe objektive, nuk munda të përcjell më vazhdimin e këti emisionit më interesant nga çdo emision tjetër që pata mundësi të përcjell në Sh.B.A.
Selanik, ngjarje kronologjike
1844-konsulli britanik, Bllanti, në këtë qytet, njofton se gjatë vitit në fjalë, në këtë kryeqytet të Greqisë ishin shpënë 200 shqiptarë të zënë robë nga ana e forcave osmane, kurse 150 të tjerë, të shoqëruar nga 400 këmbësorë dhe me muzikë i “shëtisnin” nëpër qytet, etj.
1906-grekët vrasin patriotin e madh shqiptar Spiro Bellkamenin, i cili lufto
nte për pavarësinë e gjuhës dhe shkollës shqipe( Baki Ymeri, Dëshmi. Flaka, 20. I. 1996).
1909.Gjatë këtij viti, në Selanik u ndodh mjaft shqiptarë nga Maqedonia të cilët merrnin pjesë në shuarrjen e kontrarevolucionit të sulltanit në Stamboll. Kështu që gjatë kthyerjes për në Maqedoni, ishin takuar me patriotët shqipta
rë në Selanik dhe kishin vendosur që të futet gjuha shqipe në Program dhe me alfabetin e Manastirit.
1909. Në “Faktin”e 17 nëntorit, 2006,Arben Llalla, njofton: “Klubi i Selani
kut thirri një tjetër Kongres në Elbasan, në zemër të Shqipërisë, nga data 20 deri 27 gusht, 1909”.1910- Botohej gazeta “Liria” e Mitat Frashërit, në të cilën u bë thirrja e parë për mbledhjen e Kongresit të Manastirit etj., kurse në Kongresin e Dytë të Manastirit, nga ky qytet merte pjesë Ferit Be Ypi.
1911.Në këtë qytet, vepronte dega e “Shoqërisë së zezë për shpëtim”-shkruan dr. Xhemaili.
1912.Nga garnizoni i këtij qyteti, me nxitjen e patriotëve shqiptarë që vepronin atje, dezertuan mjaft ushtarë dhe oficerë shqiptarë të cilët iu bashkangjtën Kryengritjes së Përgjithshme e cila solli pavarësinë e Shqipërisë.
1918. Në dhjetor të këtij viti, aty, një grup ithtarësh të Esat Pashë Tepelenës, shqiptarë, turq e grekë, formuan një Këshill me emrin “Komiteti shqiptaro-Epirot”, qëllimi i të cilit ishte krijimi i një shteti që do të quhej “Shqipëri e Esat Pashës”, në gjirin e të cilit do të hynë edhe disa vende të Maqedonisë, siç ishte edhe Dibra me rrethinën, që do të thotë se Këshill ose Komitet kishte një rrjetë të gjerë në Maqedoninë Perëndimore, duke përfshirë, përveç Dibrës, edhe Manastirin, Ohrin dhe Strugën.
2006. Më 26 maj të këtij viti,në kolegjin amerikan u mbajt Konferenca e Tretë Ndërkombëtare Studentore, në të cilën çmimin e fondit memorial “Borian Tanevski” për vitin në fjalë e ka fituar Dukagjin Zerza.
Selanik, shpërngulje. Dr. Xhemaili shkruan se në viset e pushtuara nga Serbia ishin shpërngulur dhe kishin shkuar në këtë qytet mbi 135 000 veta, nga ku çdo anije që nisej për në Mersinë, në Antalie ose për në Stamboll, merrte mbi 2500 emigrantë. Përndryshe, në literaturën historike, thuhet se Selaniku ka qenë pronë e shqiptarëve, para shpërnguljes së tyre në Turqi.
Selanik, vrasje. Në këtë qytet kanë ndodhur edhe tre vrasje. Njëra ka të bë
jë me vejushen e Konstantinit të Madh, me origjinë ilire- Priska, të cilës ia kishin prerë kokën armiqt e saj, vrasja e dytë është e lidhur me vajzën e Dio
klecijanit, poashtu me origjinë ilire, të cilës ia prenë kokën njësoj si asj të parës dhe vrasja e tretë ka të bëjë me Hasan Prishtinën, më 1933.
Selanik,“Behamae”, emri i shitores që ka hyrë në historinë e Hasan Prishti
nës, lidhur me vrasjen e tij. Arben Llalla, në “Faktin” e 19 gushtit, 2005, shkruan se vrasësi i prishtinasit të shquar, Ibrahim Çelo, menjëherë pas kryerjes të krimit, që t’i ikë rrezikut prej turmës së mbledhur që u vu pë ta kapur, ia dha vrapit nga rruga Vogaxhiku, por nga tronditja ra në vitrinën e tregtores “Behamae” ..
Selaniku. “Kafe Astoria”. Në këtë kafene rrinin bashkë Hasan Prishtina dhe vrasësi i tij-Ibrahim Xhelo.
Selaniku, Trianda. Në këtë lagje, deri në vitin 1976 kanë qënë varrezat e shqiptarëve, të blera nga familjet shqiptare që kanë jetuar dhe punuar në Selanik që në kohën e Perandorisë osmane. Këto varreza janë shkatëruar nga qeveria greke, me qëllim i cili lehtë kuptohet. Eshtrat e të vdekurve janë zhdukur. Në këto varreza ka qënë edhe varri i motrës së Avni Rustemit, e martuar atje me një shqiptar. Djali i saj edhe sot jeton në Selanik.
Seleksionim, selektive. Përzgjedhje.
Selenica,David Selenica. Freska të tij ka edhe në kishën ,,Sv.Dimitrija,, të Manastirit.
Selenica, Teki Selenica. Shiko te T-ja.
Selxhukë, fise muslimane turke,shekulli 11-13.Emrin e kanë marrë sipas udhëheqësit të fisit iu cili quhej Selxhuk.Kanë jetuar rreth Liqenit Kaspik,aty ku kanë jetuar stërgjyshët e parë të bullgarëve të sotëm.(shiko te Bullgaria, origjina).
Selxhukë...Gjatë shek.12 e kanë sulmuar Kalifatin e Bagdadit prej të cilit e kanë pranuar islamin. Në shekullin 13,sulmohen nga Mongolët dhe Sullta
nati Selxhuk është ndarë në krahina të vogla-emirate, me në krye emiri
Selxhukë... Bashkimi i fiseve selxhuke ka filluar në kohën e sundimit të një udhëheqësi të fisit Kai, që quhej Osman, prandaj dhe shteti u quajt Osman, kurse banorët Osmanë.
Semafor. Pengesë.Shenjë për kalim ose mos kalim në rrugë.
Semantik. Kuptimor.
Semit, semitizëm. Pjesëtar i një grupi të gjerë popujsh të Lindjes së Afërme e të Afrikës Veriore, të cilët flasin gjuhë të afërta dhe që sot përfshin kryes
sht arabët e izraelitët, ndërsa në kohën e vjetër përfshinte edhe babilonasit, asirasit, fenikasit, etj.
Semit, semitizëm. Ndërsa fjala semitizëm do të thotë tendencë ose dëshorë për bashkim të hebrejëve, edhe pse nën termin semit kuptohen edhe popuj të tjerë, si arapët, etiopianët, etj. Përndryshe, emri semit ka dalë nga emri Sem, që ishte djalë i Noit.
Semitë,Arabjanë. Popull shumë vjetër, sepse, sipas biblisë, Semiti, nga i cili kanë marrë emrin, ishte djali më i madh i Nojit, i vetmi që paska shpëtuar nga katastrofa që përpiu Atlantidën.
Sen Simoni, socialist francez-utopist i sherk.18 dhe19.
Sendiment.
Senicë. Gazetari danez, Fritez Magnussen, njofton se, pas pushtimit të Shku
pit, në këtë fshat serbët bënë krime dhe barbarizma të papara ndaj shqipta
rëve.
Senior. Antar më plak i një grupi sportiv, shoqërie ose shkolle, mbi 18
vjet, nën këtë moshë junior, etj.
Senior.Zotri,feudal i madh,etj.
Sens. Kuptim.
Sentencë.
Sentimenti
Senzitive. Ndjejshmëri.
Senzibile,senzibilitet
Separatizëm.Përpjekje për t’u shkëputur nga një tërësi ose bashkësi e orga
nizuar politike, ekonomike etj. Rymë dhe lëvizje e një grupi popullsie me tipare kombëtare të veçanta për t’u shkëputur dhe për të fituar vetqeverisjen ose pavarësinë nga një shtet ose nga federata ku bën pjesë, siç ishte rasti me Kosovën, etj.
Septikë. Gropa ku hedhin ka-fshët e ngordhura etj.
Ser. Gjatë vitit 1814, këtë vend e vizitoi shkencëtari Johan Majer dhe kons
tatoi se popullata e atjeshme akoma e ruanin kujtimin e Lekës së Madh. (Aleksandër Makedonski, “Udellot”, Shtip, 2001-2002, f.33)
Sera të gazit.
Serb.Kjo fjalë ka të bëjë me fjalën shqipe sherbetor, sepse kur erdhën Slla
vët e Jugut, pra edhe serbët nga Rusia në atdheun e ri, shumë prej tyre, për të fituar kafshatën e bukës u detyruan të punojnë si sherbetorë në familjet iliro-shqiptare. (Mendimi i Sulejman Lokaj)
Serbia, numri i popullsisë: rreth 8 milionë (për krahasim: Kroaci-4.400, Bosna eHercegovina-3.500, Slloveni 2 sa Maqedonia, Mali i Zi-700.000)
Serbia,Gjergj Stefani. Despot serb. Në literaturën historike, thuhet se ai ishte daiu i Sulltan Mehmedit II, sepse Sulltanesha Mara (shqiptare) ishte motra e Gjergj Stefanit. Ky ishte daiu (ungji) i aristokratit shqiptar, Ballsha III, sundimtar i Shqipërisë Veriore, Malit të Zi të sotëm dhe i Dallmacisë, troje këto të cilat në atë kohë quheshin vise të Shqipërisë etnike.
Serbia, knez Llazari dhe Car Dushani, me origjinë shqiptare. Shiko te Laonik Halkondili.
Serbia, Knez Llazari. Shiko te Ll-ja
Serbia, Nemanjët, me origjinë shqiptare. “Sundimtarët arbëreshë, u miqë
suan me Mbretërinë e Rashkës”-thuhet në literaturën historike dhe, shtohet se: “Dinastija e njohur serbe e Nemanjiçëve, kishte origjinë shqiptare, gjë të cilën e dëshmon edhe mbiemri i Stefan Nemanjës-Nimani, si dhe shënimi se, ai ka qenë triball, pra iliro-shqiptar, gjë të cilën, poashtu e dëshmon emri Triball, që ka të bëjë me fjalë thjeshtë shqipe”.
Serbia...Ai, siç dihet, e themeloi Manastirin e famshëm Hilendar në Greqinë e sotme të cilin, ndoshta, jo rastësisht, e ndihmoi tepër Gjoni-babai i Sken
derbeut, kurse më 1422, Gjoni, despotit të Serbisë-tefan Llazareviqit, i dër
goi në ndihmë, një nga djemtë e vet në luftë kundër Republikës së Venedi
kut.
Serbia...Edhe Hamza Kastrioti, ishte aleat i Stefan Llazareviqit. Martesat midis antarëve të familjes Kastrioti me Nemanjët, si dhe para tyre, ndoshta s’ishin të rastësishme. Bujari arbëresh Grigor Kamona grua kishte vajzën e Stefan Nemanjës, të cilën më parë e kishte marrë Dhimitri i Arbërit.
Serbia, 1915. Dr. Xhemaili shkruan se pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Londrës, të këtij viti, Rusia i dha miratimin Serbisë për të pushtuar Shqipëri
në.
Serbia, 1915...Gjatë këtij viti, Esat Pashë Toptani, i mundësoi ushtrisë ser
be të tërhiqet nëpër Shqipëri në drejtim të Selanikut ku u bashku me leatët e saj- francezët dhe anglezët, kështu që, në këtë mënyrë Esati i shpëtoi serbët nga rreziku që i kanosej nga an e forcave Austro-hungareze, nga veriu dhe atyre bullgare nga lindja, edhe pse ushtria serbe rreth 2 vite më parë kishte bërë krime të papara ndaj shqiptarëve në Mqedoni, Kosovë e gjetiu.
Serbi. Rudinë. Në këtë vend, afër kufirit me Kosovën, mendohet të ketë va
rrezë masive të shqiptarëve të vrarë dhe të shpënë atje për të humbur gjurmët e krimit të vitit 1999.
Serdar. Kryekomandant ushtarak në Perandorinë osmane.
Serenatë. Këngë e cila këndohet në mbërmje, para dritares të dashnires
Serez, Ismail Beu.Këtë qytet në Bullgari, e kanë themeluar fiset ilire skro
poenët. Historiani i njohur, Ivan Katarxhievi, në një shkrim të tij, shkruan se gjatë shekullit XVIII, në Maqedoninë lindore, rolin dominant e kishte feu
dali shqiptar-Ismail Beu i cili kishte administratë të vet të përbërë prej shqiptarëve.
Serez...Ai sundonte i pavarur nga sulltani dhe si i tillë vendosi rregull, qetësi si dhe e ngriti tepër në pikëpamje ekonomike etj. Ismail Beu, sipas autoritnë fjalë, ishte themelues i qytetit Serez i cili u shëndrua në një qendër më të rëndësishme ekonomike, tregëtare, sidomos me prodhimin e pamukut, i cili shitej në tërë vendet e Evropës, kështu që Serezi u bë një ndër qytetet më të zhvilluar të Turqisë së atëhershme.
Serial. Ajo që publikohet në vazhdim në gazeta, ose që jepet në radio, televizion, etj.
Serpentim. Gjarpër, rrugë mali në formë të gjarpërit, e shtrë-mbër,zik zake
Serum. Pjesë e lëngët e pangjyrë e gjakut.
Servantes (Miguel S.) shkrimtar spanjol i shek.16 dhe 17, autor i r.,,Don Kishot,,.
Servil. Ai që u përrulet dhe u bën lajka më të fuqishëmve për përfitime vetjake, ai që ka shpirt robi ose skllavi etj.
Servisi. Kur topi në ping- pong hidhet nga njëri tjetri etj.
Sete. Në lojë, pika etj
Sevant. Dietar në Perandorinë osmane.
Sevastopol (Rusi)-vendlindja e Lola gjokës, pianiste, etnomuzikologe etj.e vdekur para disa vjet.
Sërish. Përsëri.
Sferë, hemisferë. Gjysma e tokës, rruzull etj.
Sfeti Nikole,Milina. Në këtë fshat, ndonjëherë ka patur 300 familje shqip
tare, kurse viteve të fundit vetëm katër sish.
Sfetomir Borisavleviq, deputet i cili në v. 1923 konstatonte se shqiptarët në mentalitrtin e vet, janë kundër pushtetit serbomadh dhe se është e natyrshme që nuk e duan këtë qeveri.,, Duhet ta kemi të qartë- thuhet në një dokument të atij viti, se ,,të gjithë ata që i mbulon keçja e bardhë, ndjehen dhe mendoj
në njësoj,,.
Sfidë. Çështje që duhet të zgjidhen, provokim, thirrje që i bëhet tjetrit për t’u ndeshur.
Sfingë. Pamja e faraonit të Egjiptit, me trup luani dhe kokë njeriu, si simbol i fuqisë së tij.
Sfond. Sipërfaqja, baza e fletës etj.
Sibiu, tre shqiptarët. Në këtë qytet, ka qënë hartuar Statuti i një shoqërie greke. Hartuesit e tij ishin tre shqiptarë nga f. Arvanitohori, pranë Tërnovës të Bullgarisë, i themeluar nga banorët e Voskopojës. Tre shqiptarët ishin Pano Jani, Nikollço Kristanika dhe Janaq Adhami.
Sic. Titull ?
Sicilia ilire. Emri i këtij vendi në Itali lidhet me fjalët shqipe si kali, formë kali. (Robert D’Angely, “Enigma”, f.195)
Sicilia, Kristina Gentile Mandala, ndër shkrimtaret e para shqiptare, bashkë me Elena Gjikën e Rumanisë. Shkrimet e saj botoheshin edhe në revistën e njohur Flamuri i Arbërit dhe të cilat nxitën edhe disa shkrimtare të tjera të gjakut të saj të merren me shkrime të ndryshme,siç ishin Mariantonia Braile,, Emrinia Tuttolomondo, Angela Cirrincione etj.
Sicilia Ilire.Shiko te Italia dhe te Kadmi.
Sigël, sigla. Shenja në ekranin televiziv,etj.
Sigma.
Signaturë. Shenjë ose etiketël e një malli, vulë, firmë, etj.
Sihariq. Lajm i mirë.
Sijam, binjakë sijami. Dy vllezër binjak Çang dhe Eng Bunkes, të lindur më v.1811, të ritur nga kërthiza për sipër, binjakë sijami janë ato që janë të lindur me trupa të ngjitur, etj.
Silifikant
Silikon. Mjet për zënien e zbra-zdësirave në dru etj.
Siluetë. Figurë e paqartë e një njeriut ose sendi që më tepër ndjehet sesa që shihet, etj.
Simbiozë. Lidhje ose marrëdhënie të ngushta në mes të popujve të ndry
shëm që banojnë në të njëjtat troje, etj.
Simbolike.
Simeoni, mbret i Bullgarisë, mik i ngushtë i familjes mbretërore të Lekës I, djalit të Ahmet Zogut. Kështu, kur Leka I duhej të largohej nga Spanja, në ndonjë vend tjetër, Simeoni dhe Mbretëresha Margarita vajtën dhe e përco
llën “Ata kishin qënë miq të mrekullueshëm,
Simeoni, mbret i Bullgarisë... kaq besnikë të dashur, zemërbardhë dhe përgjithmonë kishin qënë të gatshëm për të ndshmuar”-thuhet në biografinë e Lekës I, dhe shtohet se Simeoni kishte shpenzuar shumë kohë në Fica të Madridit, duke bërë telefonata dhe duke diskutuar për gjendjen e keqe në të cilën ndodhej Leka I përshkak se duhej të largohet nga Spanja.
Simetri. Harmoni etj.
SIMO- Sekretariat për implementimin e Marrëveshjes së Ohrit.
Simon Bolivari, me preardhje spanjole, megjithatë ai i çliroi nga sundimi kolonialist spanol pesë shtetet të Amerikës jugore, liroi robërit etj.
Simon Movilla. Në një dokument të këtij rumuni, të vitit 1602, vërtetohet vendosja e shqiptarëve në trojet rumune, më 1595.
Simon Sina. Ky voskopojar, akademik, ka ndërtuar ndërtesën e Akademisë së Athinës-thuhet në një tekst të internetit.
Simulant. Gënjeshtar,bëhet gjoja është i sëmurë, etj.
Sindrom. Shuma e simpotemeve ose shenjave të cilat njëkohësisht para
qiten te një ose më shumë sëmundje
Sinfikativ
Sing. Muzikë
Sinhronizim. Përputhje të zërave, muzikës, këngës, etj.
Sinod. Mbledhje ose kuvend i klerit të një dioqeze për të shqyrtuar çështje të lidhura me veprimtarinë e kishës. Ose: organi më i lartë i një kishe ortodokse autoqefale (të pavarur) i përbërë nga kryetari i saj dhe nga disa peshkop.
Sinonim
Sinoptikë. Ata që parashikojnë kohën.
Sintagmë. Shuma e dy ose më tepër fjalë në fjali, të cilat kanë të bëjnë me një kuptim, p.sh. Luadhi i gjelbërt, Orator i shkëlqyer,etj.
Sintetikë. Artificijale.
Sintezë. Shkrirje,kombinim, etj.
Sinus. Sëmundje në zbrazëtirën e hundës.
Sirakuza. Emri i këtij qyteti në Sicili, ka të bëjë me emrin e stër
mbesës të Herakliut, djalit të Zeusit.
Sirenat dhe Muzat.Vajza të një mbreti. Sipas disave, numri i tyre ishte 9,kurse sipas të tjerëve më pakë. Ato mbureshin me zërat e tyre,prandaj dhe kërkonin të dalin në gara me Muzat, për të cilat u bë fjalë më sipër,ku u tha që emri Muzë ka të bëjë me fjalën shqipe mëso.Në garat e kërkuara prej tyre, fituan Muzat,duke i dënuar që gjysma e trupit të tyre të ketë formën e shpendit. Sipas një versioni tjetër, këtë dënim e paskan marrë nga Afrodita.
Sirenat dhe Muzat...Sidoqoftë, Sirenat e ruajtën bukurinë dhe zërin e këndsshëm,prandaj dhe kishin përkrahjen e madhe të Orfeut. Pranë vendit të tyrte kaloi edhe Odiseu gjatë kthyerjes nga Lufta e Trojës dhe për të mos u ndodhur e keqja nga zërat e tyre, i urdhëroi shokët që ti zënë veshët me dyllë,kurse vetë u mbajt fortë pas shtyllës të anijes dhe e përballoi rrezikun
që shkaëtonin zërat e Sirtenave
Siria, periudha ilire. Sipas disa shënimeve, del se emri i këtij shteti ka të bëjë me fjalën shqipe shur, ranë etj. Në favor të këtij mendimi shkon fakti që perëndeshë e Sirisë ka qenë Astarta, të cilën grekët dhe romakët e identifikoj
në me Afërditën ilire.
Siria, figura iliro-shqiptare, sipas rrendit alfabetik
Afërdita. Aristidh Kola, në veprën “Gjuha e perëndive”, f.212, shkruan se në Siri gjindej tempulli më i vjetëri i perëneshës në fjalë, e cila identifikohej me perëndeshën e Sirisë, Astaria.
Ahmet Pasha- si Vali i Damaskut, veç tjerash, shpëtoi popullin sirian nga uria vdekjepruese, duke importuar drithë nga vende të tjera. Ai zhduku edhe anarkinë në Siri. Ai ngriti shtypshkronjën e parë në Siri.
Baba Rexhepi-themeluesi i Teqesë bektshine në Detroit, ka jetuar si emigrant në Siri.
Hasan Aduan. Ilir Kulla në AS-in e Faktit, të dt.22-27 maj, 2004, veç tje
rash, njofton: Hasan Aduan është një burrë i moshuar, historian, pedagog që gjatë jetës së tij është marrë me politikë në Siri.
Hasan Aduan...ka qenë kryetar i partisë BAATH (apo socialiste), partisë në pushtet në kohën e ish-presidentit Havez Al Asad me të cilin ka punuar për një kohë të gjatë....Hasan Aduan dhe familja e tij janë muslimanë të sektit “durz”, që është një sekt shumë i ngjajshëm me atë bektashian.
Hasan Aduan... “Durzët” nuk falen në xhami, ata falen në tyrbet e tyre dhe klerikët e tyre, ashtu si dervishët te ne në Shqipëri. Kanë një veshje të veçan
të me mjekrra të gjata. Durzët janë të shtrirë në këtë zonë të Sirisë, në Liban dhe Irak.
Hasan Aduan... Duke u treguar historinë “durzve”, i zoti i shtëpisë tregon se si shqiptarët kanë qenë gjithnjë një popull mik i sirianëve të të gjitha religjioneve. “Shqiptarët e Sirisë kanë qenë gjithnjë një shembull ndershmë
rie, pune dhe respekti për ne sirianët. Kështu shkruan autori i lartpërmendur.
Ibrahim Pasha, i biri i Mehmet Ali Pashë Kavallës, më 1831, në krye të ushtrisë së vet, kryesisht shqiptare, iu drejtua Sirisë dhe, pas disa betejash të përgjakshme e shkatërroi ushtrinë osmane, të cilën e udhëhiqnin nëntë pasha
llarë të dalluar, duke e shpëtuar në këtë mënyrë Sirinë nga zgjedha osmane
Sirinë e parashikonte si bazë të Perandorisë së ardhshme arabe.
Ismail Qemali-ka qenë vali i Sirisë, pra kryezot i atij shteti.
Konstantini i Madh-kontribuoi tepër në ngritjen kulturore përmes krishte
rizmit etj. Kështu, në shekullin IV, pra në kohën e tij, filluan të ngrihen edhe kishat e para në Siri, të cilat shërbyen si vatra të rëndësishme kulturo-arsimo
re, për shkak se akoma nuk ishte paraqitur islamizmi si fe e re.
Kyçyk Ahmet Pasha, i shek.XVII, në këtë vend ka ngritur objekte të rëndë
sishme.
Leka i Madh- kontriboi tepër në pikëpamje kulturore, përmes përhapjes të kulturës greke etj.
Mehemt Ali Pashë Kavalla. Ai, veç tjerash, në një rast e theu keq ushtrinë osmane në Siri, prandaj në prill të vitit 1833 sulltani i njohu atij tërë Sirinë. Mehmet Konica. Në Siri, veç tjerash, gjendet edhe një dorëshkrim i tij. Mehmet Pashë Deralla- si komandant i xhandarmerisë në Halem të Sirisë ka kontribuar tepër në stabilizimin e vendit.
Mehmet Pashë Dukagjini- si vali i qytetit Halep, veç tjerash ndërtoi aty, disa qendra tregtare, të cilat qëndrojnë edhe sot.
Mehmet Sherif Pasha, nga Kavalla, një kohë ka qendruar në krye të Sirisë dhe kishte vendosur që atë shtet ta shëndrrojë në bazë të Perandorisë së ardhshme arabe. Prandaj, këtë vend e ngriti në nivel evropian, në shumë aspekte të jetës. Me iniciativën e tij, më 1834, fjala vjen, u ngrit edhe shtypshkronja e parë në Siri.
Mejdani-Guvernator i Sirisë, një kohë ka qenë edhe stërgjyshi i ish presidentit shqiptar Rexhep Mejdanit.
Nush Pasha, veç tjerash, i shpëtoi bujqit e Sirisë nga robëria e jeniçerëve, prandaj edhe kishte fituar gradat Vali dhe Vezir.
Pasho Vasë Shkodrani, ka kontribuar tepër në ngritjen kulturo-arësimore të popullit sirian etj.
Siria, 1798-1799, Napoleoni dhe shqiptarët. Në literaturën historike thuhet se gjatë vitit 1798, Napoleon Bonaparta, pas pushtimit të Egjiptit, vendosi të pushtojë edhe Sirinë. Ushtria franceze u nis në drejtim të Sirisë, në shkurt të vitit 1799 përgjatë bregdetit palestinez.
Siria. Kjo ushtri në krye me Napoleonin e pushtoi së pari Al-Arish-in. Në mesin e mbrojtësve kishte shumë shqiptarë, por Bonaparti i lëshoi me kusht që ata të ktheheshin në vendin e tyre. Mirëpo, shqiptarët nuk shkuan atje ku dëshironte Napoleoni, por u vendosën në qytetin Gazë, për të vazhduar luf
tën kundër francezëve.
Siria.Pas ca ditësh Bonaparti e rrethoi këtë qytet derisa mbrojtësit u dety
ruan të dorëzohen. Bonaparti përsëri i liroi shqiptarët me të njejtin kusht si i pari, pra mos luftojnë kundër tij. Por, shqiptarët e vazhduan rezistencën dhe e detyruan Napoleonin të këthehet në Paris.
Siria, 1947. Ballistët. Dashnor Kaloçi, në Faktin e 20 janarit 2001, njofton: “Disa ballistë kërkuan të kalojnë në Siri. Për të shkuar në Siri, emigrantët politikë shqiptarë, u ndihmuan nga zonja Mirvete Sula që ishte konsulle e Mbretërisë shqiptare në Egjipt,
Siria, 1947. Ballistët… pasi Mbreti Faruk i Egjiptit, vazhdonte të njihte en
de qeverinë në mërgim të Mbretit Zog, të cilin e kishte strehuar familjarisht në një vilë luksoze në Aleksandri. Zonja Sula i paisi me viza pashaportat e Mbretërisë shqiptare që i kishin ende shumë prej emigrantëve politikë dhe me anë të organizmave të ndryshme të Komesariatit të Lartë të Refugjatëve u bë e mundur pagimi i një vaporri që i mori ata nga porti i Napolit për në Siri.
Siria, emrat.. Ndër emigrantët që shkuan në shtetin arab, ishin Arif Peza, Neshat Kolonja, Jahja Mancaku, Mul Bajraktari, Isa Manastirliu, Hamza Drini, Xhelal Bushati, Mato Murati, Hafuz Azemi, Daut Azemi, Haki Omari, Reshat Biçaku, Sadik Mollasi. Bashkë me këta emigrantë, për në Siri shkuan dhe Zonja e ish Ministrit të Jashtëm shqiptar Mehmet Konica me dy vajzat Lavdien e Merushen.
Siria, kushtet. Mërgata politike shqiptare u prit mjaft ngrohtë në Damask dhe për ta u kujdes personalisht vetë Kryetari i Shtetit Shykëri Kuatli, i cili ishte miku i ngushtë i Mbretit Zog. Me interesimin e tij, të gjithë shqiptarët u sistemuan dhe u dha asistenca nga shteti.
Siria…Në fillim emigrantët shqiptarë i vendosën në Damask, nëpër disa dhoma pranë xhamisë së Sulltan Selimit, kurse familjarët në shtëpi të mira. Pas kësaj, shumë nga emigrantët që donin të punonin, u sistemuan në punë të ndryshme.
Siria. Në Damask, për emigrantët shqiptarë u interesua dhe Shefqet Gavoçi, djali i Sulejman Gavoçit nga Shkodra i cili kishte porosi të veçantë nga Mbreti Zog.
Siria, Kosovarë.Pas grupit të Italisë në Damask mbërritën dhe grupi i ko
sovarëve me Xhafer Devën, Xhelal Mitrovicën, Tahir Zajmin, Rexhep Kra
sniqin, Rauf Maliqin etj., të cilët u sistemuan në shtëpi të veçanta.
Siria, shpërndarja. Grupi i shqiptarëve të Sirisë, qëndroi aty deri në gushtin e 1949-ës, e më pas u shpërndanë në SHBA, Kanada, Australi etj.
Siria…Nga emigrantët që mbetën në Itali, vetëm një pjesë e vogël e tyre qëndroi aty, kurse të tjerët u shpërndanë nëpër vende të ndryshme të botës. Krerët e Ballit Kombëtar, Mithat Frashëri, Hasan Dosti, Vasil Andoni e disa të tjerë pasues të tyre, ju aprovua kërkesa dhe shkuan për në SHBA.
Siri,Halem. Komandant i xhandërmerisë të këtij vendi, të Sirisë, një kohë, ka qenë Mehmet Pashë Deralla i Tetovës. Si vali i të njëjtit qytet përmendet edhe Mehmet Pashë Dukagjini, i cili veç tjerash, ka ndërtuar aty disa qendra tregtare, disa prej të cilave qendrojnë edhe sot.
Sirtar. Fiokë në masë për të vedosur diçka etj.
Sistemuar. Vendosur, rregulluar, etj
Sixhade, sexhade. Si punë qilimi.
Sizeren. Mbret në shoqërin feudale, shtet që ka pushtet në ndonjë tjetër territor, etj.
Sizif (punë sizifi). Sipas legjendës, ishte dënuar nga ana e Zeusit që vazhdi
misht të shtynte përpjetë një gur sa ai i lartë dhe sa arinte në majë guri zbri
ste përsëri poshtë e kështu përsëritej e njëjta gjë derisa Sizifit i zirej fryma nga lodhja dhe mbetej në vend. Prandaj sot me fjalën punë Sizifi duam të themi se është punë e rëndë, pa fund, etj.
Sizhe. Thelb i temës, etj.
Skaf. Shkafe, dollape që hidhen në det për të zënë peshkaqenët,etj.
Skafanderë. Ata që janë brenda në anijet kozmike etj.
Skaj. Ana
Skalitur. Gdhëndur, etj.
Skallp. Lëkurë e rrjepur nga koka e armikut të vrarë. Trofe tek amerikanët dhe indianët.
Skallper. Thikë që përdoret në medicinë, me prerëse të palëvizëshme
Skandal. Veprim, akt i turpshëm etj.
Skandinavia, përbëhet nga Suedia,Norvegjia,Finlanda dhe Danimarka.
Skaner, skener. Makina për përpunimin e pjesëve dhe të korekturës së ngjyrave.
Skanim. Inçezim
Skavador. Makina për ngritjen e gurëve etj-bager.
Skeç. Lojë komike në teatër etj.
Skematik. Të menduarit me skema të gatshme, në dëm të esencës ose thelbit të çështjes.
Skemë. Plan për të kryer ndonjë vepër të keqe etj.
Skenar. Plan i përgatitur qëllimkeq
Skenderaj, Kosovë. Ajnishe Halimi. ,,Gruaja më e guximshme në v. 2010 në Republikën e Kosovës,, thuhet në një shkrim të Faktit, 25 dhjetor,2010,, dhe shtohet se fjala është për koordinatoren e Qendrës së Gruas ,,Prehja,, në Skenderaj, të Kosovës dhe se ajo ishte organizatore e peticionit për largimin e një hoxhe të pamoralshëm etj., prandaj edhe shpallja e lartpërmendur ishte bërë edhe nga ana e Ambasadës së Amerikës në Kosovë.
Skenderaj, Flora Brovina, më 20 prill 1999 ishte arestuar nga ana e autoriteteve sërbe dhe akuzuar për kryerjen e akteve të terrorizmit kundër Jugosllavisë. U dënua me 12 vjet burg në Sërbi por u lirua më 1 nëntor të vitit 2000. Në histori ka hyrë si “Peng më i shtrenjtë i Sërbisë nga Kosova”.
Skenderbeu, mosha si peng. Sipas një dokumenti të Venedikut dhe të v. 1428, del se Skënderbeu shkoi pranë sulltanit kur ishte më tepër se 21 vjet, kurse sipas një dokumenti të v.1430, të gjetur në Raguzë (Dubrovnik), ka qenë 25 vjet. (“Fakti”, 18 nëntor, 2006, autor: Ilmi Veliu).
Skenderbeut, bektashi. Si peng, i sulltanit, u bë myhyp i një babajt bekta
shian dhe si i tillë, me ardhjen në Krujë, e shëndroi këtë qytet në qendër bek
tashiane, kurse për shkak edhe të tij, këtë sekt e përqfuan figurat më tën ndritura të kombit tonë, si muslimanë ashtu edhe të krishterë.Që Skenderbeu ishte bektashi,veç të tjerëve e shkruan shkencëatri Nathaly Clayer në ,,Fak
tin” e 18 gushtit 2001.
Skenderbeu, bektashi... Pas Sari Salltëkut, në përhapjen e bektashizmiz në trojet e Maqedonisë së sotme, rol të madh lojti edhe Skenderbeu, i cili këtë tarikat e kishte përqafuar qysh si peng në oborrin e sulltanit dhe i cili, siç dihet, një numër të madh të betejave të tij, i zhvilloi edhe në Maqedoni, posaçërisht në ato vende të njohura si troje iliro-shqiptare. Për këtë, veç tjerash, dëshmon edhe fakti që pas vdekjes të tij, në disa fshatra të rrethit të Strugës ishin paraqitur dervishë bektashinj, të cilët, kuptohet, përhapnin tarikatin në fjalë.
Skenderbeu, sipas Fanolit: Ka lindur më 1400 e jo më 1405, nuk ishte 9 por 30 vjeç kur u dërgua peng te sulltani, nuk u konvertua në fenë islame- thuhet në gazetën Koha, 18 shtator, 2008 dhe shtohet pyetja: janë helmur vërtet 3 djemtë e Gjon Kastriotit më 1443 siç thotë Barleti? A ishte ktolik po ortodoks Skenderbeu?Pra ka mjaft çështje të pa zgjidhura definitivisht.
Skenderbeu, Voisava Kastrioti. Nënë e tij, nga Gradeci i Gostivarit. Në një shkrim të Flakës,10 tetor,2001, thuhet se ajo ishte bijë e fisit shqiptar të Tribalëve, princër të Pollogut, kurse në Faktin e 29 tetorit, të njëjtin vit, theksohet ser ng fisi i Voisavës rrjedh edhe fisi i Derrallave të Pollogut (Hasan Luçi) Shiko edhe te Triballët.
Skënderbeu, për Turqinë. deri sa ishte peng në oborrin e Sulltanit, korri fitore të shkëlqyeshme kundër kryengritësve të Anadollit, të cilët deshin ta rrëzojnë Sulltanin e atëhershëm. Ai, “Si kapiten i 50.000 kalorësve dha prova të mrekullueshme në betejat”-thuhet në literaturën historike dhe shtohet se, Skënderbeu, disa herë i fitoi forcat e Gjergj Despotit të Serbisë, Gjergj Brankoviqit, etj., të cilët ishin kundërshtarë të Sulltan Muratit II, prandaj edhe mori emrin e Lekës së Madh.
Skenderbeu, për Turqinë... Në literaturën historike, thuhet se veprimin e parë që e bëri Skënderbeu, me të cilën e fitoi zemrën e Sulltan Muratit II qe në Adrianopojë, në moshën 25 vjeçare, kur doli fitimtar në dyluftim me një tartar të tmershëm prej të cilit u dridheshin koskat trimave më të dëgjuar të asaj kohe.
Skenderbeu, për Turqinë...“Skënderbeu, pa asnjë plagë në vete, e vrau kun
dërshtarin, me veprime të shkathta dhe plot mençuri, duke lënë gojëhapur
të pranishmit.”. –thuhet në literaturën historike dhe shtohet:
Skenderbeu, për Turqinë... “Dy prova të tjera të ngjajshme i dha në qytetin e Bursës, njësoj si Bitimia (figurë mitologjike), përpara zotërisë së tij, kun
dër dy luftëtarëve persianë, shumë të fortë në armë, njëri i quajtur Isaia e tjetri Zampsia, të cilët në mënyrë të ngjashme, me shumë guxim u vranë prej tij, ashtu si edhe tartari...”.
Skenderbeu, për Italinë. Emri i tij ka zënë vend të lartë në historinë e këtij shteti, sidomos të asaj të Napolit, sepse, në një rast ka shpëtuar jetën e mb
retit të atij vendi, si dhe në atë të Vatikanit, prandaj Papa Pali II ishte i me
ndimit që Skenderbeut t’i takojë Maqedonia pas çlirimit të saj nga turqit.
Skenderbeu për Evropën. Xhenaro Françones, shkencëtar italian ose francez, ka thënë se, “Mbreti shqiptar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, duke qenë një mbrojtës i famshëm dhe i përkushtuar i Evropës, ka të drejtën morale të quhet edhe një nga pionerët e hershëm të saj”.
Skenderbeu, për Maqedoninë. Pas vdekjes të emnakut dhe bashkëtdhetarit të tij, Lekës së Madh, emri i Maqedonisë filloi të harohet, por për fat të mirë të saj, në skenën e historisë, pas rreth 900 vitesh, u paraqit Skenderbeu, i cili me betejat e tij të famshme dhe legjendare që i zhvilloi edhe në Mqedoni, bë
ri që të riqfirmohet emri i saj.
Skenderbeu... Prandaj, jo rastësisht, siç thamë, papa i Romës parashikonte që ky vend t i takonte pikërisht heroit tonë kombëtar. Për të janë shkruar mjaft këngë dhe legjenda në gjuhën maqedonishte siç është edhe kënga “Skenderbeu dhe vajza e Manastirit” etj.
Skenderbeu...Në literaturën historike thuhet se është testuar ndër 200 udhëheqësit më të mëdhenj të botës që nga fillimet e civilizimit gjer në epokën moderne dhe se, citoj,, Ky,Skenderbeu pra, Ali pashë Tepelena, Ismail Qemali, Ahmet Zogu, Sali Berisha dhe Ismail Kadare, janë emra më të njohura në botën shqiptare, pa marrë parasysh, gabimet e tyre,,- thuhet në një tekst të internetit.
Skënderbeu për Evropën. Me betejat e tij të sukseshme, 25 vjet me rradhë ka qëndruar përballë forcave osmane, duke i penguar këto të depërtojnë në drejtim të Evropës. Porta e lartë, gjegjësisht sulltani, për të përballuar Sken
derbeun, ka qenë i detyruar kundër tij të sjellë forca të mëdha nga vende të tjera, duke u lehtësuar në këtë mënyrë lufta e vendeve të robëruar në ato ven
de.
Skenderbeu, atentat nga Venecia. Fjala është për tentimin e Venecisë që t’a vriste heroin tonë kombëtar, sepse e konsidernote për pengesë të madhe në realizimin e aspiratave të saja territoriale të trevave shqiptare. Në lidhje me këtë, Fan Noli, shkruan: “Delegatët e Venecisë Paulo Loredano dhe An
drea Venieri, kishin patur urdhër që ta vrisnin Skënderbenë prapa krahëve me anën e ndonjë trimi, të cilit i lithnin një pensin për jetë prej 100 dukatësh në mot...”.
Skenderbeu...Për ta realizuar këtë qëllim të poshtër, Venecia vendosi të lidhet edhe me sulltan Muratin II, i cili duhej t’i binte Skënderbeut prapa ku
rizit dhe ta vinin midis dy zjarresh. Mirëpo, asgjë nga kjo punë, sepse nuk u gjend njeri i cili do ta kryene atentatin ndaj Skënderbeut.
Skenderbeu, Venecia kërkon falje. Mbasi nuk realizoi dot qëllimin, Vene
cia vendosi të bëjë marrëveshje me kryetrimin shqiptar i cili u pajtua sepse përgatitej që t’i shkojë në ndihmë mikut të tij, Huniadit të Hungarisë. Bile, sipas marrëveshjes së shkruar, Venecia mori përsipër që t’i jepte Skënder
beut një pension prej 1.400 dukatësh në mot si dhe një hua prej 1.500 du
katësh për të ndihmuar mikun e lartpërmendur.
Skenderbeu....Përveç kësaj, Venecia, Gjon Kastriotin, djalin e Skënderbeut, e caktoi për anëtar të Këshillit të Lartë të bujarëve venecianë. Ky, sipas Fan Nolit, ia paska dorëzur Krujën dhe principatën atërore venecianëve, me ku
sht që t’i mbronin ato treva nga sulmet osmane. Mirëpo, më 1502, Venecia
bëri paqë me Turqinë, sipas së cilës tërë Shqipëria i mbetej Sulltanit, për
veç Tivarit dhe Ulqinit, të cilat i zaptoi vetë Venecia më 1571.
Skenderbeu dhe Rade Rapaica. Ky luftëtar trim sllav ishte adhurues i ma
dh i Skenderbeut. Duke u frymëzuar nga betejat e tij, e nxiste popullin e ve të ngrihet në kryengritje. (Grigor Përliçev, Skenderbeu, Shkup, 1968, IV)
Skenderbeu, në Gaeta e Italisë dhe në Koxhaxhik. Shiko te G-ja dhe K-ja
Skenderbeu në Angli. Shiko te Anglia,dashamirës-Patricie Nugge.
Skenderbeu, në Frankfurt dhe në Kroaci. Shiko te F-ja dhe te K-ja.
Skenderbeu në Romë. Shiko te Roma,1466.
Skenderbeu, në Rotondon të Italisë. Shiko te R-ja.
Skenderbeu, në Shkup. Shiko te Shkupi, 1444.
Skenderbeu, në Urasara të Italisë. Shiko te U-ja.
Skenderbeu, në Sant Anzhelon. Shiko te S-ja.
Skenderbeu, në Sant Xhovani. Shiko te S-ja.
Skenderbeu, në “Szechenyi”të Budapeshtit. Shiko te S-ja.
Skenderbeu, në Shën Mitri Koronë. Shiko te Sh-ja.
Skenderbeu, në Torino. Shiko te T-ja.
Skenderbeu, në Toronto. Shiko te T-ja.
Skenderbeu në Vajmar. Shiko te V-ja.
Skenderbeu në Zagreb.Shiko te Z-ja.
Skenderbeu, shteti i tij. ,,Jashtë kufijve të shtetit të tij mbetën Vlora, Gji
rokstra dhe Berati të pushtuara nga turqit,qytetet e bregdetit si Durrësi, Le
zha, Shkodra, Drishti, Ulqini e Tivari, të pushtuara nga Venediku dhe pri
ncipata e e Dukagjinëve ,,-thuhet në literaturën historike.
Skenderbeu, mbret. Kështu thuhet në fejtonin e Jaho Brahajt, botuar në Faktin e 4 prillit, 2002, ku theksohet edhe kjo:,, Populli shqiptar Skënder
beun e njihte për mbret, edhe pse ai këtë titullnuk e përdori kurrë deri sa ishte gjallë.
Skenderbeu...Me siguri vepronte kështu, për të komunikuar më lehtë me diplomatët e huaj. Në favor të mendimit që Skenderbeu ishte mbret flet edhe fakti që, të paktën nga Kuvendi i Lezhës të vitit 1444, i e mbnte kurorën Mbretëtore shqiptare e cila ishte kurorë tradicionale iliro-arbërore.
Skenderbeu...Ajo ruhet në Muzeun e Vjenës, peshon 3 kgr., në pjesën e sipë
rme ka kokën e dhisë prej metali të zbukuruar me flori.Në të gjinden inicia
let J.N.(Jezus Nazarenus)PE (Principi Emathia-princ i Matit),RA(Reg Alba
niae(Mbret i Shqipërisë)Përndryshe,si emrin, ashtu edhe këtë kurorë, Sken
derbeu i ka trashëguar ng Leka i Madh.
Skenderbeu, mbret i Ballkanit. Këtë e propozonte papa i Romës-thuhet në një shkrium të internetit,gjegjësisht te Zemra Shqiptare.
Skenderbeu, vrasje në kohën e tij.Gjatë betejave të tij gjetën vdekjen mijra shqiptarë. Kështu, vetëm në v. 1443, në betejën e Gjirokastrës, ishin vrarë 1.000 kryengritës shqiptarë, kurse në atë të Torviolit, rreth një vit më vonë, u vranë dhe u plagosën 4.000 sish.
Skenderbeu... Në betejën e Modriçit të v. 1451 gjetën vdekjen 1.000, më 14
55, në Kështjellën e Beratit 10.000,, po aqë edhe në betejën e v.1466, kurse në betejën e Ohrit, dy vjet më parë, 1464, përveç një numri të madh ush
tarësh, u vranë edhe 7 komandantët më të mirë të Skenderbeut.
Skenderbeu... Më 1492, disa vjet pra pas vdekjes së heroit tonë kombëtar, me urdhërin e sulltanit, për hakmarrje, ishin vrarë rreth 40.000 veta në tre
vat e sotme të Shqipërisë dhe Maqedonisë, në të cilat zhvillonte luftime heroi ynë kombëtar.
Skenderbeu, rëndësia. Megjithë vrasjet dhe shkatërimet, Skenderbeu, me betejat e tij të lavdishme dhe legjendare, emri i Shqipërisë dhe i popullit shqi
ptar u afirmu në tërë botën, kurse pasardhësit e ti, shqiptarët pra, mbureshin me emrin e Skenderbeut, kështu që edhe kjo ishte një shkak për mostretjen e këtij populli në popuj të tjerë, siç ndodhi, fjala vjen, me vllehët dhe me etni
tete të tjera an e mbanë botës.
Ps.Në literaturën historike thuhet se Skenderbeu është testuar ndër 200 udhëheqësit më të mëdhenj të botës që nga fillimet e civilizimit gjer në epo
kën moderne,
Skenderbeu, para vdekjes.. Kur mësoi nga mjekët që nuk kishte shpëtim, Skenderbeu thirri kapedanët shqiptarë dhe të dërguarit e Venedikut, të cilëve u la shëndet dhe i këshilloi të vazhdojnë luftën e përbashkët kundër armikut. Vetëm të bashkuar mund t’i përballohet çdo sulmi dhe çdo rreziku...Beso
mëni se s’ka asnjë shtet, sado i fuqishëm e i fortë, që të mos bier poshtë, kur ka në gji merita e përçarje dhe kur vihen përmbi të mirën e përgjithshme dobija dhe interesi vetijak...
Skenderbeu... Nëse do të jemi të bashkuar dhe të një mendje, s’ka se si t’ju dëmtojë armiku dhe sulmi i tij. Shteti e mbretëria juaj do të qendrojnë përgji
thnjë...Plaçkat që i zinjim armikut, prenë që bënjim tek barbarët, ua ndaja juve dhe s’mbaja kurgjë për vete. Mbretërinë, pushtetin, mallin, të gjitha të mirat i kisha të përbashkëta me ju, skisha asgjë të ndarë”.
Skenderbeu, nuk e la pa zënë ngoje edhe Zotin. “Virtyti më i lartë dhe be
sa e vërtetë, o princër fortbujarë dhe ju o bashkëluftëtarë të mij të dashur, kujtoj se është së pari të adhurosh, të kesh kujdes dhe të nderosh si duhet, me shpirt të pastër Zotin e madh e të vërtetë. Së dyti, jo vetëm ta duash dhe ta kesh gjithmonë para syve atdheun dhe shtetin, ku secili ka lindur dhe është i edukuar, por edhe ta mbrosh e ta shpëtosh edhe me gjak.
Skenderbeu... Të gjithë këtyreve që e bejnë këtë, s’ka dyshim se të diturit u kanë caktuar një vend të veçantë në qiell...Këto, padyshim, të gjitha i kam patur për zemër dhe për to kam derdhur tërë zotësinë dhe jam përjpekur me mish e me shpirt. Dëshmitarët më të mirë për këtë unë i kam së pari Perëndinë dhe ju... Dhe të gjitha, me ndihmën e Zotit, na kanë shkuar mbarë, na kanë dalë me sukses e siç na i ka dashur zemra, dhe mua, kapedanin dhe bashkëluftëtarin tuaj,
Skenderbeu...s’më kini pritur ndonjëherë të mundur apo të dërmuar në luftë të vërtetë, por gjithmonë, le të më lejohet edhe mua ta them, fitimtar mbi armikun. Mua s’më kujtohet të jem goditur ndonjëherë, vetëmse në një rast me shigjetë në këmbë të djathtë nga një farë barbari, të cilin e bëra aty për aty copë para syve të të gjithë ushtrisë dhe ia flaka kokën të gjakosur ndër këmbët tuaja.
Skenderbeu...Tjetër herë kurrë, sigurisht, siç e dini, këto gjymtyrë dhe ky trup trim, i hedhur në gjith ato luftra e rreziqe, nuk e ndjeu shpatën armike apo dhëmbjen e ndonjë plage. Por tani, që e kam rrokullisur vitin 63... po e mbaroj i mbërthyer nga sëmundja e rëndë që më ka rënë dhe i këputur krejt pa pikë fuqie natyrore në vehten time”.
Skenderbeu...“Nuk duhet të na vijë keq aspak, nuk duhet të vajtojmë asnjë çikë, sepse nuk pësojmë kundër ligjit, përkundrazi, në bazë të ligjit ne kemi lindur që të vdesim të gjithë dhe kësaj domosdoshmërie s’ka kush i shpë
ton... çka është e domosdoshme për të gjithë, s’mund të jetë e vajtueshme për njerinë. Më në fund, balta duhet t’i kthehet baltës, ne duhet ti bindemi natyrës. Ky shpirt i përjetshëm dhe i pavdekshëm dhe kjo frymë qiellore duhet t’i kthehet atij që na e dha e na i huaji...”.
Skenderbeu, djalit të vet: “O biri im, ja, unë po vdes dhe ty po të lë fëmijë të vogël e të njomë, por me një mbretëri e pushtet të fortë, po të jesh i mirë, dhe të dobët, po të jesh i keq... Por, tani, o bir, ti je i pafuqishëm për shkak të moshës për të mbajtur frenat e pushtetit. Përveç kësaj ti ke armiq nga të katër anët, ke egërsira më të këqija që përpiqen që të të shqyejnë dhe të të gllabërojnë, ke Mehmetin, tiranin e dëgjuar. Prandaj, o shpirti im, sa po t’ia kesh mbyllur dhe shtrënguar sytë babës dhe sapo të ma kesh futur trupin në varr, hidhu menjëherë sëbashku me të t’më...
Skenderbeu... shko sa më shpejt në qytet dhe kështjellat e tua dhe qendro atje, gjersa të të gërsijnë mustaqet dhe të bëhesh i zoti për të drejtuar dhe qeverisur shtetin tënd”. Pastaj e porositi si të jetë besnik, i duruar në mundi
me dhe i patrembur në rreziqe, etj.“Kur të mbretërosh, duaje e nderoje drejtësinë... mos bësh dallim midis të varfërit, të pasurit e të fuqishmit, gjyko njëlloj si të voglin, si të madhin... ushtarët i trajto si miq e shokë...”, etj.
Skenderbeu.,,Porositë e tij nuk mbetën pa efekt, si te bashkëluftëtarët e tij ashtu edhe te i biri, sepse, ai, pas disa vjet, u njoh prej tyre për udhëheqës dhe princ dhe si i tillë Gjoni rrimëkëmbi përsëri shtetin shqiptar, edhepse pjesërisht dhe për një kohë relativisht të shkurtër.
Skenderbeu,kush çka thënë për të, sipas rrendit alfabetik.
Aleksandar Stojanovski: Të gjitha tezat e lansuara paushale të dr.Petar Popovskit, lidhur me origjinën e Skënderbeut, “shovinizëm dhe racizëm i hapur”.
Aristidh Kola: ishte shqiptar i pastër dhe gegë, prandaj këta të fundit, gegët pra, shekuj me radhë mbanin veshur një shirit të zi në shpatull, në shenjë zie të përjetshme për vdekjen e Skenderbeut-thotë Kola.
Ashik Pasha Zade, shkencëtar i njohur i shek. 15:Skenderbeu është arnaut (mr. Ilmi Veliu, Skenderbeu)..u rrit në pallatin e Sulltan Muratit II, si nxënës i Shkollës Ushtarake dhe se, sipas tij, qenka emërua ,,kryezot feudal i Shqi
përisë,,por pastaj ,,ngriti krye dhe refuzonte të paguante haraçin ,,etj.
Cvetan Grozdanov: E gjithë bota e di se Skënderbeu është shqiptar. (“Fakti”, 26 nëdor 2005).
Edmund Spenser, poet i epokës elizabetiane: ,,Skenderbeu ishte shok me të mëdhenjtë e të mëdhenjëve,,( ,,(Arena,nr. 15, 2010-Joseph J. Diogardi). Fanoli: Skenderbeu mbyti tërë Italinë me famën dhe lavdinë e tij.
Filelfo, humanist i shek. XV: kryqëzata e v.1464 e përgatitur nga papa Piu II, mund të kishte sukses nëse në të merrte pjesë Skënderbeu me ushtarët e tij, të cilët ishin të vetmit që kishin prapsur turqit në Ballkan.
Frank Bardhi: “do të ishte më lehtë t’i shkëpute Herkulit nga duart topuzin se sa të fshije nga zemrat e vegjëlisë dashurinë për Skënderbeun”.
Haralampie Polenkoviq: Skenderbeu ishte luftëtar kundër çdo lloj tiranie dhe robërie.
J.Falmajer, ka shkruar: “Skënderbeu është një nga kryeluftëtarët më të mbaruar, më fatbardhë dhe më të mëdhenj të botës” (Dhimitër Canco, Epiri…Flaka, 11.03.2004).
James Volfe, gjeneralmajor: ,,Skenderbeu ua kalonte të gjithë oficerëve, të lashtë dhe modernë në udhëheqjern me një ushtri të vogël defensive,, (Arena, nr. 15, 2010-Joseph J. Diogardi).
Johan Filip Falmerayer, historian dhe albanolog i famshëm gjerman: Skenderbeu “është një nga kryeluftëtarët më të mbaruar, më fatbardhë dhe më të mëdhenj të botës”. (Dhimitar Canco, Epiri..., “Flaka”, 11.03.2004) Ky, hedh poshtë tezën e Nikolas Georgios Nikokles, se shqiptarët kanë origjinë nga Kaukazi.
Karl Treimeri, Shkencëtar austriak: ,,Ne shohim se Skenderbeu është një hero kombëtar, në të vërtetë ndërkombëtar, mbrojtës i suksesshëm i Evropës, gjeni strategjik, politik e organizativ. Në atë kohë, kur Skenderbeu qendroi lart si yll ndriçues, Sërbia dhe Bizanti kishin marrë tatëpjetën...,,
Kasëm Biçoku: Skënderbeu ishte “pasardhës i Ballshajve”, të cilët sundonin në Prizren që pas tyre u bë qendra administrative e Gjonit, babait të Skën
derbeut.
Kostadin Delinikolov, historian:Skenderbeu me betejat e tij e pengoi zgjeri
min e Perandorisë osmane në Evropë.
Lucar, hronist i Raguzës (Dubrovniku): origjin e Kastriotëve ishte nga Hasi i Prizrenit.(Ilmi Veliu,“Skënderbeu”, f.58).
M. Kamile Paganel: Shpatën e Skenderbeut magjike nuk mund ta përdorte dot asnjë tjetër (dr. Petar Popovski…f.724).
Marçin Bjelsi, personalitet i shquar, siç duket polak, në librin e tij “Kronika e tërë botës”, e botuar në Poloni, më 1551: Skenderbeu ishte “Princ shqiptar i Maqedonisë” (Folklorot i etnologijata vo Bitola i Bitolsko, Manastir, 1981, f.287 artikull i Kole Simitçiev).
Marin Barleti.:“Me praninë e Skënderbeut mund të ngjallen edhe të vdekurit”.
Marin Segoni, humanist shqiptar ng Novo Bërda e Kosovës: Skenderbeu ishte mbret.
Marksi: Fuqizimi i pushtetit të Skënderbeut për Venedikun ishte si gjemb në sy, kurse Papa i romës, Pali II edhe pse heroin shqiptar e dekoroi me dekoratë të lartë, ishte koprac i madh dhe nuk e dërgoi ndihmën e kërkuar nga ana e Skënderbeut.
Millan Shuflaj: “Skënderbeu ishte gjenerali më i madh në botë”.
Mioçik, historin: Skenderbeu me shpatën e tij kishte prerë më tepër se 3.000 kokë turqish. Me një të rënë ai i kishte prerë kokën një demi të madh, pronë e Mamicës, motrës së vet. Atë shpatë i kishin vendosur në varr, por pas vdekjes, sulltan Muhamedi e kish zbuluar varrin dhe i kishte marrë- shkruan dr. Ppopovski...f. 724).
Momçillo Stremiç: Skënderbeu triumfoi ndaj Turqëve me forca të veta, sepse edhe pse vendet e Evropës shpëtimin e tyre nga Turqia e shikonin tek Skenderbeu, sidomos Italia, nuk e ndihmuan me ushtri të tyre.
Murati II, sultan: Të kisha vetëm dy strategë si Skenderbeu, për 3 muj e gjysmë, do ta shkelja tërë Evropën dhe do dilja deri tebrigjet e okeanit Atlan
tik.
Musa dr. Ahmeti: Në “Faktin” e 30 korrikut, 2005, qëndron shkrimi i tij, në të cilin, veç tjerash, shkruan:“Skënderbeu mundi 7 pashallarë... Skënder
beu nuk u plagos kurrë... përveç se njëherë, lehtësisht me një shigjetë.Ai ishte gjithmonë ndër të parët për të hyrë në beteja dhe i fundit për t’u tërhequr.
Musa dr. Ahmeti… Në beteja të ndryshme, vrau me dorët e tij më shumë se 2 000 turq, duke përdorur një shpatë të tij, me të cilën, vetëm me një të goditur, ndante në mes një dem. Në “Faktin” e 30 korrikut, 2005, qëndron shkrimi i dr. Musa Ahmetit, në të cilin, veç tjerash, shkruan: “Skënderbeu mundi 7 pashallarë... Skënderbeu nuk u plagos kurrë... përveç se njëherë, lehtësisht me një shigjetë…,,.
Nikolla Vuliq: “Deri në fund të shek. XIX, d.m.th., deri atëherë kurë historianët serbë filluan të interesohen për historinë shqiptare, nuk kishte asnjë dyshim të vogël për preardhjen shqiptare të Skënderbeut”.
P.Ronsari, poet francez, në Sonetin e tij, botuar në vitin 1576, ngre lart bë
mat e Skenderbeut.
Papa Pali VI: “Skënderbeu është pinjolli famëmadh”.
Rafaelo Volontrini, i shek.15 :Skenderbeu është trashëgimtar i mbretit Pir (Dhim. Pilika, Pelazgët...f. 68).
Robert Austin: “Ideja e shqiptarëve të Amerikës që t’i ngrenë monument heroit të tyre kombëtar, është e shkëlqyer, sepse Skënderbeu është hero jo vetëm i shqiptarëve, por edhe i Ballkanit dhe Evropës, dhe se me qëndresën e tij ai ndikoi në mbarë histoinë botërore”.
Shloseri, historian gjerman i shek. XIX: kur turqit pushtuan Lezhën dhe hapën varrin e Skënderbeut, jeniçerët i morrën eshtrat e tij, i mbështollën me flori dhe argjend për t’i përdorur si hajmali mbrojtëse, kurse pastaj e shpallën për “shenjtor” të tyre.
Tome Serafimovski, akademik: “Personaliteti i Skënderbeut paraqitet një hero i pakrahasueshëm autentik shqiptar”. (“Lajmi”, 6 prill, 2006)Vollteri: Sikur Skenderbeu të mbronte Stambollin, turqit nuk do të mundnin të hynin kurrë në të.
Xhems Bon:Skënderbeu shkëlqeu mbi të gjithë gjeneralët
Xhenaro Françones: “Mbreti shqiptar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, duke qenë një mbrojtës i famshëm dhe i përkushtuar i Evropës, ka të drejtën mo
rale të quhet edhe një nga pionerët e hershëm të saj”. Xhovani Batista-Pinja, shek.16: Skenderbeu rrjedh nga epirotët (Dh.Pilika, 60)
Skenderbeu për veten: Unë rrjedh nga Epiri, shqiptarët janë pasardhës të Pirros. (“Fakti”, 4 gusht, 2005, autor: Moikom Zeqo)
Skenderbeu, Kuriozitete, ishte shqiptar i pastër dhe gegë, prandaj këta të fundit, gegët pra, shekuj me radhë mbanin veshur një shirit të zi në shpatull, në shenjë zie të përjetshme për vdekjen e Skenderbeut (Aristidh Kola, Arva
nitët f. 229 dhe 230)
Skenderbeu,kuriozitet, eshtrat. Shloseri, historian gjerman i shek.XIX, i cili, në një rast, veç tjerash ka shkruar se kur turqit puhtuan Lezhën dhe hapën varrin e Skënderbeut, jeniçerët i morrën eshtrat e tij, i mbështollën me flori dhe argjend për t’i përdorur si hajmali mbrojtëse, kurse pastaj e shpallën për “shenjtor” të tyre.
Skenderbeu. Një historin i huaj ka shkruar se Skenderbeu me një të rënë i kishte prerë kokën një demi të madh.
Skenderbeu,Gjon Kastrioti dhe Gjon II Kastrioti, babaj dhe djali i tij. Shiko te Gj-ja.
Skenë.
Skeptik. Ai që s’beson në kryerjen e detyrave, pesimist
Skicë. Plan me vizatim etj.
Skifter. Shpend.
Skirtiana. Ky është emri i vjetër i Resnjës së Prespës, sipas themeluesve të saj-skirtijanëve ilirë.
Skizmatik. Shqiptarë të sllavizuar
Skizmë. Ndarje, përçarje, mosmarrëveshje teologjike mes kishës ortodokse të Lindjes dhe kishës katolike të Perëndimit që shpunë më pas edhe në ndarjen e tyre.
Skizofren, skizofrim. Çmenduri.
Sklerozë. S’mban mend.
Skocia. Elena Kocaqi, shkruan se emri i këtij vendi të Anglisë,ka të bëjë me termin shqiptar Alban.(Elena Kocaqi, Roli Pellazgo- Ilir në formimin e kombeve dhe gjuhëve europiane, f. 82)
Skocia. Aleksandar Fleming dhe Graam Bell- Shiko te Zbuluesit
Skocia,Aleksandra Chaner, studente skoceze e shkencave politike, protagonista e lëvizjes,,Vetëvendosje,, në Kosovë,duke marrë pjesë edhe në demonstratën e v.2007 në të cilën fiton një plagë. Përndryshe,gjyshi i saj Matheu de Renzi, ishte me origjinë shqiptare dhe në pllakën e varrit të tij është shkruar se ishte stërnip i Skenderbeut.
Skocia, me elemente ilire. Shiko te Anglia.
Skocia,Filipi i Edinburgut, princ, i cili më 1973, në prani të mbretëreshës Elizabeta i dorëzoi Gonxhe Bajaxhiut mirënjohjen “Tempelton
Skocia. Gjatë muajit shtator,2014, votim për ndarje nga Anglia.
Skocia,Edinburgu. Në një shkrim të “Faktit”, të 25 shtatorit, 2006, me titull “Në Edinburg, ku flitej edhe shqip”, theksohet se në këtë kryeqytet të Skocisë i cili është një prej qyteteve më të shtrenjtë në botë, çdo vit mbahet festivali më i madh në rruzullin tokësor i teatrit, në të cilin, më 2004 si dhe gjatë këtij viti mori pjesë edhe teatri i Kosovës me dramat në gjuhën shqipe, të cilat korrën sukses të madh.
Skollastikë. Rrymë filozofike, fetare që ka mbizotëruar në shek. XI-XIV, në kundërshtim të hapur me ligjet dhe parimet shkencore.
Skorbut. Njëlloj smundje e lëkurës së kokës. Si krunde që zënë flokët.
Skotlland Jard. Ndërtesë e policisë në Londër.
Skotlanda, Adam Smiti dhe Aleksandar Belli. Shiko te A-ja
Skrapari I Shqipërisë, Arkitekt Kasemi. Shqiptar i shekullit 16 dhe 17.Ka shërbyer si kryearkitekt i perandorisë Osmane, ka krijuar vepra monumenta
le origjinale si Qoshku Bagdad, Qoshku Revan, Xhamia me Fajancë në Stamboll, pastaj mjaft vepra në Shqipëri si bujtina, ura, banja dhe trasete e rrugëve mesjetare në Berat, Korçë etj., të cilat ishin edhe në shërbim të pushtetit Osman.
Skrapari, Cerova, Riza Cerova. Ishte nga, hero i popullit. Shkollën e mes
me e kreu në Stamboll. Mbështeti Fanolin më 1924, pastaj u lidh me Ali Kelmendin, kurse më 1935 u bë një nga udhëheqësit e Kryengritjes antizogis
te të Fierit etj. Mbroi jetën në betejën e Mokrës më 24 gusht të vitit në fjalë.
Skrapari. Shiko te Baba Fetahu, patriot i shquar, dhe te Xhaferdr. Sulejmani.
Skriboman. Etje për të shkruar vepra letrare, por që s’ka talent as arsim.
Skriptë.
Skuadër. Ekipë fudballi,etj.
Skulpturë. Forma plastike etj. në gur, dru, bronz, etj.
Skuth,Tinzar. Ai që nuk tregon veprimet e veta.
Slogan. Parullë ose frazë prop-aganduese, etj.
Sllajd. Fotografi, proekcion i paraqitur në ekran.
Sllavë.Sipas M.Arefit, egziston mundësia që kjo fjalë të ketë lidhje me shqi
pen: skllavë, robër, për shkak se shumë prej tyre shiteshin si të tillë (f. 541) Ndërsa Seneshali i madh, gjeneral i shquar nga Normandia i shekullit XVI, ka shkruar: “Sllavët janë të pamëshirshëm në luftë, vrasin këdo që arrijnë, kurse shqiptarët sillen të njrëzishëm”.
Sllavët,,,Teofilakti i Ohrit ,,:.. Sllavët, një popull barbar, kishin shkakëtur shumë qytete në Iliri. Një pjesë e banorëve i kishin prerë me shpata, një pjesë i kishin robëruar...objektet fetare i kishin rrënuar, deri në themel,,- shkruan historiani dr. Ilmi Veliu në gazetën 24 orë, 22 tetor, 2009 dhe shton në kllapa se,, këtë dokument e ka botuar edhe Zlatarski, Sofje,1972,f 196)
Sllavët e Maqedonisë,fise:Berzitë, Dragovitë, Velegizitë, etj.kurse vendet e tyre mbanin emrin sipas fisit:Berzitia,Dragovia, Velegezia.(Nëse emri i Maqedonisë së sotme, mbante ndonjë nga këto emra, do ishte normale dhe nuk do kishte problemin që ka sot me Greinë për shkak të emrit josllav-R.N.)
Sllavët.Besimi.Zoti suprem dhe i gjëmimit quhej Perun,zot dhe mbrojtës i kopesë-Volosi ose Velesi, perëndesha e pranverës-Vesna etj..
Sllavisha Petkoviq. Arben Veselaj, shkruan se personi në fjalë “është politi
kani i parë serb i pasluftës që ka pranuar të jetë pjesë e një institucioni qëndror kosovar çfarë është qeveria e Kosovës... Ai ishte kundërshtuar nga përfaqësuesit politik të serbëve të Kosovës, nga kleri serb dhe nga vetë Beogradi zyrtar, kur ftesës së ish-kryeministrit Haradinaj i ishte përgjigjur pozitivisht”.
Sllovakia, Pavel Shafari. Në materialet e këtij sllovaku të shek. XIX, është gjetur njëra nga dy vulat e Skënderbeut (Moikom Zeqo)
Sllovenia (2 milionë,sa Makedeonia) Në literaturën historike thuhet se ky vend para ardhjes së sllavëve, në histori, gjegjësisht në hartat gjeografike njihej si Iliria Veriore. Në lidhje me këtë, në enciklopedinë elektronike, thu
het: “Në hartat topografike ushtarake të Napoleon Bonapartit, trevat tokësore që shtriheshin qysh nga Sllovenia deri në Detin Jon, Napoleoni i kishte qua
jtur Iliri. Edhe sot në Slloveni, mjaft hotele dhe rrugë janë emërtuar me fja
lën Iliri.
Sllovenia,Jaraku. Ky fshat, në shekullin 18 ishte i banuar me shqiptarë, të cilët rreth një shekull më vonë, gjegjësisht nga fundi i shekullit 19, u asimi
luan.
Sllovenia,Histra dhe Lubinji. Ante Rubeça, shkencëtar slloven, në një rast ka deklaruar se banorë të parë të vendeve në fjalë, kanë qënë ilirët dhe se prej tyre ,,kemi marrë kulturën,,. (dr.Ibrahim Krosi).
Sllovenia,Dimitrij Rupel. Ministër i Jashtëm Slloven: “Ndarja e Kosovës nuk do të ishte zgjidhje”. (“Fakti”, 31 korrik, 2007)
Sllovenia, dashamirës, sipas rendit alfabetik:Franc Miklosiç. Filolog slloven, professor në Universitetin e Vjenës, sllavist, ballkanolog e albanolog i njohur, autor i tre vëllimeve me titull Gjurmime shqiptare (18
70?1871) etj. Janes Dërnovshek. President i Sllovenisë, i cili në një rast ka thënë: “Pavarësia e Kosovës do të arrihet gradualisht”. (“Fakti”, 13 tetor, 2005)Jerko Kat. Deputet slloven: Kosova do bëhet e pavarur.Jernej Kopitar, shkencëtar slloven: shqiptarët janë pasardhës të ilirëve. (Begzat Baliu, Gustav Majeri dhe Albanologia, Tiranë, 2000, f.94)
Smail Gjylbegaj, i dënuar me vdekje në litar, si aktivist i një kryengritjes të 1937.
,,Smith,,.Marka e revolverit me të cilën qe vrarë në Selanik Hasan Prishtina më 1933 nga ana e Ibrahim Çelos.
Smok. Gjarpër I madh.
Smoking. Veshje speciale për mbrëmje gazmore në ngjyrë të zezë, etj.
Smollë.
Snob, snobizëm. Mendjemadh, që respekton të pasurit e të fuqishmit dhe përbuz njerëzit e të thjeshtë.
Soditje. Shikim i këndshëm.
Sodoma dhe Gomora. Sipas literaturës fetare, dy qytete të vjetra në Pa
lestinë, të cilat janë zhdukur me zjarr, për shkak se banorët e tyre ishin të pa
fe dhe të keq. P.sh. Ata të Sodomos bënin marrdhënie seksuale me kafshët, prandaj ky veprim ka marë emrin sadomi.
Sofistë. Vjen nga greqishtja sophister=mjeshtër, i ditur. Mësues profesiona
listë të filozofisë, matematikës, mitologjisë, etj., në Greqinë e vjetër. Thuhet gjithashtu se, me fjalën sofit kuptohet njeriu i ditur por që përpiqet gënje
shtrën ta paraqesë si të vërtetë.
Sofistikim. Supermodern, i ngritur, i përsosur.
Sofizëm. Përfundim joreal, por që duket si i vërtetë.
Sofja, figura shqiptare, sipas rrendit alfabetik
Adham Shkaba. Ishte një ndër iniciatorët për themelimin e shoqërisë patriotike “Dëshira” në Sofje, më 1893. Kafeneja e tij “Albania” shërbente si klub patriotik. Përmendet edhe si poet.Ishte delegat i Sofjes në Kongresin e Manastirit,etj.
Aleksandrina Petro-gjatë koncertit të v.1902, recitoi vjershën “Mëmë e brengosur”.
Andre Dimitri-kishës të parë shqiptare të këtij qyteti, veç tjeeash, si fillim, i fali një kryq shumë të vlefshëm.
Belul Naxhaku- gjatë vitit 1915 një kohë të gjatë ka jetuar Belul Naxhaku me Petre Çaulevin e Ohrit, kundërshtarë të mëdhenj të pushtuesve serb në Maqedoni. (“Flaka”,1 gusht, 2003, autor: Xheladin Emini, Ohër.
Dhimitër Mole-në restoranin e tij, më 1893, u themelua,, Dëshira,, për të cilën bhet fjalë më poshtë.
Fatos Arapi–u diplomua në në Universitetin e këtij qyteti.
Gjergj Qiriazi-botoi aty“Kristomathinë”,kushtuar tërë krijimtarisë së motrave dhe vëllezërve Qiriazi nga Manastiri. Në koncertin e v. 1902 u recitua vjersha e tij “Mëmë e varfur” etj.
Jashar Erebara- ishte caktuar për anëtar të Komitetit Shqiptar në Sofje i cili do të drejtonte veprimtarinë rreth botimit të një gazete me emrin “Zëri i Shqipërisë”.
Josif Bageri, nga Nistrova e anës së Dibrës, luajti rol të madh në shoqërinë ,, Dëshira,, dhe i cili vrasjeve të dy shqiptarëve të poshtshënuar, iu kushtoi edhe vjershën me titull “Nga piramidë e dëshmorëve”. Në Sofje, më 1907, themelohet shoqëria “Afron Dita”, iniciator kryesor i të cilës ishte Bageri.
Kosta Trebicka- e drejtonte botimin enciklopedik të Mitat Frashërit dhe Kristo Luarasit, ishte mësues i shkollës shqipe të natës etj.
Kristo Luarasi-bashkë me Mitat Frashëri botuan aty “Kalendarin Kombiar” botim i përvitshëm enciklopedik, kulturor, letrar e politik i shoqërisë “Dëshira. K.Luarasi e drejtonte revistën L’independance albanaise (“Pavarë
sia shqiptare e përdyjavshme.U botua kryesisht frëngjisht e pjesërisht anglisht.
Loni Grabocka- shkruajti gjer e gjatë për rëndësinë e koncertit shqiptar të v. 1902 etj. Në këtë koncert, siç shënon Loni Grabocka në kujtimet e tij, pati jehonë dhe rëndësi jashtëzakonisht të madhe.
Mitat Frashëri- edhe pse 19 vjeçar, së bashku me Kristo Luarasin botuan aty “Kalendarin Kombiar” botim i përvitshëm enciklopedik, kulturor, letrar e politik i shoqërisë “Dëshira”. E drejtonte Kosta Jani Trebicka. Vazhdoi aty deri nga viti 1928. Botoi edhe veprën “Metodë praktike për gjuhën angle
ze”. Më 1915 boton librin “Shënime mbi një udhëtim në Zvicër” etj.
Nikollë Lako-nën drejtimin e tij filloi këtu, më 1907 të dalë gazeta,, Shqi
përia,,.
Papa Kristo Negovanit- me rastin e vrasjes të tij nga shovenistët grekë, u organizuan këtu protesta etj.
Sami Frashëri - aty u dha drama e tij “Besa” etj.
Sotir Ollani. Ky, i njohur për talentin e tij si ,,Apostull i Shqiptarizmës,, më 1893 shkroi vjershën “Vajtimi dhe Dëshira”. Në Sofje erdhi nga Stam
bolli prej ku solli edhe një ekzamplar të “Evetarit” me parathënie të të rinjë
ve shqiptarë të Naum Veqilharxhit. Sotiri u zgjodh edhe për prift të kishës shqiptare në Sofje.
Thanas Nikolla- kishën shqiptare e ndihmoi me 5 franga. Thoma Sotiri një palë pantallona, kusiçkën e ujit të bekuar dhe 20 franga.
Thoma Kacorri- ka botuar një varg veprash letrare e shkencore që ndër ta më e njohur është romani i tij me titull “Për mëmëdheun”, që pa dyshim është një roman historik dhe shumë i afërt dhe i dashur për lexuesin shqiptar. Ai mbante lektoratin e gjuhës shqipe në Universitetin e Sofjes,
Thoma Kacorri... ku e ndiqnin gjuhëtarët më me zë bullgarë: Vlladimir Go
rgiev, Ivan Duridanov, Mosko Moskov, Boris Simeonov, Petja Asenova, Ute Dukova etj. Në këtë lektorat të cilën e udhëhoqi shkrimtari
Thoma Kacori... që u hap në vitin 1962 kanë mësuar gjuhën shqipe edhe shumë shkencëtarë të huaj që vinin për specializim në Bullgari, si: Mishel Ogerot, Areston Vraçu, Kostas Nihoritis etj.- shkruan dr. Ibrahim Krosi në një artikull të vet. Përndryshe, Thoma Kacori ndroi jetën në Sofje gjatë vitit 2008.
Thoma Sotiri-kishën shqiptare të Sofisë,veç tjerash, e ndihmoi edhe me një palë pantallona, kusiçkën e ujit të bekuar dhe 20 franga-thuhet në një tekst të internetit.
Sofja,ngjarje kronologjike
1893-themelohet shoqëria“Dëshira”.U theme
lua në bazë të inicijativave të shqiptarëve të Stambollit dhe Bukureshtit, kurse nxitësit konkret të saj ishin Dhimitër Mole, hani i të cilit u shëndrua në çerdhe patriotike, Kosta Jani Trebicka, intelektual i rrallë shqiptar, Kristo Luarasi, Spiro Garo, etj.
1893...Shoqëria kontribuoi tepër në ngritjen e vetëdijës kombëtare tek shqiptarët e Bullgarisë, e sidomos atyre në Sofje, ku, veç të tjerave u hap shkolla e natës, bëri përpjekje për hapjen edhe të shkollës shqipe për fëmijë, organizoi koncerte, dha dramën “Besa” të Sami Frashërit, organizoi protestë të madhe me rastin e vrasjeve të papa Kristo Negovanit dhe të Spiro Kosturit në Selanik nga ana e qarqeve greke etj. Një punë të madhe “Dëshira” bëri me hapjen e shtypshkronjës “Mbrothësia” në Sofje, për të cilën flitet në vijim.
1893..Sofja...Dëshira,, për vezirin turk-Ali Pashën: I vetëdishëm që Turqia pa shqiptarët nuk mund të qëndronte në këmbë të sigurta, u kish lejuar shqiptarëve të Stambollit të krijojnë shkronjat e tyre për gjuhën shqipe.
1893,, Dëshira,, për shkronjat arabe dhe greke. ,,Me germat arabe gjuha shqipe as shkruhet as këndohet dot. Ata që kanë shkruar pasdarke shqip me ato shkronja, në mëngjes s’i kanë kënduar dot,,.Gërmat që muarë elinët (grekët)nga fenikasët shkruheshin nga e djathta në të mëngjër, pastaj i bënë të kundërtën, gjë që flet për afërsinë e shkronjave arabe me ato greko-llatine. Germt greke kanë pothuajse formën e vjetër, s’janë të ndërtuara e të bukura, siç janë 24 shkronjat llatine të cilat janë gdhëndur dhe kanë marrë formë të mirë, bazë për alfabetin shqip.
1893...Sofja ,,Dëshira,, për Alfabetin e Stambollit. E lëvdon këtë Alfabet, sidomos arkitektin kryesor të tij, Sami Frashërin, për të cilin thotë se ishte njeriu më i ditur në Turqi. Megjithatë, autori i artikullit konstaton se “e mira e të miravet do të ishte sikur gjuha shqipe të kishte një palë shkronja të veçanta, të mos kishin afrim as me shkronjat greko-llatine as me të tjerat, ashtu si janë ato të armenëvet”.
1897-shtypshkronja “Mbrothësia”u bë e para shtëpi botuese shqiptare, e cila brenda periudhës 1897-1915 botoi dhe ribotoi 115 tituj, që prej “Kalendarit”, abetareve, librave shkollorë e gjer tek vepra nga më të shquarat të letërsisë së Rilindjes, si të Naim Frashërit, Sami Frashërit, Papa Kristo Negovanit, Spiro Dines, Mihal Gramenos etj.
1900- Këtu erdhë nga Stambolli dy patriotë të spikatur-Sotir Ollani nga Krushova e Maqedonisë dhe Shahin Kolonja, dhëndëri i Naim Frashërit për të ndihmuar dy veprat e posapërmendura, gjegjësisht shoqërinë dhe shtypShkronjën e lartpërmendur.
1901,,Drita,,.Gazetë dyjavëshe e cila vijoi 101 numra deri më 1908. E drejtonte, siç thamë, Shahin Kolonja. Në numrin 2 të kësaj gazete u botua artikulli “Më nuk gënjehemi”, ku, për Turqinë, veç tjerash, thuhet: “Kjo kërmë qelbanike që përparimin e shqiptarisë.. e ka plumb në zemër.. kërkon të shuajnë fjalët shqiptar, të mos dëgjohet e të mos kujtohet Shqipëria e shqiptar, por vetëm islam e krishter...
Sofja...Reformat e paralajmëruara turke janë reforma të zeza dhe të katra
nosura!...prandaj duhet të punojmë vetë që të shpëtojmë një ditë më parë nga kjo bishtare, se po të rrimë kështu…jemi të humbur fare” etj.
1902,“Drita”për shpëtimin kombëtar. Në literaturën historike thuhet: “”Drita” me një kritikë të ashpër u dretohet atyre shqiptarëve mus
limanë që janë verbëruar nga fanatizmi fetar, të cilët nuk e kuptojnë dhelpë
rinë e Portës dhe harrojnë kombësinë e tyre. Edhe disa krishterë nuk janë më pak fajtorë, se myslimanët. Disa të Shqipërisë së Jugut kanë punuar për Greqinë, kurse të Veriut për shtetet fqinje…
Sofja…Shqiptari, i cili njëherë ishte veshur në ar, e në argjent, sot vuan urie, çveshur e zbathur, pa një këmishë në trup. Padija e ka plakësuar fare pa masë.. të heqim dorë nga Perandoria osmane, sa më shpejtë, sa pa e humbur dhe atë copë vatër, e të përpiqemi të shtijem themelin që të rrojmë, ndryshe na mori lumi... Të përhapim idenë e lirisë në tërë kombin dhe të ngrisim zërin dhe në Evroë për të na u dhënë e drejta tonë”.
1902, koncert. U organizua pranë shkollës “Kirilo e Metodi”. Këndoi kori shqiptar, u recituan vjersha “Manushaqe” e Naim Frashërit, “Mëmë e brengosur”, “Mëmë e varfur” e Gjerasim Qiriazit etj. Në këtë koncert, përveç shqiptarëve të kolonisë, ishin të pranishëm edhe një numër bullgarësh të cilët u njoftuan me historinë e popullit shqiptar etj.
1903. Në kafenenë “Odesa” të Sofjes,u mbajt edhe një natë gazmore e përcjellë poashtu me këngë,valle, recitime e në gjuhën shqipe, etj. 1903 “Drita” për alfabetet: “Nja 50-60 vjet më parë Naum Veqilharxhi kishte çpikur shkronja të veçanta për gjuhën shqipe, prandaj edhe e helmuan në Stamboll, De Rada kishte shkruar një abetare në gjuhën amnore me shkronja të përziera llatinisht-greqisht që u dëgjuan edhe në Evropë”. Të njëjtat gërma, sipas kësaj gazete i paska përdorur edhe Kristoforidhi.
1907,, Shqipëria,,. Gjatë këtij viti aty filloi të dalë gazeta në fjalë, siç thamë, nën drejtim të Nikolla Lakos. Ajo, veç të tjerave kundërshtoi përpjekjet e AuStro-Hungarisë për depërtim në Shqipëri nëpërmjet shkollave shqipe e të subvencionimit të klerit katolik. Të njejtin vit në Sofje themelohet shoqëria “Afron Dita”, iniciator kryesor i të cilës, siç thmë, ishte Josip Bageri.
1908. Gjatë këtij viti, në këtë qytet, Spiro Dine botoi veprën “Valët e detit,,1909, “Shqypeja e Shqypnisë”: “Një farë marimange i quajtur Arif Hiqmeti, një tru kalbët e mëndje ndryshkur...çnderonjës i nderit të stërgjy
shërve të shqiptarëve, motin që shkoi shtypi “Abetare” me shkornja hebraishte, të cilat edhe vetë s’mund ta lëçitë. Në realitet, Arif Hiqmetin e kishte detyruar Hilmi Pasha i Vilajetit të Manastirit që të shkruajë abetaren në fjalë në gjuhën shqipe por me gërma arabe, për të penguar alfabetin e Manastirit.
1909, “Shqypeja e Shqypnisë për Zavalanin dhe D.Himën. Në një artikull të saj, gazeta në fjalë, shkruante për atë se si xhonturqit i ndiqnin dy patriotët e shquar shqiptarë Fehmi Zavalanin dhe Dervish Himën, dhe se si një oficer xhinturk, me revolen e vet tentoi të vriste të dytin, i cili ato ditë kishte deklaruar se nëqoftëse edhe më tej shqiptarëve u pengohet shkollimi në gjuhën shqipe, do të jenë të detyruar të ngrihen në kryengritje, etj.
1910, Kisha shqiptare. Krerët shqiptarë të shoqërisë “Dëshira”, posaçërisht Josif Bageri, vendosën për themelimin e kishës shqiptare me seli në Sofje. Për prift, u zgjodh Sotir D. Ollani nga Krushova e Maqedonisë. Mirëpo, Patrikana greke e Stambollit intervenoi te Ekzarkati Bullgar dhe pengoi formimin, gjegjësisht pranimin zyrtar të kësaj kishe,por jo edhe dëshirën e patriotëve shqiptarë për të realizuar qëllimin e tyre.
1911.Aty vjen Fanoli,me çrast ishte organizuar një ceremoni madhështore nga shqiptarët e atjeshëm. 1914. Aty ishte nënshkruar marrëveshtja midis qeverive të Shqipërisë, Bullgarisë dhe Turqisë për kryengritje të përbashkët në Maqedoni kundër okupatorëve serbë.
1915-Mitat Frashëri boton librin “Shënime mbi një udhëtim në Zvicër”, ku malli e dertet për Shqipërinë e varfër mbysin çdo ndjenjë egzal
timi të fituar prej bukurive natyrore dhe e mrekullisë njerëzore në Zvicër. Disa herë këtu, kishte vajtur Themistokli Gërmenji,për të cilin flitet në vijim.Atje ishte takuar me Kristo Luarasin, redaktorin e gazetës “Liria e Shqipërisë”, me të cilin organizuan kontakt me përfaqësuesit e Komitetit bullgato-maqedonas dhe u muarë vesh për akcione të për
bashkëta kundër okupatorëve serbë në Maqedoni, gjë që përkrahej edhe Sofja...Themistokli Gërmenji....nga ana e qarqeve bullgare të Sofjes të cilat, veç tjerash, e ndihmonin edhe shtypshkronjën shqiptare të atjeshme në të cilën botoheshin materijale propagandistike, revolucionare antiserbe, në dobi të shqiptarëve, maqedonëve, bullgarëve dhe popujve të tjerë të robëru
ar.
1920. “Në një dokument arkivor thuhet se më 20 mars 1920, studentët e Maqedonisë e lutnin Aleksandar Protogerovin në Sofje që të bashkëpunojë më intenzivisht me shqiptarët kundër pushtetit serb në Maqedoni, gjë që nuk mbeti pa efekt, sepse ai, veç tjerash, kishte dërguar një person të dalluar në Itali, për të organizuar akcione të përbashkëta midis shqiptarëve dhe italia
nëve në Maqedoni. Në Sofje, me atë rast kishte shkuar përfqësuesi shqiptar Viktor Pëllumbi, me siguri për t’u takuar me Protogerovin”.
Sofja, 1921. Në teatrin “Renesansa” të këtij qyteti, gjatë këtij viti, një grup shqiptarësh kishte lojtur dramën kombëtare “Mbreti Piro”.Salloni ishte mbushur plot,përmbi 1.000 shqiptarë dhe po aq bullgarë ose maqedonas, midis të cilëve edhe Marija Çernodrimska. Në veprën e Çernodrmiskit, në lidhje me këtë dramë, thuhet se në të trajtohen disa epizoda që kanë të bëjnëme ilirët, stërgjyshërit e shqiptarëve,
1922...që do të thotë se pranohet preardhja ilire e shqiptarëve si dhe ajo që Piroja, gjegjësisht epirotët, kanë qënë paraardhësit e shqiptarëve etj. Përndryshe, sipas veprës në fjalë, dramën e lartpërmendur e kishte përgatitur Shoqëria kulturo-arsimore shqiptare “Dëshira”.1925. Gjatë këtij viti në këtë qytet vdiq patrioti i shquar Perikli Cili nga ana e Korçës, të cilit iu bënë nderime të mëdha gjatë varrimit, për shkaka se kishte kontribuar tepër në çështjen shqiptare.
1933-lideri i VMRO-së-Vanço Mihajllov dhe Hasan Prishtina, kryetari i Komitetit të Kosovës, nënshkruan në Sofje marrëveshje sipas së cilës Maqedonia do të ndahej sipas vendimit të Lidhjes së Prizrenit (“Denes”, 14 qershor, 2001, f.27).
2006. Në muajin shtator të vitit në fjalë, në këtë qytet u mbajt takimi dyditor të grupit të kontaktit për Kosovën.
Sofje,Bali Edendi.Në këtë vend afër qytetit, ka patur një teqe bektashiane e cila shërbente edhe si klib kombëtar. Josif Bageri shkruan se atdhetarët shqiptarë në këtë teqe, punonin për kob e jo për fe,,.
Sofje, “Parku i Car Borisit”. Në këtë park të mrekullueshëm në Sofje, afër Universitetit, gjendet studio e radio Sofjes, në të cilën ishte hapur edhe një kanal i radios me kohë të caktuar në gjuhën shqipe, ku kjo tubonte dasha
mirët e kësaj kulture ballkanike. Këtu punojnë edhe sot dashamirë të gjuhës shqipe, qoftë si spikerë, lektorë, përkthyes, etj.
Sofje,“Parku i Car Borisit”. Disa prej tyre kanë kryer filologjinë shqipe në Prishtinë,si Zoja Kostadinova dhe mikja e saj Gjullka.Disa kanë kryer në Tiranë, e disa autodidakte, si Evgenia Kotova, e disa tani si dashamirë më të reja për të mësuar gjuhën shqipe me zell i’a kanë filluar punës siç është Sabi
na Kotova dhe Kristina Kotova që me entuziazëm ndjekin seminaret e gju
hës shqipe në Prishtinë.
Sofje, “Parku i Car Borisit”…Mirëpo, ndër më të dalluarit dashamirës të kulturës dhe shkencës shqiptare pa dyshin është Russana Bejleri, doktor i gjuhës dhe ligjëruese e kësaj gjuhe në Universitetin e Sofjes. (Dr. Ibrahim Krosi, Sofja-qytet i kulturës shqiptare gjatë shekujve. “Zëri i Pellagonisë”, nr. 20-21, shkurt-mars 2004, f.12).
Sofje, “Serdika”. Në këtë rrugë qendrore e qytetit në fjalë, gjindej kafene
ja e Dhimitër Moles, në të ciën natën e Vitit të Ri, 1893, u themelua shoqëria patriotike kulturore e shqiptarëve të kolonisë se atjeshme me emrin “Dëshira”.
Sofokle. Dramaturg i shquar grek- shkrimtar i dramave tragjike etj.
Sogle.Në këtë fshat, midis Prilepit dhe Velezit, më 1900 ka patur 290 ba
norë, të gjithë shqiptarë. Më 1971: 189 maqedonas, 52 turq, 14 shqiptarë, 4 serb dhe 16 të tjerë. Më 1994: 83 maqedonas, 19 shqiptarë, 16 turq, 5 serbë dhe 4 të tjerë. (sipas Dr. Mustafa Ibrahimit, në “Zërin e Pellagonisë”, nr.7, nëntor 2002).
Sokrati. Filozof grek i shek.4 p.e., i dënuar me vdekje nga shteti, me prete
kst se me filozofinë e tij e prish rininë. U helnua vetë. Mbeti i gjallë në histo
ri edhe me faktin që sa ishte në burg kishte mundësi të ikte përmes disa miqëve të tij, por refuzoi.
Solemne. Festive, etj.
Solucion. Vendim për daljen nga ndonjë situatë, etj.
,,Solidarnost,. Shiko te Gorbaçovi.
Sollajkë.Vegël për të bërë qilimë në avëlmend etj.
Sollzhenicin(Aleksandar), autor i veprës ,,Arkipellagu Gullang,,, ka patur qendrim proserb ndaj shqiptarëve.
Solldat. Ushtar i rregullt në Itali.
Solldatesk. Ushtri e padisciplinuar.
Sollomon,sollomone. Në mënyrë të drejtë, të mençme, gjykim,etj.
Sollomoni. Ishte mbret i Izraelit, sipas të cilit rrjedhin shprehjet “në mënyrë Solomone”, të mençme, të drejtë, etj. Njihet si mbret legjendar hebreik
,,djalë I Davidit si dhe themelues i tenpukkit të Jerusalemit.
Som. Peshk i madh.
Soma, beteja,1916. Në këtë betejë janë vrarë 1.265.000 ushtarë, që është më shumë se cilado betejë në Luftën e Parë Botërore (Faktopedia…f.400)
Sona. Anije kozmike.
Sonatë. Vepër muzikore për një ose dy intstrumentë nga tre apo katër pjesë.
Sonda. Për të hapur trunel.
Sondazhë. Hetim,hulumtim shkencor, etj.
Sonetë.
Sonja Biserko, për Kosovën.. Kjo serbe e njohur e Beogradit, ka pranuar se pavarësia e Kosovës është akt i kryer. (“Fakti”, 24 tetor 2005)
Sopot. Këtë qytet, në bregdetin jugor të Detit Balltik, e kanë themeluarë ve
netët të trungut ilir.
Sorbona. Universiteti i Parisit. Emrin e ka marë sipas themeluesit Robert De Sorbona i shek. XIII. Në të u diplomua në shkencat politike edhe Mbreti Le
ka I.
Sorrë. Rosë, patë. galë, ose diçka e ngjajshmeme të?
Sorkadhe. Kafshë e vogël, e bukur.
Sorosi. Ky multimilijarder gjatë vitit 1999 ai kishte vizituar Shqipërinë. Në lidhje me këtë në një artikull, thuhet: “Multimilijarderi, Xhon Soros ndodhet për një vizitë në Tiranë ku pritet të marrë titullin Skënderbeu, dekorata më e lartë e shtetit shqiptar. Fondacioni, që mban emrin e tij, vepron në Shqipëri që prej 9 vjetësh,
Sorosi...në fushën e kulturës dhe edukimit. Projektet e financuara deri tani nga zoti Soros në Shqipëri arrijnë shifrën rreth 60 milionë dollarë. Burimet thonë se kreu i shtetit shqiptar do t’i kërkojë atij edhe ngritjen e një unive
rsiteti shqiptaro-amerikan në Kosovë…”.
Sovran. Kryetar i një shteti me regjim monarkik, mbret ose perandor. Fjala sovranitet sot përdoret për të treguar pavarsinë dhe lirinë e një shteti ose kryetari etj., pa iu nënshtruan të huajve, gjegjësisht kur vendos në mënyrë të lirë dhe të pavarur për çeshtjet e veta dhe për marrëdhënie me shtete të tjera.
Sovranitet.Pushteti më i lartë i një shteti,etj.
Sozi. Fëtyrë e huaj për të mashtruar armikun
Spahi.Në Perandorinë osmane kish kuptimin: ushtar, kalorës, etj. Spahive u ndaheshin timare (tokë) me kusht që të shkonin në luftë si kalorës me një nu
mër të caktuar ushtarësh. Spahiu mbahej me të dhjetet që i merte nga prodhimet e tokës.
Spahinj. Toka që fitonin ata, mbante emra të ndryshme, nvarësist nga madhësia e saj: timare, ziamete dhe hase.
Spanja-42 milionë-kryeqendër:Madridi. (Portugalia 11 milionë, kryeqendër: Lisbona)
Spanja pellazgjike. Në literaturën historike, thuhet se këtë vend, para rreth 3200 viteve e kanë banuarë pellazgët. (“Fakti”, 7 dhjetor, 2004)
Spanja, she.15. Gjatë këtij shekulli, bashkëshortët Ferdinandi dhe Izabela, krijuan mbretërinë e vetme krishtere spanjole dhe kanë zaptuar Granadën, qendresën e fundit myslimane në Spanjë, si dhe 165.000 hebrenj larguan nga ky shtet. Përndryshe, teknologjinë e mullinjëve me erë në Spanjë, e kanë sje
llë arabët.
Spanja, islami. Në literaturën historike, thuhet: “Përqafimi i islamit në Spa
një ishte mjaft masiv dhe i dëshiruar. Si duket, doket pagane dhe sistemi i skllavërisë evropiane e kishin lodhur këtë vend. Kështu që liberalizmi, tolera
nca dhe botëkuptimi islam mbi jetën dhe zhvillimin, qenë shumë më të kap
shme e më llogjike për këtë popull se sa rrëfenjat kishtare që ndalonin çdo aksion e lëvizje përparimtare, e cila synonte një të ardhme më të lumtur. Spanja, islami... Vlerësuar nga ky aspekt, islami shumë shpejt u përhap në Spanjë dhe ky vendu bë qendër e kulturës dhe e zhvillimit perëndimor... Për
hapja e islamit në Spanjë ka qënë e natyrshme dhe, në sajë të konceptit ku
ranor dhe tolerancës islame ky vend është zhvilluar për një kohë të shkurtër dhe të shpejtë. Ndikimi i traditës islame edhe sot është i pranishëm në jetën, kulturën dhe qytetërimin e Spanjës.
Spanjë, Barcelonë.Në këtë qytet të gjatë v.1918 u gjend Ismail Qemali. Aty është formuar dega e shoqatës shqiptare “Solidest”, e cila ka ngritur inici
jativën për vendosjen e përmedores të Skënderbeut në këtë qytet, duke u mbështetur edhe në lidhjet historike të spanjolëve, e sidomos të katalanëve me shqiptarët, nga koha e Skënderbeut, i cili kishte lidhje me mbretin e Kata
lonjës-Alfonsin, në vitin 1453.
Spanjë, Kodroba. Në këtë qytet, arabët, rreth 100 vjet bënë xhaminë e madhe me 850 shtylla mermeri.
Spanja, 1936-1939. Në literaturën historike thuhetse vullnetarët shqiptarë që shkuan në ndihmë të popullit spanjoll dhe të forcave republikane që luftonin kundër fashizmit, u rreshtuan në rradhët e brigadave ndërkombëtare e kry
esisht në rradhët e Brigadës XII ndërkombëtare “Garibaldi” që përbëhej në pjesën më të madhe nga vullnetarët Italianë. Disa prej tyre, si Asim Vokshi, Ramiz Varvarica u ngarkuan me përgjegjësi ushtarake dhe politike.
Spanja, 1936-1939...Vullnetarët shqiptarë u përleshën me fashistët në beteja të ashpëra e me rëndësi në frontin e Madridit, të Barcelonës, të Aragonës e gjetkë; shumë prej tyre, midis të cilëve Asim Vokshi, Ramiz Varvarica, Mu
sa Fratari, Zef Hoti,
Spanja, 1936-1939...Thimio Gogozoto, Teni Konomi-dhanë jetën për të mb
rojtur lirinë e pavarsinë e popullit spanjoll. Në zjarrin e luftës së Madridit ata botuan organin e tyre “Vullnetari i Lirisë”, i cili u shpërnda ilegalisht në tre
vat shqiptare. Në luftën e Spanjës morrën pjesë edhe Xhemal Kada, Gjustina Shkupi, etj. Sipas disa shënimeve historike në Luftën e Spanjës u vranë 650 shqiptarë.
Spanja,Barcelonë. Në këtë qytet, gjatë v.1918 u gjend Ismail Qemali. Aty është formuar dega e shoqatës shqiptare “Solidest”, e cila ka ngritur inicijativën për vendosjen e përmedores të Skënderbeut në këtë qytet, duke u mbështetur edhe në lidhjet historike të spanjolëve, e sidomos të katalanëve me shqiptarët, nga koha e Skënderbeut, i cili kishte lidhje me mbretin e Katalonjës-Alfonsin, në vitin 1453.
Spanja,La pasionaria. Pseudonim i Ibaruri Dazores, revolucionar spanjoll, sekretar gjeneral i P.S. nga viti 1942. lojti rol të madh në luftën qytetare të Spanjës më 1936-1939 duke luftuar kundër regjimit fashist të Frankos.
Spanja,ETA. Organizatë secesioniste e Baskisë, gjegjësisht e baskëve e cilalufton për liri, drejtësi, barazi, kryesisht në Spanjë.
Spanja,Hasta la vista. Titulli i romanit të Petro Markos që në gjuhën spa
njollçe do të thotë mirupafshim.
Spanjë. Koridë. Lufta me dema.
Spanja,1959. Batista, kryetar,diktator, i cili u mund nga forcat e Fidel Kastros,1959.
Sparta, ilire. Themelues i këtij vendi ka qenë djali i Zeusit, Lakedemoni, pra Ilir. Në literaturën historike thuhet se: edhe mbreti i parë i këtij vendi-Oibalos ka qenë ilir, gjë e cila dëshmohet edhe nga vetë emri i tij që ka të bëjë me fjalën shqipe, balli, në kuptimin i pari, prijës etj. Edhe gruaja e tij – Sparta,Dorë, stili dorik. Ka të bëjë me fiset dorë të Greqisë së vjetër, themeluesë të Spartës. Ky term lidhet me fjalën shqipe dorë.? (M. Aref, Mikenët,388)
Sparta…Baleja si dhe djali i tyre-Tandari ishin ilirë. Mbret i këti vendi ishte edhe Menelau, emri i të cilit ka të bëjë me fjalën shqipe mendja e la. Ili
rologu i shquar Aleksandër Stipçeviqi nga Zagrebi, në librin e tij, Ilirët, Pri
shtinë, 1967, f.16, veç tjerash, shkruan se studimi i gjuhës së folur në Spartë dëshmonelementet ilire në atë vend.
Sparta,Bateja.Emri i kësaj bashkëshorte e mbretit të parë legjendar të Spartës-Oibalos (Balo) dhe nënë e parë e trojanëve, ka zanafile ilire–kons
taton Mathieu. Ka lojtur rol të madh në rrjedhat e politikës të Spartës. Thuhet se ishte bashkëshorte e mbretit dardan që mbante këtë emër (Dardan) dhe i cili ishte djalë i Zeusit.
Spartaku. Për këtë udhëheqës të shquar të Kryenritjes së gladijatorëve të v.71, shkencëtari egjiptian, Mathieu Aref, në veprën e tij “Shqipëria...”, f.89 dhe 104, shkruan se ka qënë me zanafile thrake (ilire).Gjatë rrugës Via Apia të Romës, pushteti romak kishte varrur nëpër drutë rreth 6.000 robër të udhëhequr nga personi në fjalë.
Spektakël. Çfaqje madhështore, zhurmë, bërtitje, etj.
Spektatorë. Shikuesët, ata që janë prezent në çfaqje etj.
Spektër. Dukje, fushë veprimi e krijimi etj.etj.
Spikat. Bie në sy.
Spiker. Kryetar i Parlamentit,ai qëhap ndonjë koncert, etj
Spiro Garo, poeti i talentuar dhe patrioti i shquar,i cili shoqërisë ,,Dëshira,, i kushtoi një vjershë e cila më vonë u shëndrua në himn të saj.
Spliti (Solone)-vendlindja e Dioklecuianit, perandor romak me origjinë ilire.
E njohur është Pallata e tij e cila afirmon emrin e qytetit në të katër anët e botës.
Spondiloza. Ishijaz në kuriz, mosqarkullim i gjakut,etj
Sponsor. Donator, mbrojtës, ai që jep para, mjete financiare, etj.
Spontan. Që del vetvetiu, i papritur, i rastësishëm, etj.
Sporadike. I paregullt, i vetmuar paraqitet rastësisht, nga rast në rast.
Sportel. Shallter, recepcion, etj.
Mos bëj përsëritje me vendet e tyre.
Sportistë shqiptarë, që afirmojnë kombin jashtë vendit, sipas rendit alfabetik:
Shënime të rralla historike
(Një pjesë e mirë është nxjerrë nga interneti, prandaj
kërkoj falje për gabimet e natyrave të ndryshme)
Reshat Nexhipi-Manastir
Abaz Kupi, zogist,15 vjeçar, vrau ushtarin turk i cili deshte të largojë nga shtyll Flamurin e Skenderbeut. Sipas Luan Gashit, italianët, për ta përfituar, i premtuan shumë flori, por ai refuzoi, gjë që dëshmohet edhe nga kënga, në të cilën afërsisht, thuhet: S jam i urtë për flori, se luftoj për Shqipëri, për Flamurin Kuq e Zi,,.
Abdyl Frashëri, para objektit të Alfabetit. Aty u gjend i lidhur me pranga të hekurta nga ana pushshtetit osman. Kur një konsull albanofob e pa në atë gjendje, i tha:,,Ja çfarë bëre me idetë e tua,,. Abdyli, iu përgjigj: ’’Si mund t i thuash bujkut, çfarë bëre kur mbjell farën në arë? Sot, fara nuk duket, por do të mbijë dhe do ta korrin brezat e ardhshëm’’. Ajo që tha ky patriot, u realizua në v.1908, sepse pikërisht aty lindi Alfabeti të cilin e shpalli të hapur djali i tij-Mitat Frashëri.
Abdyl Frashëri, atentati në Dibër. Sipas krijuesit të shquar Eugen Shehut, në bashkëpunim me prefektin e Dibrës, Ago Bej Jegeni, tentoi të vrasë patriotin në fjalë, mirëpo dy-tri djem dibranë vënë gjokset e tyre përballë plumbave dhe e shpëtojnë, duke i plagosur vetëm kalin të cili, thuhet se ja kishte dhënë një baba bektashi.
Abdyl Frashëri. Patriotët dibranë u drejtuan kundër banesës së atentatorit për tu hakmarrë , mirëpo këtë e pengoi vetë Abdyli, i cili nuk desh të jetë shkakëtar për grindjet qytetare midis vetë shqiptarëve të kësaj ane.
Abdyl Frashëri, dibranëve:’’E ardhmja jonë varet nga bashkimi ynë, nga bashki
mi i forcave tona...Si kërkoni të luftoni ju kundër armiqëve të atdheut, kur ju jeni armiq për vdekje me njëri-tjetrin?..Kini ardhur këtu të armatosur gjer në dhëmbë, kurse armët i mbani për të ngrënë kokat e vëllezërve tuaj,,
Abdyl Frashëri, shkruan: ,,Ala pa e mbauar fjalën e fundit, u ngrit një ulurimë e madhe që më bëri të dridhem, por menjëherë u ngashëreva deri sa më shkuan lot në sy kur pashë tërë atë mizëri që me një lëvizje prej vetëtime,hodhën në tokë armët dhe po shtrëngonin me njëri-tjetrin duart e djathta si miq të vërtetë..’’
Abdyl Frashëri... Dhe, pastaj, për t i larguar dibranët nga zakonet negative, prapanike, u kishte thënë se çdo njeri ka një atdhe dhe një kanun dhe i pyeti:kush është më i rëndësishëm, atdheu, apo kanuni...kush peshon më tepër? Atëhere, sipas shkriimt të Abdylit, të gjithë u ngritën në këmbë,duke thirrur njëzërit:’’gjakun e kemi falur, besa-besë’’dhe sicili i dha dorën armikut të vet, duke u përqafuar vëllazërisht me njëri-tjetrin.
Abdyl Frashëri, vdekja. ’’Mjekra i ishte thinjur, por sytë i kishte si në rini’’-thuhet në literatrurën historike dhe shtohet se balli i lartë dhe i gjerë, i jepnin atij një hije madhështore, kurse sytë e tij të mëdhenj kishin shkëlqimin e yjeve dhe forcën e çelikut,,. Më 1978, me rastin e 100 vjetorit të Lidhjes së Prizrenit, eshtrat iu sollën dhe u vendosën në parkun më të bukur të Tiranës ku gjenden edhe dy vëllezërit e tij.
Abraham Linkoln, shqiptar!. Ky president, sipas Astrit Lulushit, rrjedh nga melungeonët, një pjesë e të cilëve mendojnë se kanë origjinë shqiptare. Bile emri melungeon, sipas autorit në fjalë, ka të bëjë me fjalën shiqipe mall kam, kam mall, më ka marrë malli etj.
Abraham Linkoln..Në favor të kësaj teze shkon edhe konstatimi i Aleksandar Donskit, i cili, pa e ditur se Justijani I kishte origjinë ilire, Abrahamin dhe shumë kryetarë të tjerë të Amerikës dhe vendeve të të Evropës i nxjerr me origjinë nga perandori shkupian në fjalë.(Aleksandar Donski, Makedonskoto poteklo na nekoi amerikanski predsedateli, Shtip, 2006)
Afrika. Sipas disa shënimeve, emri i këti kontinenti ka të bëjë me fjalën shqipe afër, afro, kurse sipas historianes Elena Kocaqit, ka të bëjë me fjalën shqipe frikë, për shkak të kafshëve të egra,
Ahmet Zogu, bekim nga një baba bektashi.Thuhet se në një rast kur Ahmet Zogu ishte fëmi, familjen e tij e kishte vizitur personi në fjalë i cili i kënaqur nga mikëpritja e përzemërt, morri fëmijën në dorë dhe urroj që të bëhet njeri me famë,
gjë që edhe u realizua, kur ai u bë mbret!
Ahmet Zogu,14-15 vjeçar te sulltan Hamidi. Ky sulltan, e priti dhe mbasi bisedoi gjer e gjatë me të, u bind në aftësitë e tij ushtarake, i propozoi të mbetej në pallatin e tij si agjutant i djalit të tij- shkruan Eugen Shehu dhe shton se Ahmet Zogu nuk pranoi një detyrë kaqë të lartë të cilën nuk do ta refuzonte kurrë njeri tjetër.
Ahmet Zogu, 17 vjeçar. Firmosi në Vlorë aktin e madh të pavarësisë dik dhe krijoi formacionin e tij ushtarak të cilit iu bashkangjitën 800 burra,duke mbrojtur Matin nga sulmet ushtarake serbe, të cilat kishin marrë për detyrë të nyxjerrin Serbinë në Detin Adriatik- thuhet në një shkrim të internetit
Ahmet Zogu, sipas shkrimtares amerikane Rose Ëilder Lane. Në “Flakën” e 6 gushtit, 2002, prezentohen fjalët e saj “Unë u futa në zyrën e Ahmet Beut e cila ishte e zhveshur. Nuk kishte mobilje të rënda, po kështu as qilima. Ai ishte i mprehtë, depërtues, energjik, kontrollonte mjaft mirë veten e tij dhe imponues...
Ishte veshur si ndonjë biznesmen i sukseshëm amerikan...,,
Ahmet Zogu, njohja dhe martesa me Geraldinën. Në Faktin e 26 prillit, 2010, thuhet se bukuria e saj bëri që A.Zogu të divorcohet nga e fejura e tij e familjes Vërlaci dhe të lidhë fatin me Geraldinën, e cila për nga bukuria kishte fituar titullin ,,Trendafili i bardhë i Budmpeshtit,,. Asaj, gjatë një takimi në Shqipëri me
Ahmet Zogun... nga emocionet kur e pa këtë të fundit, i kishte rënë gota e verës nga dora, kurse mbreti në fjalë prej atij momenti e quajti grua të tij. Ajo ishte në moshën 22, kurse Zogu në moshën 42 vjeçare. Dasma u zhvillua në Tiranë, në prill 1938.
Ahmet Zogu, dasma, ceremonia. U zhvillua në Tiranë, në prill 1938, kumbar ishte ministri i Jashtëm i Italisë Galiazzo Ciano.Blendi Fejziu, shkruan se ishin ftuar 79 fotografë e gazetarë nga gjithë bota.Mijra malësorë të veshur në mënyrë piktoreske-Gegë dhe Toskë përshëndesnin Mbretin...50 mijë nxënës, të veshur me kostume kombëtare..etj.
Ahmet Zogu dasma, dhuratat. Dhuratat ishin të shumta, prandaj dhe do për
mendim vetëm mercedezin sportiv nga ana e Hitlerit dhe pajtonin tërhequr nga dy kuaj Lipizan të Regjentit Horti i Hungarisë.
Ahmet Zogu, sipas Blendi Fejziut: ,,Zogu u betua si Mbret duke mbajtur një dorë në bibël dhe tjetrën në kuran,, gjë që, sipas meje shkonte në favor të unitetit kombëtar, sepose afronte muslimanët dhe të krishterët. Autori i njëjtë, shkruan se me ndihmat e mëdha dhe kreditë që mori nga Italia ai arriti të zhvillojë mjaft ven
din me mijra km.rrugë,rreth 100 ura, aftësoi për ankorim portet e Durrësit, Vlorës dhe më pas Shëngjinin dhe Sarandën. Në kohën e Zogut,arkitektët e Italisë, ngritën ndërtesat më madhështore që ka sot qendra e Tiranës etj.
Albion. Emri i vjetër i Anglisë, që sipas disa shënimeve, ka rrënjë të gjuhës shqipe që do të thotë se historia më e vjetër e këti shteti, është e lidhur ngushtë me të parët tanë, gjë që vlen edhe për Francën, për të cilën bëhet fjalë te shkronja F, si dhe për pothuajse tëra shtetet e Evropës, të themeluara nga fiset e racës tonë, të erdhur aty para ose pas Luftës së Trojës.
Aleksandria e Egjiptit mban emrin e themeluesit të saj- Aleksandrit të Madh dhe ka të bëjë me fjalën shqipe ëndër, gjë që vlen, kuptohet, edhe për lekun e Shqipë
risë.. Pra Leka, Aleksandria dhe paraja e Shqipërisë janë fjalë shqipe.
Aleksandria, themelimi. Sipas traditave ilire, vijat e murreve të qytetit, me urdhërin e Lekës së Madh, ishin shënuar me thërrime buke.Të nxitur nga këto, në atë moment një grup shpendësh fluturuan në atë vend, gjë që ishte shenjë që aty do të jetojnë shumë njerëz. Ashtu edhe ndodhi. Përndryshe, emrin e këti stërgjyshi tonë dhe emnak i Skenderbeut,e mbajnë rreth 50 qytete, male, lumenj etj.
Aleksandar Donski, në librin e tij ,,Makedonskoto poteklo na nekoi amerikanski predsedateli, Shtip, 2006, me origjinë nga Justinijani ilir, i nxjerr disa kryetarë të Amerikës, duke filluar nga Vashingtoni e deri te Xhorxh Bushi,si dhe disa mbretër të Anglisë etj. Nëse, eventualisht teza e tij vërtetohet, atëherë del se të gjithë këta i takojnë racës tonë !
Alfabetet. Thuhet se alfabetin e parë e ka shpikur Kadmi ilir nga Fenikia pa
ra rreth 3.600 vjet dhe prej atje e ka sjellë në Ohër, prandaj ky qytet,sipas disave, fitoi emrin Lihnid në kuptim: i ndritshëm, për shkak pra të shkronjave në fjalë.
Alfabeti ilir, shërbeu si shembull ose bazë për alfabetet e tjerë që përdoren sot në tërë botën, pra edhe për Qirilicën e cila sllavët nga gjysmë të të egër, i shëndroi në njerës të vërtetë.
Algjeria. Emri i këtij vendi ka të bëjë me fjalët shqipe-Gjiri i Artë-shkruan Astrit Lulushi. Përndryshe, nga spanjollët e shpëtuan 4 vëllezër shqiptarë, të cilët pastaj me dëshirën e banorëve, qëndruan në krye të shtetit, derisa e përforcuan dhe e liruan nga rreziku i jashtëm-thuhet në literaturën historike.
Ali Pashë Tepelena, bektashi. Këtë e shkruan Nathaly Cleyer, në “Flakën” e 18 gushtit 2001. Përndryshe, në fillim ishte synit, pastaj u bë shihit- myhyp bektashi,
ka mbajtur kapelë bektashiane, kurse mbi pllakën e varrit të tij, ka patur një tyxh bektashian. Në të njejtin shkrim thuhet se, Ali Pashë Tepelena...me bektashinjtë kishte lidhje edhe për shkak se ata mbanin qëndrrim të veçantë kundër Sulltanit, të cilin e quanin “Jezit” etj.
Ali Pashë Tepelena. Gjatë sundimit të tij në Maqedoninë e sotme, kishte vendo
sur aqë rregull e qetsi, sa që shqera dhe ujku mund të rinin njëri pranë tjetrit- thuhet në literaturën historike dhe shtohet se pa të Kryengritja greke e v.1821, nuk do fillonte dot dhe se edhe po të fillonte, do të ishte shuar qysh në djep.
Ali Pashë Tepelena dhe nëna e tij. Ajo, në një rast, kur i biri, u kthye nga lufta pa sukses, i tha të merte boshtin e të tirrte lesh me gratë në konak se nuk i kishte të qëndronte në mesin e burrave. Gjithmonë e porosite të birin që nga lufta të kthehet ose si fitimtar ose i vdekur dhe se nuk duhej hedhur në luftë si luan e pastaj të kthe
hesh si lepur.
Ali Pashë Tepelena, koka e prerë. Për Stamboll koka e ballsamosur e tij, përcillej nga 300 kalorës. Udhëheqësi u pasurua tepër sepse ata që deshin të shikojnë kokën e Aliut, vendosur në një tepci të bukur, duhet të paguanin shumë para.Hurshit Pashë Çerkezi, që ishte ngarkuar nga ana e sulltan Mahmutit të vriste Aliun, kishte thenë që ,, Do isha i lumtur sikur edhe unë të kisha fatin e tij dhe të mba
roja jetën në këtë mënyrë.
Alkatraz, burgu më i sigurtë në botë, që gjindet në një ishull të të Kalifornisë, Amerikë. Thuhet se është mbyllur prej kur njëri nga të burgosurit përmes lugëve ka hapur vend dhe është larguar. Lugët e panumërta të tij me të cilat është shërbyer qendrojnë si kujtim në këtë ish burg, sot muze-theksohet në një tekst të internetit..
Alpet Dinarike ,,shqiptare,, Dr.Jakov Milaj, në librin e tij “Raca shqiptare”, Tiranë, 2005, f.67, shkruan se në këtë territor që përfshin vendet nga Istra deri në jug të Shqipërisë, banorë më të vjetër ishin ilirët, kurse Matheu Aref, Alpet në fjalë i quan ,,Alpe shqiptare,,,sepse,sipas tij, rajoni i Alpeve është i mbushur,, me toponime, oronime dhe hidronime të zanafiles ilire, të cilat sot shpjegohen falë gjuhës shqipe,,.
Baba Alushi. ,,Po të mos ishte ky baba bektashi, nuk do të realizohej dot ideali i Abdyl Frashërit për Lidhjen e Prizrenit,,-thuhet në literaturën historike.Përndryshe, për patriotizmin e babait në fjalë, flasin edhe këto reshta: Kush do Shqipërinë, kush, i miri Baba Alush, nuk vdiq, po shkon e rron, dhe së largu na vështron.Na vështron e na thërret, punoni për Mëmëdhet, cili është bektashi, punon për Shqipëri.
Baba Seid Dedeja dhe Ferik Pashai. Ky, kishte urdhër të të digjte Teqenë e Ha
xhi Bektashit. Babaj në fjalë i kishte thënë: Ti duhet të zbatosh urdhërat e sulltanit, kurse unë urdhërin e Zotit: të ruaj Teqenë, prandaj nuk dal prej saj,,.
Baba Seid Dedeja...Pra, nuk e kundërshtoi Pashain turk, prandaj ky i fundit, kur dëgjoi ato fjalë të qëlluara, nuk pati guxim të kryejë detyrën e sulltanit, por, sa për të arësyetuar veten, dogji një objekt tjetër aty pranë, pa shkakëtuar ndonjë dëm të madh.
Babaj i Krujës dhe fshatarët e prapambetur. Përpara rreth 100 vjet kishte blerë në Triestë një makinë bujqësore aqë moderne sa që fshatarët e rrethinës u trëmbën dhe e shkatëruan duke menduar se është vepër e shejtanit. Kjo flet se sa të përparu
ar ishin bektashinjtë dhe sa të tjerët-thuhet në një tekst të në internetit.
Bajroni: “Femra shqiptare vetëm një njeriut ia falin trupin dhe zemrën. Ato janë nga më të bukurat që kam parë në jetë. Mënyra e tyre është teatrale.. Bajroni i pël
qente tepër edhe këngët shqipe dhe me kënaqësi i këndonte ato.
Bardovca e Shkupit. Në këtë fshat ishte ngritur kulla e Reshit Pashës, e cila ka qenë një ndër më të bukurat në Ballkan. Kishte një sipërfaqe prej 5 hektarë tokë, me mure rrethuese prej guri e të trasha, me disa vende për rojet, me dy dyer të mëdha, hyrje-dalje, etj. Kulla ishte ndarë veç për pritje e veç për përcjellje. Në oborr kishte vende të posaçme për 100 vagonë misër dhe furrë për pjekjen e bukëve, me një kapacitet që 1.000 bukë të piqeshin përnjëherë, dhoma të veçanta për pritjen e diplomatëve, etj..
Bektashizmi,sipas Mitat Frashërit : ,,Gjeneza e këtij sekti është e vjetër 2300 vjet para se të fitojë fizionominë e re, nga ana e Haxhi Bektashit në shekullin 13,,. Këtë e shpjegon në mënyrë figurative, duke e krahasuar doktrinën bektashiane me një pemë, e shkulur 2000 vite para Krishtit, por që ka qendruar e gjallë, duke u shartuar nga një vend në vend tjetër, gjer në shekullin XIII, kur bektashizmi merr fizionminë e vet.
Belgjika, periudha ilire. Në literaturën historike thuhet se,, nga familja princore trojane, një pinjoll i saj i quajtur Bavo...u vendos në Belgjikën e sotme. Në qytetin Gent është edhe sot katedrala e shën Bavos, pasi aty është qendra e shtetit që ngriti Bavo...Në Belgjikë ka një qytet bregdetar që quhet Venetia, si ajo në Itali.. themeluar nga trojanët ose ilirët..,,
Ciceroni, origjina ilire. Dhimitër Pilika, në librin e tij “Pellazgët, origjina jonë e mohuar”, f. 205, shkruan se kishte preardhje nga një fis ilir që quhej Gen tullia. Përndryshe, Ciceroni ka jetuar në Durrës. (Prof.dr. Aleksandër Stipçeviq në ,,Koha,,21 korrik, 2009)
Çajupi, për pleqërinë: Moj mike, çështë kjo punë, u plaka e nuk më nje, kur të bëhesh ti si unë, nuk do jesh si je. Po me gjithë pleqërinë, kam dhe un lezet në botë, se ti ke bukurinë, unë kam zemër të ngrotë. Më duket se jam djalë, se ska pleqëri për mua, dhe shpirti kur të më dalë, moj mike,do të dua.
Deputeti kolonjar dhe bektashi. Thuhet se në Parlamentin shqiptar ishte propo
zuar që monedha e këti shteti të quhet kolonjar për shkak të kontributit të madh të tyre në çështjen kombëtare,etj. Mirëpo, me këtë propozim nuk është pajtuar deputeti Kolonjës për shkak se, sipas tij, fjala kolonjar do përdoret në pazar kur të theksohet çmimi i një kafshe etj.Psh: Kjo lopë kishton kaqë kolonjarë etj.etj. Prej ati momenti ka dalë shprehja ,,Në je bektesh, e merr vesh,, pra njeri i mençëm.
Diogardi, Xhem Belushi dhe Georg Tenet, për Shqipëri etnike ! Këtë, sipas gazetës ,,Koha,, 1. 3. 2010, e prezentonte ,,Pravda,, ruse, e cila thekson se Shqipë
ria pretendon ,, gjysmën e Evropës,, dhe se tre shqiptarët në fjalë, japin ,,shuma të mëdha parash për të realizuar këtë. Përndryshe, Teneti ishte në krye të CIA-së amerikane.
,,Drenica e Durrësit,,-UÇK. Fjala është për mbi 11.000 kosovarët, të ardhur nga vende të ndryshme të Evropës, për t u inkuadruar në Formacionet e UÇK-së- thuhet në literaturën publicistike në të cilën theksohen fjalët e dramaturgut dhe gazetarit Bashkim Hoxha se ,,Askush nuk e ka menduar që liria e Kosovës do të fillonte nga një ndërtesë modeste e cila u kthye në një shpresë për liri,,. Kosova
rëve të ardhur nga Gjermania, Franca, Belgjika, Austria, Zvicra e gjetiu, iu bashkuan edhe qytetarë nga rrethe të ndryshme të Shqipërisë.
Durbalia e Greqisë,Teqeja bektashiane.Shahin Kolonja,dhëndri i Naim Fra shërit, shkruan se në atë teqe ,,100 shqiptarë shkonin 200 vinin, 20-30 deshë therreshin në ditë. Atje mund të gjenje çdo ditë plot njerës të varfër e të papunë që hanin, pinin falas…,,Kënga thotë,,Të keqen o Durbali,me dervishët që nxjerr ti, i dërgon në Shqipëri, bën shqiptarët bektashi,,.
Enver Hoxha “në Ferizaj”. Në “Faktin” e 2 nëntorit, 2006, qëndron shk
rimi i Elisabeta Ilnica, me titull “Ferizaj, aty ku hoxhallarët luten për Enver Hoxhën”, dhe teksti: “Në Ferizaj kanë arritur deri aty sa kanë bërë dhe iftar për të...Kjo ka ndodhur më 16 tetor, 2005-ën, ku simpatizantë të ideologjisë së tij janë mbledhur në sheshin e qytetit duke kërkuar që një nga rrugët e Ferizajt të marrë emrin e ish-diktatorit shqiptar”.
Eva (Havaja). Çajupi, shkruan:“..Që të prishet njerëzia, të ndahet nga Perëndia, Shejtani doli nga dheu, dhe Evën, vat e gënjeu.Edhe Eva më pastaj, gënjeu burrën e saj. E këndisi fat zinë, të harrojë perëndinë. Që atë ditë e që atë natë, burrat bëjnë ç’thonë gratë. Edhe gratë (qoftë lark )kanë shejtanë në bark.”
Ezopi. Grek i njohur si rob, skllav, komik, humorist nga Frigija, i shek. 7 p.e.s. themelues i përrallave, etj. Ishte tepër i shëmtuar: me kuris të dalë, belbëzonte etj. Meqënëse i zbuloi gënjeshtrat e priftinjëve të cilët pasuroheshin në Delfi, këta të fundit, që ta kompromitojnë, i vendosën në torbën e tij një gotë të artë, duke e akuzuar pastaj si vjedhaçar dhe duke e hedhur në një shkëmb.
Faik Konica,nga musliman në katolik. Kjo ndodhi në v. 1895 kur mori emrin Faik Domenik Konica. Qëllimi i tij ishte të bindë edhe intelektualët e tjerë të bëjnë të njëjtën gjë, gjegjësisht t i kthehen fesë së parë, që kishte edhe babaj i Skender
beut, me arësyetimin se vetëm në këtë mënyrë kombi shqiptar, do të fitonte përkrahjen e Evropës, shkruan Dr. Thanas L. Gjika.
Faik Konica. U varros në katedrallën “Shën Gjergji” Boston, të cilën e ka ngritur Fan Noli dhe në të cilën ndodhet edhe biblioteka personale e Faik Konicës me rreth 2.000 libra të zgjedhura. Faik Konica kur vdiq kishte vetëm 15 dollarë dhe 54 cent.
Gjerasimi, si njeri human. Një ditë autoritetet greke kishin paguar një njeri që duhej të shkonte në shtëpinë e Gjerasimit në Manastir dhe t vriste. Njeriu fshehurazi hyri në lokalin e veçantë të shtëpisë duke e pritur me kujdes ardhjen e Gjerasimit. Ky, e pa, iu frua dhe e pyeti: ç farë të keqe ke, mos të duhet ndihmë në të holla ose diçka tjetër, të të ndihmoj? Kur dëgjoi këto fjalë ,, mysafiri,, dhe pa se me çfarë personi ka punë, i tregoi të drejtën dhe u lar
gua.
Gjergj Fishta dhe shkrimtari serb. Në një shkrim elektronik i internetit, thuhet “Poeti kombëtar Gjergj Fishta shkoi në një konferencë shkrimtarësh në Romë. Në konferencë merrte pjesë edhe një shkrimtar serb, i cili në një libër të tij kishte shkruajtur se shqiptarët janë me bisht. Kur të gjithë u ulën për të filluar konferenca, Fishta ndënji në këmbë-Zotëri, a nuk keni karigë? - e pyeti drejtuesi i seancës. - Karrigën e kam, por nuk ka vrimë ku ta fus bishtin - u përgjegj Fishta...”.
Gjuha shqipe, kush çka thënë.
Man, studiues i njohur anglez: “Gjuha shqipe rrjedh nga ajo e Jafetit (bir i Nuhit)
Haki Taha, vret Milladin Popoviçin. Sepse ishte irituar edhe nga një këngë serbe, në të cilën thuhej: “Proxhe zima, doxhe leto, nema vishe tunjatjeta” (Shkoi dimri, erdhi vera, s’ka më tepër tunjatjeta). Haki Pasha i revoltuar nga kjo, i ishte përgjigjur: “Dardani e vjetër, Kosovë e re, ke qenë shqiptare e shqiptare je, dimër e verë, e sa të jetë jeta, ke mepërshëndetur me tunjatjeta”.
Haki Taha…Mirëpo, për vrasjen e Milladin Popoviqit, Haki Taha ishte nxitur nga deklarata e tij në tubimin e Prishtinës, se ata që duan bashkimin e Kosovës me Shqipërinë, shikojnë ëndërr me sy çelur. Këtë tallje gjakovari në fjalë nuk e onepsi dot dhe dy dit më pas, me një flamur kuq e zi dhe pistoletë fshehur në gjoks,
Haki Taha…hyri në zyrën e Milladin Popoviqit duke i thënë: “Merre këtë plumb. e ke dhuratë nga rinia shqiptare”.Pastaj, i rrethuar nga qindra policë të armatosur edhe me autoblinda, pa iu trembur syri , del përpara shtëpisë , nxjerr nga gjoksi Fla
murin e puth fort dhe qëllon në zemrën e vet.
Halil Patrona, hoqi nga fron i sulltanin. Ky shqiptar, më 1730, në krye të nja 12.000 vetave, kryesisht shqiptarë nga Stambolli, rrëzoi nga froni sulltanin e keq, Ahmetin III, para te cilit doli xbathur dhe me placka te reckosura duke e detyrur atë të zhduke tëra objektet luksoze rrëze detit, të ngritura ne djersën e popullit etj..Një si Halili, sipas meje na duhet në Maqedoni, Kosovë dhe Shqipëri.
Kolumbo (Veza e Kolumbos). Kur kundërshtarët e tij i thoshin se edhe ata do ta zbulonin Amerikën, ai u dha një detyrë që ta vendosin vezën e zjerë të qendronte drejt në tavolinë dhe kur asnjëri nuk mundi ta bëjë atë,
Kolumbo... e goditi vezën dhe e vendosi në tavolinë. Atëherë kundërshtarët përsëri i thanë se mund ta bënin edhe ata, siç mund ta zbulonin edhe Amerikën. Kolumbo u tha: “Po pse si bëtë këto dy punë”.
Leka i Madh, shënime lidhur me origjinën e tij: Nënën e ka patur nga fisi i Pirros me të cilin është kushëri. Gjyshen e ka patur nga fisi ilir Linkest të Manastirit, që do të thotë se nga ajo, Leka është nip i vendlindjes së Alfabetit shqiptar. Gjyshi i tij, sipas disa të dhënave historike, ka qënë nga Trebenishta e Ohrit, sot lokalitet i njohur arkeologjik me sende ilire. Babai i Lekës- Filipi i II ishte nga dinastia mbretërore e Temenidëve, nga e cila rridhte edhe Bardhyli, mbretui ilir..
Likurgu. Reformator i shquar i Spartës. Bëri ndarjen e tokave, barazinë e njerëzve, ngriri menza publike për të gjithë etj. Se sa i njerëzishëm ishte ai, flet fakti që edhe pse një kundërshtar i tij ia nxorri syrin me një shkop, jo vetëm që nuk e dënoi, por e punësoi në zyrën e tij..
Manastiri,1908. Lazgush Poradeci, shkrimtar i shquar nxënës në një shkollë të Manastirit, në kujtimet e tij, shkruan:,,Ishte një e ftohtë e madhe me dëbo rë... Prisnim në të dy anët e lumiit Dragor...
Manastiri,1908...Pak pak castesh filluan të vijnë delegatët me llandone që i tërrhiqnin nga katër kuaj të zbukuruar me flamuj kombëtarë dhe kuajve u kishin lidhur fjongo kuqezi nëpër këmbë.Sipër mbi një karroce fluturonte një korb.Ndalon karroca dhe prej saj del Çerçiz Topulli i cili e qëlloi me armën që kishte me vetë dhe korbi ra para këmbëve të Mihal Gramenos.Të lumtë Çerçiz,- i thotë Mihali,,Kongresi i ABC-së do na vejë mbarë,,.
Manastiri, 2001, djegia. Me këtë rast, shkruava tekstin në vijim: ,,Në qershor, 2001, në Manastir, një krim u bë, shtëpive shqiptare u vunë zjarrë, për ca poli
cë të vrarë, në Tetovë që kishin shkuar, me UÇK-në për të luftuar. Qindra taksistë, në në prezencën e policisë, shtëpisë tonë iu drejtuan dhe gjer në themel e shkatë
ruan.
Manastiri, 2001, djegia... Zjarri i sht[pisë tonë, ndriçoi fushën e Pellagonisë, pronë e vjetër e Ilirisë, Heraklenë e Bardhyl mbretit dhe objektin e Alfabetit. Skenderbeu, duke luftuar, Naimi ,,Qerbelanë,, duke shkruar, Ismail Qemali, në Vlorë duke kuvenduar, Nëna Terezë, të sëmurë duke shërruar, deshin të shpëtojnë, por kot, se i kisha varur në mur dhe s lonin dot.
Manastiri, 2001, djegia... Ne të tjerët që shpëtuam, me sakrifica të papara në Prespën tonë qendruam. Por edhe aty na u kërcënuan, Shqipërinë na i treguan, prandaj në Shkup përfunduam. Disa muaj aty, jetuam, Haraçinën heroike e përjetuam, ditë e natë e bombarduar, shqiptarët për t i larguar. Pastaj në Manastir u kthyem, vendlindjen e Alfabetit se lëshuam.
Skenderbeu,para vdekjes, bashkëluftëtarëve të tij: Vetëm të bashkuar mund t’i përballohet çdo sulmi dhe çdo rreziku...Besomëni se s’ka asnjë shtet, sado i fuqishëm e i fortë, që të mos bier poshtë, kur ka në gji merita e përçarje dhe kur vihen përmbi të mirën e përgjithshme dobija dhe interesi vetijak...Nëse do të jemi të bashkuar dhe të një mendje, s’ka se si t’ju dëmtojë armiku dhe sulmi i tij. Shteti e mbretëria juaj do të qendrojnë përgjithnjë...Plaçkat që i zinjim armikut, prenë që bënjim tek barbarët, ua ndaja juve dhe s’mbaja kurgjë për vete. Mbretërinë, pushtetin, mallin, të gjitha të mirat i kisha të përbashkëta me ju, skisha asgjë të ndarë”.
Skenderbeu, djalit të vet: “O biri im, ja, unë po vdes dhe ty po të lë fëmijë të vogël e të njomë, por me një mbretëri e pushtet të fortë, po të jesh i mirë, dhe të dobët, po të jesh i keq... Por, tani, o bir, ti je i pafuqishëm për shkak të moshës për të mbajtur frenat e pushtetit. Përveç kësaj ti ke armiq nga të katër anët, ke egërsira më të këqija që përpiqen që të të shqyejnë dhe të të gllabërojnë, ke Mehmetin, tiranin e dëgjuar.
Mesazhe...Skenderbeu.. Prandaj, o shpirti im, sa po t’ia kesh mbyllur dhe shtrënguar sytë babës dhe sapo të ma kesh futur trupin në varr, hidhu menjëherë sëbashku me të t’më... shko sa më shpejt në qytet dhe kështjellat e tua dhe qendro atje, gjersa të të gërsijnë mustaqet dhe të bëhesh i zoti për të drejtuar dhe qeverisur shtetin tënd”. Pastaj e porositi si të jetë besnik, i duruar në mundime dhe i patrembur në rreziqe, etj. “Kur të mbretërosh, duaje e nderoje drejtësinë... mos bësh dallim midis të varfërit, të pasurit e të fuqishmit, gjyko njëlloj si të voglin, si të madhin... ushtarët i trajto si miq e shokë...”, etj.
Qemal Ataturku. Këti, sekretari i solli për të firmosur një listë me emrat e disa shqiptarëve, që do të shpërnguleshin nga Turqia. Ataturku, pasi i lexoi emrat, mori stilografin dhe në krye të listës vuri emrin e tij.-Zotëri, nuk e kuptoj përse e vutë emrin tuaj në këtë listë?!-pyeti sekretari i habitur.-E vura, sepse i pari që duhet të shpërngulem nga Turqia, duhet të jem unë, sepse edhe unë jam shqiptar. - ia këtheu Ataturku.
Rexhep Fasku, i Kërçovës. Prof dr. Avzi Mustafa, në gazetën Koha, 21 nëntor, 2009, duke bërë fjalë për jehonën e Kongresit të Alfabetit njofton se në rojtoren e Kërçovës, personi në fjalë, ia hodhi shkumën e sapunit në sy berberit turkofil duke i thënë se germat shqipe që dolën nga Kongresi i Manastirit do t i shkruaj në ballë se ne jemi shqiptarë etj. Përndryshe, ishte sekretar i Shoqërisë Shqiptare në Bukuresht, luftëtar në çetën e Grigor Gjikës në Romani etj.
Rusia,Olga dhe pëllumbat. Kjo princezë, për tu hakmarrë me Derevjanët të cilët i vranë të shoqin-Igorin, kërkoi prej tyre t i sillnin sicili nga 3 pëllumba, duke u premtuar se do hiqte dorë nga hyrja e ushtrisë së saj në qytetin e tyre të rrethuar me mure të lartër.
Rusia...Ata u pajtuan dhe ia sollë pëllumbat. Ajo urdhëroi ushtarët që çdo pëllumbi t i lidhnin nga një fitil sulfuror dhe me pe në këmbë. Kur ra terri, urdhëroi ta ndezin fitilin dhe t i lëshojnë shpendët.Ato fluturuan në foletë e tyre, pranë shtëpive me çka qyteti u dogj dhe në këtë mënyrë mori hakun e të shoqit.
Sami Frashërin vdekja e së shoqes,Eminesë e tronditi pa masë.Aqë tepër e deshte sa që një tufë të flokëve të saj e mbante vazhdimisht në fotografinë e saj dhe e mori në varr.Ai vdiq ditën e shtunë, të njëjtën ditë kur kanë vdekur edhe tetë vëllezërit dhe motrat e tij. Sami Fashërit i kishin vendosur titullin Shemsetin sepse në përkthim do të zhotë i ndritur sa dielli.
Sevasti Qiriazi, gjatë hyrjes në Korçë. Në një vend të kujtimeve të saja, përshkruan emocionet kur po hynte në Korçë, pas largimit të forcave greke. Nga padurimi ajo i kërkonte karrocierit nga Manastiri që të shpejtonte ca më tepër. “Neve, zonjë, i përgjigjet Petro Arabaxhiu-kemi 500 vjet që po presim këtë ditë, do të durrojmë edhe 2-3 orë...”.
Sevasti Qiriazi, varrimi. Më 1949, në moshën 79 vjeçare, pushoi së rahuri zemra e kësaj shqiptareje nga Manastiri, të cilën e varrosën vetëm 4 gra. Kristo Dakon, bashkëshort i Sevasti Qiriazit, regjimi komunist e nxorri nga varri dhe me kafkën e tij të mbështjellë me lecka, luanin top. Gjergj Qiriazi, djalë i saj, duke mos i përballuar dot torturat e hetuesëve komunist,varri veten në burg.
Shprehjeje të mia të thëna gjatë intervistave me gazetarë, nëpër tubime të ndryshme shkencore, partiake etj.
Në pyetjen e një gazetarit pse Manastiri, nga një qytet me vepra madhështore kombëtare, ka mbetur në këtë gjendje të mjeruseshme, si asnjë qytet tjetër i banur me shqiptarë,profesori ka dhënë këtë përgjigje: ,,kur isha i vogël e gjuaja mollën më të mirë dhe më të kuqe në pemë. Sa më kuptoni, nuk e di,,.
Sikur të përfilleshin kërkesat e shqiptarëve për autonomi, Perandoria osmane do ta kishte jetën më të gjatë në Ballkan dhe më gjerë, gjë që duhet të jetë si leksion për Maqedoninë e sotme.
Marrëveshja e Ohrit më kujton fejesat e kohës së Papaqemos, kur djali ose vajza deturohej të pajtohet pa dëshirën e vet, prandaj dhe fejesat e tilla të imponura ishin të pasukseshme, njësoj si Marëveshja në fjalë.
Qeveria maqedonase, lidhur me Universitetin e Tetovës, në vend që të rregullojë qepallat, nxorri sytë, sepse për të mbylluar atë, lejoi hapjen e Universitetit të Shtulit dhe në këtë mënyrë, Tetova u bë me dy Universitete.
Në mbledhjen komunale të Manastirit,u shtrua çështja e vendosjes në kulmin e Sahat kullës, kryqi i VMRO-së ose Ylli komunist. Në cilësi të kryetarit të Degës, profesori propozoi që mos vendoaset as kryqi as ylli, por një degë ulliri me një pëllumb- simboll i paqes, etj. Në vend të falenderimit e quajtën nacionalst, sepse me zogun kinse paska aluduar te shqiponjën ,etj. etj.
Akademiku Kapllan Buroviç, mohuesi i origjinës ilire të shqiptarëve, më parë mbante mbiemër shqip-Resuli, kurse tani një mbiemër me dy fjalë: e para shqip-burrë, kurse e dyta serbisht-viç dhe del Burëviçi
,,Na nevoitet një si Gjerasim Qiriazi, i cili, për shpiunët thoshte se u takon litari.Vetëm se ku të gjenden aqë litarë,,- ka thënë në një rast profe
sori kur qe aktualizuar çështja e kodoshëve në mjediset shqiptare.
Në kohën kur VMRO-ja thoshte se K ongresin e Dytë do ta mbajmë në Selanik dhe se ky qytet është i tyre, një gazetarit maqedonas, lidhur me këtë, profesori, veç tjerash, i kishte thënë: Sllavët kurrë nuk hynë dot në Selanik, edhepse disa herë e sulmuan, sepse atë e mbronin edhe forcat iliro-shqiptare.
Një historian ka shkruar:Te shqiptarët, nataliteti është i madh ndoshta për shkak se Afërdita ilire ishte perëndeshë e pjellshmërisë. Shqiptarët njihen edhe për luftëtarë më të mëdhenj në botë ndoshta për shkak se Ahili, heroi i luftës së Trojësdhe Aresi- perëndi e luftës, i takojnë stërgjyshëve tanë.
Kur u soll ligji që fëmija e tretë mos ketë statusin e dy të parëve, me qëllim që të kufizohet nataliteti te shqiptarët, profesori në një mbledhje lidhur me këtë çështje ka bërë pyetjen: çfarë statusi do të ketë fëmija e dytë nëse del binjak ? Përgjigje nuk mori.
,,Historia nuk ka shënuar gjer më sot ndonjë rast që gruaja të lindë për çështje kombëtare, gjegjësisht për të rritur natalitetin, dhe për t i dëmt-uar maqedonasit, siç thotë ky i ashtuqujatur dr.për ne shqiptarët..Unë do të mburesha sikur të kishim gra të tilla- ka thënë profesori gjatë promovimit të partisë MAAK në Manastir, 1990, kryesuar nga ana e dr.Gane Todorovskit, të cilin profesori e qortoi që shoqërohet me një njeri i cili fliste marëzira lidhur me shkaqet e natalitetit te shqiptarët etj. Todorovski uli kokën dhe nuk dha përgjigje.
Gjatë promovimit në fjalë,i njëjti njeri kishte folur për blerjen e tokës maqedonase nga shqiptarët. Profesori u ngrit dhe, veç tjerash, tha: ,,Duhet të krijohen kushte që shqiptari mos ziret gjithnjë pas pllugut por pas lapsit, kurse maqedonasi mos lakmojë pas qytetit, dhe jetës pa punë fizike por të qendrojë në tokën e vet, kështu që shqiptari s’ka edhe si t’ia blerë atij,,
Autoritetet maqedonase, duhet t’iu kushtojnë kujdes pakicave, po-saçërisht asaj shqiptare sepse, siç po shkojnë punët, me natalitetin mundtë mbeten edhe ata një ditë pakicë në Maqedoni-kishte përfunduar reagimin e tij profesori në mbledhjen e posatheksuar.
Profesori, si tepëricë teknologjike, siç thamë në fillim, mbeti 20 vjet. Por kur në vitin e 10, një gazetar pati bisedë me të, kishte marrë këtë përgjigje: Vuajtjet e mia, në lidhje me mosrrizgjedhjen në Universitetin e Manastirit, po zgjasin sa ato të Odiseut. Vetëm se ai vuajti nga Kiklopi me një sy dhe përpara disa mijë vjet, kurse unë nga njerës me dy sy dhe në prag të shekullit 21.
Sikur në Maqedoni regjistrimi i popullsisë të jetë objektiv dhe të gjithë pjesëtarët e etniteteve të deklarohen ashtu siç janë dhe siç ndjehen, pyetje është a do të ketë më tepër shqiptarë apo maqedonë në këtë shtet.
Sepse, veç tjerash, propaganda bullgare dhe ajo serbe e kanë bërë të veten.Prandaj, regjistrime të lira dhe objektive, vështirë se nuk mund të ketë në Maqedoni. Regjistrimi i vitit 2011 e dëshmoi qartë këtë.
Për Lekën e Madh, profesori, ka thënë: Po të mos ishte ai me origjinë ilire, Greqia do kërkonte ndrimin e emrit të monedhës shqiptare që mban emrin e tij, siç veprojnë me emrin e Maqedonisë, kurse për Skenderbeun, ka shtuar: Si është e mundur ai mos jetë shqiptar kur për të regjimi komunist ka dënuar me burg qindra shqiptarë?!
Pandeli Majkon, Paskal Milon dhe disa shqiptarë të tjerë të njohur me emra krishtere,albanofobët sllavomaqedonas,mund t i shpallin si të tyre,me përjashtim të Maqo Lakrorit dhe Tom Lepurit, të cilit kanë mbiemëra të pastëra shqip, që nuk i lot dot as topi (nuk e kam fjalën për Bamirin)-ka thënë profesori me rastin e grindjeve ndërpartiake në Shqipëri.
Maqedoni nuk do t i kishte këto probleme me Greqinë, sikur të kishte emër natyror, të ndonjë fisi të sllavëve maqedonas, si: Rinhinia, Sagudatia, Strumiania, etj. ashtu siç vepruan shqiptarët, të cilët, bota i quan Albanë, sipas fisit ilir Albanoi- i ka thënë profesori një gazetarit maqedonas.
Idenë e Autonomisë territoriale... të shqiptarëve në Maqedoni e nxitën, pa dashje, ata të cilët nuk i përfillin kërkesat e drejta dhe reale të subjektit politik shqiptar,kurse Iliridën ata të cilët pa fijen e turpit dhe përgjegjësisë po përpiqen të demantojnë preardhjen ilire dhe autoktoninë e shqiptarëve në Maqedoni.
Si mund një njeriut t’i thuash fëmijë e ai është bërë tamam burrë, bile me mustaqe... E kam fjalën për dilemën pakicë ose komb për popullin shqiptar në Maqedoni, gjë që vlen edhe për Universitetin e Tetovës, të cilin një pushtetmbajtës i lartë e quajti ,,fëmijë e vdekur,, kurse ai i mbushi 10 vjet- i ka thënë profesori gazetarit maqedonas nga Manastiri.
Shumë maqedonas, kur u them se nuk kanë asnjë lidhje me bullgarët lëshojnë vetullat, kurse nëse ua them të kundërtën, u ndrit fëtyra.
Shumë herë kam theksuar se populli i pakënaqur nuk mund të mposhtet me forcë, por me liri dhe se shqiptari patjetër duhet të jetë i lirë, sepse edhe emri i stërgjyshëve të tij ka atë kuptim (i lirë)...,,
Ska, ose rrallë ka popull në botë, nga gjiri i të cilit, sipas numrit të popullsisë,të kenë dalë aqë femra të njohura,siç është rasti me shqiptarët dhe stërgjyshët e tyre që kanë mbretëreshat Kleoptarën dhe Teutën, princezën Elena Gjikën, Parashqevën-të vetmen femër në Konferencën e Paqes në Paris, si dhe Nënën e tërë botës-Gonxhe Bojaxhiun
e cila,sikur ta vësh në peshore,rëndon më tepër se tëra gratë e botës gje më sot dhe në të ardhmen.
S ka ose rrallë ka popull në botë që sipas numrit të popullsisë, të ketë nxjerrë dy nobelistë,ose qindra mbretër, perandorë etj. siç është rasti me shqiptarët dhe stërgjyshët e tyre.
S ka popull në botë i cili t i ketë dhënë popujve të tjerë njerës të famshëm, siç është rasti me shqiptarët dhe stërgjyshët e tyre,të cilit Romës i kanë dhënë 24 perandorë, Greqisë qindra heroj, ministra, kryeministrakryetarë, akademikë, piktorë etj. Rumanisë 16 princër, Vatikanit 5 papë, Italisë Gariballdin, Francës Napoleonin, Egjiptit Kleopatrën,Mehmet Alinë dhe Farukun,Turqisë Qemal Arrurkun. Indisë dhe tërë botës Gonxhe Bojaxhiun, etj.
Grekët,përmes figurave hyjnore, legjendare, etj., kanë afirmuar emrin e shtetit të vet në tërë botën, kurse ne shqiptarët, edhe pse ato figura i takojnë stërgjyshëve tanë, nuk ua varrim veshin fare.
Gjatë një simpoziumi, një historian nga Shqipëria, si me shaka i tha kolegut dibran se këtë qytet e ka turpëruar Mojsi Dibra që tradhëtoi Skenderbeun. Kur e pashë që dibrani dhe bashkëqytetarët e tij heshtën, iu drejtova unë dhe i thashë: E ke gabim ore koleg i Shqipërisë, sepse Mojsiu nuk është dibran, por nga Golemi juaj. Dibranët e pranishëm,që nuk e dinin këtë, duartroklitën një kohë të gjatë, kurse ,,provoktori,, mbylli gojën.
Egjiptin, nga robëria osmane e çliroi Mehmet Ali Pashë Kavalla, kurse me tipare evropiane e bëri Faruku, të dy të gjakut shqiptar.
Kur fitoi kryeministri aktual në Maqedoni, dhe si u vendos përmendorja e Lekës së Madh në Prilep, profesori, një gazetarit, i ka thënë: Në krye të Qeverisë së re u vendos një shqiptar i maqedonizuar, kurse në Prilep një ilir i greqizuar.
Gjatë polemikave me historianë maqedonas për origjinën e Pitu Gulit, veç tjerash,profesori, u ka thënë se atë që bëri ai, e bën vetëm shqitari: të shkojë dhe të luftojë me ushtrinë e madhe osmane, i vetëdishëm që nuk kthehet i gjallë.
Për origjinën e shqiptarëve nga Pellazgët e para 12.000 viteve të kaluar, flet vetë emri Pellazg që ka të bëjë me fjalën shqipe pellg, kurse origjin
ën ilire e dëshmon emri Ilir, që do të thotë i lirë, emri i Shqipërisë dhe i shqiptarëve nga të huajt, që ka të bëjë me atë të fisit ilir- Alban,si dhe emri i pastër shqip imbretit Bardhyl të para rreth 2400 viteve- i ka thënë profesori gazetarit maqedonas.
Kur një gazetar maqedonas e ka pyetur profesorë për Marrëveshjen e ohrit, veç tjerash, i ka thënë: Faktori i jashtëm, përfaqësuesit maqedonas
i shpuri në Ohër, jo për të larë trupin në liqen, por gjynahet që kishte bërë regjimi komunist ndaj shqiptarëve gjysmë shekulli me rradhë.
Edhe unë të isha 17-18vjeçar mund të hynja sikurse Ju në ndonjë aradhë partizane, komuniste, siç ihte edhe Brigada IV, por për dallim nga Ju, pas mbarimit të luftës, nuk do t i binja gjoksit, por kokës, që më futi në një brigadë të tillë antishqiptare-citohet të ketë thënë profesori gjatë një simpoziumit shkencor në Dibër ku ishin prezent figura të larta nga Shqipëria, ithtarë të kryetarit të atëhershën-Ramiz Aliut, mos them edhe të Enver Hoxhës. Ithtarët e Ballit kombëtar, duartroklitën, të tjerët hulën kokën, pa kundërpërgjigje.
Unë kurrë nuk do polemizonja me autorë maqedonas për origjinën ilire të Lekës së Madh dhe për origjinën shqiptare të Pitu Gulit, sikur maqedo
nasit të pranonin këtë. Nuk do t a përmendnja fare këtë çështje, sepse të
dy nuk kanë luftuar për të tjerë dhe e dyta, ne shqiptarët, kemi qindra figura të tjera me të cilët mund të mburemi.Megjithatë, origjina e sicilit, duhet të dihet.
Dallimi midis socialistëve të Shqipërisë dhe atyre të Evropës, është si nata me ditën. Sepse, këta të fundit kanë dalë nga shtresa të ndryshme të varfëra dhe përpiqen për përmirësimin e gjendjes sociale të popullit, kurse socilistët e Shqipërisë, ndoshta me përjashtime të vogla, janë pinjollë të Enver Hoxhës dhe blokmenëve dhe si të tillë nuk çajnë shumë kokën për popullin.
Partia Demokratike ka pengesa të mëdha, sepse numri i pasardhësve të komunistëve është mjaft i madh, kurse e demokratëve fare i vogël, për shkak se njerëzit e kësaj kategorie: ballistët, zogistët, etj. pra patriotët e vërtetë, i asgjesoi regjimi komunist, duke i vrarë, burgosur, internuar, etj.
Në pyetjen e një gazetarit, se cilët, fjala vjen 4 figura shqiptare aktuale, i çmon më tepër, profesori dha këtë përgjigje: Meqë limituat numrin, e di që ka të tjerë që do t iu mbetet hatri, por, unë, nga aspekti kombëtar, do t i theksonja dr.Fadil Sulejmanin, shkakëtarin kryesor që sot tetova ka dy universitete, Nevzat Halilin, kryetar i partisë të parë shqiptare në Maqedoni, Hysni Shaqirin, i vetmi deputet që lëshoi rehatinë dhe benefcionet e tjera të Parlamentit dhe rrëmbeu pushkën doli në mal si dhe Sali Ramadanin i cili i pari pati guxim të flasë në Parlament në gjuhën shqipe dhe të ngrerë Flamurin Kuq e Zi, kurse deputetëve maqedonas që lëshuan sallën u tha të shkojnë në Bullgari.
Në pyetjen e gazetarit, se cila datë është më kryesore në Shqipëri: 28 ose 29 Nëntori, profesori ka dhënë këtë përgjigje: 28 Nëntori ka të bëjë me Issmail Qemalin të cilin e çmojnë tërë shqiptarët e botës, kurse 29 Nëntori me Enver Hoxhën, të cilin e çmojnë vetëm bllokmenët e Tiranës dhe, ndoshta jo të gjithë.
Shqiptarët kanë mbetur të ndarë e të përçarë në disa shtete, për tre shkaqe kryesore.1. Evropa dhe Ballkani nuk kanë dashur që pas largimit të Perandorisë osmane-islame, të krijohet aty një fuqi tjetër e madhe muslimane, sepse, siç dihet, 80% të shqiptarëve janë të këtij konfesioni fetar.2. Evropa dhe Ballkani kanë patur frikë se mos shqiptarët e bashkuar aktualizojnë çështjen e trojeve të tyre të vjetra etnike të cilat përfshin Ballkanin dhe një pjesë të Evropës dhe 3.Në Luftën Ruso-turke,të v.1877, kjo e dyta pësoi disfatë dhe si e tillë nuk ishte në gjendje mos pranonte propozimet e Rusisë të fortë për të kënaqur apetitet e vendeve sllave: Serbisë, Malit të Zi dhe Bullgarisë, si dhe shtetit ortodoks-Greqisë.
Sikur maqedonasit të kishin, fjala vjen në Korçë, ndonjë objekt me vlerën e objektit të Kongresit të Manastirit, do ta kërkonin jo vetëm objektin por edhe tërë qytetin.
Ne shqiptarët mburemi dhe jemi krenarë që nga gjiri i stërgjyshëve tanë kanë dalë personalitete të shquara, të cilat, për nga trimëria, guximi dhe humaniteti, nuk kanë shok në botë. Të tillë janë Teuta nga periudha ilire, Skënderbeu nga Mesjeta, Ali Pashë Tepelena nga koha e re dhe “Nëna Tereza” e ditëve të sotme. Mburemi gjithashtu edhe me faktin që historiografia e shumë vendeve të botës është e pasuruar me personalitete të ndritura ne damarët e të cilëve, pak a shumë ka rrjedhur edhe gjaku i stërgjyshëve tanë, siç janë: Aristoteli dhe Leka i Madh për Greqinë e Vjetër, Diokleciani dhe Konstantini i Madh për Perandorinë romake, Justiniani për bizantinë, Qirili dhe Metodiu, Klimenti, Naumi, Krali Marko i Prilepit Skënderbeu dhe Pitu Guli për Maqedoninë, Mehmet Ali Pasha dhe Faruku për Egjiptin, Papa Klementi XI, Skënderbeu dhe kryeminstri Françesko Krispi për Italinë, Marko Boçari për Greqinë, Stefan Nemanja, Car Dushani, Karagjorgje Petroviqi dhe Nushiqi për Sërbinë, Aleksandër Mojsiu për Evropën, princët e familjes Gjika për Romaninë dhe Gonxhe Bojaxhiu nga Shkupi për tërë botën, kurse Perandorisë osmane përmbi 40 vezirë dhe personalitete të tjera të shquar, si Nijazi-beu etj.
Shprehje vitin e 10 me staus të ,,tepëricës teknologjike,, pranë Univerrsitetit të Manastirit: Vuajtjet time, në lidhje me rrizgjedhjen po zgjasin si ato të Odiseut. Vetëm se ai nga Ciklopi me një sy dhe përpara disa mijë vjet, kurse unë nga njerës me dy sy dhe në prag të shekullit 21.
Ne shqiptarët nuk jemi kundër policisë, sepse pa të nuk mund të ketë rregull dhe qetsi, por jemi kundër asaj që paraqitja e një polici në një mjedis multinacional, për disa të duket si krisht e për disa si xhebrail...
Prespën, italianët dhe bullgarët e ndanë në dy pjesë, më 1941, pothuajse njësoj siç vepruan edhe Ali Pashë Tepelena me Xheladin Beun rreth 100 vjet më parë, nvarësisht nga përbërja etnike e banorëve të dy pjesëve në fjalë. Një ndarje e këtillë e Prespës edhe e Maqedonisë në përgjithësi, nuk ishte gjë e rastit.
Ne shqiptarët jemi tepër modest. Edhepse kemi argumente historike, kurrë nuk e potencojmë faktin se kemi qenë zotër të këtij nënqielli, por nuk lejojmë që të na quajnë edhe mysafirë në këtë vend të cilin gjyshërit dhe stërgjyshërit tanë e kanë lagur me lot, djersë dhe gjak
Pushteti serb pas vitit 1912, si dhe ai maqedonas pas mbarimit të luftës, u përpoqën dhe mundën të zhdukin shumë gjurma shqiptare në Manastir. Por, nuk zhdukën dot bindjen që ky qytet është dhe mbeti për gjithmonë vendlindja e alfabetit shqiptar, si dhe i shtypshkronjës univerzale shqiptare e cila e tillë nuk kishte shoqe në botë.
Vrasja e nja 30 shqiptarë në mënyrë më ç’njerëzore në “Dollgiridin” e Prespës, më 1943, nga ana e ushtrisë bullgare, në bashkëpunim të disa bullgarofilëve të vendit, është kryer natën, në një kohë me erë dhe shi, me qëllim të caktuar: që të mos merret vesh se çpo ndodh në atë vend ku sot s’ka mbetur, që thotë populli, as nam as nishan, edhepse, sikur një gjë e tillë t’i ndodhte popullit maqedon, do të ishte ngritur atje monument grandioz. E njëjta vlen edhe për masakrin e Manastirit, më 1830. Ne, si dega e PPD-së në Manstir, nuk do të lejojmë që këto dy raste t’i mbulojë pluhuri i haresës.
Sikur manastiri historik Prohor Pçinski i Kumanovës të vizitohej si më parë bashkërisht nga të rinj shqiptarë, mqedonë, turq, etj., policia serbe nuk do të kishte guxim të bënte atë që bëri me të rinjtë maqedonas, duke i përbuzur, rahur dhe duke shkelur në dinjitetin e tyre kombëtar...nëse e kanë.
Kaçakët dhe ballistët s’kishin asgjë kundër popullit maqedonas por kundër pushtetit serb dhe komunist, si dhe kundër ithtarëve të tyre. Deputeti i njohur Sreten Vukosavleviq, në Parlament ka thënë se lëvizja kaçake ka qenë “profesion fisnik dhe elegant, me të cilin merren njerëz të guximshëm dhe të zot”... Ballisttët kanë dashur që shqiptarët dhe maqedonët mos mbeten përsëri nën thundrat e pushtetit të egër serb si më parë, gjë që pothuajse edhe ndodhi.
Si mund një njeriut t’i thuash fëmijë e ai është bërë tamam burrë, bile me mustaqe... E kam fjalën për dilemën pakicë ose komb për popullin shqiptar në Maqedoni si dhe për Universitetin r Tetovës
Historia nuk ka shënuar gjer më sot ndonjë rast që gruaja të lindër për çështjen kombëtare, siç thuhet nga disa për ne shqiptarët. Unë do të mburesha sikur të kishim gra të tilla midis nesh...
Okupues, sipas meje, është çdo popull që vjen në një vend pas popullit tjetër. Aludimi është i qartë.
Emrat e një qyteti ose shteti duhet t’i përngjasin pasqyres në të cilën njeriu mund të shihet i tëri, nga këmbët e deri te koka, e jo vetëm pjesërisht, siç është rasti me listën e propozuar ku janë përfshirë emra pothuajse të një periudhe të kufizuar... Emrat e vjetra janë kapërcyer për shkak se kanë të bëjnë me ilirët...
Patriotët shqiptarë kryen vepra të pavdekshme në Manastir për shkak se në çdo vend të këtij qyteti gjenin gjurmët e të parëve të tyre...
Që të pengohet blerja e tokës maqedonase nga shqiptarët si dhe të zvogëlohet nataliteti i madh, duhet të krijohen kushte që shqiptari mos ziret gjithnjë pas pllugut por pas lapsit, kurse maqedonasi mos lakmojë pas qytetit, dhe jetës pa punë fizike por të qendrojë në tokën e vet, kështu që shqiptari s’ka edhe si t’ia blerë atij...
Vllehët fituan të mira ekonomike dhe politike në pushtetin maqedonas por humbën atë më të shtrenjtën: dinjitetin kombëtar, të cilin e kishin edhe në kohën e Turqisë.
Të thuash se ne shqiptarët dhe vllehët jemi më të vjetër në Ballkan, nuk do të thotë se kemi pretendime të bashkohemi dhe të zaptojmë Ballkanin. Ose, kur t5hemi se ne shqiptarët kemi origjinë pellazge, nuk do të thotë se duamë të zaptojmë gjysmën e botës.
Ose, kur themi se ne njerëzit kem,i origjinë nga majmunët nuk do të thotë se kemi qëllim t ua zaptojmë ,,xhunglat,, e tyre
Idenë e Autonomisë territoriale... të shqiptarëve në Maqedoni e nxitën, pa dashje,ata tëcilët nuk i përfillnin kërkesat e drejta dhe reale të subjektit politik shqiptar, kurse Iliridën ata të cilët pa fijen e turpit dhe përgjegjësinë po përpiqen të demantojnë preardhjen ilire dhe autoktoninë e shqiptarëve në Maqedoni dhe më gjerë, nëpërgjithsi.
Para do kohe në Manastir lindi një fëmijë të cilin e pagëzuan me emrin “Bashkim”. Ai vazhdimisht shtie sytë në objektin e Kongresit të Manastirit, duke kërkuar të hyjë brenda dhe të jetojë atje ku i takon. Mirëpo një gjë e tillë nuk i mundësohet, prandaj edhe është tepër i shqetësuar dhe u sëmurë, kështu që mund të ndodhë edhe më e keqja me të. Prandaj, meqë ai është fëmijë i mbarë popullit shqiptar, duhet të gjithë të kujdesen për të dhe t’i mundësojnë që të realizojë dëshirën e tij...
Shtetet multinacionale dhe multikonfesionale, siç është edhe Maqedonia, duhet t’i përngjasin buketit i cili mund të jetë më i bukur, më atraktiv dhe me jetë më të gjatë, nëse ka sa më tepër lule dhe të kultivuara njësoj nga ana e kujdestarëve të atij buketi, sepse, nëse njëra nga lulet vyshket, prishet i tërë buketi...
Historia ka treguar se çdo njeri që kërkon të ngrihet lart në kurriz të ndonjë populli në fund ka rënë fare poshtë dhe i kompromituar për gjithnjë... Rasti i Llazar Mojsovit, Vlladimir Gollubovskit etj. Është dëshmi e gjallë për këtë...
Na nevoitet një si Ali Pashë Tepelena i cili për të penguar shpërnguljen kishte paraparë dënime të rënda deri në varje në litar...
Pushtetëmbajtësit e sotëm në Shqipëri nuk mund të identifikohen me komunistët jo se kanë humbur apetitin e tyre, por koha ua ka rrëzuar dhëmbët...
Motoja e çdo shqiptari të ndershëm duhet të bazohet në këto tre principe:Vepra, jo fjalë,jo frikë,por guxim,jo përçarje, por bashkim.
Nataliteti tek shqiptarët është më i madh se sa te popujt e tjerë, ndoshta për shkak edhe të faktit që Afrodita, gruaja e Aresit, gjyshit të Ilirit, ishte perëndeshë e pjellshmërisë... Shqiptarët kanë luftuar vazhdimisht për shkak edhe të asaj që i pari i tyre-Iliri ishte nip i Aresit, mbretit të luftës. Ky ishte njëkohësisht edhe mbreti i grindjeve, prandaj edhe ne shqiptarët ato na kanë ndjekur vazhdimisht, pra edhe sot e kësaj dite, kur bashkimi është më se i nevojshëm për ne...
Historiografia maqedonase do të ishte tepër e varfër, mos them për asgjëkund, pa shqiptarët, gjegjësisht pa ngjarjet historike të cilat i kanë shkaktuarë ata në këtë vend. Kryengritja e Ilindenit, Republika e Krushevës, topi ligjendar dhe beteja legjendare në “Meçkin Kamen”, janë vepra më të ndritura në historiografinë maqedonase, të shkatëruara në mënyrë direkte ose indirekte nga shqiptarët...
Autoritetet maqedonase duhet t’iu kushtojnë kujdes pakicave sepse, siç po shkojnë punët, në lidhje me Evropën pakufi, mund të mbeten edhe ata një ditë pakicë në Maqedoni...
Sikur në Maqedoni regjistrimi i popullsisë të jetë objektiv dhe të gjithë pjesëtarët e etniteteve të deklarohen ashtu siç janë, dhe siç ndjehen, pyetje është a do të ketë më tepër shqiptarë apo maqedonë në këtë shtet... Prandaj regjistrime të lira kurrë nuk mund të ketë në Maqedoni...
Kaloi koha kur në vend të argumenteve përdorej shpata. Duhet tani të mbizotërojë arësyeja e jo emocionet dhe euforia, sepse, në afekt kurrë s’mund të ketë efekt...
Nëse demokratizohet Maqedonia, në Parlament do të flitet jo vetëm edhe në shqip, por edhe në turqisht etj., e nëse vazhdohet kështu, me kokëfortësi, mund të ndodhë që atje një ditë mos flitet as në maqdonisht.
Një porosi për maqedonënët: Mos hyni thellë në historinë se mund ta humbni gjeografinë
Shprehje të mia lidhur me historinë e popullit shqiptar,ose shprehje historike
* * *
Patriotët shqiptarë kryen vepra të pavdekshme në Manastir për shkak se në çdo vend të këtij qyteti gjenin gjurmët e të parëve të tyre, duke filluar nga pellazgët e para 12 mijë viteve e këtej.
* * *
Në pyetjen e një gazetarit pse Manastiri, nga një qytet me vepra madhështore kombëtare, ka mbetur në këtë gjendje të mjeruseshme, si asnjë qytet tjetër i banur me shqiptarë,profesori ka dhënë këtë përgjigje: ,,kur isha i vogël e gjuaja mollën më të mirë dhe më të kuqe në pemë. Sa më kuptoni, nuk e di,,.
* * *
Sikur të përfilleshin kërkesat e shqiptarëve për autonomi, Perandoria osmane do ta kishte jetën më të gjatë në Ballkan dhe më gjerë, gjë që duhet të jetë si leksion për Maqedoninë e sotme.
* * *
Marrëveshja e Ohrit më kujton fejesat e kohës së Papaqemos, kur djali ose vajza deturohej të pajtohet pa dëshirën e vet, prandaj dhe fejesat e tilla të imponura ishin të pasukseshme, njësoj si Marëveshja në fjalë.
* * *
Qeveria maqedonase, lidhur me Universitetin e Tetovës, në vend që të rregullojë qepallat, nxorri sytë, sepse për të mbylluar atë, lejoi hapjen e Universitetit të Shtulit dhe në këtë mënyrë, Tetova u bë me dy Univer
sitete.
* * *
Në mbledhjen komunale të Manastirit,u shtrua çështja e vendosjes në kulmin e Sahat kullës, kryqi i VMRO-së ose Ylli komunist. Në cilësi të kryetarit të Degës, profesori propozoi që mos vendoaset as kryqi as ylli, por një degë ulliri me një pëllumb- simboll i paqes, etj. Në vend të falenderimit e quajtën nacionalst, sepse me zogun kinse paska aluduar te shqiponjën ,etj. etj.
* * *
Akademiku Kapllan Buroviç, mohuesi i origjinës ilire të shqiptarëve, më parë mbante mbiemër shqip-Resuli, kurse tani një mbiemër me dy fjalë: e para shqip-burrë, kurse e dyta serbisht-viç dhe del Burëviçi
* * *
,,Na nevoitet një si Gjerasim Qiriazi, i cili, për shpiunët thoshte se u takon litari.Vetëm se ku të gjenden aqë litarë,,- ka thënë në një rast profe
sori kur qe aktualizuar çështja e kodoshëve në mjediset shqiptare.
* * *
Në kohën kur VMRO-ja thoshte se K ongresin e Dytë do ta mbajmë në Selanik dhe se ky qytet është i tyre, një gazetarit maqedonas, lidhur me këtë, profesori, veç tjerash, i kishte thënë: Sllavët kurrë nuk hynë dot në Selanik, edhepse disa herë e sulmuan, sepse atë e mbronin edhe forcat iliro-shqiptare.
Një historian ka shkruar:Te shqiptarët, nataliteti është i madh ndoshta për shkak se Afërdita ilire ishte perëndeshë e pjellshmërisë. Shqiptarët njihen edhe për luftëtarë më të mëdhenj në botë ndoshta për shkak se Ahili, heroi i luftës së Trojësdhe Aresi- perëndi e luftës, i takojnë stërgjyshëve tanë.
* * *
Kur u soll ligji që fëmija e tretë mos ketë statusin e dy të parëve, me qëll
im që të kufizohet nataliteti te shqiptarët, profesori në një mbledhje lidhur me këtë çështje ka bërë pyetjen: çfarë statusi do të ketë fëmija e dytë nëse del binjak ? Përgjigje nuk mori.
* * *
,,Historia nuk ka shënuar gjer më sot ndonjë rast që gruaja të lindë për çështje kombëtare, gjegjësisht për të rritur natalitetin, dhe për t i dëmt-uar maqedonasit, siç thotë ky i ashtuqujatur dr.për ne shqiptarët..Unë do të mburesha sikur të kishim gra të tilla- ka thënë profesori gjatë promovimit të partisë MAAK në Manastir, 1990, kryesuar nga ana e dr.Gane Todorovskit, të cilin profesori e qortoi që shoqërohet me një njeri i cili fliste marëzira lidhur me shkaqet e natalitetit te shqiptarët etj. Todorovski uli kokën dhe nuk dha përgjigje.
* * *
Gjatë promovimit në fjalë,i njëjti njeri kishte folur për blerjen e tokës maqedonase nga shqiptarët. Profesori u ngrit dhe, veç tjerash, tha: ,,Duh
et të krijohen kushte që shqiptari mos ziret gjithnjë pas pllugut por pas lapsit, kurse maqedonasi mos lakmojë pas qytetit, dhe jetës pa punë fizike por të qendrojë në tokën e vet, kështu që shqiptari s’ka edhe si t’ia blerë atij,,
* * *
Autoritetet maqedonase, duhet t’iu kushtojnë kujdes pakicave, po-saçërisht asaj shqiptare sepse, siç po shkojnë punët, me natalitetin mund
të mbeten edhe ata një ditë pakicë në Maqedoni-kishte përfunduar reagi
min e tij profesori në mbledhjen e posatheksuar.
* * *
Profesori, si tepëricë teknologjike, siç thamë në fillim, mbeti 20 vjet. Por kur në vitin e 10, një gazetar pati bisedë me të, kishte marrë këtë përgjigje: Vuajtjet e mia, në lidhje me mosrrizgjedhjen në Universitetin e Manastirit, po zgjasin sa ato të Odiseut. Vetëm se ai vuajti nga Kiklopi me një sy dhe përpara disa mijë vjet, kurse unë nga njerës me dy sy dhe në prag të shekullit 21.
* * *
Sikur në Maqedoni regjistrimi i popullsisë të jetë objektiv dhe të gjithë pjesëtarët e etniteteve të deklarohen ashtu siç janë dhe siç ndjehen, pyetje është a do të ketë më tepër shqiptarë apo maqedonë në këtë shtet.
Sepse, veç tjerash, propaganda bullgare dhe ajo serbe e kanë bërë të veten.Prandaj, regjistrime të lira dhe objektive, vështirë se nuk mund të ketë në Maqedoni. Regjistrimi i vitit 2011 e dëshmoi qartë këtë.
* * *
Për Lekën e Madh, profesori, ka thënë: Po të mos ishte ai me origjinë ilire, Greqia do kërkonte ndrimin e emrit të monedhës shqiptare që mb
an emrin e tij, siç veprojnë me emrin e Maqedonisë, kurse për Skender
beun, ka shtuar: Si është e mundur ai mos jetë shqiptar kur për të regjimi komunist ka dënuar me burg qindra shqiptarë?!
* * *
Pandeli Majkon, Paskal Milon dhe disa shqiptarë të tjerë të njohur me emra krishtere,albanofobët sllavomaqedonas,mund t i shpallin si të tyre,me përjashtim të Maqo Lakrorit dhe Tom Lepurit, të cilit kanë mbiemëra të pastëra shqip, që nuk i lot dot as topi (nuk e kam fjalën për Bamirin)-ka thënë profesori me rastin e grindjeve ndërpartiake në Shqi
përi.
* * *
Maqedoni nuk do t i kishte këto probleme me Greqinë, sikur të kishte emër natyror, të ndonjë fisi të sllavëve maqedonas, si: Rinhinia, Saguda
tia, Strumiania, etj. ashtu siç vepruan shqiptarët, të cilët, bota i quan Albanë, sipas fisit ilir Albanoi- i ka thënë profesori një gazetarit maqedo
nas.
* * *
Idenë e Autonomisë territoriale... të shqiptarëve në Maqedoni e nxitën, pa dashje, ata të cilët nuk i përfillin kërkesat e drejta dhe reale të subjek
tit politik shqiptar,kurse Iliridën ata të cilët pa fijen e turpit dhe përgjegjë
sisë po përpiqen të demantojnë preardhjen ilire dhe autoktoninë e shqiptarëve në Maqedoni.
* * *
Si mund një njeriut t’i thuash fëmijë e ai është bërë tamam burrë, bile me mustaqe... E kam fjalën për dilemën pakicë ose komb për popullin shqiptar në Maqedoni, gjë që vlen edhe për Universitetin e Tetovës, të cilin një pushtetmbajtës i lartë e quajti ,,fëmijë e vdekur,, kurse ai i mbu
shi 10 vjet- i ka thënë profesori gazetarit maqedonas nga Manastiri.
* * *
Shumë maqedonas, kur u them se nuk kanë asnjë lidhje me bullgarët lëshojnë vetullat, kurse nëse ua them të kundërtën, u ndrit fëtyra.
* * *
Shumë herë kam theksuar se populli i pakënaqur nuk mund të mposhtet me forcë, por me liri dhe se shqiptari patjetër duhet të jetë i lirë, sepse edhe emri i stërgjyshëve të tij ka atë kuptim (i lirë)...,,
* * *
Ska, ose rrallë ka popull në botë, nga gjiri i të cilit, sipas numrit të popullsisë,të kenë dalë aqë femra të njohura,siç është rasti me shqiptarët
dhe stërgjyshët e tyre që kanë mbretëreshat Kleoptarën dhe Teutën, princezën Elena Gjikën, Parashqevën-të vetmen femër në Konferencën e Paqes në Paris, si dhe Nënën e tërë botës-Gonxhe Bojaxhiun,e cila,sikur ta vësh në peshore,rëndon më tepër se tëra gratë e botës gje më sot dhe në të ardhmen.
* * *
S ka ose rrallë ka popull në botë që sipas numrit të popullsisë, të ketë nxjerrë dy nobelistë,ose qindra mbretër, perandorë etj. siç është rasti me shqiptarët dhe stërgjyshët e tyre.
* * *
S ka popull në botë i cili t i ketë dhënë popujve të tjerë njerës të famsh
ëm, siç është rasti me shqiptarët dhe stërgjyshët e tyre,të cilit Romës i kanë dhënë 24 perandorë, Greqisë qindra heroj,ministra, kryeministra
kryetarë, akademikë, piktorë etj. Rumanisë 16 princër, Vatikanit 5 papë, Italisë Gariballdin, Francës Napoleonin, Egjiptit Kleopatrën,Mehmet Alinë dhe Farukun,Turqisë Qemal Arrurkun. Indisë dhe tërë botës Gonxhe Bojaxhiun, etj.
* * *
Grekët,përmes figurave hyjnore, legjendare, etj., kanë afirmuar emrin e shtetit të vet në tërë botën, kurse ne shqiptarët, edhe pse ato figura i takojnë stërgjyshëve tanë, nuk ua varrim veshin fare.
* * *
Gjatë një simpoziumi, një historian nga Shqipëria, si me shaka i tha kolegut dibran se këtë qytet e ka turpëruar Mojsi Dibra që tradhëtoi Skenderbeun. Kur e pashë që dibrani dhe bashkëqytetarët e tij heshtën, iu drejtova unë dhe i thashë: E ke gabim ore koleg i Shqipërisë, sepse Mojsiu nuk është dibran, por nga Golemi juaj. Dibranët e pranishëm,që nuk e dinin këtë, duartroklitën një kohë të gjatë, kurse ,,provoktori,, mbylli gojën.
* * *
Egjiptin, nga robëria osmane e çliroi Mehmet Ali Pashë Kavalla, kurse me tipare evropiane e bëri Faruku, të dy të gjakut shqiptar.
* * *
Kur fitoi kryeministri aktual në Maqedoni, dhe si u vendos përmendorja
e Lekës së Madh në Prilep, profesori, një gazetarit, i ka thënë: Në krye të Qeverisë së re u vendos një shqiptar i maqedonizuar, kurse në Prilep një ilir i greqizuar.
* * *
Gjatë polemikave me historianë maqedonas për origjinën e Pitu Gulit, veç tjerash,profesori, u ka thënë se atë që bëri ai, e bën vetëm shqitari: të shkojë dhe të luftojë me ushtrinë e madhe osmane, i vetëdishëm që nuk kthehet i gjallë.
* * *
Për origjinën e shqiptarëve nga Pellazgët e para 12.000 viteve të kaluar, flet vetë emri Pellazg që ka të bëjë me fjalën shqipe pellg, kurse origjin
ën ilire e dëshmon emri Ilir, që do të thotë i lirë, emri i Shqipërisë dhe i shqiptarëve nga të huajt, që ka të bëjë me atë të fisit ilir- Alban,si dhe emri i pastër shqip imbretit Bardhyl të para rreth 2400 viteve- i ka thënë profesori gazetarit maqedonas.
* * *
Kur një gazetar maqedonas e ka pyetur profesorë për Marrëveshjen e ohrit, veç tjerash, i ka thënë: Faktori i jashtëm, përfaqësuesit maqedonas
i shpuri në Ohër, jo për të larë trupin në liqen, por gjynahet që kishte bërë regjimi komunist ndaj shqiptarëve gjysmë shekulli me rradhë.
* * *
Edhe unë të isha 17-18vjeçar mund të hynja sikurse Ju në ndonjë aradhë partizane, komuniste, siç ihte edhe Brigada IV, por për dallim nga Ju, pas mbarimit të luftës, nuk do t i binja gjoksit, por kokës, që më futi në një brigadë të tillë antishqiptare-citohet të ketë thënë profesori gjatë një simpoziumit shkencor në Dibër ku ishin prezent figura të larta nga Shqipëria, ithtarë të kryetarit të atëhershën-Ramiz Aliut, mos them edhe të Enver Hoxhës. Ithtarët e Ballit kombëtar, duartroklitën, të tjerët hulën kokën, pa kundërpërgjigje.
* * *
Unë kurrë nuk do polemizonja me autorë maqedonas për origjinën ilire të Lekës së Madh dhe për origjinën shqiptare të Pitu Gulit, sikur maqedo
nasit të pranonin këtë. Nuk do t a përmendnja fare këtë çështje, sepse të
dy nuk kanë luftuar për të tjerë dhe e dyta, ne shqiptarët, kemi qindra figura të tjera me të cilët mund të mburemi.Megjithatë, origjina e sicilit, duhet të dihet.
* * *
Dallimi midis socialistëve të Shqipërisë dhe atyre të Evropës, është si nata me ditën. Sepse, këta të fundit kanë dalë nga shtresa të ndryshme të varfëra dhe përpiqen për përmirësimin e gjendjes sociale të popullit, kurse socilistët e Shqipërisë, ndoshta me përjashtime të vogla, janë pinjollë të Enver Hoxhës dhe blokmenëve dhe si të tillë nuk çajnë shumë kokën për popullin.
* * *
Partia Demokratike ka pengesa të mëdha, sepse numri i pasardhësve të komunistëve është mjaft i madh, kurse e demokratëve fare i vogël, për shkak se njerëzit e kësaj kategorie: ballistët, zogistët, etj. pra patriotët e vërtetë, i asgjesoi regjimi komunist, duke i vrarë, burgosur, internuar, etj.
* * *
Në pyetjen e një gazetarit, se cilët, fjala vjen 4 figura shqiptare aktuale, i çmon më tepër, profesori dha këtë përgjigje: Meqë limituat numrin, e di që ka të tjerë që do t iu mbetet hatri, por, unë, nga aspekti kombëtar, do t i theksonja dr.Fadil Sulejmanin, shkakëtarin kryesor që sot tetova ka dy universitete, Nevzat Halilin, kryetar i partisë të parë shqiptare në Maqedoni, Hysni Shaqirin, i vetmi deputet që lëshoi rehatinë dhe benef
cionet e tjera të Parlamentit dhe rrëmbeu pushkën doli në mal si dhe Sali Ramadanin i cili i pari pati guxim të flasë në Parlament në gjuhën shqipe dhe të ngrerë Flamurin Kuq e Zi, kurse deputetëve maqedonas që lëshuan sallën u tha të shkojnë në Bullgari.
***
Në pyetjen e gazetarit, se cila datë është më kryesore në Shqipëri: 28 ose 29 Nëntori, profesori ka dhënë këtë përgjigje: 28 Nëntori ka të bëjë me Issmail Qemalin të cilin e çmojnë tërë shqiptarët e botës, kurse 29 Nëntori me Enver Hoxhën, të cilin e çmojnë vetëm bllokmenët e Tiranës dhe, ndoshta jo të gjithë.
***
Shqiptarët kanë mbetur të ndarë e të përçarë në disa shtete, për tre shkaqe kryesore.1. Evropa dhe Ballkani nuk kanë dashur që pas largimit të Perandorisë osmane-islame, të krijohet aty një fuqi tjetër e madhe muslimane, sepse, siç dihet, 80% të shqiptarëve janë të këtij konfesioni fetar.2. Evropa dhe Ballkani kanë patur frikë se mos shqiptarët e bashkuar aktualizojnë çështjen e trojeve të tyre të vjetra etnike të cilat përfshin Ballkanin dhe një pjesë të Evropës dhe 3.Në Luftën Ruso-turke,të v.1877, kjo e dyta pësoi disfatë dhe si e tillë nuk ishte në gjendje mos pranonte propozimet e Rusisë të fortë për të kënaqur apetitet e vendeve sllave: Serbisë, Malit të Zi dhe Bullgarisë, si dhe shtetit ortodoks-Greqisë.