Llesh Ndoj: Salianji është në burg, por 'salianizmi' është mendësi

SALIANJI ËSHTË NË BURG, POR “SALIANIZMI” ËSHTË MENDËSI

Nga Llesh Ndoj

Nuk ia uroj burgun askujt, as atyre që përkrahin tezën arkaike “burgu për burra është!” Në kohët kur jetojmë edhe kjo tezë është përbuzur fort, aq sa ajo është bërë e pakuptimtë. Në kohët e sotme, në burg nuk po shkohet më për gjëra që “s’ia vlen më liria”, por për vjedhje të pështira, për shpifje, për fallsifikime dokumentash, për prostitucion, shpërdorim pushteti e të tjera kategori si këto, që hyjnë jo tek burrnia kurrsesi, as tek pamundësia për të jetuar si njeri në se nuk e kryen veprimin që ligji e dënon, por thjesht janë vese njerëzore, të cilat para se të dënohen me burg, duhen dënuar me izolim e përbuzje nga shoqëria. Nganjëherë burgu, për veprën e vjedhjes e të korrupsionit shtëtërorë më përfitime të mëdha ekonomike bëhet kategori “burrnore”, e tillë që thuhet se “ia vlen” t’a bësh, pasi masa e dënimit është e vogël e nuk shoqërohet me masa të tjera shoqëruese si konfiskimi i pasurisë, ose heqja e të drejtës së ushtrimit të funksioneve publike, apo profesioneve të keqshfrytëzuara për të vjedhur. Unë do isha që kësaj kategorie t’i rëndonin më shumë masat e karakterit “dytësorë” si më sipër, se sa burgu! Të bësh 1, 2 apo pak më shumë vite burg, ndërkohë që me vjedhje ke siguruar jetesën tënde e të familjes përgjithmonë, është e drejtë që të quhet “burrni”…, ndërkohë që disa vepra të tjera si shpifja, sajimi i fakteve të gënjeshtërta, vetëm për të dëmtuar kundërshtarin etj, janë kategori që duhen shpërfill më shumë se duhen dënuar, si kategori që e shvleftësojnë jo burrninë, por edhe normat njerëzore dhe shoqërore.

Salianji, tashmë ish - deputet i Kuvendit të Shqipërisë, u dënua pas një kalvari gjashtëvjeçar dështimesh të drejtësisë, për t’i dhënë secilit atë që meritonte dhe në masën që e meritonte. Sikur të mos mjaftonin kaq shumë angazhime e orë pune të organeve të drejtësisë (jo për fajin e Salianjit, por për paaftësinë e saj!), ky episod për gjashtë vite dominoi skenat parlamentare, angazhoi deputetët e grupimit politik të cilit i përkiste ai, solli protesta e trazira të zhurmëshme e plot dëme të parikuperueshme. Madje kjo levizje vazhdon edhe tash, e ka gjasa të vazhdoje gjatë si “kauzë e pakauzë” e të njëjtave skena, vetëm pa Salianjin në kuvend, në ekranet e pështira televizive ku “shkëlqen” klientelizmi, servilizmi, mediokriteti etj. Nuk më gëzon e keqja ndaj askujt, por më dhemb e keqja që vjen nga veprimet e gjithkujt, sidomos atyre që janë të mandatuar apo të emëruar për të ndikuar për të mire, në jetën publike të njerëzve dhe që bëjnë të kundërtën me veprimet apo mosveprimet e tyre, për më tepër të atyre që ne “barkthatët” u japim edhe “kafshatën e fundit”, vetëm e vetëm që ata të jenë të lirë për ta kryer detyrën e tyre. Pa folur pastaj për mendësinë tonë që “s’duam asgjë, veç ju (ata) të jeni mirë”, apo “marrsh nga ditët tona” (na marrshin të keqen!), etj. Pra, dënimi i Salianjit nuk më hidhëron, ndonëse ndjej keqardhje, sidomos për moshën e për faktin se ai është viktimë e mendësisë “salianiste”, as më gëzon, por as nuk më thotë gjë që situata në këtë vend pas kësaj, do të bëhet më e mirë. Pse?

Salianji është thjesht një individ, që ndoshta në kushte normale as që duhej të njihej prej shqiptarëve, përtej familjarëve, shokëve e miqve dhe një rrethi të ngushtë shoqërorë. Ai dhe shumë të tjerë, jo vetëm në PD, por edhe në PS e në dreqpartitë tona të pafundme, nuk janë modelet që duheshin promovuar në kushte normale demokratike, pasi janë nën mesataren e shoqërisë në shumë aspekte, por shquhen, ndoshta, pikërisht në aftësinë, që për partinë e drejtuesin e saj “japin edhe jetën”, e kujtdo që s’është si ata, t’i thurin çdo lloj rrjete fjalësh, akuzash, shpifjesh të pështira e me mjete aspak njerëzore, mjafton që lider(r)i t’i evidentojë e t’i mbaje ata në “oborrin” e pushtetit të tij kriminal. Salianji është personi tipik i mendësisë “sali-aniste”: kujtoni ngjarjet në selinë e PD-s, krahasoni me protestat poshtë ballkonit në rrugën e “shpresës së bjerrun”, apo në s(t)allën e kuvendit e kudo. Salianji nuk është në shoqërinë shqiptare një individ, por një mendësi që meriton të thirret sali-anizëm, mendësi e cila nuk i përket vetëm asaj partie politike (ndoshta e përdor pak më shumë ajo!), por edhe PS – së e partive fantazma me kryetarë të përjetshëm, disa dhe familjare, që kanë mbirë si kërpudha në trupin e kalbur të demokracisë sonë “sui generis”. Jo për ekulibër fjalësh, por ky fenomen vërehet edhe majtas, me të vetmin ndryshim se këta, të mbingarkuar nga pushteti i tepërt, hanë veten e mendësia salianiste e fabrikimit të gjërave të paqena, zhvillohet brenda llojit. Ka shembuj plotë, por rasti i dashuri - urrejtjeve me të ashtuquajturin tigër (prej letre), disa herë ministër në ministritë kyçe, që administronin llokmat më të ëmdha qeveritare, e deri zëvendëskryeministër fuqiplotë, apo në kokën e reformës në shëndetësi, sot është në burg, me ish - ministra e kryetar të bashkive tashmë të abandonuar, janë tipike. Jo se Saliu mbetet pas! Kujtoni ish - presidentin Bamir Topi, që u shndërrua me katapultin e tij mendorë, në “horr” e ish - kryeprokuren Rama, që përnjiheri “kaloi ylberin” e u shndërrua në “lavire bulevardi”, apo ish - kryetarët kukulla të PD - s, Selami e Basha. Kujtoni marrëdhënit dashuri – urrejtje - krim me Metën, po të doni. Merrni, po të doni, edhe dashuri - urrejtjet me amerikën e largët, Anglinë, Greqinë e Europën demokratike. Ashtu si i ngriti në qiell për t’u bërë i besueshëm në udhën e konsolidimit të pushtetit të vet jodemokratik, ashtu edhe “i dërmoi” me grusht të hekurt kur ata ia “çjerrën” maskën. Edhe në “të majtë” shpifin e fabrikojnë sa të duash, bile dy herë: herën e parë duke i dhënë grada e merita të pamerituara individëve pa personalitet, për t’i ngritur në detyrë, e herën e dytë për t’i “zhytur” ata në llumin e vet e për t’i vërtetuar elektoratit se “janë ata, jo ne” të tillë. Rilindja e ka përdor masivisht këtë për “blerjen e kundërshtarëve”, fillimisht duke i “pompuar” deri në qiell për merita, që vetë ata “s’i kishin parë as në ëndërrat e tyre më të diellta”, e pastaj për t’i mohuar krejt “si trupa të sëmurë” në organizmin e shëndoshë të qeverisjes socialiste. Salianizmi ka baza të hershme në shoqërinë tone, e nuk i përket vetëm kësaj periudhe. Kujtoni me radhë ngritjen e goditjen me shpatën e mprehtë të udhëheqësit të kohës të “grupeve armiqësore” në ekonomi, kulturë, ushtri e kudo! Nuk mund të harrohet Mehmeti legjendë e Mehmeti poliagjent, e kështu me radhë, Balluku, Ngjela, Paçrami, Theodhosi etj. Kujtoni “vllazëritë” e shpifura me jugosllavët, rusët e kinezët që u shndërruan brenda natës në armiqësi të përbetuara, vetëm për të ruajtur lulëzimin e pushtetit personal të njëshit.

Kjo mendësi, salianizmi, do të vazhdojë edhe në të ardhmen. Salianji e siguroi “truallin e begatë” për të, edhe të paktën për 1 - 2 vjet. Tani ka ngritjen e kurbës, për të kulmuar si flamur i rremë për vota, në fushatën e ardhshme elektorale e vazhduar, besoj unë, me një kurbë rënëse si justifikim i humbjes së pritshme të forcës politike të cilës ai i përket. Edhe majtas kjo periudhë është “shtrat” i rehatshëm, për të ulur e ngritur jesmenë në prag të fushatës e pas saj. Veçse pa zhurmën e zhvillimeve qendrore se salianizmi është prezent edhe në bashkitë e shumta, sidomos ato të mëdhatë, e kudo pasi nuk është aksident, por mendësi e të dashuruarit pa kusht dhe të luftuarit pa skrupuj moral, në përputhje me humorin e “liderëve”!

Si mendësi popullore, ajo gjen shprehjen e vet më të plotë tek thënia: “Me e pas t’a presin, mos me e pas t’a ngjesin”, ndërsa në luftën “e ftohtë” për pushtet, ku është përdorur si armë më efektive dhe më e paskrupullt, duke shkelë me këmbë edhe rregullat e luftës “së nxehtë”, materializohet në shprehjen: “O me ne, o kundra nesh, rrugë të mesme nuk ka!” Hapja e shoqërisë shqiptare, të shikuarit e vetvetes para të tjerëve, të shijuarit e fryteve të djersës së punës e meritës, jo të mekanizmave të pafe, që s’njohin as Krisht as Muhamed, as Baba, as…, të pranuarit e tjetrit me të mirat e të këqijat që ai manifeston, apo edhe “të luftuarit” kundra tij me mjetet e njohura e brenda rregullave të përcaktuara demokratike të shkruara ose jo, ndoshta mund të jetë çelësi që kjo mendësi të venitet në vijimësi. Por një realitet i tillë, fatkeqësisht, duket utopi në këtë vend, ku të gjithë e gjejmë më të lehtë me i hap udhën të keqes që merr dhenë, e askush nuk kujdeset për ta kultivuar të mirën, që kërkon mund e djersë e shumë kohë të dominojë.

Salianji është në burg, viktimë e kohës së vet. Edhe Saliu është as i lirë, e as i dënuar, atje në ballkon, por salianizmi është i lirë, sepse ai ka ardhur para Saliut e Salianjit, e në se nuk merret seriozisht, rrezikon të mbetet gjatë në shoqërinë tonë.

Llesh Ndoj, Intelektual e studjues

Lezhë, fundshtatori 2024