Kulturë
Romeo Gurakuqi: Themelimi i sistemit arsimor nga viti 1941 dhe emrat e disa prej misionarëve
E shtune, 22.01.2022, 05:15 PM
Themelimi i sistemit arsimor në gjuhën shqipe në Kosovë, Dibër, Tetovë, Strugë, Ulqin nga viti 1941 dhe emrat e disa prej misionarëve
Nga
Romeo Gurakuqi
Pa
u caktuar ende formula me të cilën Kosova do t’i kthehej Shqipërisë dhe pa
ardhur ende udhëzimet nga Roma, nën përgjegjësinë përsonale, Ministri i
Arsimit, Prof. Ernest Koliqi nisi drejt “Tokave të Lirueme” 200 mësues e profesorë me synimin e qartë të vendosjes
së themeleve të arsimit shqiptar ne ato ane.
Me
drejtimin e këtij misioni, Koliqi ngarkoi intelektualin dhe pedagogun
gjirokastrit, Ali Hashorva.
Koliqi
hapi dhe përkrahu shkollat shqipe në Kosovë e prej këtyre shkollave doli elita
e parë e mësuesve dhe intelektualëve kosovarë
Me
12 nëntor 1941, pas propozimit të
Ministrit të arsimit, Ernest Koliqi, shkollave të mesme ekzistuese të
Mbretërisë iu shtuan:
1.
Një shkollë Normale në Prishtinë; 2 Një Lice në Prizrend; 3. Një Lice në
Tetovë; 4 Një Institut Teknik Agrarë për djem në Pejë; 5 Një Institut Teknik
Tregtar në Gjakovë; 6 Një shkollë profesionale në Tetovë; 7 Një shkollë
profesionale në Kërçovë; 8 Një shkollë profesionale në Dibër; 9 Një shkollë
profesionale në Gjilan; 10. Një shkollë profesionale në Ferizaj; 11. Një
shkollë profesionale në Strugë; 12. Një shkollë profesionale në Gostivar; 13.
Një shkollë profesionale femërore në Prizren; 14 Një shkollë profesionale në
Ulqin.
Në
të njëjtën kohë, konvikteve ekzistuese iu shtuan edhe një konvikt për djem me
200 vende në Prishtinë dhe një konvikt për djem më 100 vende në Tetovë, të
aneksuar pranë shkollës profesionale agrare. Konviktet u ndërtuan posaçërisht
për studentët e nacionalitetit shqiptarë, që vinin nga shkollat e mbyllura
jugosllave, të cilëve iu dha prioritet absolut.
Vasil
Andonin, Koliqi e emëroi drejtor konvikti në Prishtinë.
Perveç
kontributit të paçmueshëm për shkollat shqipe të Kosovës, Koliqit i detyrohet
edhe dërgimi nëpër universitetet e Italisë, i disa dhjetra studentëve kosovarë
për të zhvilluar stazhe dhe për t’u përgatitur dhe specializuar në degë të
ndryshme të diturisë, që më vonë do të bëheshin shtyllat e shëndosha për të
themeluar kulturën kombëtare në vise.
Ne
listen e meposhtme nuk jane te gjithe emrat e arsimtareve qe shkuan te punojne
ne Kosove, per shkak te veshtiresive qe kam pasur ne gjetjen e tyre te teresi, por vec te atyre qe ndihmuan ne
kurset e gjuhes per te rritur, qe sigurisht kane dhene mesim nder shkollat
normale. Une po sjell listen me emrat e disa prej ketyre misionareve, te cileve
do te duhet t'u jemi mirenjohes gjithmone:
Arsimtarët
që kanë veprue në kurset për të rritun në viset e lirueme në vjetin 1941-1942,
sipas qarqeve:
Qarku i Prishtinës:
Reshat
Bajraktari në Prishtinë, Shaqir Hoti në Prishtinë, Dervish Bejleri në
Prishtinë, Reis Poshi në Prishtinë, Miltiadh Apostoli në Gjilan, Selami Ibrahimi në Gjilan, Xhevdet Alija në Hogoshtë, Kostaq Topçe në
Dobrevë, Halil Bejta në Cernicë, Tom Shoshi në Janjevë, Ruzhdi Guranjaku në
Gadimje, Zeqir Selimi në Bresnje, Sadik
Prishtina në Krahishtë, Ferit Berisha në Strecofc, Rrahman Palushi në Talinofc,
Refik Palloshi në Prishtinë, Agllaja Plaku në Prishtinë, Ibrahim Stafa në
Dobranje, Halim Stakja në Koretinë, Bahtija Fazzlliu në Janjevë.
Në Qarkun e Dibrës:
Hysen
Pajenga në Strugë, Telha Çela në Strugë, Alush Balteza në Strugë, Dalip Zejneli
në Llabunizt, Tomor Starova në
Podgorocë, Hamit Pitja në Velesht, Enver Palluqi në Livadhi, Mustafa Kadzadej
në Frangovë, Pandi Treska në Koroshisht, Stender Tupja në Radolisht, Mehmetali
Mustafa në Kalishtë,Theodor Dhama në Belic, Nevruz Rushani në Zhernanicë,
Zhyhore Belshaku në Strugë, Marije Shala në Strugë, Kristaq Progri në Sllovë,
Antoneta Gjylapi në Strugë, Marieta Kreshova në Dibër.
Qarku i Prizrenit:
Në
Prizren kanë qenë mësuesit, Mëhill Shala, Jorgji Huta, Sulejman Aliu, Hajdar
Shedulla, Idriz Fishta, Minush Lipoveci, Xhafer Xyrxa, Myrteza Shedula, Xhevdet
Doda. Mustafa Tepshi në Zhurë, Dhimiter Mino në Korishtë, Qamil Graceni në Hoç
e Zhurit, Veli Çela në Krushë e Madhe, Sebë Mateja në Brod (Dragush).
Qarku i Pejës:
Aishe
Shpeni dhe Neshmije Begolli në qytetin e Pejës.
Qarku i Tetovës:
Në
Tetovë kanë punuar Pano Hido, Beqir Kllojka, Qemal Haxhihasani, Rustem
Ismailati, Abedin Faja, Vasil Dhimitruka, Josif Todi, Zenel Zajmi, Jusuf
Starova, Hysen Hoxha, Kadri Hoxha, Kadri Kashari. Pastaj, Abdylvehap Kadriu në
Ballçisht, Myteza Kadzadej në Shipkovicë, Vangjel Daka në Zhepçisht, Dhimitraq
Shuli në Neogithë, Spiro Gjini në Miletmë, Azem Morana në Gajze, Zef Çurçija në
Gradec, Xhafer Narazani dhe Kiço Panidhi në Kamjan, Sadik Kadilliu dhe Hilmi Ejuni në Pirok, Hasan Egro dhe
Abdyqerim Seiti në Zhelinë.
Në
Gostivar kanë qenë: Gavril Santo, Ahmet Gjylaçi, Xhemal Voci, Kov Bibaja, Mit’hat Hoxha, Ismail Yllka Bedhija
, Hysni Ekmeçiu.
https://www.facebook.com/romeogurakuqi