Ndue Ukaj: Ernest Koliqi, personalitet i jashtëzakonshëm

Ndue Ukaj:

Në Shkodër, në një ditë si kjo, me 20 maj 1903, ka lindë Ernest Koliqi, personalitet i jashtëzakonshëm në historinë e kulturës dhe artit shqiptar.

Koliqi si shkrimtar i ditur, me ndjesi të thella estetike e me formim kulturor të naltë, te novela "Gjaku”, pyet:

“A ka send mâ të mrekullueshëm në këtë botë se me i sjellë qytetnimn nji kombi zhytë n' errsjn e padijes?

E përgjigjen në këtë pyetje e shndërroi në postulat të punës dhe veprës së tij të shtrirë në shumë fusha të dijes, të artit dhe të arsimit.

Mësimet e tij shembullore mund të na shërbejnë që të mos ecim të verbum "në nji tymnajë thânethashash pa krye e pa bisht, ku çdo Shqiptar krijon nji Shqipní mbas qejfit të vet, qi s’ka kurrnji lidhje me botën reale. E kënaqet sepse në kët Shqipni, sendërgjue prej fantazís s’ethun, ai e njeh veten te parë, âsht vetë Alì e vetë Kadì, mposhtë me mend ata qi i bâjnë hije dhe zgjâhet tue andrrue (në kllapí madhështore) nderime e shpërblime qi nuk barasohen kurrsesì me vleftën e tij morale e intelektuale."

Po ashtu, mësimet e tij shembullore na ndritin rrugën kah përparimi e mirëqenia, rrugë  kjo që mund të bëhet kur kultura shërben e përdoret si arma kryesore:

“Ne jemi të mendjes se sidomos kultura asht arma ma e përshtatun për t’ia thye hovin shkulmit të parimeve shkombëtarizuese që mërzisin e molisin popullin e Shqipnis së mjerë.”

(Ernest Koliqi, Piknisja e problematikës shqiptare, Shejzat, IV, mars-prill, 1960)