Zymer Mehani: 'Nënës'

VËSHTRIM PËR VËLLIMIN POETIK “NËNËS”

(GRUP AUTORËSH) TË PËRGATITUR NGA POETI RRAHMAN HYSENI

Shkruan Prof. Zymer Mehani

“Nuk është mësuesi ai që edukon njeriun, por nëna”, thotë gjeniu ynë, Sami Frashëri. Dhe vërtet kishte të drejtë ky ideolog i Rilindjes Kombëtare Shqiptare, sepse nëna është edukatorja më e mirë për fëmijët e saj në këtë botë.

Në vëllimin poetik “Nënës” të përgatitur nga poeti ynë i shquar Rrahman Hyseni është sintetizuar bukur e saktë portreti i nënave tona hallemëdha. Në çdo varg, në çdo strofë dhe në çdo poezi të kësaj përmbledhjeje nëna na del prore e gjallë, si burim i jetës, sepse në të vërtetë edhe është e tillë:

Ti je mall që s’shuhet

Je këngë që gjithë këndohet

Ti je ajri i jetës

Që pa të s’jetohet

(Abdullah Blakçori “Dritë më je”)

Edhe në këto çaste kur e kemi në duar këtë vëllim poetik, kur po shfletojmë faqet e këtij libri, mendja na shkon te nënat tona, që shumë nga to, pa faj të tyre, nuk u shkolluan siç do të dëshëronin, por, edhe pse vetë pa shkollë, ato bënë të pamundurën që ne të shkolloheshim dhe kjo i ngre ato edhe më lart në sytë tanë, kur kemi parasysh sakrificat e tyre në jetë. Dhe gjithnjë i patëm udhërrëfyese në jetë:

“Në rrudhat e fytyrës sate

Kërkoj rrugën e jetës

Shikimi yt më mëson ecjen

Nënëloke me shpirt engjëllor

Sot dua të flas me ty

Të përkulem para portretit tënd

Nënëlokja ime e madhe

Jetë e shpirtit tim të përvuajtur

Të kujtoj përmallshëm

Në çdo hap të jetës”

(Dibran Fylli “Para portretit tënd)

Dikush e ka krahasuar nënën me një qiri që e djeg veten për të ndriçuar jetën fëmijëve. Si e tillë mirënjohja për të është e pamatshme. Ajo ka qenë dhe mbetet burim frymëzimi për tërë krijuesit e gjithë kohërave dhe jo vetëm për ata.

“Ajo digjet për jetë,

Vetëm ajo mundet

Ta ndërrojë jetën

Për të tjerët…”

(Milazim Bajraj “Nëna”)

Gëte i madh thotë se në Greqinë e vjetër nënat nderoheshin njëlloj si hyjneshat.

Nëse lexon librin e Andre Ordionit, një kolonel në ushtrinë franceze, që fati ia deshi të jetonte në Shqipëri gjatë viteve 1917-25, do të habitesh se si ai, në librin e tij “Një oficer francez në Ballkan”, ndonëse njeri i luftës, përshkruan me aq dhembshuri fatin e viktimave të saj. Ne po ndalemi vetëm në një paragraf që ka lidhje me temën. “Nënë, është një emër i ëmbël që e kam dëgjuar aq shpesh në luftë nga të plagosurit rëndë kur afronin çastet e tyre të fundit – shkruan ai. – Këndej, në këto vende të largëta, kjo fjalë më është dukur se ka një domethënie më të madhe, më humane. Nënë!… Për shumë nga ushtarët e mi, kjo fjalë është thënë si një frymëmarrje me pëshpërimën e fundit të shpirtit. Ç’trishtim i pamasë!”

“Ehh…e di Nënë, ende s’je e qetë

Në copash kjo tokë mbet,

Kushtrimin tënd Nënë, presin djemtë

Edhe njëherë të vetme me ‘u ngritë për atdhe.”

(Lindita Berisha “Nënat shqiptare”)

Poeti i njohur amerikan Uilliam Ross Uallace ka një poemë të mrekullueshme për nënat, ku ndër të tjera thotë: “Dora që tund djepin është dora që sundon botën”. Si zor ta kundërshtojë njeri këtë pohim të tij. Nënat gjithmonë kanë qënë e mbeten heroina, modele të papërsëritëshme për fëmijët e vet, madje edhe më të bukurat në botë, kudo e sado që të ndryshojnë kohërat.

Dashuria per NËNAT është krejt e veçantë, për ato, që na dhanë jetë nga jeta e tyre, për ato që dëgjuan e u mallëngjyen me klithmat tona të para, ato, që natën e bënë ditë dhe na mëkuan me qumësht nga gjiri i tyre.

Ne përulemi me gjithë respekt te figura dhe emri nënë, në prehrin e të cilës dhembjet zbuten, loti thahet, trishtimet largohen.

“Se kur jam me ty

Nënë…

Gjithçka është e bukur

Gjithçka është e lumtur

Gjithçka është e gëzuar

Gjithçka është e fisnike

Gjithçka është e madhe

Gjithçka është e sinqertë

Gjithçka është e drejtë

Gjithçka është e vërtetë

Gjithçka është… ‘Nënë’

E gjitha vjen prej teje

Nga brendia e zemrës sate

Nënë e dashura Nënë”.

(Kastriot I. Veselaj “Nënë, dita ime)

Çdo njëri prej autorëve të vëllimit poetik “NËNËS” me përmendjen e emrit nënë, e ka përmendur kuptimin e vetë jetës, të ardhmërisë, të gjithësisë ! Sa herë që jemi ulur pranë saj gjithmonë kemi ndjerë afërsinë që askund tjetër s’do ta ndjenim në jetë. Loti i saj është plot magji, ngase dhe shpirtin e një gjakatari e bën që të zbutet. Ka rrënqethje ai lot, ka bukuri, sepse bart mbi vete një univers ndjenjash. Është një lot i kristaltë e i madhërishëm. Është vetëm loti i nënës që ngjall një shpirt.

“Nënë zemërmadhja

më fale gjithmonë dashuri

Edhe kur nata e vetmisë se trishtë

Të më ketë vrarë sytë dhe shpirtin.

Di të ma arnosh butësisht

Fashitë

Delikatesa jote bëhet e dashur

Burrnore.

Në të gjitha vrimat e dhembjes

Më mbush jetë fjala jote

Nënë.”

(Mirlinda Koxha “Nënë”)

Nëna kalon një jetë të tërë duke menduar vetëm për ne. Jeton në këtë botë, por zemra dhe mendja e saj ndodhet pranë nesh. Gjithkush mund të të mohojë në këtë jetë, por nëna s’të mohon kurrë. Është një suvenir që veçantinë dhe vlerën ia njeh vetëm i madhi Zot që e krijoi.

Qoftë i nderuar gjithmonë emrir nënë, ajo që jastëk ka merakun për ne, që jorgan ka dashurinë, ajo që frymën dhe zemrën e saj e ndau me ne. Prandaj, lirisht mund të themi se kjo përmbledhje poetike është një monument letrar kushtuar nënave.