Besnik Musaj: Libër ne vlera për vendlindjen

NJE LIBER ME VLERA PER VENDLINDJEN

“ Njerëz të vendlindjes...”nga Haki Zllami

Esse nga  Besnik Musaj

Ecim  së bashku me akrepat e sahatit  për t’u takuar në orën dymbëdhjetë.

Me kënaqësi  presim të fillojë promovimi i librit  me publicistikë. Veprimtarinë e organizon klubi i shkrimtarëve dhe artistëve Tropojë, në një lokal të ri, shumë i bukur, në të dalë të qytetit Bajram Curri në drejtim të fshatit Markaj të rrethuar me gështenja.

Posa hapa faqet e para lexon 1957,   pesëdhjetë e tetë vjet më parë , kur autori  ishte  shtatëmbdhjetë vje?, nis të  shkruaj shkrimin e tij të parë. Një shkrim  shumë i thjeshtë, një informacion që flet për  pjesësëmarrjen e të vegjëlve  në festival,megjithatë edhe këtu ka emra,  ka shifra, ka vlerësime.Për një herë më lind dëshira për t’a pyetur Haki Zllamin, pse u ktheve te letrat tuaja pas gjithë kësaj gjatësie kohore ? Për nostalgjinë e publicistikës  apo kohën e ka?urrelave të zeza. Në sytë  e tij pashë  forcën e njeriut që sfidon kohën.  Aty u ndalën të gjithë shokët,  miqtë, kolegët ,  familjarët, u ndalën mbi kullën  mbi Kershin  e Zllamajve, aty ku nisi udhën e tij të  pare poeti, studiuesi dhe publicist Haki Zllami.

Në motin e rënduar të asaj vjeshte,djaloshi flokëzi shtriu krahët sipër valëve të Drinit  në rrugën e gjatë gjer në brigjet e Adriatikut,në shkollën pedagogjike në Durrës e më vonë në Tiranë dhe në UT. Atje,  ai nuk lypi krevat për të fjetur, nuk lypi  bukë , por në trastën që mbante në duar  lypi dije, lypi kulturë,  lypi abc-në.Pasi e mbushi trastën me germa dhe me një formim të plotë nga mësimet që mori nga mësuesit dhe profesorët e tij të nderuar , sidomos  në fushën e letërsisë,si  Petro Marko, Jakov Xoxe, Nasho Jorgaqi etj,

2

i kthehet vendlindjes,jo më  vetëm  Zllames,  por hapësirave më të  mëdha  në qytetin  Bajram Curri,në Markaj,   Shoshan, Salcë , Tropojë e  Tiranë,e ku ishin shkollat e nxënësit.

Ai ec përmes errësirës, analfabetizmit, prapambetjes së madhe ekonomike. Kudo që shkoi mbolli fidanishten e dijes.Ai kuvendon me nxënësit.Ai shkruan për malet e ndara me gurë, për krismat e një pushke që lajmëronte se dikush u vra.Migjeni shkroi “ lëgjendën e mjerimit”, kurse publicisti Haki Zllami shruan për varfërinë përzier me mosdijen, shkruan  për dialogjet e odave të burrave, e ”edhe sa bukë ke  ?” Dhe në kushte jo të favorshme , poeti nuk jepej.

Koha rritet në dimensionet e saj, rritet poeti,rritten....dhe letrat. Ai shkruan për ngjarje e personazhe duke qenë vetë dëshmitari i asaj periudhe. Ai e menjanon togëfjalëshin e unit, unë thashë, unë bëra, unë isha. Vijnë pastaj shkrimet e tij “Bajrm Curri përr arsimin kombëtar”, përshkruan artikuj me karakter socialpedagogjik, për mën?urnë  tropojane,etj.Për t’i  ve?uar për nivelin për  e tyre,  janë  shkrimet për rrugën e kombit, Bujani i Krasniqes.Këto e të tjera janë materiale me vlera ideoartistike e historike.

Pena e autorit ka shmangur mjeshtërisht edhe ideoligjizmat e kohës. Nuk mund të ndash  lehtë  nga libri “Njerëz të vendlindjes...” rreshtat për dhimbjen  njerëzore dhe njësitë shpirtërore të tyre. Me mjeshtëri shkruan se dhimbja duhet mposhtur,e kjo vihet re te shkrimi “Ajo iku me këngën e lamtumirës”, ose tek “Njeriu gur”,ku   atori është i vetëdijshëm  se vdekja është e keqja  e pashmangshme. E megjithatë nuk e gjuejti me gurë, ajo vjen ,na grabit ,na kafshon, e shpesh qan nga pashpirtësia e vdekjes.

3

Prozatori  ecën duke hedhur sytë nga deti, dëgjon një këngë, shikon lulet se si  petalet bien nga trupi i tyre nga piklat e shiut të kriposura ia njomin faqet. Jo njeriu gur,por  njeriu  i ndjenjës së një dhimbje do të më pëlqente.

Pasi hedh vështrimin mbi librin “Njerëz të vendlindjes...”,e futesh thellë në vite, në rininë e atyre,  ku nisin vizionet e tij, autori  i librit, Haki Zllami, hedh themelet e shtyllave në të cilat ngrihet e tërë ideoshmëria e tij.

Pasi e mbaron së lexuari, për një kohë të gjatë ngelesh nën pushtetin e fuqishëm të krijimtarisë së këtij autori,tashmë  të njohur.

Besnik Musaj, poet, autori i librit me pozi “ Çelsi i shpirtit”.