Ibrahim Egriu: Përkujtojmë 43-vjetorin e tërmetit katastrofal të Dibrës me rrethinë

P?RKUJTOJM? 43-VJETORIN E T?RMETIT KATASTROFAL T? DIBR?S ME RRETHIN?

Nga Ibrahim Egriu

Tik-taku i or?s u ndal n? 8 e 25 min. Sot, m? 30 n?ntor 2010 mbush?n plot 43 vjet nga dita kur nj? t?rmet 9 shkall? i fuqish?m e kaploi Dibr?n e Madhe me rrethin?, Dibr?n ku ndodhet K?shtjella e dyt? e prisit ton? legjendar-Sk?nderbeu, Dibr?n e Iljaz Pash? Qokut, kryetarin e par? t? Lidhjes s? Prizrenit, Dibr?n e Suf Xhelilit e Seidi Najdenit, t? Ramiz Dacit e Hoxhollit dhe Dibr?n e shum? trimave e heronjve t? tjer? q? ran? fli n? alltarin e liris?.

T? gjith? dibran?ve u ?sht? ngulitur thell? n? kujtes? ajo dit? e llahtarshme plot trishtim e lemeri. Ishte dit? e enjte, dit? feste. Sakt?sisht, n? ora 8-t? e 25 min. t? m?ngjesit, nj? dridhje e fuqishme e p?rshkoi Dibr?n me rrethin?. N? ato caste s’dinim se c’po ndodh! L?kundje e fuqishme e tok?s! Humbje e ekuilibrit! Britma, vrapime, ulurime e ofshama!

O Zot, c’ndodhi k?shtu ! –Secili p?rpiqej t? shp?toj? i gjall?. Plasaritje t? mureve dhe derdhje t? sht?pive, thyerje xhamsh, shkap?rderdhje orendish, nd?rsa nga dridhjet e fuqishme,tik-taku i or?s u ndal n? or?n 8-t? e 25 min.

N? ato caste bashk? me Sk?nder Sel?n e Naim Dacin u gjend?m n? Studion radio“Dibr?s“ q? t? d?rgojm? nj? urim me rastin e diplomimit n? Shkoll?n e Lart? Pedagogjike. Dikush b?rtiti me t? madhe:-Ikni!-Largojuni!-Askush s’dinte se c’ndodh. At?her?, vet?timthi vrapova shkall?ve tat?pjet?.Papritmas, nga shpejt?sia u rr?xova dhe, duke u rrokullis? u gj?nda n? fund t? shkall?ve. Nj? dh?mbje t? fort? ndjeva n? k?mb?n e majt?, t? cil?n s’mundesha ta l?viz fare. Nga droja se do m? z? muri, rr?shqanas dola jasht.

C’me pa!-Dibr?n legjendare, me ato rrug? t? pastra dhe godina t? vogla dhe t? rregulluara bukur e kish mbuluar pluhuri n? t? kat?r an?t.Asgj? s’mund t? shikoje nga pluhuri i madh. Ashtu duke ?aluar, nisa n? drejtim t? rrug?s kryesore t? qytetit. N? t? djatht? v?rej godin?n e Federat?s gjys?m t? rr?nuar p?r tok?. Kudo derdhje, kudo shkat?rime, kudo rr?muj? dhe n? t? gjitha an?t mbret?ronte qet?si. Pas ca castesh d?gjoheshin refrene:-A jeni gjall?, a jeni gjall?!? Rruga nga Sht?pia e Pionier?ve ku ish vendosur radio-emisioni ”Dibra” deri te sht?pia ime ishte rreth kat?rqind metra. Ecja vet?m me nj? k?mb?, kurse rruga m? dukej tep?r e gjat?. N? ato caste traumatike, i cvilitur, i trishtuar dhe i zhytur thell? n? mendime,v?rejta mij?ra dibran?, t? cil?t v?rshonin turma-turma n?p?r rrug? e qytetit dhe, me vrap ishin drejtuar tek m? t? af?rmit e tyre q? t? m?sojn? se c’ndodhi me fatin e tyre. N? f?tyr?n ?do qytetari pasqyrohej nj? dhe huti e pap?rshkruar.N? ato ?aste d?gjohej vet?m nj? refren:

-A jeni gjall?, a jeni gjall?!?-Nd?rsa askush s’pyeste p?r rr?nimin e godinave dhe d?mtimin e orendive sht?piake. T? parin q? e takova me t? dalur n? rrug? qe kapiteni dhe lojtari m? i shquar i ekipit futbolistik”Korabi”, patrioti i ndjer?, Muhamer Ballanca-Muja, i cili, porsa m? v?rejti n? at? gjendje, menj?herit m’u l?shua n? p?rqafim e m? tha:-A je gjall?!?-Por, c’ke n? k?mb?, c’t? ka gjetur?-Gjall? jam Muj?, gjall?-shp?tova!-Un? tha ai, vrapoj t? shoh? se ?ka ndodhur me t? af?rmit e mi n? lagjen Manazjarr, por s? pari do t? ndihmoj Ty q? t? t? p?rcjell deri n? sht?pi se k?shtu s’ke se si t? arrish me nj? k?mb?!-Jo, Muj?, t? falemnderit, por dhe ti je i brengosur p?r t? af?rmit e tu, d?shirosh t? d?gjojsh se cka ndodhur me jet?n e tyre, andaj mund t? shkojsh, nd?rsa un? do arrij dal? nga dal?.

Jo,kursesi, un? do t? p?rcjell deri te kinemaja e mandej vazhdo.-Ashtu dhe u b?. M? rroku p?r krahu dhe m? p?rcolli deri n? vendin e caktuar dhe shkoi.

S’i b?ra as dy hapa kur paprtmas m? doli p?rpara shoku im i ndjer? dhe shum? i dashur, Triumf Turkeshi, nipi i Eqrem Qabejt, p?rndryshe atdhetar i shquar, i cili gjithmon? ishte ferr? n? sy p?r Sigurimin e at?hersh?m monist. Ai gjat ?do manifestimi thirrej n? polici dhe mbahej me dit? t? t?ra.M? p?rqafoi ngroht? e m? pyeti:-C’ke Imi, cka t? ka ndodhur k?shtu?!-Asgj? Tufi,asgj?-kryesorja shp?tova!-At?her? s’e zgjati shum?, m? rroku p?r krahu dhe nis?m dal? nga dal? s? bashku. Sa miq e t? njohur takoja rrug?s, me keqardhje m? pyesnin se c’ndodhi me mua.-P?rgjigja ime ishte:-gjall? jam, gjall?, por s’di se cka ndodhur me f?mij?t dhe prind?rit e mij. N? nd?koh?, n? rrug?n „Liman Kaba“, s? bashku meTufin, e takuam edhe ish futbolistin e shquar t? „Korabit“, poashtu atdhedash?s-Luan Camin, i cili vraponte t? m?soj? se ?ka ndodhur me motr?n e tij, Fatbardh?n dhe f?mij?t e saj.

U ofruam pran? sht?pis? sime. C’me pa, muret p?r rreth sht?pis? derdhur p?r tok? dhe, akoma pa u avit te dera kujtova se t? gjith? an?tar?t e familjes ndodhen n?n g?rmadha. N? hyrje t? sht?pis?, pran? der?s m? prisnin shok?t e mij t? ngusht?-Mentor Sefedini, Azis Azis K?rluku, Sami Gorenca, Petrit Dibra dhe Edip Sela, t? cil?t kishin ardhur q? t? marrin vesht se cka ndodhur me mua dhe familjen time.Ata, porsa m? pan? b?rtit?n me g?zim:

-Ja ku vjen Imi gjall? e sh?ndosh? dhe u l?shuan ? p?rqafim. Mandej, shikimin e p?rq?ndrova ne mes t? sht?pis? ku ishin grumbulluar t?r? an?tar?t e familjes dhe farefisi i ngusht? t? cil?t ishin brengos? s? tep?rmi p?r vones?n time dhe, me britma e lot? n? sy brohorit?n:

-A je gjall??Po, po gjall? e sh?ndosh? jam!-Po ju, a jeni t? gjith? n? num?r sh?ndosh? e mir??-Po, u p?rgjigj?n nj?z?ri t? gjith?.-C’ke n? k?mb?, cka t? ka gjet??- Asgj?, asgj? do t? kaloj?. K?saj i thon? fat n? fatkeq?si.

Viktimat:-S’kaloi as nj? or? pas t?rmetit, kur vetetimthi u p?rhap lajmi se nga t?r? ajo dridhje e fuqishme e tok?s, fal? elektricistit hero dibran -Shuip Kobeci, i cili n? at? koh? ndodhej n? Centralin elektrik t? qytetit, duke dasht? t? shp?toj? djegien e sht?pive t? dibra n?ve dhe, duke mos parashikuar rrezikun e jet?s q? i kanosej, n? shpejt?si, nd?rpreu rym?n elektrike dhe ra fli p?r t? shp?tuar Dibr?n e Madhe dhe qytetar?t e saj, p?r t? mos vdekur kurr?. P?r k?t? trim?ri dhe heroiz?m q? tregoi heroi Shuip kobeci, k?ng?tari i mir?njohur dibran, Haxhi Maq?llara i thurri k?ng?.Andaj, Dibra ia ka borxh Shuipit q? tia ngre nj? p?rmendore. T? gjith? dibran?t me pietet t? thell? pranuan lajmin e idhur p?r vet?sakrifikimin e heroit Shuip Kobeci, i cili l? pas dy djem t? bukur, bujar e t? vyesh?m, t? cil?t sot pas 43 vjet?sh kan? krijuar familjet e tyre. Poashtu, me pik?llim u b? e ditur vdekja e djalit 9 vjec e fizarmonistit t? Shoq?ris? s? p?rmendur dibrane ”Liman Kaba”, patriotit Eshtref ?utra.Mir?po,mbi t? gjitha damet e m?dha materiale q? ndodh?n, n? t?r? Dibr?n me rrethin? pati vet?m kat?r viktima, kurse secili dibran thoshte:-Pat?m fat n? fatkeq?si, sepse, 30 n?ntori ishte dit? pushimi dhe nx?n?sit s’ndodh?n n?p?r shkollat e tyre.

Ndihmat e para:-Nj? prverb? popullore thot?:-Mos t? lasht? Zoti pa t?ndin! Kjo th?nie u b? realitet me rastin e t?rmetit.Njeriu i par?, i cili n? em?r t? ka?anikasve ia ofroi ndihmat e para n? Dib?r qe ish krytari trim e patriot-Sali Bajra, t? cilin dibran?t e quanin Pejgamber (Engj?ll. Ai, n? or?t e pasdit?s erdhi vet? n? Dib?r dhe, para sht?pis? s? ish kryetarit t? ndjer? dibran, Ismailhaki Mullau, i ndali kamion?t me miell, batanie e ushqime dhe iu drejtue popullat?s dibrane me k?to fjal?:-Cdo familje dibrane ?sht? e mir? se ardhur n? gjirin e familjeve tona. Pra, ju presim t? na vini, me buk?, kryp? e zem?r. Si tha ashtu dhe u b?. Shum? familje dibrane me muaj t? t?ra u strehuan n? Kacanik. At? mir?si q? ua b?ri dibran?ve ish kryetari i Kacanikut, popullsia e k?saj treve s’do ta harroj kurr?!

Pas ndihmave t? para q? i solli atdhetari i ndjer? legjendar-Sali Bajra, filluan t? vijn? dhe ndihma t? tjera. Shumica e dibran?ve mendonin se tani e ka radh?n edhe Dibra, sikurse Shkupi t? rind?rtohet sic duhet, sepse Dibr?n gjithmon? e trajtonin si zorr? qorre t? ish Jugosllavis?.

Fillimisht, p?r sht?pit? e d?mtuara r?nd? u ndan? ndihmat e para prej 500 mij? dinar?sh. Dikush e shfryt?zoi k?t? t? drejt? e dikush jo. Megjith? se gjysma e sht?pis? sime u rr?nua plot?sisht p?r tok?, un? at? t? drejt? nuk e shfryt?zova, sepse, sic m? thuhej n? vendimin e Komisionit se, gjat? asaj kohe paskam pas? qen? i pun?suar si m?sues n? komun?n e Gostivarit dhe s’paskam pas? t? drejt? t’i shfryt?zoj; por vet?m se m? mund?sohej q? t? huazoj kredit n? shum? prej 1 milion e 500 mij? dinar?sh. Si m? urdh?ruan ashtu dhe u b?..me ato t? holla nd?rtova nj? strofull sa me e mbuluar f?mij?t e mij kok?n, sepse k?shtu shkruhej n? ligjin e Komisionit p?r shp?rndarrjen e ndihmave. Dhe sot e k?saj dite m? ?sht? ngulitur thell? n? kujtes? paraqitja e robaqep?sit dibran, A. S, i cili, pak koh? pas t?rmetit m’u drejtua me k?to fjal?:”Imi, ti koxha prof. kurse sht?pin? e ke si kasolle, pse s’e nd?rtosh nj? m? t? mir?”?!-P?rgjegja ime qe:-Po, e v?rtet? ?sht? se, ne m?suesit jetojm? n? kushte t? tilla, por jemi t? m?dhenj n? shpirt. Gjat? pushimit veror isha n? vendlindjen time t? dashur dhe pas dy dekada flejta n? strofull?n time t? ngroht?.

Zhg?njimi i dibran?ve

Edhe pse Dibr?s i arrit?n mjaft ndihma si nga brenda, poashtu edhe nga jasht, p?rs?ri, Dibra-zorra qorre, si? e quanin pushtetmbajt?sit, mbeti njashtu si? ishte, nd?rsa, se cka ndodhi me ndihmat, kush i shryt?zoi dhe kah i zhduk?n, m? s? miri e dijn? ata q? ishin n? pushtet, pra kolltukxhinjt? e asaj kohe dhe, ashtu sic d?rgoheshin, ktheheshin prap nga kishin ardhur d. m. th. n? drejtim t? Shkupit.

Emruesi i p?rbashk?t i gjith? atyre ndihmave q? ia ofruan Dibr?s, qe vet?m se nd?rtimi i Pallatit t? Kultur?s n? Dib?r, t? cilin, maqedonom?dhenjt? e pag?zuan me emrin”Skopje”-”Shkupi”.

GEZUAR DITEN E FLAMURIT E TE PAVARESISE!

Malme-Suedi, m? 30 n?ntor 2010