Kulturë

Demir Krasniqi: Thirrja për të shkuar në APJ ishte një ogur i zi për shqiptarët

E marte, 18.06.2013, 05:00 PM

Nga folklori i së kaluarës sonë :

THIRRJA PËR TË SHKUAR NË APJ ISHTE NJË OGUR I ZI PËR SHQIPTARËT

Shkruan: Demir KRASNIQI

Qysh kur isha fëmijë , në familjen dhe vendlindjen time ku jetoja , nuk mund t’i përballoja dhe nuk mund t’i kuptoja vajet dhe lotët që derdheshin nga nënat , prindërit dhe familjarët e ndonjërit nga djemtë dhe vëllezërit tanë , të cilët atë botë përcilleshin për të shkuar ushtar në shërbim të Armatës Popullore Jugosllave ?!

Ne, si fëmijë nuk guxonim t’i pyesnim më të vjetrit se për çfarë po bëhej gjithë ai vaj dhe gjithë ajo mërzi nëpër familjet tona !

E di , se thirrja zyrtare për të shkuar në ushtri , iu vinte në familje - djemve të cilët kërkoheshin për ushtar , nga disa ditë para datës së caktuar për t’u paraqitur në organet zyrtare të mbrojtjes dhe për të shkuar në kazermat e caktuara ushtarake për të kryer shërbimin e tyre ushtarak .

Për ta kryer këtë obligim ndaj APJ-së, djemuria shqiptare rekrutohej larg e më larg vendlindjes , brenda territoreve të 6 republikave dhe 2 krahinave të ish federatës jugosllave .

Familjarët , farefisi , miqtë , shokët dhe dashamirët e djalit , i cili do të përcillej për në shërbimin ushtarak të APJ-së, njoftoheshin që më parë se në cilën datë e ditë do të nisej djali për në ushtri .

Ata të gjithë mblidheshin natën e fundit , para se të nisej djali , në shtëpinë dhe familjen e tij , për t’u përshëndetur , për t’ia thënë lamtumirën dhe rrugën e mbarë ushtarit të ri, me dëshirat dhe uratat më të mira për shëndetin dhe jetën e tij !

Prindërit e djalit që do të shkonte ushtar , ia përgatisnin një kufer (sandëk ) për t’ia dhënë me veti , të cilin ai do ta përdorte në ushtri për t’i ruajtur gjërat e veta të higjienës personale .

Të gjithë ata që shkonin për ta përcjellë djalin që po shkonte ushtar , ishte zakon që t’i dhuronin ndonjë sasi modeste parash , sa për t’i mbuluar nevojat e veta elementare. Mysafirët përcjellës , rrinin gjatë tërë natës duke biseduar e inkurajuar djalin, që të mos mërzitet , të bëhet ushtar i mirë dhe të iu kthehet shëndosh e mirë familjes së tij!

Ata mundoheshin që me këngë , lojëra e humor , t’ ia largojnë vëmendjen nga mërzia e nostalgjia për ndarjen e tij nga familja , farefisi, miqtë , shokët dhe dashamirët e tij !

Ditën kur duhej të nisej djali për rrugëtim drejt shërbimit në APJ, të gjithë të pranishmit zgjoheshin herët në mëngjes dhe niseshin për rrugë. Shumica e mysafirëve të pranishëm dhe familjarëve , përshëndeteshin me djalin në derë të oborrit të shtëpisë, duke u përqafuar me qarje në zë , kurse prindërit e tij, bashkë me disa të afërm që ishin paksa më të fortë dhe më të qëndrueshëm , e përcillnin djalin deri tek qyteti – qendra ku ai duhej të lajmërohej për udhëtim .

Dita e përcjelljes së djemve shqiptarë për shërbim në APJ, ishte ditë vaji, ditë lotësh e ditë pikëllimi . Prindërit e djalit që po shkonte ushtar, që nga dera e shtëpisë së tyre e deri në qytet dhe anasjelltas , laheshin me lot, ofshama e dënesje të pareshtura .

Rrugët prej fshatrave të largëta malore e deri në qytet , ku do të përcilleshin rekrutët ushtarë, ishin shumë të gjata dhe të mundimshme , por ato bëheshin edhe më të mundimshme kur prindërit ndaheshin prej djemve të tyre dhe ktheheshin për në shtëpitë e tyre duke derdhur lot gjatë gjithë rrugëtimit të tyre .

Këso skenash të trishtueshme dhe të rrëqethshme , më ka rënë që t’i shoh shumë herë gjatë fëmijërisë sime , por asnjëherë nuk e kuptoja se përse po ndodhte kështu ?!

Dikur , kur fillova të hy në moshën e pjekurisë , e kuptova këtë fenomen se përse po ndodhte kështu gjatë përcjelljeve të rekrutëve shqiptarë për të shërbyer ushtrinë në APJ?!

Nëpër oda, ndeje, dasma, ahengje , biseda të ndryshme private , me të madhe flitej për fatin tragjik që po iu ndodhte shumë të rinjve shqiptarë gjatë shërbimit të tyre ushtarak , ku shumë prej tyre vdisnin , vriteshin, dënoheshin me burgje dhe më nuk iu ktheheshin të gjallë familjeve të tyre . Vdekjet e tyre, ishin enigmatike , kurse trupat e tyre të vdekur, iu ktheheshin familjeve të tyre , të blombuar hermetikisht nëpër arkivole mortore , ku askush nuk guxonte që t’i hapte arkivolet dhe t’ua shihte trupin kufomave të tyre ?!

Tek , pas këtyre të dhënave , arrita që ta kuptoj vajin dhe nostalgjinë e prindërve me rastin e përcjelljes së djemve të tyre për në ushtrinë serbo-jugosllave , ku çdo thirrje ushtarake për ndonjë djalë shqiptar , ishte një ogur i zi për familjarët e tyre !

Në kohën kur ia fillova të këndoj dhe të afirmohem në popull , si këngëtar i ri popullor , nuk ishin të rralla kërkesat e dashamirëve dhe adhuruesve të këngës sime , që edhe unë me grupin tim muzikor , të angazhohem dhe të marrë pjesë nëpër përcjellje rekrutësh ushtarak . Këto “ahengje” , për mua që isha relativisht në moshë të re , ishin shumë të rënda dhe vështirë të përballueshme , nga se nuk ishte lehtë të këndohej para shumë fytyrave të përlotura familjare !

Për kësi lloj “ahengjesh” jo të mirëpritura , vërehej nevoja e krijimit të një kënge të re , që do të dedikohej pikërisht për këto lloje ceremonish familjare .

Nuk i kisha mbushë ende 20 pranvera të jetës sime , kur i kuptova shpirtërisht mallin dhe lotët e prindërve me rastin e ndarjes nga djemtë e tyre dhe peshën e mërzisë të cilën ata e mbanin në zemër gjatë gjithë kohës sa djali i tyre ishte në shërbim të ushtrisë së APJ-së !

Duke i parë dhe përjetuar thellë në shpirt këto skena rrëqethëse , një ditë u frymëzova që ta thuri e kompozoj një këngë enkas për këto ceremoni familjare .

Këngën e titullova :”Mora sot një letër me një shkrim të zi” dhe shumë shpejt e incizova në disk gramafoni , e cila shumë shpejt e mori dheun nëpër shumë familje shqiptare gjithandej trojeve tona dhe u bë një “hit” i kohës .

Vetë titulli i këngës tregonte qartazi se letra , ftesa , apo thirrja zyrtare që iu vinte familjeve për t’ua kërkuar djalin për në ushtri, ishte një shkresë e zezë dhe një ogur i zi për atë familje, për djalin, por edhe për të gjithë shqiptarët që ishin nën sundimin komunist serbo-jugosllav !

Por, në mesin e njerëzve tanë, kishte edhe asi personash të cilët nuk e kuptonin drejt ironinë time :”me një shkrim të zi” dhe nga njëherë më kritikonin , duke më thënë se: “Të gjitha letrat dhe shkresat shkruhen me shkronja të zeza , e jo të bardha!”

Por, ndaj këtyre kritikave , unë kurrë nuk reagoja, nga se ia linja kohës që një ditë të binden ata “kritikë” , se për çfarë shkronjash të zeza e kam pasur fjalën !

Në vargjet e strofës së dytë të kësaj kënge , kam përdorur vargjet :

Lamtumirë, pra Mëmëdhe ,

Se po shkoj me e mbrojt atë Dhe !...

Edhe për përdorimin e këtyre dy vargjeve , kam fituar shumë kritika nga opinioni publik, nga se ata mendonin se unë jam aq naiv , sa nuk di ta bëjë dallimin në mes të Mëmëdheut dhe Atdheut , që në fakt këto dy nocione kanë të njëjtin kuptim .

Është e vërtetë se gjatë këndimit , nuk mund të dallohej shprehja :” atë Dhe”, prej nocionit :”Atdhe”! Mirëpo , në esencë këtu citohej dhe fshihej një kuptim krejtësisht tjetër .

Këtë figuracion e kam përdorë , duke u nisur nga fakti i traditës sonë, ku populli ynë sa herë që flitet për gjenezën familjare , gjithmonë e trajton NËNËN, apo MËMËN , gjenetikisht më të afërt dhe me gjak të sigurt për pasardhësit – fëmijët e saj , se sa babanë e tyre !

Në anën tjetër , biri shqiptarë , i cili po rekrutohej dhe po shkonte për të shërbyer ushtrinë në APJ, po ndahej nga Mëmëdheu ( Dheu i nënës së vet ) dhe po shkonte pa dëshirën dhe vullnetin e tij, për t’ a mbrojtur atë Dhe , që në asnjë mënyrë nuk është dheu i tokës së tij, as i Atdheut të tij !

Pra, djemuria shqiptare rekrutohej dhe shkonte për t’i shërbyer e për ta mbrojtur një Dhe të huaj, një shtet të huaj dhe një okupator të huaj shekullor mbi trojet etnike shqiptare !

Kënga në fjalë, është incizua në një shtëpi diskografike të Beogradit, nga se në atë kohë nuk kishte shtëpi diskografike në Kosovë . Ajo, është realizuar me këndim melodik dhe me pjesë të recitativit , me qëllim që të paraqes sa ma objektivisht atmosferën e përcjelljes së djemve shqiptarë në APJ .

Në vazhdim , po ju sjellim edhe tekstin origjinal të kësaj kënge të realizuar në vitin 1970.

Ju urojmë lexim dhe disponim të këndshëm !

MORA SOT NJI LETËR

Teksti , muzika dhe interpretimi : Demir Krasniqi

Recitativi : Rrahman Krasniqi

Babai : Jakup Krasniqi

Solisti :

Mora sot nji letër

Me nji shkrim të zi –

Djalo , banu gati

Me shkue n’ ushtri !

Shpiza ime , lamtumirë ,