Kulturë
Demir Krasniqi: Një këngë karakteristike humoristike
E merkure, 13.06.2012, 07:38 PM
Nga folklori ynë :
NJË KËNGË KARAKTERISTIKE
HUMORISTIKE
Shkruan: Demir KRASNIQI
Përkundër
begatisë aq të madhe të folklorit tonë muzikor në të gjitha ciklet e këngëve
popullore , cikli më i varfër nga të gjitha kategoritë e trashëguara nga gurra
jonë popullore , çuditërisht , na paraqitet ai i këngëve humoristike dhe
satirike .
Në
mesin e mijëra e mijëra këngëve të cilat i kam dëgjuar , mbledhur , shënuar dhe
ruajtur deri në ditët e sotme , nga të gjitha trevat dhe krahinat shqiptare ,
si nga krijimtaria e botës femërore, ashtu edhe nga ajo mashkullore , sa i
përket ciklit të këngëve humoristike dhe satirike nuk kam hasur në numër të
kënaqshëm , përveç disave të cilat mund të numërohen në gishtërinj .
Arsyeja
se përse na mungojnë këngët e ciklit humoristik , ndoshta mund të qëndrojë tek
kushtet e rënda jetësore, shtypjet e ndryshme, vuajtjet dhe varfëria , të cilat
nëpër shekuj e kanë katandisur popullin tonë dhe nga këto rrethana shumë pakë
hapësirë u ka mbetur krijuesve popullor që të merren me argëtim e humor në
krijimtaritë e tyre .
Në
mesin e numrit modest të këngëve humoristike , të cilat kam arritur që t’i
dëgjoj nga goja e popullit dhe t’i shënoj në arkivat e mia , njëra ndër këngët
më interesante dhe shumë karakteristike e këtij cikli , më duket të jetë kënga
me titull:”Kenë nja e na u banë dy”.
Këtë
këngë , që për kah përmbajtja dhe natyre e saj , duhet të jetë shumë e vjetër,
e kam dëgjua kryesisht duke e kënduar barinjtë dhe të rinjtë e fshatrave rurale
.
Është
interesante të ceket se brenda vargjeve të kësaj kënge , përveç humorit natyral
, na paraqiten edhe disa motive tjera të cilat vetëm sa e begatojnë brumin dhe
materien sociologjike të kësaj kënge .
Në
vargjet e kësaj kënge humoristike , do t’i gjejmë edhe motivet e dashurisë ku i
këndohet një vashe e cila i ruan dy lule për një bylbyl (djalë) , i cili këndon
nëpër male tërë ditën , vetëm e vetëm për hatër të kësaj vashe të bukur –
çobaneshë .
Përveç
motivit të dashurisë , në vargjet e kësaj kënge na paraqiten ndjenjat e mësimit
të numërimit prej numrit 1 deri tek numri 12 dhe rikthimi mbrapshtë i numërimit
prej numrit 12 deri tek numri 1, përmes së cilës janë bërë gara në mes grupeve
të ndryshme të këngëtarëve , se cili po i mbanë mend më mirë numrat dhe figurat dhe cili grup po i
gabon ata .
Përmes
këtyre vargjeve , përveç zhvillimit të ndjenjave të numërimit, na paraqiten
edhe ndjenjat e zhvillimit të memories (mbamendjës) së të rinjve barinj , të
cilët përmes figurave të ndryshme do të na i paraqesin edhe disa karakteristika
interesante për secilin numër rendor se çka fshihet pas tij .
Kështu
që numrin 1 e simbolizon bylbyli.
Numrin
2 = vasha me dy lule të bukura.
Numrin
3 = këmbët e terezisë .
Numrin
4 = këmbët e dhisë .
Numrin
5 = pesë gishtërinjtë e dorës.
Numri
6 = gjashtë
muajt e gjysmë vitit .
Numrin
7 = shtatë sytë e naletit (dreqit) .
Numrin
8 = tetë këmbë të shejtanit (djallit).
Numrin
9 = nëntë muaj mbajtja e shtatzënisë së femrave .
Numrin
10 = dhjetë muaj mbanë pela – mëzin .
Numrin
11 = njëmbëdhjetë sisa na i macja dhe
Numrin
12 = dymbëdhjetë muaj na i ka motmoti (viti).
Pra,
këtu na paraqiten edhe të dhëna biologjike përmes të cilave të rinjtë mund të
mësojnë edhe gjëra të cilat nuk do t’i mësojnë as nga prindërit e tyre, madje
as në mësimet shkollore .
Në
vazhdim , po ua sjellim tekstin integral në origjinal të kësaj kënge, në mënyrë
që të bindeni edhe ju lexues të nderuar se për çka flitet e këndohet në këtë
këngë:
KENË NJA E NA U BANË DY
O,
kenë nja e na u banë dy –
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë dy e na u banë tri –
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë tri e na u banë katra –
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë katra e na u banë pesë –
Pesë
gishta na i ka dora ,
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë pesë e na u banë gjashtë –
Gjashtë
muej na i ka gjysë vjeti ,
Pesë
gishta na i ka dora ,
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë gjashtë e na u banë shtatë –
Shtatë
sy na i ka naleti ,
Gjashtë
muej na i ka gjysë vjeti ,
Pesë
gishta na i ka dora ,
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë shtatë e na u banë tetë –
Tetë
kamë na i ka shejtani ,
Shtatë
sy na i ka naleti ,
Gjashtë
muej na i ka gjysë vjeti ,
Pesë
gishta na i ka dora ,
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë tetë e na u banë nandë –
Nandë
muej banë femna – djalin,
Tetë
kamë na i ka shejtani ,
Shtatë
sy na i ka naleti ,
Gjashtë
muej na i ka gjysë vjeti ,
Pesë
gishta na i ka dora ,
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë nandë e na u banë dhetë –
Dhetë
muej banë pela – mazin ,
Nandë
muej banë femna – djalin,
Tetë
kamë na i ka shejtani ,
Shtatë
sy na i ka naleti ,
Gjashtë
muej na i ka gjysë vjeti ,
Pesë
gishta na i ka dora ,
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë dhetë , na u banë njimdhetë –
Njimdhetë
cica na i ka maca ,
Dhetë
muej banë pela – mazin ,
Nandë
muej banë femna – djalin,
Tetë
kamë na i ka shejtani ,
Shtatë
sy na i ka naleti ,
Gjashtë
muej na i ka gjysë vjeti ,
Pesë
gishta na i ka dora ,
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi
knon malit – o,
Soll
për hatër t’ djalit – o !
O,
kenë njimdhetë , na u banë dymdhetë –
Dymdhetë
muej na i ka motmoti ,
Njimdhetë
cica na i ka maca ,
Dhetë
muej banë pela – mazin ,
Nandë
muej banë femna – djalin,
Tetë
kamë na i ka shejtani ,
Shtatë
sy na i ka naleti ,
Gjashtë
muej na i ka gjysë vjeti ,
Pesë
gishta na i ka dora ,
Katër
kamë na i ka dhia ,
Tri
kamë terezija ,
Dy
lule na i ka vasha ,
Vasha
ka bylbylin – o ,
Qi knon malit – o,
Soll për hatër t’ djalit – o !