Artan Mullaj: K?mbanat e Greqis? bien p?r Tiran?n

K?MBANAT E GREQIS? BIEN P?R TIRAN?N

Nga Artan Mullaj

            Shqet?simi i grek?rve sillet si nj? ?ngj?ll i trembur n? teritorin helen, dhe sot, frika p?r t? ardhmen ?sht? parafjala e jet?s s? tyre. Trash?gimtar?t e shk?lqimeve antike t? qytet?rimit, e kan? haruar luksin e  krenaris?  superiore t? origjin?s, p?r shkak t? kriz?s s? thell? n? vendin e tyre. Kjo kriz? i ka ekspozuar tanim? si nj? komb t? brisht?, t? rrezikuar nga paaft?sia p?r t? parashikuar n? vazhdim pasojat e saj.

            Bashk? me ndryshimin e beft? t? m?nyr?s s? jetes?s, kriza ka sjell? ndryshime n? psikologjin? e popullit grek dhe perceptimet. T? sh?tit?sh trotuareve n? Greqi, do t? ndesh?sh njer?z t? d?shp?ruar q? krenaria e antikitetit ka q?n? nj? fuqi e p?rkohshme n? jet?n e tyre, dhe ?sht? e pamundur ajo t? vej? n? kontroll pesimizmin qytetar. L?vizja n? rrug? t? kujton drit?n e zbeht? t? eklipsit n? qiell dhe atmosfera duket edhe m? e hirt? nga fytyrat e njer?zve ku me sy t? lir? v?shtir? t? dallosh g?zimin e jet?s.. Ka pllakosur heshtja dhe n? lokalet e nat?s me buzuqe, t? famshme p?r ahengun edhe qefet me uzo dhe recin?, mandolinat g?rvishtin  mbr?mjet si t? paakorduara, dhe pjatat nuk thyhen me mij?ra n? dysheme, si nj?her? e nj? koh?, prej lumturis? s? madhe. Dikur e leht?, lumturia tani sillet si nj? kujtim p?rball? nevoj?s s? ngutshme p?r t? rezistuar. Trafiku n? rrug? ?sht? leht?suar, si p?r t? v?rtetuar q? rritja e papun?sis? dhe rritja e pazakont? e kostos s? l?vizjes ka nj? an? t?  mir?, gjithsesi, ul ndotjen dhe shpenzimet. Tavernat historike me gatime produktesh deti kan? m? shum? personel se klient?, dhe kjo sjell aq m? shum? trishtim pik?risht tani, n? kulmin e sezonit, ku turist?t jo vet?m jan? shum? m? t? pakt? se vitet e shkuara, por financiarisht, nuk jan? cil?sor?. Ngaq? ekonomia e Greqis? ndryshe nga ç’pritej, nuk ka gjall?rimin e shpresuar prej turizmit k?t? sezon, trokitja e vjesht?s do t? ket? me sa duket shum? k?rc?nim dhe prandaj, nj?lloj si kriza, edhe frika atje po shndrohet n? nj? institucion.

Me k?t? sfond, n? Greqi ?sht? fare leht? t? konstatosh nj? revolucion mendimi q? shoq?rohet me perceptime t? reja p?r m?nyr?n e jetes?s dhe p?r zhvillimin, nd?rkoh? q? jan? t? shumt? ata q? besojn? se thjesht?sia e detyruar n? jet?n e tyre mund t? rrezultoj? e dobishme. Ashtu si parardh?sit e tyre ndriçuan planetin dhe e udh?hoq?n njer?zimin drejt vlerave dhe p?rparimit me m?ndjet e shquara, grek?t e sot?m, duke u p?rballur shum? ashp?r me kriz?n e tyre, duket se po i paraprijn? nj? epoke t? re n? bot?. 

            N? Greqi nuk shkruhet edhe nuk thuhet sllogani, “jeto thjesht”, por ndihet kudo, n? familje, n? rrug?, n? markete, n? institucione, n? pushtete. Njer?zit shpenzojn? m? pak dhe e kursejn? m? mir? koh?n e tyre. Bab?zia kolektive e s? shkuar?s  p?r jet? t? boll?kshme, m? vetura luksoze dhe vila po shndrohet n? pezm: Jeta ?sht? shum? e vog?l p?r ambicje dhe shpenzime kaq t? m?dha.

Greqia ka shpallur epok?n e kursimeve t? m?dha!

            N? kushtet e kriz?s s? thell?, politika greke ?sht? ajo q? b?n diferenc?n, me mund?sit? konstruktive q? i afron elektoratit, dhe me rolin e saj publik. Paqja mes debateve publike dhe mir?kuptimi i nd?rsjell? mes pushtetit dhe protestave, v?rteton sot misionin dhe rolin e tyre, vet?dijen e qart?, detyr?n. P?r her? t? par? pushteti n? Greqi ?sht? transparent dhe si asnj?her? verteton inercin? e superioritetit grek dhe vler?n e trash?gimis?. Edhe pse n? v?shtir?si t? m?dha, grek?t din? t? manaxhojn? jet?n e tyre. Mbas 20 vjet korrupsion spektakolar dhe afera t? qeverive t? m?parshme, t? cilat e zhyt?n vendin e tyre n? kriz? identiteti, pushteti i Jorgo Papandreut ngjan aq m? shum? i sh?ndetsh?m, sa me t? drejt?, shum?kush e shikon at? si nj? shpres?. Kryeministri aktual ?sht? duke hyr? n? histori, jo vet?m sepse p?r her? t? par? Greqia po krijon nj? shtet publik t? nj? demokracie t? past?r, ku askush nuk guxon m? t? abuzoj?, por sepse v?rtetoi bot?risht q?, vet?m n? mes t? rrezikut lind mund?sia. Duke rrezikuar, Greqia ?sht? n? nj? riformatim total t? shoq?ris?. Idet? e Jorgo Papandreut rezultuan t? p?rshtatshme p?r tu mar? seriozisht nga ata q? mendojn? se duke pastruar korrupsionin shtet?ror dhe gjith? shoq?rin? qeliz? m? qeliz?, situata do t? mund t? ndryshoj?. N? nj?far? m?nyre, brezi i sot?m ?sht? thirur t? b?j? sakrifica t? m?dha, q? e detyrojn? at? t? pushoj? s? jetuari p?r vete, dhe t? punoj? p?r t? tjer?t, p?r f?mij?t, p?r brezat q? do vijn?.

            Kristalizimi i dhimbsh?m i Greqis? p?rb?n nj? dhurat? bujare p?r vendet e tjera t? rajonit, pasi mund t? imitohet nd?rkoh? si model nga ato. Kjo gj? vlen sidomos p?r hqip?rin?. Inferioriteti shtet?ror dhe paaft?sia tradicionale p?r tu vet?qeverisur jan? arsye m? shum? q? Shqip?ria t? nxitoj? t? p?rfitoj? nga terapia sociale e Greqis?, duke imituar reformat e saj, edhe p?r shkak se ajo ka nj? ngjashm?ri potenciale me t?. Jemi dy v?nde t? vogla fqinje, n? kriz?, me halle t? m?dha.

Por kjo gj? nuk po ndodh. Shqip?ria vazhdon t? fluturoj? n? delirin e mir?q?nies s? paq?n?. E zhytur n? korupsion si biskot? n? çokollat?, ajo vazhdon t? rris? borxhin publik duke b?r? t? nj?jtin gabim q? Greqia ka b?r? gjith? k?to vjet, para kriz?s s? saj. Mashtrimi publik n? Shqip?ri ?sht? spektak?l krahasuar me at? t? qeverive t? shkuara t? Greqis?.  Nd?rsa qeveritar?t grek? deri dje fshihnin t? v?rtet?n, qeveritar?t shqiptar? sot mashtrojn?. Sot Greqia i ka shp?tuar manipulimit  sepse grek?t din? ta shohin t? keqen n? sy. P?r analogji, Shqip?ria i ngjan t? s?murit r?nd? q? mjekohet me hapje mielli nga qeveria, pa ditur nga se vuan konkretisht. P?rballja me t? keqen n? Shqip?ri b?het jo me rreforma dhe masa drastike, por me propogand? qeveritare, q? helmon nd?rgjegjien e njerzve.

          P?rkund?r shtetit privat t? instaluar n? Shqip?ri, ku t? zgjedhurit kan? pushtet t? pakufizuar, Greqia ka nj? shtet publik t? mir?organizuar, ka transparenc?, ka nj? infrastruktur? t? fuqishme, ka investuar miliarda p?r bizneset n? vend, n? mb?shtetje t? tyre, dhe ka nj? turiz?m t? publikuar n? bot?. T? gjitha k?to jan? vitamina q? shpejt do t? ndikojn? n? gjall?rime reale t? ekonomis?, duke minimizuar ashp?rsin? e kriz?s. P?rkundrazi, Shqip?ria ?sht? n? sprintin e saj negativ; qeveria ka shtruar disa rrug?, vet?m disa rrug? dhe ka disa t? tjera n? mes. N? Shqip?ri nuk ka politika mb?shtet?se p?r bizneset, programe stimulimi dhe zhvillimi t? tyre, nuk ka strategji komb?tare p?r bujq?sin?, mjek?sin?, arsimin, as p?r turizmin, p?r manaxhimin e prodhimit vendas. Qeveria shqiptare nuk di t? b?j? gj? tjet?r, veç rrug?ve, veç fodull?kut, veç pasurimit t? shpejt? t? administrat?s s? lart? n?p?rmjet aferave, nd?rsa shteti nuk manaxhon ekonomin?, teritorin, ambjentin, reformat sociale, n? asnj? rast, sepse nuk di, nuk ka, nuk mundet. Borxhet e Shqip?ris? jan? t? panjohura, si dhuratat e babagjyshit n? thes, por dihet nga t? gjith? se ato jan? t? m?dha, t? frikshme. Qeveria merr p?rs?ri borxh p?r t? shtruar p?rs?ri rrug?, duke hapur me thell? grop?n e zez? t? iluzionit, nd?rsa askush nuk b?n asnj? llogari, se sa e brisht? ?sht? ekonomia jon? dhe sa koh? ajo do mund ta p?rballoj? çmendurin?. Greqia ndodhet sot buz? gremine pik?risht p?r shkak t? borxheve t? pakontrolluara q? mor?n qeverit? e m?parshme, por p?rkund?r p?simit t? saj, qeveria shqiptare rrit p?rdit? borxhin publik. Ndryshimi ?sht? se grek?t e din? sa t? varf?r jan?, ç’ka ndodhur e ç’duhet t? b?jn?, ne nuk e dim? sa t? posht?ruar jemi, me p?rfaq?simin ton?. Ata zvariten n? ngjitje, ne rrokullisemi p?rposh, pa kuptuar. Por ka edhe nj? ndryshim thelb?sor, dhe ky ?sht? durimi. Ne dim? t? durojm? edhe krizat m? t? m?dha, t? ulim kok?n, t? pranojm?, por nuk dim? t? shpresojm?. Me fqinj?t ndodh e kund?rta. Ata din? t? shpresojn?, por edhe din? t? luftojn? p?r t? mir?n e f?mij?ve t? tyre. Ata din? t? shp?rthejn?, t? protestojn?, t? p?rballen. Ne jo!