Shtesë » Lajme

Myslim Pasha: Kufijtë, kujt i interesonte vakumi ligjor?

E enjte, 12.11.2009, 07:03 PM

Kufijtë, kujt i interesonte vakumi ligjor?

Nga Prof. Asoc. Dr. Myslim Pasha

Asnjë shtet në botë nuk mund të shkojë në bisedime pa një paketë ligjore të përgatitur dhe të përpunuar më parë se sa të fillonin procedurat ndarëse

Ajo që ka ndodhur me legjislacionin shqiptar për përcaktimin e Kufijve detarë, të Ujërave territorialë dhe ujërave të Brendshëm është një nga ngjarjet më unike në Botë. Aktualisht ne kemi një histori të një kornize ligjore lidhur me kryefjalët që thamë më sipër. Po kjo është vetëm një histori që mund ta shfrytëzojmë në arkiv.

Reshperojmë në vite dhe gjejmë referime që përputhen edhe me standardet ndërkombëtare. Ndërkaq në vitin 2008, është mbyllur një histori sado e kufizuar, e legjislacionit që të lë pamend, nëse e krahason me praktikën botërore dhe të shteteve fqinjë në Ballkan dhe më tej.

Në Shqipëri nuk ka asnjë ligj apo dekret për Ligjin Shqiptar të Detit, Ligjin e Ujërave të Brendshëm, Ligjin Detin Shtetëror, Hapësirën e Afërt Vijëmore, Hapësirën e Veçantë Ekonomike dhe Shtratdetin Kontinental, Ligjin për vijat bazore normale dhe vijëdrejta bazore, Ligjin për pasuritë nënujore detare dhe shfrytëzim të tyre, Ligjin për zbaticën astronomike, Ligjin për sistemin Koordinativ Botëror dhe Ligjin për Parimin e Baraslargësisë dhe të Barazisë.

Deklarimi i vijave bazore, është orientimi parësor, ku ka fillesën secila matje, një vijë, segment, mbi të cilin, nis një konfigurim, shtrirje gjeometrike, matje, llogaritje, përfshirje në sistem. Secili shtet mbështetet në disa kushte nismore, ligjore dhe gjeodezike, për të vendosur këto vija bazore të cilat janë të përkufizuara në UNCLOS.

Në Ligjin Nr 9861 datë 24.01.2008, pak muaj se të fillonin negociatat për Përcaktimin e Kufijve Detarë dhe të Shtratdetit Kontinental, me Greqinë fqinje i gjithë legjislacioni që kish vijuar më parë është shfuqizuar.

Në ligjin e sipërpërmendur nuk shpjegohet kurrkund dhe as trajtohen termat me të cilat do të ballafaqoheshin negociatorët në bisedime për të mbrojtur të Drejtën e tyre Detare.

Asnjë shtet në botë, nuk e shpërfill legjislacionin kombëtar, asnjë shtet në botë nuk mund të shkojë në bisedime pa një paketë ligjore të përgatitur dhe të përpunuar më parë se sa të fillonin procedurat ndarëse.

Kësisoj grupi ka rënë në grackën e UNCLOS-it e cila nuk mund të parashikojë të gjithë hullitë veçoritë, rrethanat. Aq më tepër që këto veçori shpërfaqen në rastin e Shqipërisë dhe të Greqisë që kanë një histori ndarjesh të kufijve Tokësorë, dramatike dhe ende të papranuar nga njëra palë.

Llojshmëria e veçorive, përballja jo me Dheun Kontinental të Greqisë por me një bashkësi Ujdhesash (arkipelagu i Ujdhesave Joniane , në këtë rast të Korfuzit) i ka gjetur zbuluar negociatorët të cilët nuk kanë dhënë as ndihmesën më të parë që ka lidhje me titullimin e marrëveshjes, të parimeve bazë, por nga mungesa e përvojës " janë mbërthyer në darën" e palës tjetër e cila ka synuar për të arritur në rezultatin e interesit kombëtar të Shtetit që ata përfaqësonin.

Fshirja e Legjislacionit dhe nevoja për ndonjë pasurim tjetër, që lidhet me debatin për "gjirin historik" apo me konceptin tradicional shqiptar të "mesit të kanalit të Korfuzit" për bashkëpunimin me palët e treta etj, ka përcjellë atë "vakum" i cili e nxori Shqipërinë në humbjen e saj më të madhe, të ujërave Detarë dhe të Shtratdetit Kontinental.

Ligji " Për kufirin shtetëror të Republikës së Shqipërisë" i miratuar në muajin Prill të vitit 2001 nuk ka qenë i largët. Vetëm, po të lexosh këtë ligj, të vijnë në kujtesë, shumë orientime.

Ndër to, siç kemi trajtuar edhe më parë të bie në sy përcaktimi vijëdrejtave bazore në përmbyllje të gjireve të Lalzit, të Durrësit, të Derdhjes së Semanit, derdhjes së Vjosës, gjirit të Vlorës , gjirit të Gramës (shiko hartën) Nga sa vihet re, prej tyre vetëm gjiri i Vlorës i përmbush kushtet gjeometrike që përcakton " UNCLOS" ndërsa të tjerët, nuk e plotësojnë.

Kësisoj, ka pasur një interes kombëtar, për të ruajtur ujërat e brendshme, që nuk ndahen gjatë përcaktimit të kufijve detarë. Vetëm gjatë shtrimit në bisedime formësohen deklarimet, diskutohen pranimet dhe mospranimet. Dhe jo të gjitha ato do të pranoheshin. Po të gjitha këto i kanë ngelur historisë.

Neni 3.

1. Ujërat territoriale të Republikës së Shqipërisë shtrihen gjatë gjithë bregut të saj, në një gjerësi prej 12 md, duke filluar nga vija e drejtë bazë, që shkon nga kepi i Rodonit ( Muzhllit) , Kepi i Pallës, i Lagjit ( kala e Turrës), derdhja e Semanit, derdhja e Vjosës, bregu perëndimor i ishullit të Sazanit, kepi i Gjuhëzës, dhe Gjirit të Gramës dhe mandej midis bregdetit shqiptar dhe ishujve të Republikës Greke deri PËRMES KANALIT TË KORFUZIT. Gjerësia e ujërave territoriale nga derdhja e Bunës, në det, deri te kepi i Rodonit, shtrihet deri në vijën e kufirit shqiptaro- jugosllav. ( Mali i Zi )

DHE JA: " PËRMES KANALIT TË KORFUZIT "

Kanali i Korfuzit, kanali gjeohistorik dhe jetësor, i të dy vendeve, një nyje aq e njohur jo vetëm nga dy popujt tanë, për gjithë lundrimin Mesdhetar, përbën një nga përballjet më themelore, në këtë përcaktim të kufijve detarë, midis të dy vendeve. Në nenin e sipërpërmendur, tanimë, e kemi me ligj të Parlamentit Shqiptar. Kjo vijë duhet të kërkohet " Përmes Kanalit të Korfuzit"

Një përcaktim ligjor i tillë nuk është pa një farë baze. Ajo lidhet me Përcaktimin e Kufijve Tokësorë nga Komisioni Ndërkombëtar (1913-1926).

Kjo dhe vetëm kjo, duhet t'i kishte cytur dhe përgatitur palën tonë, për t'u paraqitur në tavolinën e bisedimeve, me vendimet e Ndërkombëtare në momentin historik të përcaktimeve të kufijve tokësorë. Për të qenë të barabartë, arsyetimi duhej të shtrihej shumë më herët se sa UNCLOS ( pra, viti 1982) duke u nisur nga viti 1913, kur as që nuk ishin përcaktuar rregulla si ato të Konventës së Montego-Bay.

• " Çdo gjë ka nisur me ndarjen e kufijve në Konferencën e Londrës në vitin 1913. Aty u diskutua edhe për caktimin e vijës së kufirit detar ndërmjet Shqipërisë dhe vendeve fqinje. Pas shumë debatesh, në muajin qershor 1913 u arrit të miratohej marrëveshja për kufirin detar, sipas propozimit të Italisë, por u deshën edhe dy muaj të tjerë që të vendosej plotësisht kufiri me Greqinë dhe, siç u deklarua në Konferencë, "...

Korça në lindje dhe Kepi i Stillos në jugperëndim ishin " shtyllat e Herkulit të Shqipërisë".
• Pra, përfundimisht kufiri detar i Shqipërisë, në jug, do të niste nga Kepi i Stillos, do të vazhdonte gjatë Kanalit të Korfuzit (në mes të tij), duke ia lënë Shqipërisë ishullin e vogël Tongo, më pas do të vijonte në drejtim të veri-perëndimit, duke kaluar në ujërat e brendshme dhe deri në ujërat territoriale të saj."

Web: Komanda e Doktrinës, Ministria e Mbrojtjes

Këtu, kemi qëndrimin zyrtar dhe ligjor të Shqipërisë lidhur me hapësirën detare të Kanalit të Korfuzit.

Asnjë ndarje tjetër s'ka ndodhur më pas. Po kështu asnjë përcaktim tjetër, koordinativ apo hartografik dypalësh, nuk ka ndodhur. Vetëm se, në harta shqiptare gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë, është vizatuar në mënyrë të njëanshme kufiri në Kanalin e Korfuzit. Por që nuk mund të merret në konsideratë për matje.

Le të referohemi, përcaktimit të vijës ndarëse "Përmes Kanalit të Korfuzit" e cila i takon muajit Qershor të vitit 1913.
Ndërhapësira midis, e cila ka shkëmbinj nënujorë apo dhe pranë syprinor (Barketa) apo dhe ujdhesa ( Tignosso= Peristeri = Fanari), duhet të konsideroheshin se do të kenë përkatësinë ( në këtë rast zotërimin) e atij shteti, i cili përmbyll, prej mesores së përfytyruar ujërat e tij shtetërorë, së toku dhe me përbërës të tjerë që janë brenda këtij Kanali.

Ndërkaq vetëm brigjet dhe vetëm brigjet detarë të të dy shteteve, janë vijat bazë normale, apo pika të referimit për mesin e Kanalit. Kjo, rrjedh nga miratimi i marrëveshjes së vitit 1913.

Mbështetur këtu, Tignosso, Barketa dhe Serpa, e kanë pasur ndarjen e tyre qysh në atë kohë dhe nuk ka se pse të kenë një rindarje në vitin 2009, duke u marrë si pika skajore, ku fillon edhe ndarja e ujërave detarë.

Kjo ka ndodhur edhe në marrëveshjen e fundit, kur Serpa, Barketa janë marrë si skaje, për përcaktimin e Kufijve detarë në Kanal, me një efekt të plotë, në dëm të Shqipërisë.
Kohës së cilës i referohemi, nuk i përkasin, përcaktime të Konventave detare që janë të mëvonshme (e fundit në vitin 1982) . Nga hartat që janë botuar, pozicionimi i Serpas dhe Tignosso-s, është i qartë dhe i saktë, mbasi ndodhen në perëndim të mesores së përfytyruar.

Ndërkaq, Barketa, për palën tonë, nuk është e saktë, nëse bie në krahun lindor të mesores, gati në mes, apo në perëndim, të kësaj vije. Për këtë nuk ka koordinata të sakta të këtij shkëmbi.

Në bazë, të matjeve në hartat që kemi në dispozicion, të cilat janë me shkallë shumë të vogël, del se largësia më e afërt, është ajo që përkon me drejtimin lindor në Kepin e Mërtesës, ky shkëmb është në lindje të mesores së përfytyruar, pra që në krye të herës i ka takuar Shqipërisë. Sa më sipër, Barketa nuk ka asnjë arsye, që të bëhej pika skajore matëse, sepse këtë e përjashton "në mesin e kanalit".
Pse është e papranueshme?

Për arsyet e mëposhtme:

1. Në vitin 1913, nuk kishte kushte të tilla si ato të UNCLOS (1982) dhe kjo e fundit nuk ka se si të implementohet, kur e ka një përcaktim të hershëm ndërkombëtar që identifikon mesin e Kanalit të Korfuzit.

2. Në vitin 2001, Kuvendi i Shqipërisë, ka miratuar LIGJIN Nr. 8771, DATË 19.04.2001, ku trajton të njëjtin përcaktim "...dhe mandej midis bregdetit shqiptar dhe ishujve të Republikës Greke deri PËRMES KANALIT TË KORFUZIT"

Por ky nen është tanimë i shfuqizuar, me ligjin Nr. 9861, datë 24.01.2008, i cili "fshin" nenet që kanë të bëjnë me " ujërat territoriale dhe ujërat e brendshme" dhe për to nuk ka asnjë mbështetje. Veçse "... marrëveshjet Ndërkombëtare të ratifikuara nga Kuvendi..." (shiko ligjin e cituar më sipër). Kujt i është dashur vallë që të fshijë nenet e "Ujërave Territorialë dhe ujërave të Brendshëm"?

UJËRAT E BRENDSHËM, SI NJË SHQYRTIM HISTORIK

C. Neni 3, pika 2 , e LIGJI Nr. 8771, DATË 19.04.2001, për Ujërat e Brendshëm.
" Janë ujëra të brendshëm të Republikës së Shqipërisë, ujërat e Detit Adriatik dhe të detit Jon që shtrihen brenda vijës së drejtë bazë që përshkon derdhjen e lumit të Bunës, kepet e përmendur në pikën 1 të këtij neni dhe vijës së drejtë bazë që përshkon Kepin e Gjirit të Gramës, kepin e gjirit të Palermos, kepin e Qefalit, kepin e Sarandës si dhe ujërat e këtej vijës kufitare të liqeneve dhe lumenjve kufitarë."

Ky ligj i Kuvendit të Shqipërisë, siç u përmend, është i vitit 2001. Nuk është kaq i largët, në kohë. Kuptohet se është hartuar duke mos u mbështetur në disa parime themelore të UNCLOS.

Por të bën përshtypje, se ky ligj, përcakton vijëdrejat bazë, vetëm në një pjesë të hapësirës së ujërave të brendshëm, bregdetarë të Shqipërisë Jug-perëndimore, që do të ishin në qendër të bisedimeve të cituar, janë përjashtuar gjiri i Sarandës për të cilin është diskutuar aq shumë dhe që ende jemi në "kërkim të tij", po kështu janë përjashtuar edhe dy gjire të tjerë që plotësojnë kushtin gjeometrik ( të gjysmërrethit) : gjiri i Tetranisit ( Ksamilit) dhe gjiri i Butrintit.

Kjo mangësi në mospërfshirje të këtyre gjireve si ujëra të brendshëm, i ka trajtuar marrëveshja e fundit duke u dhënë të drejtën si ujëra të brendshëm sepse plotësojnë kushtin gjeometrik të sipërfaqes së gjysmërrethit.

Ky ligj edhe pse i mangët, duhej respektuar, ose në mosrespektim të tij, duhej të vihej në njoftim, Kuvendi i Shqipërisë. Le t'i referohemi kepeve gjeografikë, që janë cilësuar në ligj, se do të ishin përmbyllje, për ujëra të brendshëm. Vija përmbyllëse do të vijonte prej Kepit të gjirit të Gramës, deri tek Kepi i gjirit të Palermos, Kepi i Qefalit...kepi i Sarandës...

Shekulli - Për ZSH: Gjergj Kabashi

(Vota: 0)