Skender Brataj: Humanizmi!

Humanizmi!

Nga Skender Brataj

Prisnin të vdisnin nga i ftohti…

por në vend të kësaj, u mbështollën me batanije të ngrohta dhe u pritën me supë që avullonte.

Shkurt 1945. Një pyll i ngrirë pranë lumit Elba, në Gjermani.

Temperatura zbret në –28°C. Bora bie dendur, e rëndë, e pamëshirshme.

Njëzet e nëntë vajza gjermane infermiere dhe ndihmëse të një spitali fushor të shkatërruar enden prej ditësh në tërheqje.

Pa pallto. Pa ushqim.

Vetëm uniforma të ngurta nga akulli dhe shpresa të humbura.

Kur zbulohen nga një patrullë amerikane e Divizionit të 89-të të këmbësorisë, ato nuk kanë më asgjë.

Vetëm frikë. Dhe të ftohtin që të thyen kockat.

Rreshteri Thomas “Tommy” Riley, 26 vjeç, nga Bostoni, i gjen të strukura në një stallë të shkatërruar.

Njëra prej tyre, Anna Becker, 21 vjeçe, pëshpërit me buzë të nxira nga i ftohti:

“Bitte… lassen Sie uns hier sterben.”

(Ju lutem… na lini të vdesim këtu.)

Tommy sheh duart e tyre të çara nga ngrica, këmbët zbathur të mbështjella me lecka.

Kthehet nga njerëzit e tij.

“Batanije. Të gjitha. Menjëherë.”

Ushtarët heqin batanijet e tyre, palltot, shallët.

I mbështjellin një nga një, sikur të ishin vajzat e tyre.

Anna fillon të qajë në heshtje.

Për herë të parë pas javësh, ndjen ngrohtësi.

I mbajnë në krahë mes stuhisë, për tre kilometra, deri te kuzhina fushore e tyre.

Një kuzhinier nga Teksasi, Billy Ray, i sheh teksa afrohen.

“Ka supë!” bërtet. “Racion i dyfishtë!”

Supë e nxehtë pule me makarona, e trashë, aromatike, plot perime.

Bukë e sapopjekur. Gjalpë i vërtetë.

Kafe e ëmbëlsuar që shijon si shtëpi.

Gratë ulen rreth sobës, mbi arka municionesh. Secila merr një tas plot.

Anna pi një gllënjkë.

Ngrohtësia i përshkon kraharorin.

Përkulet përpara, mes dënesës dhe lehtësimit.

Pastaj ha me ngut, sikur të kishte frikë se do të zgjohej.

Të gjitha bëjnë të njëjtën gjë.

Brenda tendës dëgjohet vetëm trokitja e lugëve mbi metal

dhe të qara të mbytura.

Disa fusin bukën në xhepa.

Të tjera shtrëngojnë supën pas gjoksit dhe qajnë mes avullit.

Pëshpëritin vetëm:

“Danke… danke… danke…”

(Faleminderit… faleminderit… faleminderit…)

Billy Ray fshin sytë me përparëse.

“Nëna ime do të më vriste po të lija disa zonja të vdisnin nga i ftohti.”

Tommy ulet pranë Annës.

“Tani je e sigurt,” i thotë në një gjermanishte të pasigurt.

Ajo e shikon, me sytë plot lot.

“Na mbështollët me batanije.”

Tommy tund kokën.

“Nuk mund t’ju lija të ngrinit.”

Kalojnë javët.

Vajzat shërohen.

Tenda e kuzhinës bëhet “Das warme Zelt” — tenda e ngrohtë.

Tommy u sjell racione shtesë, çorape të pastra, dhe çdo mbrëmje ulet me Annën.

Ai i mëson fjalët: warm, safe, home.

Ajo i mëson: danke, freund, bruder.

Kur lufta mbaron, Anna ia kthen batanijen.

Ai refuzon.

“Mbaje.

Kujto natën kur nuk të lamë të ngrije.”

Anna do ta ruajë gjithë jetën.

Çdo dimër, do ta mbështjellë rreth nipërve dhe do të tregojë historinë e ushtarit amerikan që fliste pak,

por dha gjithçka.

Pesëdhjetë vjet më vonë, më 17 shkurt 1995, njëzet e katër nga ato gra kthehen në Boston.

Kërkojnë Tommy Riley-n.

E gjejnë në aeroport.

I dhurojnë një termos: supë e nxehtë pule me makarona.

Anna i shërben kupën e parë Tommit.

“Na mbështollët me një batanije…

por brenda, na mbështollët të ardhmen.”

Tommy qan.

Lufta mbaron aty.

Brenda një filxhani që nuk u ftoh kurrë.

Sepse disa batanije nuk janë vetëm lesh. Janë premtime.

Dhe disa premtime ngrohin gjithë jetën.

17 shkurt 2015. Spital në Boston.

Tommy Riley, 96 vjeç, është në shtratin e tij.

Mbesa i lexon një letër që ka ardhur nga Gjermania.

Është firmosur nga Anna Becker, 91 vjeçe.

Brenda ka një copë batanije, e zbehur, por ende e butë.

“Batanija nuk u ftoh kurrë. Kujtimi as.

Faleminderit që na mbështolle me të ardhmen.

Motra jote, Anna.”

Tommy buzëqesh, përkëdhel leshin.

“T’ju mbaja ngrohtë… ishte e drejtë.”

Vdes atë natë, në paqe, duke mbajtur mes gishtërinjve një copë mirësie.

Sepse disa batanije janë kufiri i vetëm mes armiqve ku njerëzimi mund të jetojë ende.

Dhe atë natë të vitit 1945, njëzet e nëntë gra zbuluan se ngrohtësia mund të zgjasë më shumë se lufta më e ftohtë!

Marrë nga https://www.facebook.com/skender.brataj