Nexhmije Mehmetaj: Pro iniciativës zvicerane për ndalimin e shamisë në shkolla

Pro iniciativës zvicerane për ndalimin e shamisë në shkolla

Nga Nexhmije Mehmetaj

Iniciativa zvicerane për ndalimin e mbajtjes së shamisë në institucionet shkollore ka gjeneruar një debat të thellë shoqëror e politik, por nga një perspektivë pedagogjike, juridike dhe sociologjike, kjo masë paraqitet si një qasje e arsyeshme dhe e orientuar drejt mbrojtjes së mirëqenies së fëmijëve, veçanërisht të vajzave. Qëllimi kryesor i masës nuk është kufizimi i lirisë fetare, por mbrojtja e të miturve nga presioni, imponimi dhe praktikat që mund të ndikojnë në zhvillimin e tyre të lirë dhe të pandikuar. Duke qenë se shkollat publike në Zvicër funksionojnë mbi parimin e neutralitetit laik, vendosja e simboleve fetare në mjedisin arsimor ngre dilema të rëndësishme të natyrës etike dhe institucionale.

Përvoja profesionale e shumë mësuesve dhe specialistëve të edukimit tregon se në disa raste, brenda komunitetit shqiptar mysliman është vërejtur tendenca për t’i nxitur ose detyruar vajzat e mitura të mbajnë shami, shpesh si rezultat i ndikimit të prindërve me qasje konservatore ose të figurave fetare të paformuara adekuat. Në këto situata, përdorimi i shamisë nuk shfaqet si një akt i zgjedhjes së lirë të fëmijës, por si shprehje e normave dhe pritshmërive të imponuara. Kjo bie ndesh me të drejtat themelore të fëmijëve në një shoqëri demokratike si Zvicra, ku prioritet mbetet liria personale, integriteti psikologjik dhe zhvillimi autonom.

Raportet e mësuesve dhe psikologëve shkollorë në disa kantone tregojnë gjithashtu se vajzat që mbajnë shami shpesh ndihen të izoluara nga bashkëmoshataret, duke u përballur me ndasi sociale dhe sfida integrimi. Kjo situatë cenon funksionin themelor të shkollës si hapësirë e barabartë socializimi, ku çdo fëmijë duhet të ketë mundësi të njëjta pjesëmarrjeje pa barriera të natyrës simbolike, kulturore apo fetare. Ndalimi i shamisë gjatë orarit mësimor, në këtë kuptim, kontribuon në krijimin e një mjedisi arsimor që i trajton të gjithë nxënësit në mënyrë të barabartë dhe u mundëson vajzave të ndihen pjesë integrale e komunitetit shkollor.

Nga perspektiva kulturore dhe historike shqiptare, mbajtja e shamisë si detyrim nuk përbën pjesë të traditës autentike shqiptare. Ajo lidhet më shumë me praktika të një kulture të importuar, që nuk përkon me vlerat e emancipimit, barazisë dhe modernitetit, të cilat kanë shoqëruar aspiratat e popullit shqiptar ndër shekuj. Shkolla, si institucion i dijes dhe zhvillimit, nuk mund të jetë vend ku normat e fanatizmit apo të imponimit fetar gjejnë hapësirë për të kufizuar lirinë e vajzave të mitura.

Në qendër të çdo diskutimi që lidhet me fëmijët duhet të qëndrojë parimi i mbrojtjes së tyre. Një vajzë e detyruar të mbajë shami, qoftë nga prindërit, qoftë nga rrethi social, nuk ushtron lirinë e saj, por i nënshtrohet një norme që e pengon të ndërtojë identitetin personal në mënyrë të pavarur. Ndalimi i shamisë në shkolla, si masë, synon pikërisht eliminimin e këtij presioni dhe krijimin e kushteve optimale për zhvillimin emocional, intelektual dhe social të vajzave.

Për këto arsye, iniciativa për ndalimin e shamisë në shkolla duhet parë si një masë mbrojtëse, jo ndëshkuese; si një mekanizëm për forcimin e neutralitetit institucional, jo si kufizim i lirisë fetare; dhe si një angazhim për garantimin e mundësive të barabarta për të gjitha vajzat në shoqërinë zvicerane. Ajo synon t’i japë përparësi të gjitha parimeve të demokracisë, barazisë dhe integrimit, të cilat përbëjnë bazën themelore të sistemit arsimor zviceran.

Në përfundim, fëmijët në Zvicër duhet të gëzojnë të drejtën për t’u rritur në një mjedis të lirë nga çdo formë detyrimi, të barabartë në mundësi dhe të mbrojtur nga praktika që cenojnë integritetin e tyre personal. Ndalimi i shamisë në shkolla përfaqëson një hap të rëndësishëm në këtë drejtim—një hap që mbron vajzat, promovon zhvillimin e tyre dhe forcon vlerat demokratike të shoqërisë zvicerane.

Nexhmije Mehmetaj

Gjenevë, 04. 12. 2025

Foto nga mësimi fetar në xhaminë e Arburgut