Albert Vataj: Kush është Gloria Steinem, gruaja e sfidave të pamundura që u shndërrua një ikonë e feminizmit

Kush është Gloria Steinem, gruaja e sfidave të pamundura që u shndërrua një ikonë e feminizmit

Nga Albert Vataj

Para se të bëhej një ikonë e feminizmit, ajo veshi veshët e lepurushit dhe hyri nën mbulim për të ekspozuar atë që të gjithë refuzonin ta shihnin.

Në vitin 1963, Gloria Steinem hyri në Playboy Club të Nju Jorkut e veshur me çorape rrjete, një korse dhe veshë lepurushi prej pushi. Ajo nuk shkoi aty për t’u argëtuar me të famshmit apo për t’u shërbyer kokteje elitave të Manhattanit. Shkoi për të punuar, dhe për të dokumentuar gjithçka.

Nga jashtë, të jesh një Playboy Bunny dukej si mishërimi i glamour-it, gra të bukura, ambiente të sofistikuara, iluzioni i luksit dhe i zgjedhjes së lirë. Por Steinem zbuloi një realitet krejt tjetër pas perdes së mëndafshit. Puna ishte rraskapitëse. Paga, qesharake. Prekjet e vazhdueshme nga klientët nuk ishin flirtim, ishin ngacmime të maskuara si privilegj. Dhe rregullorja e punës ishte një manual çnjerëzor, mos shto peshë, mbaj bishtin të fryrë, buzëqesh gjithmonë dhe mos harro, ti nuk je grua, je fantazi, je joshje, je tundim, nuk je kurrsesi ajo që thellë brenda teje zien në thirrjen e potershme për zgjim, jo, kurrsesi jo.

Reportazhi i saj, “A Bunny’s Tale”, nuk e turpëroi vetëm Playboy-in. Ai e shkatërroi mitin se trupat e grave, të paketuar si argëtim, në njëfarë mënyre i ngrenë apo i fuqizojnë ato. Ajo i tregoi Amerikës se edhe kur shfrytëzimi vishte diamante, sërish mbetej shfrytëzim.

Por instinkti i Steinem për të parë atë që të tjerët injoronin nuk lindi me kostumin e lepurushit, ai u kalit në fëmijëri. I ati e braktisi familjen kur ajo ishte e vogël, duke e lënë të kujdesej për të ëmën, e cila vuante nga probleme të rënda të shëndetit mendor. Ata lëviznin vazhdimisht, jetonin në skajet e shoqërisë, të padukshëm për një botë që kalonte pranë tyre pa i vënë re. Gloria e kuptoi herët se ç’do të thoshte të nënvlerësoheshe, të shpërfilleshe dhe të trajtoheshe sikur përjetimet e tua nuk kishin rëndësi.

Kur hyri në gazetari, redaktorët panë fytyrën e saj të bukur dhe i dhanë “shkrime për gra”, faqe mode, gjëra të lehta, asgjë serioze. Ata supozuan se ajo nuk mund të përballonte raportime të forta. Kështu që ajo bëri diçka brilante, i ktheu kufizimet në armë. Ajo përdori pikërisht ato tema që ia jepnin, për të zbuluar të vërteta më të thella mbi jetët e grave, duke provuar se ato që ata i quanin tema të “butë” ishin në fakt vendet ku fshiheshin fuqia, padrejtësia dhe transformimi.

Reportazhi mbi Bunny-t bëri jehonë, por ishte në vitet ’70 kur Steinem u bë e pandalshme. Ajo bashkëthemeloi revistën Ms., duke u dhënë grave një publikim që i trajtonte si qenie menduese dhe komplekse. Ajo mbajti fjalime elektrizuese për çlirimin, marshoi për të drejtën e abortit dhe barazinë në punë, dhe u ngrit kundër dhunës në familje kur vendi ende e quante atë “çështje private”. Syzet aviator dhe flokët e gjatë u bënë simbolet e saj, një lloj “cool” feminist i mbështjellë me zjarr intelektual.

Mediet nuk dinin ç’të bënin me të. Ishte “shumë e bukur” që të merrej seriozisht, thoshin, por edhe shumë radikale për t’u përqafuar nga mainstream-i. Sulmet vinin nga të gjitha anët, e akuzonin se ishte e ftohtë, burrë-urrejtëse, agjente e CIA-s, jo mjaft feministe, tepër feministe. Ajo i duroi të gjitha ndërsa mbante mbi supe peshën e një lëvizjeje të tërë.

Ajo që shumica nuk e dinë është se sa shumë luftoi me atë qendërvëmendje. Steinem është përshkruar si “një introverte në publik”, dikush që e preferonte dëgjimin ndaj ligjërimit, që përballej me dyshime të mëdha ndaj vetes edhe ndërsa bëhej fytyra ku miliona gra kërkonin guxim. Megjithatë, ajo vazhdoi të ishte aty, duke u dhënë grave gjuhën për të emërtuar atë që u ishte thënë ta duronin në heshtje.

Në një postim që ajo ka bërë në prfilin e saj në Facebbok, ajo shkruan: Kur isha e vogël, librat ishin shpëtimi im. Nuk shkova në shkollë deri në moshën 10 vjeç, kështu që lexoja çdo gjë që mund të gjeja në bibliotekën lokale.

Tani në moshën 88 vjeç, kam arritur ëndrrën time për të pasur një bibliotekë personale, rafte të mbushura me libra që i dua, të renditura sipas kategorive si "Historia e Grave" dhe "Shkruar nga Miqtë". Kjo është arsyeja pse ky projekt krijues, një fotografi e rafteve të mia të librave nga Bookscape, është vërtet një projekt i zemrës.

rafte të mbushura me libra që i dua, të renditura sipas kategorive si "Historia e Grave" dhe "Shkruar nga Miqtë". Kjo është arsyeja pse ky projekt krijues, një fotografi e rafteve të mia të librave nga Bookscape, është vërtet një projekt i zemrës.

Historia e Gloria Steinem-it nuk është vetëm për feminizmin, është historia e një gruaje që e mësoi herët se bota i anashkalon njerëzit që nuk i vlerëson. Prandaj ajo mësoi të hynte me maska, të depërtonte hapësira që nuk e donin dhe të shembte sistemet nga brenda. Ajo e shndërroi padukshmërinë në mburojë dhe e përdori për t’i bërë, më në fund, vendit t’i dëgjonte.

Sot, Gloria Steinem mbetet një zë i kthjellët dhe i domosdoshëm në një botë që ende lëkundet mes progresit dhe paragjykimit. Në moshën e saj të pjekurisë, ajo nuk është më vetëm simboli i një epoke, por një udhërrëfyese që mishëron guximin për të sfiduar padrejtësinë pa zhurmë dhe për të mbrojtur dinjitetin njerëzor me butësi të hekurt. Ajo vazhdon të jetë kujtesa e gjallë se barazia nuk është një kapitull i mbyllur, por një betejë e përditshme; se emancipimi nuk është një slogan, por një akt i përhershëm vigjilence dhe dashurie për të vërtetën. Në një kohë kur shumë gra ende luftojnë për t’u parë, dëgjuar dhe respektuar, prania e Steinem qëndron si një gur themeli moral: një kujtesë se fjala mund të trazojë botën, dhe se një jetë e jetuar me integritet është forma më e lartë e revolucionit.

Kush është Gloria Steinem?

Gloria Steinem është shkrimtare, aktiviste politike dhe organizatore feministe. Ajo ishte themeluese e revistave New York dhe Ms. , dhe është autore e librave The Truth Will Set You Free, But First It Will Piss You Off , My Life on the Road , Moving Beyond Words , Revolution from Within , dhe Outrageous Acts and Everyday Rebellions , të gjitha të botuara në Shtetet e Bashkuara, dhe në Indi, As If Women Matter . Ajo bashkëthemeloi Grupin Kombëtar Politik të Grave, Fondacionin Ms. për Gratë, Fondacionin Free to Be dhe Qendrën e Medias së Grave në Shtetet e Bashkuara. Si lidhje me vendet e tjera, ajo ndihmoi në themelimin e Equality Now, Donor Direct Action dhe Direct Impact Africa. Për shkrimet e saj, Steinem ka marrë Çmimin Penney-Missouri për Gazetari, çmimet Front Page dhe Clarion, Çmimin e Revistës Kombëtare, Çmimin për Arritje Jetësore në Gazetari nga Shoqata e Gazetarëve Profesionalë, Çmimin e Shoqatës së Shkrimtarëve nga Kombet e Bashkuara dhe Çmimin e Shkollës së Gazetarisë të Universitetit të Misurit për Shërbim të Shquar në Gazetari. Në vitin 1993, shqetësimi i saj për abuzimin me fëmijët e shtyu të bashkëprodhonte një dokumentar televiziv fitues të çmimit Emmy për HBO, Personalitete të Shumëfishta: Kërkimi për Kujtime Vdekjeprurëse. Ajo dhe Amy Richards bashkëprodhuan një seri prej tetë dokumentarësh mbi dhunën ndaj grave në të gjithë botën për VICELAND në vitin 2016. Në vitin 2013, ajo u vlerësua me Medaljen Presidenciale të Lirisë nga Presidenti Barack Obama. Në vitin 2019, ajo mori Çmimin e Lirisë nga Muzeu Kombëtar i të Drejtave Civile. Ajo është subjekti i filmit biografik të Julie Taymor, The Glorias, i cili u publikua në vjeshtën e vitit 2020. Për angazhimin e saj të pakufishëm ndaj feminizmit dhe për përfshirjen e të gjitha zërave në emër të barazisë, Gloria ishte fituesja e Çmimit Princesha e Asturias për Komunikim dhe Shkenca Humane në vitin 2021.