Albert Vataj: Shuhet "Pepe", revolucionari dhe idealisti i fundit

Shuhet "Pepe", revolucionari dhe idealisti i fundit, që dhuroi rrogën për të varfërit dhe nuk mori asnjë privilegj pushteti

Nga Albert Vataj

Bota sot i jep lamtumirën e fundit një prej burrështetasve më atipik, atij që erdhi në botën politike përmes revolucionit, dhe la shembullin më unik që do të mbetet në histori.

ishte një politikan, revolucionar dhe fermer uruguaian i cili shërbeu si presidenti i 40-të i Uruguait nga viti 2010 deri në vitin 2015. Një José Alberto "Pepe" Mujica Cordano ish-guerilas me Tupamaros, ai u torturua dhe u burgos për 14 vjet gjatë diktaturës ushtarake në vitet 1970 dhe 1980. Anëtar i koalicionit të Frontit të Gjerë të partive të krahut të majtë, Mujica ishte Ministër i Blegtorisë, Bujqësisë dhe Peshkimit nga viti 2005 deri në vitin 2008 dhe më pas senator. Si kandidat i Frontit të Gjerë, ai fitoi zgjedhjet presidenciale të vitit 2009 dhe mori detyrën si president më 1 mars 2010.

Mujica ishte përshkruar si "presidenti më i varfër në botë" për shkak të stilit të tij të jetesës së ashpër dhe dhurimit të rreth 90 përqind të pagës së tij mujore prej 12,000 dollarësh amerikanë për bamirësi që u sjellin dobi njerëzve të varfër dhe sipërmarrësve të vegjël. Një kritik i hapur i përqendrimit të kapitalizmit në grumbullimin e pasurive materiale që nuk kontribuojnë në lumturinë njerëzore, ai u lavdërua nga media dhe gazetarët për ideologjitë e tij filozofike; Times Higher Education e quajti atë "presidenti filozof" në vitin 2015, një lojë fjalësh me konceptin e Platonit për mbretin filozof .

José “Pepe” Mujica, ish-presidenti i Uruguait dhe simboli i së majtës latino-amerikane, është ndarë nga jeta në moshën 89-vjeçare, pas një beteje të gjatë dhe të vështirë me kancerin. Ai nuk ishte thjesht një burrë shteti, por një përfaqësues i rrallë i idealizmit të përulur, një njeri që e barti lirinë në shpirt dhe jo në luks, që kërkoi drejtësi pa i harruar plagët, dhe që luftoi jo për pushtet, por për të drejtën për të ëndërruar ndryshe.

Jeta e Mujicës është mozaik i përplasjes mes idealit dhe realitetit, mes përkushtimit revolucionar dhe urtësisë që vjen nga vuajtja. Në rininë e tij, ai ishte pjesë e lëvizjes guerile Tupamaros, duke marrë pjesë në aksione të armatosura për drejtësi sociale. Katër herë i burgosur, dy herë i arratisur, dhe për shtatë vjet rresht i izoluar në kushte çnjerëzore, Mujica doli nga ajo errësirë jo si një viktimë, por si një njeri i ndriçuar nga përvoja.

Në vend që të binte në tërbim ose në urrejtje, ai zgjodhi një formë tjetër rezistence, politikën demokratike. U zgjodh deputet, më pas senator, dhe më në fund president (2010–2015), duke fituar me një shumicë të gjerë popullore. Por ajo që e bëri Mujicën të pazëvendësueshëm në kujtesën e botës nuk ishte vetëm pozicioni që mbante, por mënyra si jetonte: pa pallate, pa rroga të majme, pa pompozitet.

Kur shumë liderë politikë largohen nga populli sapo ngjiten në pushtet, Mujica bëri të kundërtën, e hoqi rrogën e tij presidenciale për ta dhuruar, jetoi në një shtëpi të thjeshtë rurale bashkë me gruan e tij, punoi tokën dhe udhëtoi me makinën e tij të vjetër Volkswagen Beetle. Në një kohë ku konsumizmi po gllabëronte idealet dhe modestia ishte kthyer në përjashtim, Mujica u kthye në një ikonë globale për jetesën me dinjitet dhe përçmimin ndaj luksit.

Ai fliste me një urtësi që vinte nga përjetimet e thella, me një gjuhë që prekte të thjeshtin dhe sfidonte të pushtetshmin. Mbi të gjitha, ai mbeti i sinqertë deri në fund: “Ia përkushtova jetën ndryshimit të botës dhe nuk ndryshova asgjë. Por u argëtova... dhe i dhashë kuptim jetës sime.”

Për Mujicën, leximi ishte shpëtimi në vetminë e qelisë dhe mendimi kritik ishte rruga për të mbijetuar si njeri. Ai nuk e glorifikoi kurrë dhimbjen, as nuk u mbështoll në viktimizim. Përkundrazi, e pranoi si një pjesë të jetës që të mëson të jesh i vërtetë. Ai besonte se hakmarrja është barrë dhe se e vetmja mënyrë për të ecur përpara është të mos lejojmë plagët të na kthejnë në vrasës të së nesërmes.

Në vitet e fundit të jetës, edhe pse i lodhur nga trajtimet kundër kancerit dhe i rraskapitur fizikisht, ai e përçonte po atë forcë të brendshme që e kishte mbajtur gjallë dekada më parë në errësirën e burgut. Me një ndjesi të hollë humori dhe një fatalizëm të butë, ai e përshëndeti fundin e jetës si një kapitull që e kishte shkruar me vetëdije dhe pa pendesë.

Mujica nuk la pas vetes pasuri apo pallate, por një model të rrallë lidershipi të bazuar në përulësi, humanizëm dhe integritet. Ai i mësoi botës se politika nuk ka për qëllim të pasurojë individin, por të përmirësojë jetën e të gjithëve. Ai i mësoi një brezi të tërë që të jetosh thjesht nuk është varfëri, por një formë lirie.

Në fjalimin e tij të fundit publik, ai i kërkoi të rinjve “të jetonin me thjeshtësi, sepse sa më shumë të kesh, aq më pak të lumtur je”. Ishte një mesazh që vinte nga thellësia e përvojës dhe pasuria e mendimit.

José Mujica vdiq, por ideali i tij mbetet, se nuk është e nevojshme të kesh shumë për të dhënë shumë. Se politika mund të jetë shërbim, jo privilegj. Dhe se, për ta ndryshuar botën, ndonjëherë mjafton vetëm të jesh njeri.

Në një botë të etur për udhëheqës me fytyrë njerëzore, Mujica nuk ishte një përjashtim që e konfirmon rregullin, por një thirrje për të ndryshuar rregullin. Një revolucionar i qetë, që na mësoi se dhembja e jetuar me kuptim është një fitore më e madhe se çdo sukses politik.

Ai mendonte se:

“Në jetë, ka plagë që nuk kanë shërim dhe duhet të mësosh të vazhdosh të jetosh. E di që ka njerëz që nuk do të më mbështesin, por kam zgjedhur një pozicion më inteligjent dhe më pak sentimental. Kjo është arsyeja pse nuk e përdora pushtetin për t’iu kundërvënë ushtrisë. Nëse do të përpiqem të hakmerrem... Zoti na ruajt”, i tha ai EL PAÍS.

Megjithatë, Mujica gjithmonë i shihte ato vite si vitet që ia “formësuan” më shumë mënyrën e të menduarit. “Nevoja për të ekzistuar të bën të mendosh, të rimendosh dhe të bësh pyetje që rrallë bëhen në jetën e përditshme”, thoshte shpesh ai.

Nga këto pyetje - dhe përgjigjet që gjeti - lindi Mujica që magjepsi botën: një politikan i majtë që e bëri veten të dëgjohej nga një vend i vogël i Amerikës së Jugut. Ai mbërriti në ditën e tij të parë në Senat me një motoçikletë, i veshur me rroba rruge, duke ardhur direkt nga ferma e tij e vogël në Rincón del Cerro, rreth gjysmë ore larg me makinë nga Montevideo. Ai jetoi atje - i rrethuar nga të mbjellat me perime, qenin e tij me tre këmbë Manuela dhe kafshët e fermës - që nga koha kur u fal në vitin 1985 deri në vdekjen e tij.

Ishte në atë strehë rurale që ai e çoi përkushtimin e tij ndaj kursimit dhe jetesës së thjeshtë në ekstrem. Ai kurrë nuk zbriti nga traktori i tij ose nga Volkswagen Beetle i vitit 1987 me ngjyrë blu të çelët, madje as kur ishte president. Kushdo që donte ta intervistonte duhej të fërkonte këmbët - qofshin krerë shtetesh si Luiz Inácio Lula da Silva i Brazilit apo anëtarë të familjes mbretërore si Mbreti Juan Carlos I i Spanjës, të cilin e priti në vitin 2015 vetëm disa orë pasi u largua nga detyra. "Ata thonë se jam një president i varfër. Të varfër janë ata që kanë nevojë për shumë. Unë mësova të udhëtoj lehtë", i tha ai Juan Carlos duke qeshur. "Nuk mundesh - sepse pate fatin e keq të linde mbret."