Hysen Ibrahimi: Idriz Gashi - O jeta ime

POETI IDRIZ GASHI, DËSHMON SE ËSHTË NJË KRIJUES ME DHUNTI TË DALLUAR POETIKE

Sot doli nga shtypo libri i radhës i titulluar ”O JETA IME”, (Përmbledhje me poezi), 2020, i poetit Idriz Gashi, botues Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi.

Nga Hysen Ibrahimi, Mitrovicë

Idriz Gashi, në librin e tij të radhës ”O JETA IME”, (Përmbledhje me poezi), 2020, pas dy veprave të botuara më herët, ”PO TË PRES” (Përmbledhje me poezi) 2018, ”SE NUK VDES”, (Përmbledhje me poezi) 2019, na del një vjershëtar i pavarur  i letërsisë shqipe në fushën e poezisë. Këtë më së miri mund ta vërejmë në vargjet e tij se vërtet është një poet i cili, çdoherë, me një elegancë dhe gjuhë të ëmbël, shpreh përvojën jetësore dhe krijuese dhe njëherit etikën e këtij zhanri letrar. Autori, në këtë vepër, është shprehur në poezi sikundër nuk është shprehur më herët, duke dalluar për të mirë nga vjershëtarët e sotëm shqiptarë. Në qoftë se nxjerrim një dallim, duke krahasuar marrëdhënien  e poezisë së tij me poezinë moderne të sotme të poetëve të tjerë, do të vërejmë ndryshime të dukshme në shtrirjen e poezisë dhe mënyrën e sendërtimit të këtyre poezive, të botuara në librin e radhës ”O JETA IME”. Këtu krijohet bindja, se lidhja e poezisë së poetit Idriz Gashi me poezinë moderne, gjithsesi përkojnë me realitetin, se janë bazamentet e dhuntisë së tij poetike, por pa e përjashtuar se poeti është ndikuar nga rrethanat jetësore e shoqërore ku ai jeton e krijon dhe në origjinën e tij të lindjes, siç e shohim në vargjet:

Ti Iliri e Dardani

Pasuri e krenari

Lakmi e lavdi

Të shënuara me histori

vargje këto që rrinë në brendi të shpirtit të poetit dhe që e hasim më tutje:

Iliri e Dardani

Binjakë me moshë

Binjakë në rini

Për Shqiptari

Kjo përvojë e poezisë letrare e poetit Idriz Gashi e përvetësuar, dëshmon se është një krijues me dhunti të dalluar poetike, që çdo përvojë në fushën e krijimtarisë e paraqet duke iu nënshtruar përvojës së vet, gjë që vërtet është për t’u vlerësuar lart. E kemi poezinë e titulluar ”O FLAMURI KUQEZI”:

Që nga Pirroja

E deri te Aleksandri i Madh

Skënderbeu e i Ismajl Qemali

Ibrahim Rugova e Adem Jashari

Për Atdhe e për Shqipëri

Kanë luftuar

E në ty janë betuar

Në poezinë e z. Gashi nuk mund të mos vërehet se në qëndrimet ndaj poezisë moderne, dëshmohen mjaft ngjashmëri historikisht të kuptueshme. Pavarësisht se poezia e tij nuk bën fjalë veçmas për letërsinë moderne, sikundër bëhet fjalë për shembull për letërsinë popullore.

Poeti Idriz Gashi, me të drejtë, nuk mund të quhet poet i paanshëm në poezinë e tij moderne, sidomos në poezinë që i përkushtohet gjuhës së tij amtare, ku zë vend përvoja e tij artistike. Sepse ai, në radhë të parë, don gjuhën e tij, madje me një prioritet të lartë dhe të pazëvëndësueshëm:

Lindja jote është mrekulli

Je e bukur plot magji

E shkruar moti që n’lashtësi

Nga pellazgjishtja në Iliri

Homeri të dërgoi në Dardani

Shpirtërisht e me ngrohtësi

E ruajtur me fanatizëm në shqiptari

Je e ëmbël e shumë hyjnore

Në rrënjë të lashta shumëgjuhësore

Linde e rrite shumë dijetarë

Në Evropë dhe në botën mbarë

Në veprat e tij poeti Gashi shquhet me të drejtë me një ndajafërsi të njerëzve meritorë dhe të të gjithë atyre që punojnë dhe sakrifikojnë për vendin. Ai këtu nuk kursehet, kur përmes poezisë së tij i vlerëson si pasuri të madhe, thesarë kombëtarë, që janë të përgjithshëm e shpirtërisht të Kombit.

Ti Avdyl Uka

Ti je lule e Lirisë

Ti je Hero i gjallë i djalërisë

Ti je nderi i familjes dhe i Dardanisë

Ndodh kështu në poezinë e z. Gashi, për arsye se ndikimi i poezisë moderne dhe letrare në poezinë e tij dëshmojnë se gjithsesi janë më të përvetësuara, prandaj edhe janë të ngritura në një shkallë të lartë të krijimit poetik. E themi në shkallë të lartë sepse formulimi i vargut poetik ka përbërje ritmike, mendime apo mesazhe që e cilësojnë poezinë dhe, në përgjithësi, shfaqet imagjinata e poetit, që ndërrojnë plotësisht veçantinë moderne poetike të z. Idriz Gashi dhe shihen qartë se janë të ideuara drejtëpërsëdrejti nga imagjinata e tij. Këtë e shohim në disa poezi, si dhe në poezinë e titulluar ”KUJDES”:

Që frymoni shqip ju njerëz të mirë

Që keni virtyte të larta

Njerëzore dhe kombëtare

Shqiptarë të dijes të penës dhe të sakrificës

Njerëz të guximit dhe vullnetit të mirë

Për punë të gatshëm

Për t’u dalë të këqijave përballë

Zgjohuni zgjohuni

Nga gjumi i mashtruar

Se armikun e keni te dera

Poeti Idriz Gashi, po ashtu, lë përshtypje të shkëlqyera në fushën poetike, se edhe kësaj here kemi poezi të krijuara nga ai, që shpërfaqet jeta rinore dhe, me të drejtë, e shkruan vargun me rimën e tij, të cilat kur i lexojmë me vëmendje do të hasim se nga ato poezi mund të nxirret shumë lehtë folklori poetik i këngësë së mirëfilltë shqipe.

Me sy ma bëri

Unë nuk u befasova

Si të qëllimtë unë e kuptova

Syri i lëshoi shkëndija të dashurisë

Mund të themi se numri i madh i poezive në këtë fushë, që përdor poeti Gashi në poezinë e tij, është shumë më i madh se në poezinë e shumicës së poetëve romantikë të ditëve të sotme. Lexojmë disa vargje nga poezia e titulluar ”PO TË PRES”:

Të këndoj këngë me çifteli

Për atë të bukurën dashuri

Ti je më e bukura në sytë e mi

Zemër e shpirt t’i kam falur Ty

Kjo nuk është aspak e çuditshme, prandaj poeti Gashi e arsyeton bindshëm marrëdhënien morale të njerëzve në poezinë e tij prej burri, duke pasur guximin ta thotë dhe ta shkruajë poezinë për vashën e bukur, flokët e saj të zeza, të bardha, bjonde; për takimet, puthjet e përqafimet; të gjitha këto dalin poezi vërtet artistike e moderne.

Pa dyshim se poeti Idriz Gashi në poezinë e tij përdor metaforë. Në poezinë e tij, edhe vajza, edhe djali me të drejtë emërtohen me emra të ndryshëm, për ta ruajtur raportin ndërnjerëzor.