Kulturë
Skënder Blakaj: Truri në pranga
E diele, 21.05.2017, 08:52 AM
Skënder Blakaj
TRURI NË PRANGA
Me ushtimë e plojë na hynë çlirimtarët,
më ‘945, si më ‘912,
e dheu mbulohej me kufoma shqiptarësh,
por na e linin të gjallë mendimin e vet.
Nga kufomat e lëna rrugëve në qytete,
mendimi nuk shuhej, shpërthente si dritë,
e mjekra e Marksit e çlirimtarët në pushtete
yrysh që mendimit t’i vëjnë pranga një ditë.
Plot kafshë përreth, derrat në sundim,
Cari farkatar krijoi fermë namzeze,
prangat në tru, për gjithë kokat një mendim,
por mendimet me dritë nga gullagët çonin rreze.
Sokrati në biruca, derrat turr në ndjekje,
Sa bindje e zell që të mos shihen në terr,
Dhe dritën e vet e dënuan me vdekje,
që të jetojnë së bashku të lumtur në ferr!???
???
(Prishtinë, 12 Shtator 2012)
S’ka rëndësi
S’është me rëndësi
nëse do të vuaj
për bukë a për ujë,
se do të ushqehem me kënaqësinë
që s’qenkam i mirë
për ju e për shokët tuaj.
?(Bota e re, 1972)
Mbrapa kalit
Shkuarje, ardhje, përqafime
Kali i thelluar në mendime,
Në nisje treni qerrja pranë
Bisedë rrotët kishin zënë:
-Si ti Rrotë, edhe unë rrotë;
punë të njëjtë kryejmë në këtë botë,
po ti të hekurt, rrugë të drejtë
mua në baltë më mbytën krejt.
-Hajt motro, lëri fjalët,
pusho më, pse më shqetëson,
qofsh e drunjtë a e artë
fati yt është me krye në baltë
Kalit mbrapa kur i shkon!
Sorra në tre hunj
Gardh i gjatë me hunj të mprehtë
mbi te rrinin e krrokatnin shpezët;
si pëlqeu sorrës vetëm majë një huri
e dëboi fqinjën e, edhe një e zuri.
I hapi këmbët e qëndroi mbi të dytë
krrokati e nga gëzimi, shumë net s’i mbylli sytë.
Lakmia shtohet si lumi pas shiu,
e sypangopurën as ky hu s’e ngiu;
me zor e me hatër e fitoi dhe një të tretë
por rrëshqiti e në të u ngul mendshkreta vetë.
????
(Botuar te “Thumbi”)
Miza mbi rrotën e historisë
Rrugës buzë arës, rrugës buzë malit
katër rrotë qerrje mbas i shkonin kalit,
shkumonte ai “rrotët në baltë sharronin,
po njësoj prapa i shkonin se i shkonin:
Rrotët cijasin, kali kokën tund
mendon i shkreti të gjejë një pus të pafund
nga të mërzitshmet miza përgjithnjë të shpëtojë
që i futen nën bisht, në hundë, në vesh e gojë.
Më e madhja nga to, ndër më të këqiat në botë
e fryrë, e krekosur, kalon nga kali në rrotë
që është e historisë e që ec është meritë e saj
mendon të bindë gjithë botën skaj më skaj.
(Botuar te “Thumbi”, 1973)
Bota n’gusht
Tash muaji është gusht
dhe njeriu është ngushtë
i tallen me jetën
s’ja thonë të vërtetën
ja shtojnë dhe çmimet
përgojimet
akuzimet
dënimet
ja cungojnë dhe synimet
qëndrimet
betimet
fitimet...
Tjerët i mundon vetëm vapa
e s’kanë të tjera halle
të voglin, rreth të shkretit
i sillen hapa-hapa
të këqiat i heqin valle.
Diku i apin grusht shtetit
diku shteti u ep grusht
çekiçbjeri më parë vetit
nëqoftëse je ngusht
e pak prit nga zotimet
se rrallë ndonjë fjalë
e thëme ka për të dalë
pos kur thonë për çmimet,
shpërdorimet
deformimet
e krimet...
Ai nëpër jetë ecën më këmbë,
të tjerët në vetura,
dhe atje ku s’ka lumë
shpesh i ngrejnë ura
nëpër to të kalojë e shtyjnë,
kur e tallin, kur e ngjyjnë
etiketat kur i nxjerrin
e sa për argëtim të vetin
përreth qafës ja vjerrin
dhe e bëjnë nacionalist
antikomunist
shovinist
pesimist...
Optimizmi s’është një bimë,
që rritet lehtë në shkretëtirë,
që kur i merr madje edhe ujin
ajo rritet aqë më mirë;
optimizmi si të lëshojë rrënjë,
kur i përzihen njeriut në kokë
këtu të sëmurë, tutje dorështrirë
Vietnam, Kamboxhë e Palestinë,
udhëtimet Hënë e Tokë,
asish që s’shohin, që nuk dinë
se kanë mbyllur vesh e sy
me pasuri..
Sillet toka, vazhdon jeta
mshifet, rrall shfaqet e vërteta;
edhe njeriut në kokë i sillen
rrotullohen e i mbështillen
të paditur
e të shitur,
të sharë
e të vrarë,
të thatë
e të ngratë
n’anën tjetër kridhen, hidhen
të parë
e të larë,
të ngjeshur,
e të veshur
të lyer
e të fryer...
Dhe kësaj bote si gjithëherë
për më tepër në të nxehtë, në verë,
ndjen se i vjen një e keqe erë
i mbyllet goja, i ndalet fryma
i ndalet fjala, i ndalet pështyma
mbyll dhe sytë, rrudhet në fytyrë,
kur kupton se këtë erë të keqe
po e lëshuekan këta barkfryrë.
??(Shkruar në tokë, muaji gusht)
EPIT‘RAME
Loja
Kur si f?mij? luftonim n? dy an?,
Secili d?shironte t? jet? partizan,
I shoh f?mij?t prap? luajn?,
E s’i pengon asnj?rit t? jet? gjerman.
Prap? p?r loj?n
E f?mij?ve pam-pam n?p?r oborr k?rcet,
-Mami, gjerman?t krejt i kam vrar? un?,
Motra hap syt? e p?rvajsh?m v?llait i flet:
=Hajvan, po babi tash ku do t? gjej? pun?.
P?r er?n e djers?s
Hunda e tij zot?rinjsh, e thot? edhe vet? prore,
As parfemin e k?ndsh?m t? zonj?s s’ e duron,
E cud? pra, era e r?nd? e djers?s pun?tore
n? veshje e n? stoli t? vetat, nuk i pengon.
Koka nga lart?sit?
Shum? lart, pa shkall?, m? ngriten me votime,
Ashtu papritmas e disi p?rnj?her?,
N?se zbres pa mbajt? kur t? thermohet koka ime,
Ju mbyllnje hund?n se edhe koka bosh l?shon er?.
Lutje Redaksis? s? gazet?s
Ju lutem si funksionar vet?m nj? dit? m? pranoni,
Dhe as nuk dua rrog? nj? gjysm? milioni,
As m?ditje e p?rditje t? m?dha si ata,
Por t? vij atje, kafe e uj? t? thart? n?se doni
B?n? t? m? qitni, e p?r bised? si honorar,
T? m’i jepni dy-treqind mij? dinar?.
Lutje Redaksis? s? emisionit
“U(lu)rime e p?rshendetje”
Ju lutem, shum? ju lutem shok?,
Emitoni k?ng?n e urimin q? k?rkova
E mos m? humbni kaq shum? koh?
Se, q? nj? muaj e m? tep?r,
Jam duke pritur pran? radios,
Urimin e emrin tim ende s’i d?gjova.
Ju q? keni diçka n? dor?
E dim? se ju tash jeni t? zot?t,
dhe se keni diçka n? dor?,
prandaj ju lutemi, at? q? keni n? dor?
fort t? mos na e shtr?ngoni,
dhe krejt fondin e akrabave
pasi ta shfryt?zoni,
ata q? jan? v?rtet? t? aft?
mos i harroni!
Nina-nana
Nina-nana djali im,
edhe n? mos m?sofsh shkrim-lexim,
p?r k?t? pun? ti flij i qet?,
se kollaj punon n? gazet?.
I marri
Para sht?pis? s? madhe t? ndonj? autoriteti
ai ndalet, rri gatitu, me dor? duke salutuar,
p?r k?t?, i marr? i thon? gati gjith? qyteti,
po ai e di q? djersa e popullit duhet nderuar.
Epigram pa em?r
P?r kok? t? çdo banori, nj? mij?, aq t? r?nd?, dollar?,
plan i madh! vall? i duron kok? e njeriut ton?,
gjith?sesi kjo holl?sisht duhet studiuar m? par?,
planin! e realizojm? ndonj? decenie m? von?.
Raport rreth epigramit pa em?r
Kjo ç?shtje v?rtet bim? me rr?nj? t? thella doli,
u mblodh shum? her?sh ekspert?sh nj? komision,
e çdo frut faktesh nga deg?t e saj mbasi e voli,
realizimi i planit mbeti p?r ca decenie m? von?.
Fajtor?t
P?r mossuksese fajtor?t duhet gjetur,
nuk ka asish q? k?t? nuk e din?;
le t? na jet? turizmi e vetmja deg? ekonomike,
fajtor? do t? jen? turist?t q? nuk vin?.
Metamorfoza
P?rdridhet n? maksi pallt? me t? rrug?n kah f?shin,
fytyr? t? zbeht? murgeshe e n? shpin?
flok? t? gjata krehur bukur e pal?-pal?,
e n? letrat studenteske, p?r gjinin? sh?noi-djal?.
Puna rreth leshit
S? pari besa na pat?n habitur,
djemve t’ u mbulohen vesh?t pat?n lejuar,
qethja q? b?jn? tash s’ ?sht? e papritur,
edhe rreth leshi dikush duhet angazhuar.
Zemrimi i pabaz?
Drejt jet?s s? mir? jemi kah shkojm?,
pun?toris? n? k?t? rrug? u nisem t’ i prijm?,
se jemi pasuruar tep?r tash na akuzojn?,
po na si do t? prinim n? rrug?n q? s’e dijm?.
N? em?r t? popullit
-N? em?r t? popullit, ma jepni fjal?n!
-N? em?r t? popullit, t? arrestoj!
-N? em?r t? popullit, zot m? nuk ka!
-N? em?r t? popullit, si zot dua t? rroj!
Dy fjal? me Marksin
-P?r socializ?m, shok Marks, kush duhet t? luftoj??
-Po...ai q? ky rend jet? t? mir? i siguron...
-I dyqindti miliarder un? arm? k?rkoj,
socializmin tim me çdo kusht dua ta mbroj!
Pyetje pa r?nd?si kryetarit t? qeveris?
E di se shume gajle ka i qeveris? shoku kryetar,
psh. Marksin e njeriun ton? sa m? shum? si t’i afroj?,
po un? si shef i bashk?sis? me dhjet? an?tar?,
m? vie keq n?se hallet m? shum? do t’ia shtoj
por, me leje nj? pyetje pa r?nd?si do t’ia b?j-
me tet?qind dinar? rrog? vet? i dhjeti si t? jetoj.
Era e r?nd? e djers?s
Djers?n e huaj disa e kan? p?rvet?suar,
k?shtu fjal?t pand?rprer? d?gjohen,
mir?, po a thua k?ta zot?rinj t? nderuar,
nga er? e r?nd? e djers?s s? huaj si mbrohen!?
Shkolla jon? e BB
Nuk ?sht? me r?nd?si shkolla jon?,
por si shkohet m? shpejt n? bregdet,
dhe BB n? gazeta, n? biseda, n? radio e televizion,
q?kur i ka v?n? binar?t e lokomotiva t? madhe b?rtet.
Shkruan p?r fshatin
P?r faqen e fshatit n? gazet?
rrog? t? majme merr,
e pra nga hoteli kryet
kurr? jasht? s’e nxjerr.
Profesori zem?rmir?
Profesori yn?, i urt? e i mir?,
voc?rrak?t i ka dashur gjith?her?,
prandaj dy nx?n?seve t? veta
nga nj? f?mij? ua ka l?n? n? der?.
Kudo na p?rfaq?son
Ty t’kemi autoritativ e fytyr? serioze n? aren?n politike,
ti na p?rfaq?son, populli atje vet? t? ka deleguar,
por jo edhe k?tuku e ke z?n? vendin e t? interesuarve,
me grua e t? afërm, n? premieren e shfaqjes artistike.
Nuk jemi m?sues
Si p?r tallje, p?r çkado kur bisedonin,
nj?ri-tjetrit me fjal? i rrotullonin
n?n? e bab? e t? gjitha rr?nj?t e tjera,
-T? kemi turp, tha-se s’jemi m?sues po shofera.
Nj? shkenc?tari para vdekjes
Nd?r t? par?t doktor shkencash u b?,
nga kjo, si thon?, para fitoi me grusht,
e sot aty ku ?sht? tavolina e bixhozit
dit?n as nat?n p?r asgj? s’e z? ngusht.
Nd?rgjegjja
Dy-tre gishta ndal prej stofit t? çdo metrit,
m? pak kurr?, n?se jo edhe m? shum?,
shit?s e kontrollor i p?rkundin k?shtu nj?ri-tjetrit
nd?rgjegjen e tyre t? ven? n? gjum?.
M?sues i koh?s
Me duar n? xhepa endej posht? e lart? klas?s,
nx?n?si çoi gishtin-“n? cilin vit n? Dib?r
mbaroi keqas ushtria e Hajredin Pash?s?”
-Ulu n? vend-i b?rtiti-e lexoje n? lib?r!
Nuk pi
Autobusi plot udh?tar? n? rrug?.
-Vet?m edhe nj? got?, shok kamarier,
se shum? nuk pi-me dor? tregoi kah rruga,
-po sheh edhe vet?, hik, un? jam shofer.
Poet-uci
Dy vargje mori k?tu, nj? e p?rktheu,
t? kat?rtin n? nj? lib?r t? vjet?r e gjeti,
nj? strof? e shprishur i buz?qeshi nj? dit? n? gazet?,
tani mes vargjesh t? tilla shton edhe “un?, poeti”.
Kritiku
E pat m?rzitur n? m?nyr? marroqe
p?r vepra e shkrimtar? duke i folur
redaktorit q? e kishte mik,
ky ia botoi
t? shohin dhe t? tjer?t marri t? pashoqe,
po ai at? dit? e sot n? let?rsi mbeti-kritik.
N?pun?si principiel
I tha n?pun?sit q? me naze pinte kafe
-K?t? pun? sot a ma rregullon?
-Eja nes?r, e iu kthye shokut q? b?nin llafe,
-parimi ?sht? parim, ti bile k?t? e kupton.
N? stilin e k?ngës popullore
L?r? t?rkuzen, l?r? dhe shatin,
dhe merr rrug?n e Gjermanis?,
l?r? shkoll? e sht?pi, l?r? dhe fshatin,
se ajo ?sht? rruga e ardhm?ris?.
Fe e re-tregtia
Ju p?r shkolla nuk jepni e p?r dituri,
por p?r haxhill?k e p?r xhamia,
se p?r besimtarin q? m?syen Qaben?
tani fe e fort na doli tregtia.
Ajo ?sht? e r?nd?sishme
Manash ekonomia
dhe ngjarjet politike,
t? drejtohemi atje
ku luan fytyra e shtetit-
n? ndeshjen futbollistike.
Vetura-gjithçka
N? t?r? sht?pin?
nuk ka macja çka i l?pin,
nuk ka tash as s’pat dikur
e hunden p?rpjet n? vetur?.
Sht?pia me djers?
Kat-kat, her? pjes? tjera anash,
k?shtu p?rmuaj po i rritet sht?pia,
po, se me fuqin? pun?tore
mjaft mir? po i shkon treg?tia.
Kush “na e zbardhi faqen”?
Po ju shohim e po ju dëgjojmë
se në të përdorur të fjalëvet
“na e zbardhi faqen” jeni aq gojëlirë
sa po na shtyni të dyshojmë
vallë, këtu e më parë mos ishim faqenxirë!?
Lutje
I botoni këto dy-tri vjersha të mia,
ju lutem shumë shok redaktor,
se kështu, pastaj, ekziston mundësia
në fakultet të më zgjedhin profesor..
Edhe një lutje
T’i largojmë lypsat, qytetin ta pastrojmë,
poashtu edhe rrugët duhet fshirë,
të gjitha këto nëse dëshirojmë
para mysafirëve të jemi të pasur e të mirë.
Zgjedhim???Gërshërët
Unë vallëzoj???Unë kam stofin,
ti vallëzon???ti ke stofin
ai i bie tupanit.??ai i ka gërshërët..
Ku m’je nis?..
Profesori ynë i fakultetit
në aktivitete politike
dallohet si shumë punëtor’
Telegrami përshëndetës
dërguar lart nga një tubim
i pranohet si punim shkencor.
Q?ndroni
Mbroni vendet, zini pozitat,
se shum? na t? rinjt? ju rrezikojm?,
qqitni kurtha, zini pritat-
b?n dhe nga jasht? vendin ta nd?rtojm?.
Si s’paske turp?
Muaji ka jo m? shum? se tridhjet? dit?
e ti ke shtrir? dor?n l?mosh? t? k?rkosh
pra atje merr parat? e ndihm?s sociale,
me t? cilat, e di, pes? dit? mund t? jetosh.
Neve, si askujt tjet?r
Neve, si rrall? kujt mbi tok?
na shkon fare mir? p?rdore
administrator? e tjer?t n? vend
e jasht? atje n? bot?-klas?n pun?tore.
Nd?rrojn? koh?rat
Nj? poet dikur k?shtu k?ng?s ia niste-
malet u b?n? fusha, fushat u b?n? male,
brend k?tu na e kemi Partin? Komuniste,
e klas?n pun?tore diku atje-ilegale.
Ai q? b?n pak zhurm? p?r shum?gj? send
Qenka siç na qenka kjo bot? e ngrat?,
kritikon gj?rat p?rreth e b?n? shamat?
e vet? nuk di mir? ta dalloj? ar?n nga livadhi,
i posht?shkruari hiq ndryshe po-Mllef Madhi.
Bota e re
Bota e re
e lazdruar
e pa fre
me atom
e me droga
e martuar:
herë maksi
herë zdesh
qesh kur qahet
e besa shpesh
proteston
demonstron
por të vjetrit
i kanë futur
vesht në lesh
nuk dëgjojnë
e dot s’kuptojnë
se rininë
me fjalë boshe
e tam-tame
s’e zvarrisin
në greminë
e duhet të dinë
ç’do t’u dalë
në ditë të mbrame.
Duhet të nisin
një lojë ndryshe
se çdokush
dhe ime gjyshe
e ka kuptuar
se me kalë
ende në Hënë
s’u ngjit kush...
Sido gishtat
që t’ia ndërrojë
bota e vjetër
lojën tonë
na do ta luajmë
n’anën tjetër.
Na thomë shumë
edhe kur heshtim
e kur flasim
si lumë i madh
që është i qetë
kur vërshon
mal e fushë
i rrafshon
e i bën det
dhe fjala jonë
ashtu ushton.
“Bota e re”
kjo jona...
po e lë tash
e them tevona
se këta shokët
mund të hidhërohen
e këto vargje
s’do të botohen.
Në treg
E çoi gruaja, s’pati shteg,
u nis Sefa doli në treg,
u soll rrotull, poshtë e lart,
gjet’ dhe njeri që ia bart.
Provoi djathin, rend bulmetin:
-Kjo çka është, qenka për mbretin?
-I kulluar, bulmet si ari,
është kos dhensh, i tha fshatari.
Po mendohet Sefa i mbarë,
“Një dhen do të blejë sa më parë,
kos të kulluar të kem përditë,
jo si tash dy-tri herë në vit”.
Flet me zë, nuk flet me veti,
-Dhenin tënd s’ e mban qyteti,
kosi e djathi, lumë daija,
hiqu ti se janë punë të miat!
Puno zhguna e mbaro stof
ta kem nxehtë unë kur bën ftohtë,
se kosin vetë ta sjell në pazar
sa të ketë bjeshka dushk e bar!
(Botuar te “Thumbi”)
Delja e dhia
Ishin eçtuar, kishin kullotur në livadh,
që të pinin ujë duheshin kërcyer një gardh.
E para u nis të këcej delja e pasherr,
dhe bishtin e çoi të mos i kapet në therrë.
Mbasi pinë ujë, kur dolën matanë,
e tallte dhia, s’i lente kund vendin,
qeshte e dridhej duke i thënë:
“ta pash-moj, ta pash-atë sendin!”
U kthye delja dhinë u ndal po e këqyr:
“ti e mbrapshtë, krijesë e pafytyrë,
njëherë më ndodhi tallesh e më shan
pra, bishtin përpjetë përherë ti e mban”.
Fqinjtë dhe i sëmuri
U shtri në shtrat, i sëmurë, një fshatar,
erdhën fqinjtë, kur e panë si është e ç’bën,
i muarën lopën, pllugun e atë copë arë,
se tjetërgjë s’kishte, dhe ashtu e lanë.
Mbet vetëm fshatari, i sëmurë, i lëkurtë dhe i thatë
fqinjtë pritnin ta shohin të shtrirë, të vdekur, në shtrat.
Kur ishte shumë keq nuk ja ditën hallin,
i muarën çka kishte e gjithëçka i bënë:
u ngrit i fortë, shkoi nga ta të kthejë mallin,
palçkitës e pushtues-nisen e i thanë.
E muar lopën e vet, pllugun e atë copë arë,
pushtues i thonin fqinjtë e s’pushonin duke sharë.
????
(Mars 1973-Thumbi)
Dy deshët dhe ujku
Dy desh kullotnin bashkë në livadh
njëri ishte i zi, tjetri krejt i bardhë;
të dytë ishin trima
të shpejtë si vetëtima
nuk dinin ç’është ika,
s’dinin ç’është frika.
Si çdo ditë, prapë ishin në livadh
kur dual nga mali një ujk i madh,
një ujk dinak nga mali doli
urtë e qetë deshve muar e u foli?:
“U betohem në fjalë, u betohem në kokë
do t’jemi miq e vëllezër, do t’jemi shokë!”
Desht u pajtuan, pasi kuvenduan
dhe me ujkun miqësi forcuan.
Desht u gëzuan shumë, për këtë bashkim
po më shumë ujku, se kish’tjetër qëllim.
Një ditë kur hapi sytë herët në të gdhirë
dashi i zi pa ujkun buzët duke i lëpirë
“E hoqa-i tha ujku-se e kishim armik,
ngjyrë e tij e bardhë në terr na sillte rrezik,
por unë e ti prapë, do të jemi miq e shokë
të zotohem në dhëmbë, të betohem në kokë”!!
Vazhduan bashkë rrugën, vijuan bashkë jetën,
po ujku si ujk s’pat si e ndal veten;
“Ç’i ke nxjerr dhëmbët, mik, pse ashtu më shikon
miqësi, besë e fjalë pse kështu i harron!??”
“Ngjyra jote e zezë, ditën shihet larg lum miku,
më duhet të të heq që vetë të shpëtoj nga rreziku!”
Ujku mbushi barkun, barkun e vet të madh
nga dashi i zi mbetën vetëm eshtrat e bardhë.
Lisi e gëmusha
(Një mikut)
-Për kob tëndin në qiell po prek
sipri të gjithëve kryet po të shkon,
kur rigon si saç kur pjek
nën krahë tutë të tjerë strehon;
por kur fryn, kur bën furtunë
mllefin në ty e shfrryn çdo erë
dhe atëherë
sa e lumtur që jam unë.
rrudhem fort, trusem për tokë,
ndërsa ti i shkretë i mjerë
përnatë luftë, përditë poterë
pandërprerë dimër e verë
degët pëlcit kërcit përherë
në rrufe, në thatësi dhe erë!.
Dhe kujt t’i jesh hije e strehë
kur të coptohesh të zvogëlohesh
nuk të sheh, më nuk të njeh
por sopatën shkon e mpreh.
Dije mik që kot nuk thonë
se kush lakohet gjithëmonë
me erërat mirë e çon.
-Mu aty dhe qëndron puna
rrokem fytem me furtuna;
i tmerrshmi qiell kur më rrufeton,
degët përdhe kur m’i rrëzon,
prapë ushqim s’jam për gomarë
po në terr e në dimër dritë e zjarr!
I ulur në prag të derës së historisë
Histori, hap dyert! Shih si është gatitur,
??? sa bukur është veshur
Lexohesh me mburrje e dhimbje,
por edhe me të qeshur.
Kishin ikur tutje kohët e pyetjeve të egra -
??a luftove për vatanë
A u vra kush yti në luftë, kur, qysh,
??për ke e në cilën anë.