Sylejman Morina: Sporti te Arbëreshët e Zarës

Sylejman Morina

Sporti te Arbëreshët e Zarës

Nga Sylejman Morina

Autorët: Drago Mariq  dhe  Bernard Kotllar, sportdashësve të Zarës,  dhe lexuesve  të tjerë  iu paraqiten me  një  libër tejet  interesant  për historikun e sportit të  arbëreshëve të Zarës për shpirtin sportiv e mahnitës  të kësaj diaspore  të vjetër  shqiptare.

Vitin e kaluar pata informuar  lexuesit  se prof. Drago Mariq dhe  Bernard Kotllar janë  duke punuar në realizimin e  një  projekti  të përbashkët   “Sporti te Arbëreshët  e Zarës”. I pari  është gazetar i  njohur  i sportit, ekspert  i historisë së sportit  dhe  arbëreshi  Bernard  Kotllar, një entuziast i  mishëruar në  vlerat e bashkëvendësve  e që me pasion  punon për afirmimin e vlerave të arbëreshëve tanë. Këta  bashkautorë    arritën ta realizojnë me sukses një  vepër të veçantë,  e cila  ndoshta  është  edhe  e para këtij lloji  në  Dalmaci. Promovimi i kësaj  vepre u bë në Shtëpinë e Teatrit Kroat ( HKK) të Zarës, si pjesë e  manifestimeve   tradicionale  të arbëreshëve  të Zarës, për nder të  Zojes Loret-Zoja  Jon (famullisë së Arbëreshëve), që sivjet e feston  282 vjetorin e shpërnguljes  së arbëreshëve  në Zarë.
 
Për këtë manifestim kulturor  pati interesim  të madh, gjë që  shihet nga pjesëmarrja  e madhe dhe vlera e autoriteteve   pjesëmarrësve që e kishte kaluar  optimizmin e  autorëve të librit . Në mesin e pjesëmarrësve  ishin:  Zhupani i Zarës. z. Stipe  Zriliq, zëvendësi i tij, z. Josip Miletiq, kryebashkiaku i Zarës, Drazhen  Gërgureviq, legjenda e basketbollit, Josip Gjergja, këngëtari injohur arbëresh, Mlladen Gërdoviq  si dhe shumë personalitete  të njohura nga qyteti  e rrethina. Ndërsa  ministri  në qeverinë  kroate, arbëreshi  z. Bozhidar  Kallmeta, edhe pse e kishte paralajmëruar  pjesëmarrjen, nuk kishte pasur mundësi të marrë pjesë në manifestim, por   kishte dërguar telegram  urimi. Për argëtimin e  pjesëmarrësve  ishin  angazhuar  grupet  e njohura  muzikore kllapa  Arbanasi (Arbneshi )dhe Donat, duke  krijuar  në sallë një atmosferë  të  këndshme.

Nga e majta, Bernard Kotllar, Drago Mariq, Sergjo D. Nikpal, Bernard Paleka

Ideja  për të bërë një  vepër të tillë  i takon arbëreshit, prof. dr.  Sergjo D. Nikpalit, njëkohësisht  edhe  kryeredaktor i librit. Ndërsa  tekstet  janë të shkruara nga prof. Drago Mariqi, dizajnin  grafik , seleksionimin  edhe klasifikimin e  40.000 fotografive  të kohërave të ndryshme  e ka  bërë  z. Bernard  Kotllar, i cili ka punuar  18 muaj, duke hasur  në  mjaft probleme, por është i kënaqur  që ideja është e realizuar në tërësi.  Libri është botuar në 2000 ekzemplarë, ka  320 faqe, 19 kapituj  dhe 700 fotografi,  të mbledhura  nga albumet  dhe kujtimet  e njerëzve  të ndryshëm.  Merita  për  botimin e librit  i takon klubit më të vjetër  futbollistik  të Dalmacisë  NK “ Arbanasi” (KF “Arbreshi “), klub i cili është edhe më i vjetër se “ Hajduku” i Splitit   si edhe  kryetarit  tij , arbëreshit,  z. Josip Pino  Petani. Recensenti  i librit, arbëreshi nga kolonia  arbëreshe  e  Zemunikut  të Zarës, z. Bernard  Paleka, gazetar i njohur i sportit, ishte  shprehur për këtë vepër kështu :” Ky  libër  zbulon  fshehtësinë se si  njerëzit e  vegjël  në Arbëresh  kanë krijuar  historinë e sportit (...). Në pyetje  është vepra, e cila   në esencën e vet  ka sportin arbëresh. Libri në kopertina  dërgon një  mesazh të qartë, të jemi plotësisht të tillë,   çfarë  kanë qenë  në sport  arbëreshet  tjerë” .

Autori  Drago  Mariq, këtë e quan  vepër jetësore  të  shkruar nga shpirti. Ai njëherit tregoi lidhjet  emocionale të krijuara me arbëreshët  për pesëdhjetë vite. “S’ka ditë që nuk jam  në Arbanas ( Arbënesh) dhe askund  tjetër  nuk kam këso  miqsh”, gjë për të cilën  ishte duartrokitur nga të pranishmit. Ndërsa  Bernard Kotllar, për  bashkautorin  ishte shprehur: “Edhe pse nuk është 

Pjesëmarrësit gjatë promovimit në sallën e Shtëpisë së Teatrit Kroat në Zarë

arbëresh Drago Mariqi, në këtë libër ka punuar jo me më pak dashuri se unë “ . Njëherit  e shprehë kënaqësinë  dhe nderin që ka patur rast të punojë  me  prof.  Mariqin edhe falë tij  shumë gjëra ka mësuar  për arbëreshët të cilat  nuk i ka ditur. Ndërsa për librin  Bernardi ishte shprehur:
   “ Libri ka lindur  në rend të parë  nga dashuria për ne sot,  dhe për gjeneratat,  të cilat  vijnë. Dëshira  ime është që të gjithë ata  që do ta kenë në dorë  ta përjetojnë  në këtë mënyrë“, kryeredaktori Sergjo   Nikpali kishte thënë: ” Para shkrimit të librit  na është dashur të vendosim  se a do të  shkruajnë vetëm  për  “Yjet“ apo jo, por  e duke ditur se sporti  është  shtylla  shoqërore  kryesore e arbëreshëve, vendosëm që pranë  sportistëve të njohur  të jenë edhe  mijëra  të rinj,  të cilët më me  shumë apo më me pak sukses  kanë lagur me djersë  terrenet  sportive  deri te ata  që  me suksese kanë kaluar  kufijtë e atdheut “. Ky libër paraqet më shumë se një histori të sportit, edhe një pasqyrim i  rëndësishëm i jetës shoqërore , identitetit dhe  afirmimit të qenies  arbëreshe në Zarë e më gjerë .